ლალი მარგიანი
სსსიპ მარნეულის მუნიციპალიტეტის სოფ. ხოჯორნის საჯარო სკოლის ქართულის, როგორც მეორე ენის მასწავლებელი, მასწავლებლის ეროვნული ჯილდოს „ათეულთა კლუბის“ წევრი
ჩავიხედო თითოეული მოსწავლის სულში, მათი თვალებით ვუყურო სამყაროს, გავიზიარო თითოეულის ემოციები, გავუზარდო სხვისი დახმარების სურვილი, ვასწავლო თანაგრძნობა, თანადგომა – ეს ჩემი კრედოა და განსაკუთრებით იქ, სადაც ეთნიკური უმცირესობით დასახლებული სოფლებია.
მიუხედავად იმისა, რომ ჩემი ოცნება არაქართულ თემთან მუშაობა იყო და მე-7 წელია ვასწავლი საზღვრისპირა სომხურ-აზერბაიჯანულ სოფელში, ჩემთვის წარმოუდგენელი იყო, თუ დედაქალაქთან ახლოს (დაახლოებით 80-100კმ) ენის ბარიერის და ინფორმაციის ისეთი სიმწირე იქნებოდა, როგორიც დამხვდა. ხშირად ვიმეორებ და აქაც ვიტყვი, რომ პირველად იქ ჩასულმა საქართველო ვერ ვიგრძენი. გარდა ამისა, თითქოს, რაღაცნაირი შიში და უნდობლობაც იყო, რადგან მე პროგრამის „არაქართულენოვანი სკოლების პროფესიული მხარდაჭერა“ კონსულტანტი ვარ და პირველი კონსულტანტი ვიყავი სკოლაში. როგორც სტაჟიანმა კოლეგა-კონსულტანტებმა მითხრეს, ჩვენ სამინისტროს აგენტები ვგონივართ. თუმცა, ძალიან მალე, ერთ-ერთი კოლეგა გამომიტყდა, გაკვირდებით და კარგი ადამიანი ჩანხარო. მაშინ ბევრი რამ მიკვირდა, წარმოუდგენელი იყო, საქართველოში მცხოვრებ ადამიანებს საქართველოზე ძალიან ცოტა (ან სულ არაფერი) სცოდნოდათ, სკოლას (კოლეგებსაც კი) არ ჰქონოდა სოცქსელი და არ გაშუქებულიყო სასკოლო ცხოვრება. როდესაც სკოლის ფბ გვერდი გავხსენი, იყო თურმე კითხვები, რატომ იყო ქართულად და არა სომხურად. მე ავუხსენი, რომ ჩვენ საქართველოში ვცხოვრობთ, აქაურ განათლების სამინისტროს ვექვემდებარებით და თუ სომხურ-აზერბაიჯანულ თარგმანს მომაწვდის ვინმე, ჩემი პოსტები სამენოვანი გახდებოდა.
იყო ერთი შემთხვევა, ზაფხულში, როცა საზაფხულო სკოლა დავხურე, დასკვნით ღონისძიებას „მხოლოდ ქართული“ მოჰყვა კომენტარები, რატომ არ იმღერეს ბავშვებმა სომხურად ან ლექსები არ თქვეს, ეს ხომ სომხური სოფელიაო. ბავშვებს უპასუხიათ, რომ ეს ქართულის მასწავლებლის ღონისძიება იყო, რაზეც ისევ უპასუხეს, რომ ჩვენ არ გავუნაწყენდებოდით, თუ ერთ-ორ ლექსს სომხურად წაიკითხავდითო… თუმცა, ამ ამბამდე, ჩემს მოსწავლეებს უკვე ჰქონდათ რამდენიმე პროექტში მონაწილეობა მიღებული (დეკემბერში – სსემას ბუკლეტების პროექტში, მაისში – ისევ სსემას ქსელურ პროექტში „ფსოუზე არეკლილი ვარსკვლავებად“, ქართული ენის კლუბიც მქონდა და სხვა პატარ-პატარა ღონისძიებებიც ჩატარებული, ნოველისტ დინა მირცხულავასაც იცნობდნენ და გიორგი კილაძესაც, ეროვნული ბიბლიოთეკის მეცნიერების, კულტურისა და სამოქალაქო განათლების დეპარტამენტის დირექტორის მოადგილეს). საზაფხულო სკოლამ დიდი გამოცდილება მოგვცა, გვსტუმრობდნენ ქართველი მასწავლებელ-მოსწავლეები ხარაგაულის ბაზალეთიდან. ქართველებთან კომუნიკაცია-ინტეგრაცია ჩემი მოსწავლეებისთვის წარმატების გარანტი გახდა. ჩვენი გაკვეთილები, ხშირად, პოეზიის საღამოებს ჰგავდა. და რატომ პოეზია, როგორც ბევრი არაფრად მითვლის, ლექსით კითხვის და სპეციფიკური ბგერების სწორად წარმოთქმის უნარებს გამოიმუშავებდნენ. ამ მეთოდმა ძალიან გაამართლა მაშინ. დიდი მოტივაცია იყო და არის მოსწავლეებისთვის კონკურსებსა და სხვადასხვა ღონისძიებაში მონაწილეობა.
პირველად სკოლის ისტორიაში, 2018 წელს, ქართულ ბანაკებში (ანაკლია, ქუთაისის რობოტექნიკის ბანაკი, სალიბაურის ქართული ენის ბანაკი) გავუშვით მოსწავლეები. შემოვიარეთ დმანისი, ტანძია, სვანეთი, იმერეთი, ლეჩხუმი, უფლისციხე. დავუმეგობრდით წეროვნის №2, დისველის, ლახამულას, ცაგერის, რცხმელურის სკოლებს. შევხვდით ტარიელ ხარხელაურს… ყოველთვის ვცდილობდი და ვცდილობ, ჩემი სამეგობრო აქტიურად ჩავრთო ჩემი მოსწავლეების ცხოვრებაში, რაც ძალიან მადგება. წლების გამოცდილებამ მაჩვენა, რომ ინტეგრაცია-კომუნიკაციის გარეშე სწავლებას აზრი არ აქვს, რადგან იქ, სადაც ეთნიკური უმცირესობები ცხოვრობენ და არ არის ქართველი მოსახლეობა, სკოლაში ნასწავლი ანბანით და მარტივი სასაუბრო კონსტრუქციებით, სალაპარაკო ენა დაუხვეწავია და ის გაკვეთილზევე სრულდება, სახლში დაბრუნებულ ბავშვს არანაირი შეხება არ აქვს ქართულთან.
ძალიან მძიმე იყო ჩემთვის სომხეთ-აზერბაიჯანის ომის პერიოდი. კოშმარულად მახსენდება ის დღეები. დიდებში არა, ბავშვებში იგრძნობოდა რაღაცნაირი დაძაბულობა. რამდენი მაგალითის მოყვანა, რამდენი საუბარი, რამდენი ფილმის ჩვენება უნდა მომეფიქრებინა, რომ სწორად გაეგოთ, არ ეფიქრათ, რომელიმე მხარეს ვიყავი.
გარდა ენის ბარიერისა, რომელიც უფრო გადაჭრადია, ტექნოლოგიების საუკუნეში, ინტერნეტის და კომპიუტერების პრობლემა გვაქვს. მოსწავლეები ჩართული მყავდა ეკა წულუკიძის პროექტში „STEAM სამყარო“ და მონაწილეთა უმრავლესობა გამოეთიშა, რადგან სოფელშიც კი არ იყო ნორმალური ინტერნეტი. ერთი მოსწავლისთვის ლეპტოპი ბოლნისიდან ვითხოვე, რომ არ გამოთიშვოდა პროექტს. საგრანტო კონკურსის ფარგლებში მოგებული გრანტით ერთი ლეპტოპი შევიძინე და შედარებით ამოვისუნთქეთ. ახლა მე მქონდა STEAM კლუბი და ჩემი ტელეფონის ინტერნეტით ვამუშავებდი კლუბს. ჩემივე ინტერნეტით ჩავერთე Cinedoc პროექტში და ყველა ღონისძიებაზე, სადაც ინტერნეტია საჭირო, ტელეფონის ინტერნეტს ვხმარობ (გაკვეთილებზე რომ არაფერი ვთქვა), ან ზოგჯერ დირექტორის ტელეფონის ინტერნეტს ვაზიარებდი. წარმოიდგინეთ, რა ელრესურსების გამოყენებაზე უნდა იფიქრო, მაგრამ რესურსებს თავად ვქმნი და საშინაოდ ვაძლევ ხოლმე, რადგან სახლში უფრო ხელმისაწვდომია მათთვის.
ყველაზე მეტად გარემოს დაცვითი ღონისძიებების ჩატარება მიჭირდა, თუმცა, ბოლო ოთხი თვის განმავლობაში, უკვე რამდენჯერმე ჩავატარეთ დასუფთავების აქციები. ჯერ კიდევ არაა თემი მზად საამისოდ, არის წინააღმდეგობები მშობლების მხრიდან, რატომ უნდა აიღოს მისმა შვილმა სხვისი დაყრილი ნაგავი. ვფიქრობ, აქ სამუშაოა არა ბავშვებთან, არამედ მშობლებთან და მასწავლებლების გარკვეულ ნაწილთანაც კი. შარშან კამპანია წამოვიწყე – ორენოვანი ბროშურები დავბეჭდეთ და სოფელში ჩამოვარიგეთ, ფოთლების დაწვის მავნებლობაზე, მაგრამ არანაირი შედეგი არ ყოფილა. ოქტომბერში საქართველოს დამლაგებელთა ასოციაციის „სადაგი“ წარმომადგენლები ჩამოვიდნენ, დასუფთავების ერთობლივი აქცია გვქონდა. ხალისით ჩაერთვნენ მოსწავლეები, რამდენიმე მასწავლებელიც. ერთ-ერთმა თანასოფლელმა მადლობაც გადაგვიხადა. მას მერე, ყოველ დილით და სკოლიდან დაბრუნების შემდეგ, ვბოჭავ ქუჩაში დაყრილ ნაგავს და მიმაქვს ურნამდე. ერთ დილით მოსწავლემ შენიშვნა მომცა, რატომ აკეთებთ, აქ მაინც ვერ გაიგებენ და მაინც დაყრიანო. მე ვუთხარი, რომ მანამ ავკრეფ სხვის დაყრილ ნაგავს, ვიდრე არ იფიქრებენ, რომ ეს არასწორი საქციელია და ნაგავი, ქუჩის მაგიერ, ურნაში უნდა ჩაყარონ-მეთქი.
რაც შეეხება მასწავლებლებს, მათ ენის კურსი გაიარეს, ჩააბარეს გამოცდები, ეცნობიან და ცდილობენ, სიახლეებს ფეხი აუწყონ. თუ რამე გაუგებარია, მაქსიმალურად ვცდილობ, რაც ვიცი გავუზიარო, რაც არ ვიცი, მოვიძიო, ქართველ კოლეგებს დავეკითხო და არც ერთი საკითხი არ დავტოვო მათთვის გაუგებარი.
ჩემი სკოლა, როგორც ზემოთ აღვნიშნე, მრავალეთნიკურია. ჩემთვის, სკოლაში და სოფელში ერთადერთი ქართველისთვის, მარტივი არ ყოფილა შეგუება და იმის გაცნობიერება, რაოდენი სიფრთხილით და ფაქიზად მიდგომა მჭირდებოდა დიდსა თუ პატარასთან. თითქოს არაფერი, მაგრამ დღეს თვალს რომ ვავლებ მატიანეს (ფოტო-ვიდეომასალას), მიკვირს კიდეც, რომ ეს ყველაფერი ჩემს თავს ხდებოდა. პანდემიის დროსაც კი, ონლაინ, არ გავჩერებულვართ და ჩვენი ყოველი შეხვედრა ზეიმს ჰგავდა! ბოლო ზარი იმ წლის გამოშვებას ონლაინ დავურეკე, რაც მოულოდნელი იყო და ამაღელვებელი მათთვის!
შედარება არაა ექვსი წლის წინანდელ ხოჯორნის სკოლასა და დღევანდელს შორის. მე არ ვიტყვი, რომ ეს მხოლოდ ჩემი დამსახურებაა! თუ მასწავლებელს არ ჰყავს თანამოაზრე და მხარდამჭერი სკოლის ხელმძღვანელი (მე ამაში კი ნამდვილად მიმართლებს, ლახამულაშიც ისეთი დირექტორი მყავდა, ინატრებდი და, ზღაპრული კეთილი ჯადოქარივით, მასწავლებლის ყველა სურვილს მხარს უჭერდა და ახდენდა!), მასწავლებელი ვერაფერს მიაღწევს და მისი ყველა სწრაფვა ამაო იქნება! ხოჯორნის სკოლას ჰყავს ისეთი ხელმძღვანელი, რომელიც მრავალეროვან და განსხვავებული სარწმუნოების მქონე კოლექტივს ისე უძღვება, ამდენი წლის განმავლობაში, ერთი კონფლიქტიც კი არ ყოფილა!
რაც დღემდე ვერ დამიძლევია, მშობლებთან თანამშრომლობაა. ჯერ ერთი, ენის ბარიერი და მეორეც, თუ დამრიგებელი არ ხარ, მშობლები შენთან არ ურთიერთობენ და კიდევ, ადგილობრივი, სოფლის თვითმმართველობის განზე დგომა ჩემთვის გასაკვირია, რადგან სკოლა სოფლის მომავალია და ვფიქრობ, რწმუნებული, დეპუტატი მუდმივად უნდა იყოს სკოლის გვერდით, არა მხოლოდ სტუმრის სტატუსით. ამ უკანასკნელის მიზეზიც ის მგონია, რომ არ ვარ ადგილობრივი და ვარ ქალი. დიახ, მიუხედავად ბევრი რამისა, მენტალიტეტი მაინც მენტალიტეტია!
არც თუ ისე მცირეწლიანმა გამოცდილებამ დამანახა, რომ მოსწავლეებს უხარიათ არაფორმალურ გარემოში მუშაობა, ამიტომ, ვცდილობ, არაფორმალური აქტივობებით ენის ბარიერი გადავლახოთ. ივნისში მასწავლებელთა კონფერენცია მქონდა, სადაც მოსწავლეებიც დავასაქმე. მათ უნდა მიეღოთ სტუმრები, დაერეგისტრირებინათ, გაეწიათ გიდობა სკოლაში, რასაც ნამდვილად კარგად გაართვეს თავი. რამდენიმე დღის წინ, მულტიკულტურული ფესტივალი მქონდა — „ერთი ცის ქვეშ“ და სხვადასხვა სოფლის სკოლებიც მონაწილეობდნენ.უნდა გენახათ, როგორ ემზადებოდნენ, როგორ წარმოაჩინეს ტრადიციული სამზარეულო, კულტურა და უკუკავშირში ყველა წერდა, რომ დაინახეს, როგორ შეიძლება ერთი ცის ქვეშ მეგობრულად, ერთსულოვნად თანაცხოვრება მიუხედავად ეროვნებისა და სარწმუნოებისა!
