ახლახან გამოიცა მონოგრაფია რუსთაველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდის მიერ მხარდაჭერილი ფუნდამენტური კვლევის – „ციფრული მოქალაქეობა საქართველოს ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლებში: გამოწვევები და დანერგვის გზები“ – ელექტრონული ვერსია, რომლის მიზანია სასკოლო საზოგადოებაში ციფრული მოქალაქეობის დანერგვის ხელშეწყობა.
საკმაოდ ვრცელი ნაშრომი, რომლის ავტორები არიან სოფიკო ლობჟანიძე, მარიკა სიხარულიძე და გიორგი ურჩუხაშვილი, ხუთი თავისგან შედგება და მიმოიხილავს ციფრული მოქალაქეობისა და განათლების არსს, აანალიზებს ციფრული მოქალაქეობის სამართლებრივ საფუძვლებსა და მისი სწავლების საერთაშორისო გამოცდილებას; ასევე აღწერს ციფრული მოქალაქეობის სწავლების პრაქტიკულ გამოცდილებას, სასკოლო კურიკულუმში ციფრული მოქალაქეობის ასპექტებს და ქმნის ზოგადსაგანმანათლებლო სისტემაში ამ მიმართულებით არსებულ ზოგად სურათს.
🔎 რა ძირითადი ასპექტები გამოიკვეთა კვლევის შედეგად და რამდენად ადეკვატურად პასუხობს დღევანდელი სკოლა ან მასწავლებლის კომპეტენცია ამ ახალი დარგის გამოწვევებს – ამ საკითხებზე საუბრობენ კვლევის ავტორები, ციფრული წიგნიერების ექსპერტი მარიკა სიხარულიძე და ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის განათლების სკოლის ხელმძღვანელი სოფიკო ლობჟანიძე.
🔎 ციფრული მოქალაქეობა
☑️ მარიკა სიხარულიძე: ფაქტობრივად, ეს ახალი ინტერდისციპლინური დარგია არა მხოლოდ ჩვენს ქვეყანაში, არამედ მსოფლიო განათლების სისტემაში და ის ევროსაბჭოს პროგრამას წარმოადგენს. რეალურად, საუბარია ინტერნეტმოქალაქეობაზე, რაც ძალიან ბევრ რამეს გულისხმობს. პირველ რიგში, ინტერნეტის უსაფრთხოების შესახებ სწავლებას, ასევე კიბერჰიგიენას და არა კიბერუსაფრთხოებას, როგორც ჩვენთან ეძახიან (კიბერუსაფრთხოება ტექნოლოგიური სპეციალისტების კვლევის სფეროა). ჩვენ ვლაპარაკობთ ე.წ. „იუზერის“, მომხმარებლის უსაფრთხოებაზე, რამდენად უსაფრთხოდ მოიხმარს ტექნოლოგიებს, ინტერნეტს, აპლიკაციებს, სოციალურ ქსელებს და ა.შ.; ასევე, გულისხმობს მედიაწიგნიერებასა და ინფორმაციულ წიგნიერებას და, რა თქმა უნდა, ციფრულ წიგნიერებას. აი, ასეთი ინტერდისციპლინური დარგია, რომელზეც ევროსაბჭოს განათლების დეპარტამენტმა დაიწყო მუშაობა და დაარეგულირა საგანმანათლებლო მიმართულება, გამოსცა პოლიტიკის რამდენიმე დოკუმენტი, მათ შორის, ჩარჩო დოკუმენტები.
თავისთავად, განათლების კომპონენტიც ადამიანის უფლებების ნაწილშია გაერთიანებული და დემოკრატიული კულტურის კომპეტენციების კომპონენტს წარმოადგენს, ანუ ადამიანის უფლებები ონლაინ, ფაქტობრივად და, პირველ რიგში – ბავშვთა უფლებები. ეს ძალიან კარგად ეხმიანება ჩვენთან არსებულ სიახლეებს პერსონალურ მონაცემთა რეგულაციების მიმართულებით და ბავშვთა კოდექსს, რომელიც, ასევე, შედარებით ახალი დოკუმენტია. უამრავი კვლევის მიხედვით, დასტურდება, რომ ძალიან რთული ვითარებაა ბავშვების ცნობიერების თვალსაზრისით ინტერნეტის უსაფრთხოების მიმართულებით (და არა მარტო ბავშვების), ამას ემატება მედიაწიგნიერების კომპონენტი. ისიც ცხადია, როგორი მოწყვლადია ჩვენი საზოგადოება ამის მიმართ. მოდი, ყველაფერს თავისი სახელი დავარქვათ: ჰიბრიდული ომის/ჰიბრიდული შეტევების და ცნობიერებაზე, საზოგადოებრივ აზრზე ზეწოლის პირობებში, სერიოზული საფრთხეებია შექმნილი. შესაბამისად, ძალიან გაგვიადვილდა იმის დასაბუთება, რომ ეს ძალიან მნიშვნელოვანი დარგია. ამ დარგს შეუერთდა, პირველ რიგში, მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი და ჯერ კიდევ ამ უწყების თანამშრომელი ვიყავი, როცა შემოვიტანეთ დარგობრივი სიახლეები, პირველ რიგში, მასწავლებლების ტრენინგების სახით. მოვამზადეთ სასწავლო მოდული, რომლითაც 700-ზე მეტი მასწავლებელი გადავამზადეთ და უკვე ტრენინგების ფარგლებში, აღმოვაჩინეთ, რომ უფრო რთულადაა საქმე, ვიდრე გვეგონა და კვლევის გარეშე წინ ვერ წავიდოდით. უბრალოდ, რაღაც დარგის ადოფცია და პირდაპირ მორგება განათლების სისტემაზე საკმარისი არ იქნებოდა. სწორედ ამ მიზნით, წარვადგინეთ რუსთაველის სამეცნიერო ფონდში პროექტი ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლებში ამ დარგის კვლევის შესახებ. ჯგუფში გავერთიანდით სოფიკო ლობჟანიძე – ცენტრის ექსპერტი და ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტში განათლების სკოლის ხელმძღვანელი; გიორგი ურჩუხაშვილი – მკვლევარი, სოციოლოგი და მე, როგორც ახალგაზრდა მეცნიერი და დარგის მთავარი მკვლევარი. კვლევის დაწყებისას მასწავლებლის პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრის ტექნოლოგიების მიმართულების ხელმძღვანელი ვიყავი და ეს პროექტი ძალიან კარგად ეხმიანებოდა ჩემს საქმიანობას.
🔎 რა გაკეთდა პროექტის ფარგლებში
მარიკა სიხარულიძე: სამ-წელიწადნახევრიანი პროექტის ფარგლებში, ჩატარდა ფუნდამენტური კვლევა ხუთ რეგიონში, ჩართული იყო ხუთი სკოლა – თბილისის ორი (ერთი – ქართული მრავალრიცხოვანი, მეორე – შერეული კონტინგენტის), თელავის ერთი, ერთიც – დასავლეთ საქართველოდან და ერთი – რუსთავის.
სამწუხაროდ, ისე მოხდა, რომ პანდემიის პიკი დაგვემთხვა და, ფაქტობრივად, ველის მაგივრად, კვლევა ონლაინ ჩავატარეთ. ჩვენ გვქონდა ვალდებულება, პირველადი კვლევის მონაცემების საფუძველზე, შეგვემუშავებინა ტრენინგ-მოდულები არამარტო მასწავლებლებისთვის, არამედ მშობლებისთვისაც, რადგან ვიკვლევდით სამივე ჯგუფს: მასწავლებლებს, მშობლებს და სკოლის ადმინისტრაციას, მათ შეხედულებებს სხვადასხვა მიმართულებით. აქედან გამომდინარე, შეხვედრები გვქონდა მშობლებთანაც, რომ გაგვეგო როგორ ესმით, რა არის ციფრული მოქალაქეობა. რეალურად, ეს პროექტი ცნობადობის გაზრდასაც ემსახურებოდა. პროექტის დასასრულს დაგეგმილი იყო სამინისტროსთვის დარგობრივი ცვლილებების წარდგენა, რომ გაგვეცნო კვლევის შედეგები და მიგვეცა რეკომენდაციები, რომელიც უნდა შესულიყო ეროვნულ სასწავლო გეგმაში; ასევე, უნდა წარგვედგინა რეკომენდაციები მასწავლებლის პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრის შესაბამისი ჯგუფისთვის, მასწავლებელთა პროფესიული ჩარჩოს ნაწილში, რა ცვლილებები უნდა შესულიყო ამ მიმართულებით. რადგან პანდემია დაემთხვა, მსგავსი კვლევის საჭიროება ყველამ ძალიან მწვავედ დაინახა, მათ შორის, სამინისტრომაც. გაიდლაინებიც ასეთი იყო – ზოგადი მდგომარეობიდან გამომდინარე, სახელდახელოდ, პროექტის დასრულებამდევე, დავიწყეთ მუშაობა ესგ-ში შესატან ცვლილებებზე. მე პირადად ვიყავი ჩართული ეროვნული სასწავლო გეგმის იმ კომპონენტის ცვლილებაში, რომელიც ტექნოლოგიების ნაწილში განხორციელდა. იმ დროისთვის, კომპიუტერული ტექნოლოგიების სწავლება მეხუთე-მეექვსე კლასებიდან იწყებოდა, ცვლილებების შემდეგ, მეორე კლასიდან დაიწყო და მეორე კლასიდანვე ჩავდეთ ციფრული მოქალაქეობის კომპონენტები ეროვნული სასწავლო გეგმის ზოგად ნაწილში. ცვლილებები შევიდა, ასევე, მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრის კომპეტენციის ფარგლებში, მასწავლებლის პროფესიული ჩარჩოს ნაწილში. ბევრი შეხვედრა გვქონდა მასწავლებლებთან, რადგან ამ ცვლილების მიხედვით, პროფესიაში შესვლისა და პროფესიული ორიენტაციის დამტკიცების ნაწილშიც, მათ დასჭირდათ ციფრული მოქალაქეობა, როგორც უნარი.
ამის გარდა, გამოვეცით სამი გზამკვლევი: ერთი – პროექტის დაწყებამდე, რომელიც რეალურად კიბერცნობიერების მოკლე ლექსიკონია ყველასთვის – ბავშვებისთვის, მასწავლებლებისთვის, მშობლებისთვისაც და მთლიანად სასკოლო საზოგადოებისთვის; მეორეზე – მშობელთა გზამკვლევი ციფრულ სამყაროში – პირადად მე ვიმუშავე, 2020 წელს. ძალიან საჭირო და დროული იყო ასეთი გზამკვლევი, რადგან, მოგეხსენებათ, პანდემიამ გარკვეული სირთულეები შექმნა და რეალურად, მშობლებს უწევდათ ონლაინ სწავლების მართვა სახლებიდან. ისინი, ფაქტობრივად, თანამონაწილეები გახდნენ პროცესების და, ბუნებრივია, გამოადგათ კიდეც ეს გზამკვლევი. მშობლებთანაც ბევრი შეხვედრა ჩატარდა; დაბოლოს, კვლევითი ჯგუფის წარმომადგენლებმა, მასწავლებლებისთვის, უფრო მსუყე ნამუშევარი გამოვეცით, რომელიც განურჩევლად ყველა საგნის მასწავლებელს ეხება. აქ ცალ-ცალკეა წარმოდგენილი ციფრული მოქალაქეობის პოსტულატები, ე.წ. დომენები. სულ 10 დომენია – ეს არის პრაქტიკული რჩევები რა შეიძლება გაკეთდეს — სასკოლო პროექტები, კლასგარეშე სამუშაოები, კურიკულარული და ექსტრაკურიკულარული საქმეები და ა.შ. ბუნებრივია, ეს დოკუმენტიც, ისევე როგორც დანარჩენი, განთავსებულია მასწავლებლის ელექტრონული სახლის გვერდზე.
🔎 კვლევის შედეგები
მარიკა სიხარულიძე: მნიშვნელოვანი, რაც კვლევაში გამოიკვეთა, არის ის, რომ ჩვენ, რეალურად, ციფრული ტრანსფორმაციის გზაზე ვიმყოფებით და ჩვენი მოსწავლეები, ცალკეულ კომპონენტში, საკმაოდ მყარად დგანან. კარგია თუნდაც ის, რომ კვლევამ არ აჩვენა, რომ არავინ არაფერი იცის ციფრული სამყაროს შესახებ და ხელი არავის მოუკიდია კომპიუტერისთვის. ბევრგან ადამიანებს ძალიან ხარისხიანი ინტერნეტი და ხარისხიანი წვდომა აქვთ ინტერნეტზე, აქვთ გაჯეტებიც. ეს სხვა კვლევებშიც დასტურდება, მათ შორის, ეკონომიკის სამინისტროს კვლევაში, რომ ჩვენთან, მიუხედავად ეკონომიკური სისუსტისა, ბევრად უფრო მეტ ბავშვს აქვს დღეს ტელეფონი, ვიდრე, თუნდაც, იმ ქვეყნებში, რომლებიც წარმატებულ ქვეყნებადაა მიჩნეული. შესაბამისად, ბავშვებს ეპოქისთვის შესაბამისი თანდაყოლილი უნარები აქვთ და მათი დახმარებით, თავისით გაიკვლიეს გზა. თუმცა, დარგობრივი წარმოდგენა, ასე სახელდებული, კონცეფციების დონეზე, არც ბავშვს და არც მასწავლებელს არ აქვს. თავისთავად, მეტი იცის იმ მასწავლებელმა, ვისაც შეხება ჰქონდა ტრენინგებთან და მათ სკოლებში სხვა სურათია. თუმცა, ძირითადად, ჩვენს პროექტში ისეთი სკოლები იყო ჩართული, რომლებსაც ტრენინგებთან შეხება არ ჰქონიათ. ფაქტობრივად, სულ სხვა მდგომარეობა იყო პროექტამდე და სხვაა პროექტის შემდეგ — სკოლებმა უკვე დამოუკიდებლად დაიწყეს, დომინოს პრინციპით, პროექტებზე მუშაობა. იმ სკოლებში, სადაც ადმინისტრაციისგან განსაკუთრებული მხარდაჭერა აქვთ, გასაოცარი შედეგები და ეფექტი მოჰყვა აქტივობებს. მეტიც, ბავშვებმა პროექტის მიღმაც იმუშავეს თემთან და მშობლებთან. შეხვედრები ჰქონდათ თავიანთ ქალაქებში და სხვა სკოლის მოსწავლეებთან, რამაც გარკვეული გავლენა იქონია მთლიანად თემზე. ამ სიკეთეებმა კონკრეტული სკოლის გარეთ გააღწია, უფრო ღრმად წავედით და ყველა ის რესურსი, რომელიც ხელთ გვაქვს, მივაწოდეთ სკოლებს, შეხვედრები პროექტის მიღმაც ჩავატარეთ.
ძალიან საინტერესო მოდულები არსებობს მასწავლეთა პროფესიული განვითარების ეროვნულ ცენტრში (მე პირადად, ამ პროექტის მიღმაც, რამდენიმე მნიშვნელოვანი მოდული დავტოვე) და დიდი იმედი მაქვს, რომ მალევე განახლდება ტრენინგები, რადგან ინტერესიც და საჭიროებაც დიდია, განსაკუთრებით საშურია კიბერბულინგის – სიძულვილის ენის ნაწილში საზოგადოების ცნობიერების ამაღლება ან თუნდაც, სოციალური მედიის ეთიკის მიმართულებით, რაც ასე მნიშვნელოვანია ჩვენს საზოგადოებაში. იოლად შესამჩნევია, თუნდაც სოციალურ ქსელებში, რამხელა უფსკრულია ანტაგონისტურად განწყობილ მხარეებს შორის, როდესაც რამეზე კამათობენ, არა აქვს მნიშვნელობა ეს სოციალური თემაა, პოლიტიკური თუ სხვა. აი, ამ მიმართულებით მუშაობა ძალიან მნიშვნელოვანია არამარტო ახალგაზრდებთან, არამედ მშობლებთანაც, რადგან პროექტის ბენეფიციარებად მშობლებსაც მოვიაზრებთ. ეს ყველაფერი ციფრული კულტურის შემადგენელი ნაწილია.
🔎 საერთაშორისო ასპარეზზე
მარიკა სიხარულიძე: საბოლოო ჯამში, პროექტი ცოტა უფრო გვიან დასრულდა, ვიდრე ველოდებოდით, რადგან ორი სამეცნიერო სტატია განთავსდა იმპაქტ ფაქტორიან ჟურნალებში და ამას გარკვეული დრო დასჭირდა. ერთი მხრივ, ძალიან მნიშვნელოვანია ტრენინგ-მოდულზე და გზამკვლევზე მუშაობა, მაგრამ, მეორე მხრივ, უმნიშვნელოვანესია სამეცნიერო ასპარეზზე გასვლა, რაც, ფაქტობრივად, ამ დარგში, საქართველოში ჩვენ გავხსენით. აქამდე ამაზე არავის უმუშავია, ციფრული ეთიკისა და ციფრული კულტურის ნაწილში აქამდე კვლევები არ გვქონდა, ახლა უკვე გვაქვს და ეს გამოადგება როგორც სამინისტროს, სკოლებს, მასწავლებლებს, ისე მასწავლებლის მომზადების პროგრამებსაც, მთელი ქვეყნის ფარგლებში, მრავალმხრივ პროფილს მოვიცავთ. ფაქტობრივად, კრედიტები მოვიპოვეთ ამ უახლეს დარგში იმით, რომ ქართველებს ციფრულ მოქალაქეობაში პუბლიკაციები საერთაშორისო ასპარეზზე გვაქვს.
პროექტის ფარგლებში, გვყავდა უცხოელი კონსულტანტი, ლისაბონელი მედიაწიგნიერების პროფესორი ვიტორ ტომე, რომელიც ძალიან ცნობილია თავის დარგში, ევროსაბჭოსეული ციფრული მოქალაქეობის დარგის თანაავტორია და, ასე ვთქვათ, სუპერვიზიას უწევს პროექტებს. პორტუგალიელი კონსულტანტი, პროექტის ფარგლებში, საქართველოში გვეწვია და ჩვენც ვიყავით სამუშაო ვიზიტით ჩასულები. შესაძლებლობა გვქონდა, ადგილზე გვენახა როგორ მუშაობს სკოლებში ციფრული მოქალაქეობა, ასევე, საუნივერსიტეტო დონეზე როგორ ისწავლება სოციალური მეცნიერებების ფაკულტეტზე. ვიზიტის დროს, შევხვდით განათლების სამინისტროს წარმომადგენლებსაც. პორტუგალია არა მახოლოდ იმით იყო ნიშანდობლივი, რომ ჩვენი კონსულტანტი ევროსაბჭოში პოლიტიკის დოკუმენტებს წერს ამ მიმართულებით, არამედ იმიტომ, რომ პორტუგალიაში მსგავსი კონტექსტია – რეჟიმის შემდგომი ქვეყანაა (70-იან წლებში გადავარდა რეჟიმი და თავიდან დაიწყო სახელმწიფოს მშენებლობა) და მართალია, ევროკავშირის წევრია, მაგრამ მცირედი ეკონომიკური არამდგრადობა ახასიათებს. ჩვენი ერთ-ერთი პროექტი – პირველკლასელების საჩუქარი ნეთბუქის სახით, სწორედ პორტუგალიური „ნოუ ჰაუა“. მოკლედ, ამ ქვეყანამაც ჩვენი მსგავსი გზა განვლო და ამ მხრივაც საინტერესო იყო, როგორ მივიდნენ იქამდე, რომ მათთან, როგორც კვლევები აჩვენებს, ციფრული მოქალაქეობა საკმაოდ მაღალ დონეზეა. გაირკვა, რომ ამ მიმართულებით ცალკე სტრატეგია აქვთ შემუშავებული და ძალიან აქტიურად ნერგავენ მას ზოგადი განათლების ნაწილში – როგორც მოქალაქეობისა და კომპიუტერული ტექნოლოგიების მომიჯნავე დარგს. რეალურად, ჩვენს ეროვნულ სასწავლო გეგმაშიც, დაწყებით საფეხურზე, ასეა – ციფრული ეთიკის ნაწილი შესულია კომპიუტერულ ტექნოლოგიებში, ხოლო მეორე ნაწილი – მოქალაქეობაში; ორივეში დაინახავთ ციფრული მოქალაქეობის კვალს.
ევროკავშირის წევრი ქვეყნების 46 სახელმწიფოდან, პროექტში 26 მონაწილეობს. როგორც კი პროექტის ხელმძღვანელებმა, მათ შორის ჩვენმა კონსულტანტმა, შეიტყვეს, რომ საქართველოში დიდი ძვრები მიდის ამ მიმართულებით და გვსურდა, ფუნდამენტური კვლევის განხორციელება, სასწრაფოდ შეგვიყვანეს ციფრული მოქალაქეობის განათლების პროექტში, რომელსაც, სამი წლის განმავლობაში, მე თავად ვხელმძღვანელობდი მასწავლებლის პროფესიული განვითარების ეროვნულ ცენტრში, ჩემი წამოსვლის შემდეგ კი ნატო ინგოროყვა ხელმძღვანელობს. სამი წლის განმავლობაში, ამ პროექტის პარალელურად, ციფრული მოქალაქეობის პროგრამას წარმოვადგენდი ევროსაბჭოში. საქართველომ ყველფაერში მიიღო მონაწილეობა, რაც ევროსაბჭოში ციფრული მოქალაქეობის მიმართულებით გაკეთდა – ბუკლეტები, ფლაერები, პუბლიკაციები (ქართულ ენაზეც დევს ევროსაბჭოს გვერდზე, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია) და მნიშნელოვანია ისიც, რომ ისევ ვაგრძელებთ ამ მიმართულებით მუშაობას. ამ კონტრიბუციის ფარგლებში, ითარგმნა სახელმძღვანელო, რომელიც უკვე ვახსენე და ეს პროექტი აუცილებლად გაშუქდება, როგორც მაგალითი იმისა, თუ როგორ იმუშავა საქართველომ, რომ სამეცნიერო კვლევაზეც გავსულიყავით, და არა მხოლოდ სასწავლო პროექტების დონეზე.
🔎 რა გავლენას მოახდენს სასკოლო საზოგადოების ცნობიერებაზე ეს პროექტი ან როგორ იგეგმება უნივერსიტეტებში ციფრული მოქალაქეობის კომპონენტის შეტანა
☑️სოფიკო ლობჟანიძე: პროექტის იდეა სწორედ ამ მიზანს ემსახურებოდა – ისეთი ინსტრუმენტები შეგვემუშავებინა პროექტის ფარგლებში, რომელიც ხელს შეუწყობს სკოლებში ციფრული წიგნიერების კომპეტენციების განვითარებას. მით უფრო, ეს ახალი დარგია და, ფაქტობრივად, ქართულ საგანმანათლებლო სივრცეში, ციფრული წიგნიერების მიმართულებით პირველი ფართომასშტაბიანი ფუნდამენტური კვლევაა. მონოგრაფია ერთ-ერთი აქტივობაა, რომელიც პროექტის ფარგლებში გაკეთდა. ძალიან ბევრი სხვა აქტივობა და ამოცანა განხორციელდა პროექტის მიმდინარეობისას, მათ შორის, ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი იყო პროექტის 5 სამიზნე სკოლაში პრაქტიკის კვლევის განხორციელება, რაც გულისხმობს ციფრული წიგნიერების მიმართულებით საჭიროებების იდენტიფიცირებას და შემდეგ, ამ საჭიროებებზე დაფუძნებული ინტერვენციების განხორციელებას. აი, ეს იყო ერთ-ერთი მთავარი აქტივობა, რომელშიც უშუალოდ იყვნენ ჩართულები ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის მაგისტრანტები (ამ კვლევის ფარგლებში მომზადდა სამაგისტრო ნაშრომები), ასევე, მასწავლებლები – სკოლის კვლევის ჯგუფი და მოსწავლეები. ძალიან საინტერესო პროექტები მომზადდა ციფრული წიგნიერების მიმართულებით. სხვადასხვა სკოლაში სხვადასხვა კვლევითი პროექტი განხორციელდა იმისდა მიხედვით, რომელ სკოლას რა საჭიროება ჰქონდა. მონოგრაფიაში, ბუნებრივია, ყველა პრაქტიკის კვლევა ვერ შევიდოდა, მაგრამ ერთ-ერთი სკოლის მაგალითი შევიტანეთ – რა კვლევა განხორციელდა, რა შედეგები აჩვენა, რა ინტერვენციები ჩავატარეთ და ა.შ.
ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ამ მიმართულების მიმართ ინტერესი და გამოხმაურება ჩვენი პროექტის დასრულების შემდეგაც გრძელდება. ერთ-ერთმა სკოლამ, რომელიც არ იყო კვლევაში ჩართული, თხოვნით მოგვმართა, სურდათ ციფრული წიგნიერების მიმართულებით კვლევის ჩატარება. მაგისტრთა კიდევ ერთი ჯგუფი მუშაობს ერთ-ერთ სკოლაში, ციფრული წიგნიერების კვლევაზე და, რაც მთავარია, კვლევას იმ ინსტრუმენტებზე დაყრდნობით ატარებენ, რომელიც ჩვენი დიდი კვლევის ფარგლებში შეიქმნა. ვურჩევდი მასწავლებლებს, გაეცნონ ამ ლიტერატურას და გამოიყენონ, მით უმეტეს, რომ ყველასთვის ხელმისაწვდომია მასწავლებლის პროფესიული განვათარების ეროვნული ცენტრის ელექტრონულ ბიბლიოთეკაში. გარდა გზამკვლევებისა, ამ კვლევის ფარგლებში, მომზადდა სასწავლო კურსი უნივერსიტეტებისთვის – მასწავლებლების მომზადების პროგრამებისთვის. ეს ძალიან მნიშვნელოვანი დეტალია. ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის მასწავლებლის მომზადების პროგრამებში ეს კურსი უკვე შევიტანეთ და მესამე წელია, მას მარიკა სიხარულიძე კითხულობს, როგორც მოწვეული ლექტორი.
კვლევის შედეგად გამოიკვეთა, რომ ახალი თაობა, ჩვენი მოსწავლეები არაჩვეულებრივად ფლობენ ტექნოლოგიურ უნარებს, მაგრამ, სამწუხაროდ, გვაქვს ციფრული წიგნიერების დეფიციტი – ნაკლებია დიალოგი, ციფრული წიგნიერების მიმართულებით, მშობლებსა და შვილებს, მასწავლებლებსა და მოსწავლეებს შორის. მიზეზად ის სახელდება (თავად ასახელებენ), რომ მასწავლებლები და მშობლები ვერ ფლობენ შესაბამის/საჭირო კომპეტენციებს, ესაუბრონ შვილებს/მოსწავლეებს ამ მიმართულებით. გამოიკვეთა, რომ ჩვენ სერიოზული სამუშაო გვაქვს ამ კუთხით. მთავარი, რაც ამ კვლევამ დაგვანახა — ჩვენში არსებული ჰიპოთეზა, რომ ქალაქში უკეთესი სიტუაციაა, ვიდრე რეგიონებში, არ გამართლდა, გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის მიხედვით განსხავება, ციფრული წიგნიერების მიმართულებით, კველევამ არ აჩვენა. ისიც თვალნათელი გახდა, რომ ამ მიმართულებით დიდად არც ინტერნეტიზაცია მოქმედებს. მთავარი, რაც ჩვენ დავინახეთ, არის ის, რომ სასკოლო საზოგადოების მხრიდან ამ თემით დაინტერესება და მიმღებლობა ძალიან დიდია.
◊◊◊
„საქართველოში ციფრული მოქალაქეობის კომპეტენციის კვლევა წარმოადგენს ინოვაციას როგორც სამეცნიერო საზოგადოებისთვის, ისე საგანმანათლებო სისტემისთვის,“ – აღნიშნულია მონოგრაფიის შესავალში და ხაზგასმულია მისი მნიშვნელობა პრაქტიკული ღირებულების თვალსაზრისით, რადგან კვლევის ფარგლებში განხორციელებული ინტერვენციები სწორედ სკოლების საჭიროებას ითვალისწინებდა, რის შედეგადაც შეიქმნა „ახალი ფუნდამენტური ცოდნა და პრაქტიკული გამოცდილება სასკოლო საზოგადოების ციფრული მოქალაქეობის კომპეტენციის და მისი განვითარების პერსპექტივების შესახებ“. წარმოდგენილი მონოგრაფია საუკეთესო მეგზურად შეიძლება იქცეს როგორც სფეროს მკვლევართათვის, ასევე განათლების პოლიტიკის განმსაზღვრელთათვის, კვლევის მიგნებების, შედეგებისა და რეკომენდაციების გათვალისწინება კი ციფრული მოქალაქის აღზრდის სამომავლო პერსპექტივად.
ლალი ჯელაძე
