ჩვენ მიგვიღია რთული გადაწყვეტილებები, რომელიც გულისხმობდა დაპირისპირებას გარკვეულ უსამართლობასთან, სხვაგვარად, ჩემი აზრით, წარმოუდგენელია, თუნდაც იმიტომ, რომ გამომცემლობას „დიოგენე“ ჰქვია.
თამარ ლებანიძე
გამომცემლობა „დიოგენეს“ დირექტორი
⇔ როგორია ქართველი გამომცემლის რეალობა – რა პრობლემები აქვთ დღეს წიგნის მაღაზიებსა და გამომცემლებს?
საქართველოში გამომცემელს პრობლემა, რასაკვირველია, ბევრი აქვს, მაგრამ ამავდროულად მინდა ხაზგასმით ვთქვა, რომ საქართველო ლიდერის პოზიციებს ინარჩუნებს რეგიონში. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია და, რა თქმა უნდა, ჩვენი გამომცემლების მრავალწლიანი შრომის შედეგია. 90-იან წლებში, იმ კატასტროფულ ვითარებაშიც კი (საქართველოს მსგავსი კატასტროფა რეგიონის სხვა ქვეყნებში არ მომხდარა), საბედნიეროდ, მოვახერხეთ, ნელ-ნელა დაგვეწყო ეს საქმიანობა და ღირებული წვლილი შეგვეტანა საზოგადოების განათლების და განვითარების საქმეში. აი, ახლაც ლიდერის პოზიციებზე ვართ. რა თქმა უნდა, არის პრობლემები და ეს პრობლემები უკავშირდება, ერთი მხრივ, იმას, რომ სახელმწიფოს არ აქვს ერთიანი ხედვა და არც წიგნის პოლიტიკაა ერთიანი სახით ჩამოყალიბებული; მეორე მხრივ, ვიტყოდი, რომ კრიტიკულად მნიშვნელოვანია ქვეყანაში მოწესრიგდეს საბიბლიოთეკო სისტემა და ამ სისტემაში ვგულისხმობ არა მხოლოდ მუნიციპალურ ბიბლიოთეკებს, არამედ სასკოლო ბიბლიოთეკებსაც. ერთიანი ხედვა უნდა არსებობდეს, რეფორმის ერთიანი პრინციპები ჩამოყალიბდეს და გეგმაზომიერად განვითარდეს იმ სტრატეგიული ხედვის შესაბამისად. რატომ ვამახვილებ ამაზე ყურადღებას? იმიტომ, რომ მსოფლიო პრაქტიკა ადასტურებს, კარგ ქვეყნებში, რომლებსაც პატარა ენობრივი არეალი აქვთ (მოგეხსენებათ, საქართველო ასეთი ქვეყანაა), აუცილებელია ხარისხის შენარჩუნება, ეს პირდაპირ უკავშირდება ენის დაცვის ხარისხს. შესაბამისად, ყველა იმ გამომცემელს, რომელიც ენის და გამოცემების ხარისხის გაუმჯობესებაზე ზრუნავს, მდგრადი ფინანსური მდგომარეობა სჭირდება, სხვათა შორის, ესენი, ძირითადად, საშუალო და პატარა გამომცემლები არიან, ხშირ შემთხვევაში – ნიშური გამომცემლები. ეს ხალხი არ არის ორიენტირებული დიდ ბიზნესზე იმიტომ, რომ აქვთ თავიანთი შეხედულებები, პრინციპები, ინტერესები და ძალიან უფრთხილდებიან ხარისხს. ზუსტად მათ სჭირდებათ ეს ფინანსური მდგრადობა და გავრცელების – ტირაჟების გარანტირებული ნიშნული, რომელიც მდგრადობას უზრუნველყოფს. ამ თვალსაზრისით, საჭიროა საბიბლიოთეკო სისტემის სწორ პრინციპებზე აგება, ბიბლიოთეკარების მომზადება/გადამზადება, რომ შეძლონ სწორი გადაწყვეტილების მიღება, რა არის ხარისხიანი, რა არის კულტურული ფაქტი, იმიტომ, რომ ყველა წიგნი, რომელიც გამოიცემა, თავისთავად, კულტურული მოვლენა არ არის. თანამედროვე ბიბლიოთეკარს უნდა შეეძლოს მკითხველთან სწორი ურთიერთობა და, რასაკვირველია, უნდა ჰქონდეს ცოდნა იმისა, თუ როგორია თანამედროვე ბიბლიოთეკა ინფრასტრუქტურული, შიდა მოწყობის, რეგისტრირების თუ სხვა თვალსაზრისით, ანუ კომპლექსურად. ბიბლიოთეკა რეალურად არის რგოლი მკითხველსა და გამომცემელს შორის. ეს პირდაპირ კავშირშია როგორც გამომცემლობების ფინანსურ მდგრადობასთან და წინსვლასთან, ასევე უკეთესი მკითხველის ჩამოყალიბებასთან. უკეთესი მკითხველი ნიშნავს უკეთეს მოქალაქეს და, საბოლოო ჯამში, უკეთეს ქვეყანას. მე ვიტყოდი, რომ ცენტრალური პრობლემა მაინც ეს არის. ყველაფერი დანარჩენი, მეორეხარისხოვანია, რასაც ბიზნესი თვითონ მიხედავს, ჩვენი მკითხველები დაგვეხმარებიან და როგორც აქამდე ყოფილა, წინსვლა მაინც გვექნება.
⇔ რადგან მკითხველი ვახსენეთ, აქვე გკითხავთ – ჩემთვის, როგორც მკითხველისთვის, გამომცემლის გემოვნება გადამწყვეტად მნიშვნელოვანია. წიგნის ფესტივალზე იმ გამომცემლობის პავილიონთან ვჩერდები, რომელიც, ჩემი გადმოსახედიდან, გემოვნებიანი ლიტერატურის გამომცემელია, ანუ მკითხველის განვითარებაში უმნიშვნელოვანესი წვლილი შეაქვს გამომცემელს, ისევე როგორც ლიტერატურის განვითარებაში. თქვენი დაკვირვებით, წლების განმავლობაში, როგორ იზრდება მკითხველი, ძირითადად, რაზე გაქვთ ხოლმე გათვლა ან აქცენტები რომ მკითხველისთვის გემოვნებიანი გამომცემლობა იყოთ?
ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს, რა თქმა უნდა, იმას, რას გთავაზობს მკითხველი და რას გკარნახობს გარემო, მაგრამ გადამწყვეტი, როცა საკუთარ საქმეს აკეთებ, მიუხედავად იმისა, ეს გამომცემლობაა თუ, სიტყვაზე, პარფიუმერული მაღაზია, მაინც კომპანიის შიგნით არსებული ხედვა მგონია. ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს, გჯეროდეს საკუთარი თავის და ზუსტად განსაზღვრო ამოცანები, რომლის შესრულებაც გაინტერესებს. მკითხველი ამას აუცილებლად აფასებს, ის ხედავს, რომ მწყობრი შეხედულებები გაქვს, კონკრეტულ იდეალებს ემსახურები, კონკრეტულ პრინციპებს იცავ… კარგი მკითხველი აუცილებლად აფასებს ამას. სხვა საკითხია როგორ ჩამოვაყალიბოთ კარგი მკითხველი. რა თქმა უნდა, მკითხველის ჩამოყალიბებაში ძალიან დიდი წვლილი აქვთ იმ გამომცემლებს, რომლებიც დაბალ ასაკობრივ ჯგუფებთან მუშაობენ, დაწყებული საბავშვო ბაღიდან, კიდევ უფრო ადრეული ასაკი და შემდგომ – სკოლის პერიოდი, ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ მათ მიაწოდონ სწორი ღირებულებები და მკითხველად ჩამოყალიბდეს ადამიანი, რომელიც სკოლას ამთავრებს, სტუდენტი ხდება. რასაკვირველია, ამ მკითხველის რაოდენობა გაცილებით მცირეა, ვიდრე, ვთქვათ, ქვედა ასაკობრივ ჯგუფშია, იმიტომ, რომ იქ შეიძლება უფრო ფართო წრე იყოს დაინტერესებული საბავშვო ლიტერატურის კითხვით, მათ შორის, ზრდასრულებიც კითხულობენ საბავშვო ლიტერატურას. მაგრამ შემდეგ, უკვე ზრდასრული მკითხველი რომ ყალიბდება, გააჩნია ვინ რას ანიჭებს უპირატესობას. არის ხალხი, რომელიც იოლ საკითხავს ეძებს, სხვა შედარებით რთულ და ისეთ ტექსტებს ანიჭებს უპირატესობას, რომელიც, გარკვეული თვალსაზრისით, სულიერი საზრდოს კატეგორიას განეკუთნება – არის ასეთი ტექსტები როგორც მხატვრული, ისე არამხატვრული. ადამიანი, ყველა საფეხურს რომ გაივლის, კარგ მკითხველად მაშინ ყალიბდება. თუმცა, შესაძლოა, ზედმეტად ინდივიდუალისტი მკითხველი იყოს, რომელიც არ ემორჩილება არანაირ მოდას, ტრენდს, არ უწევს დიდად ანგარიშს, რომელი წიგნია ბესტსელერი, თავად მუშაობს საკუთარი გემოვნების ჩამოყალიბებაზე, ასეთებიც არიან, ერთეულები, რასაკვირველია. ეს ყველაფერი პროცესის ნაწილია. მე ვახსენე სასკოლო ასაკი და პირველი ჩვენი მეკავშირეები, მკითხველის აღზრდის საქმეში, პედაგოგები არიან და განათლების სისტემა, ზოგადად. ამიტომ არის ძალიან მნიშვნელოვანი, გამომცემლები სრულფასოვნად მონაწილეობდნენ სასკოლო განათლების პროცესში, უბრალოდ სახელმწიფო დაკვეთის და ხედვის პასიური შემსრულებლები კი არ იყვნენ, არამედ არსებითად ჩართულები იმ საკითხების ფორმირებაში რა და როგორ ისწავლებოდეს სკოლაში. ერთია, რაღაც მოთხოვნების პასიურად დაკმაყოფილება და მეორეა, როდესაც პასუხისმგებლობას ინაწილებ სახელმწიფოსთან ერთად და მონაწილეობ სწავლების პროცესში. ნებისმიერ პედაგოგს – მოქალაქეობის, ისტორიის, თუნდაც მათემატიკის და ფიზიკის შეუძლია სასწავლო პროცესში რაც შეიძლება მეტი ლიტერატურული მაგალითი მოიხმოს როგორც მხატვრული, ისე არამხატვრული, რაც, ერთი მხრივ, ამდიდრებს სასწავლო პროცესს და მეორე მხრივ, იმ მკითხველის ჩამოყალიბებას ემსახურება, რომელიც ასე ძალიან გვჭირდება.
⇔ საბავშვო ლიტერატურა სულ პრობლემა იყო ქართულ ბაზარზე. ახლა რა მდგომარეობაა?
საბავშვო ლიტერატურა ძალიან რთული თემაა – ბავშვებისთვის წერა, ისევე როგორც თარგმნა ძალიან რთული ამოცანაა. სწორი ენის შერჩევა, ტექსტის სწორად აგება, რა თქმა უნდა, მხოლოდ ერთეულებს შეუძლიათ. საბავშვო ლიტერატურა დღეს გაცილებით მეტი კი გამოიცემა, ვიდრე ადრე გამოიცემოდა, მაგრამ ხარისხი შეიძლება დამაკმაყოფილებელი არ იყოს. თუმცა, საბედნიეროდ, ქართველი გამომცემლები, ავტორები, ილუსტრატორები, მთარგმნელები ამაზე მუშაობენ და დღითი დღე სულ უფრო და უფრო უკეთესი სიტუაცია გვაქვს, ამის თქმა თამამად შემიძლია.
⇔ თუ გახსენდებათ რომელიმე პროექტი – წიგნი, რომელიც გამოეცით და დღემდე ფიქრობთ, რომ ძალიან მნიშვნელოვანი საქმე გააკეთეთ, მოკლედ, წიგნი, რომლის გამოცემითაც დღემდე ამაყობთ…
რა თქმა უნდა, ბევრი ავტორის გამოცემა იყო მნიშვნელოვანი სხვადასხვა ეტაპზე, სხვათა შორის, ავტორებთან კომუნიკაციაც, ცოცხალ ავტორებთან, მაგალითად, უმბერტო ეკოსთან შეხვედრა ბოლონიის უნივერსიტეტში მის კაბინეტში; ჯულიან ბარნსთან დისტანციური ურთიერთობა. ჯულიან ბარნსის ერთ-ერთი წიგნი ჩვენ ორიგინალზე ადრეც გამოვეცით, ეს განსაკუთრებული მოვლენაა მსოფლიო გამომცემლების პრაქტიკაში. კიდევ ბევრი თანამედროვე ავტორია, მაგრამ უცხოელი ავტორებიდან, უპირველეს ყოვლისა, ასტრიდ ლინდგრენს გამოვყოფდი, იმიტომ, რომ ჩვენ ვიყავით პირველები, ვინც ლეგალურად გამოსცა მისი ნაწარმოებები ქართულად. დავიწყეთ „ყაჩაღის ასული რონიას“ გამოცემით. მაშინ ლინდგრენი ჯერ კიდევ ცოცხალი იყო და თავად მოაწერა ხელშეკრულებას ხელი, ეს კი განსაკუთრებული რამ არის; ასევე გამოვყოფდი ერთ ორიგინალურ პროექტს და რატომ ახლავე აგიხსნით. ერთია უცხოელი, თუნდაც ძალიან დიდი ავტორის თარგმნა და პირველად გამოცემა ქართულ ენაზე (ასეთ პროექტებზე მუშაობის დიდი გამოცდილებაც გვაქვს), მაგრამ მეორეა საკუთარის შექმნა. ამ თვალსაზრისით, რა თქმა უნდა, საამაყოა ჩვენი სახელმძღვანელოები. განსაკუთრებით აღვნიშნავ ლიტერატურის მე-12 კლასის სახელმძღვანელოს, რომელიც, დაახლოებით, 15 წლის წინ შეიქმნა „დიოგენეში“ და ძალიან ბევრი მკითხველისგან გამიგია, რომ სკოლა დავამთავრე, სახელმძღავნელოები გავაჩუქე ან მაკულატურაში ჩავაბარე, მაგრამ იმ წიგნს ვერ შეველიეო. მეორე ასეთი პროექტი იყო, დაახლოებით, 20 წლის წინანდელი საქართველოს ატლასი მოზარდთათვის. ბედნიერად მახსენდება ის პერიოდი იმიტომ, რომ ეს იყო აბსოლუტურად ორიგინალური იდეა, პირველი მსგავსი პროდუქტი, რომელიც ქართულ ენაზე შეიქმნა და რომლის შექმნაშიც უამრავმა ადამიანმა მიიღო მონაწილეობა – ორგანიზაციამ, სახელმწიფო თუ კერძო დაწესებულებამ, ასევე ფიზიკურმა პირებმა, კონსულტანტებმა, ავტორებმა, რედაქტორებმა. უზარმაზარი ჯგუფის მიერ შექმნილი ეს წიგნი მართლაც ძალიან საინტერესო აღმოჩნდა მოზარდებისთვის.
⇔ პრინციპული, სამართლიანი, ხარისხის ხარჯზე კომპრომისზე ნაკლებად წამსვლელი – ასეთი ჩანს თამარ ლებანიძე გარედან. სწორია თუ არა ასეთი შეფასება და თუ კი, რამდენად იოლია ან ხელის შემშლელი ეს თვისებები გამომცემლისთვის?
იოლია იმიტომ, რომ, საბედნიეროდ, ჩემ გარშემო თანამოაზრეები არიან. იოლია იმიტომ, რომ მე ამაში ვგრძნობ ჩემი ოჯახის ტრადიციების გაგრძელებას და მხარდაჭერას ჩემი წინაპრებისას. ისინი ასე ცხოვრობდნენ და სხვაგვარად ვერ წარმომიდგენია. იოლია იმიტომ, რომ ჩემი შვილებიც ასეთები არიან. მაგრამ რთულია იმიტომ, რომ საქართველოში, სამწუხაროდ, არ არის ამის ტრადიცია და საერთოდაც, რაც თქვენ აღნიშნეთ, გარედან ასე ჩანსო, ეს ნამდვილად ასეა. ეს ის შემთხვევაა, როდესაც გარედან ჩანს ის, რაც რეალურად არის. ეს თანხვედრა, სამწუხაროდ, ჩვენს საზოგადოებაში ნამდვილად იშვიათია და არ ვიცი, რა შეიძლება ამას დაერქვას – გამონაკლისი, „თეთრი ყვავი“. მაგრამ, რა თქმა უნდა, ჩვენ მიგვიღია რთული გადაწყვეტილებები, რომელიც გულისხმობდა დაპირისპირებას გარკვეულ უსამართლობასთან, სხვაგვარად, ჩემი აზრით, წარმოუდგენელია, თუნდაც იმიტომ, რომ გამომცემლობას „დიოგენე“ ჰქვია.
⇔ ძალიან მინდა სახელმძღვანელოებზეც ვისაუბროთ. თავის დროზე ძალიან ბევრი გამომცემლობა სწორედ სახელმძღვანელოების ხარჯზე, ასე ვთქვათ, დადგა ფეხზე. მას შემდეგ, რაც სახელმწიფომ თავის თავზე აიღო სრულად სახელმძღვანელოების გამოცემაც და მოსწავლეებისთვის უფასოდ დარიგება, მიიღეს თუ არა გამომცემლებმა სერიოზული დარტყმა ბიზნესის თვალსაზრისით?
დიახ, ეს უდავოდ იყო დარტყმა. საერთოდ, ჩვენ არ უნდა გვეშინოდეს შეცდომების დაშვების. ზოგადად, საზოგადოებას ვგულისხმობ. იმიტომ, რომ საზოგადოება, რომელიც შეცდომებს არ უშვებს, არ ვითარდება. თავისთავად, შეცდომის დაშვება არ უნდა იყოს თვითმიზანი, მაგრამ პროცესის ნაწილია. თუ შეცდომას უშვებ, მაგრამ შემდეგ იწყებ მის გაანალიზებას და სათანადო დასკვნას აკეთებ, რა თქმა უნდა, ეს ხელს უწყობს განვითარებას. სავსებით გეთანხმებით, რომ ბევრმა გამომცემელმა სახელმძღვანელოების კეთებით დაიმკვიდრა თავი. მე პირადად, ნამდვილად მივესალმები ჯანსაღ კონკურენციას იმიტომ, რომ ეს არის კიდევ ერთი მექანიზმი განვითარების, მაგრამ ასევე მნიშვნელოვანია, სახელმწიფო სტრუქტურებმა გაითვალისწინონ, რომ პროცესში წყვეტა არ იყოს. დინამიკა უნდა შევინარჩუნოთ, თუ გვინდა, რომ ადამიანური რესურსი გამოვიყენოთ სწორად. პატარა ქვეყნებს განსაკუთრებული პრობლემა აქვთ ადამიანური რესურსის გამოყენების თვალსაზრისით. 90-იან წლებში, როცა ჩავარდნა იყო ყველა სფეროში, თაობებს შორის ცოცხალი ცოდნა არ გადაიცა, პროცესი გაწყდა და დაიკარგა. მაგალითად, დღეს, გარკვეულ პროფესიებში კადრების ნაკლებობაა, ამან გამოწვია, ერთი მხრივ, შრომის ბაზრის ნგრევა და მეორე მხრივ, თანამშრომლობის, ცოდნის გადაცემის პროცესის წყვეტა. არავითარ შემთხვევაში არ უნდა დავუშვათ, რომ იგივე მოხდეს საგამომცემლო საქმეში. როცა სახელმწიფო, ექვსი წლის განმავლობაში, არ აცხადებს სახელმძღვანელოების კონკურსს, ეს იწვევს კვალიფიკაციის ვარდნას, ისეთ დანაკარგებს, რომელთა ანაზღაურება შეუძლებელია. ამიტომ, ვფიქრობ, ღია უნდა იყოს სისტემა, უნდა ვიმსჯელოთ, ვიკამათოთ. სახელმწიფოს შეიძლება მოეჩვენოს, რომ გამომცემლები მხოლოდ კომერციაზე ფიქრობენ, მაგრამ მერწმუნეთ, ასე არ არის. შეუძლებელია მხოლოდ კომერცია გაინტერესებდეს, მაშინ სხვა საქმეს მოკიდებდი ხელს. ჩვენი სფერო, თავისთავად, არის კულტურა და განათლება, ამიტომ მხოლოდ კომერცია არც ერთ გამომცემელს არ აინტერესებს, მე ამაში ღრმად ვარ დარწმუნებული. ამიტომ მეტი დიალოგისკენ მინდა მოვუწოდო ყველა მხარეს და განსაკუთრებით, რასაკვირველია, სახელმწიფოს იმიტომ, რომ კრიტიკულად მნიშვნელოვანია გარედანაც ჩანდეს, რამდენად შეკრულია საზოგადოება, რამდენად მუშაობს განვითარებაზე და სწორედ ეს პროცესი არ უნდა გაჩერდეს.
⇔ რა იყო ყველაზე დიდი დაბრკოლება ამ ხნის განმავლობაში?
მაინც მივდივართ იქამდე, რის გამოც მოქალაქეები მიდიან ხოლმე არჩევნებზე – სამართალი, სამართლიანობა და სასამართლო. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ქვეყანაში იყოს დამოუკიდებელი სასამართლო. შეიძლება ვიღაცას გაუკვირდეს რატომ ახსენებს გამომცემელი, ერთი შეხედვით, ასე შორს მდგომი იურისპრუდენციისგან, ამ საკითხს, მაგრამ ნებისმიერი დაბრკოლება, თუ ის ხელოვნურადაა შექმნილი, შეიძლება დაიძლიოს სწორი სამართლებრივი სისტემის პირობებში. თუ დაბრკოლება ხელოვნური არ არის, ბუნებრივია, მაშინ ჩვენ თვითონ მივხედავთ ან ვერ მივხედავთ.
⇔ 1996 წელს წიგნის გამავრცელებლთა ასოციაცია დააფუძნეთ. ცოტა ხნის წინ, თქვენ გახდით ამ ასოციაციის თავმჯდომარე. რამდენიმე სიტყვით რომ გვითხრათ, რა მისია აკისრია ასოციაციას?
ეს არის პროფესიული გაერთიანება წიგნის გამომცემლების და წიგნით მოვაჭრეების, რომელსაც ჰყავს არჩევითი თავმჯდომარე და ამჟამად მე ამირჩიეს. ამ პოზიციაზე ყოველთვის უარს ვამბობდი და მხოლოდ ახლა მოვინდომე, რადგან მიმაჩნია, რომ ძალიან სჭირდება ქვეყანასაც და კონკრეტულად ჩვენს ბიზნესასოციაციას სწორი ხედვა, ამიტომ ჩავერთე აქტიურად ამ საქმეში. ეს არის აბსოლუტურად საზოგადოებრივ საწყისებზე და არანაირი ფინანსური ინტერესი არ არის, მაგრამ მე მაქვს მთავარი მოტივაცია – ჩვენი სფერო განვითარდეს და ეს ქვეყანა იყოს უკეთესი, ვიდრე დღეს არის. ამ ორგანიზაციას, უპირველეს ყოვლისა, ეკისრება წევრთა ინტერესების დაცვა, ანუ პროფესიული სტანდარტები რომ არსებობდეს; საერთაშორისო პრაქტიკის გაზიარება; მუდმივად პროფესიულ ზრდაზე ზრუნვა, მათ შორის ახალბედა გამომცემლების, ავტორების, წიგნით მოვაჭრეების და ა.შ. ამასთან ერთად, ჩვენი ორგანიზებულია სადღესასწაულო ღონისძიებები, მაგალითად, თბილისის წიგნის ფესტივალი, 23 აპრილის წიგნის საავტორო უფლებების მსოფლიო დღე. ერთი მხრივ, მკითხველზე ორიენტირებული სადღესასწაულო ღონისძიებები და მეორე მხრივ, პროფესიული განვითარება – ეს არის ჩვენი მთავარი მისია.
⇔ როგორი მკითხველია ახალგაზრდა თაობა?
ვერ ვიტყოდი, რომ ახალგაზრდობა ერთგვაროვანია, ალბათ ყველა თაობაში არის კარგი მკითხველი, წიგნით დაუინტერესებელი ადამიანი და ა.შ. ანუ ახალგაზრდობა ისეთივე ჭრელია, როგორიც იყო, მაგალითად, ჩვენი თაობა. მე ასე მგონია. უბრალოდ, ვფიქრობ, უფრო მეტად გახსნილია სამყარო მათთვის და ეს ძალიან კარგია, რადგან შენც გაიძულებს, არ ჩამორჩე. ეს კიდევ დამატებითი მოტივაციაა ნებისმიერი ავტორისთვის, გამომცემლისთვის თუ მთარგმნელისთვის, იყო თანამედროვე. შენ შეიძლება გამოსცემდე უძველეს ტექსტებს, მაგრამ იყო თანამედროვე. აი, ეს მომენტი უნდა იყოს გააზრებული ყველა გამომცემლის მიერ, ვინც, რა თქმა უნდა, წარმატებაზეა ორიენტირებული.
⇔ თავად როგორი მკითხველია თამარ ლებანიძე – ტექსტი, რომელმაც ბოლო დროს თქვენზე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა.
რადგან ჩვენ – „დიოგენე“ არამხატვრულ ლიტერატურას მივეძალეთ (ეს ყოველთვის იყო ჩემი ინტერესის სფერო იმიტომ, რომ პროფესიით ფსიქოლოგი ვარ, ბევრს ვკითხულობდი პროფესიულ ლიტარატურას და მიხარია, რომ „დიოგენე“, ამ თვალსაზრისით, სულ ვითარდება), ერთი არაჩვეულებრივი წიგნი გამოვეცით. იასონ ბადრიძის „ამბავი მგლისა და კაცისა“, რომელიც იმით არის ღირსშესანიშნავი, რომ არაჩვეულებრივი ამბებია მოთხრობილი ღრმა კომპეტენციით, ბუნების სიყვარულით, რაღაც განსაკუთრებული ხედვით. მეორე მხრივ, კიდევ იმით არის მნიშვნელოვანი, რომ ჩვენი ქვეყნის წიაღში არიან ასეთი ადამიანები და ჩვენ, ხანდახან, გვავიწყდება მათი არსებობა. წინა პლანზე გამოდიან აბსოლუტურად ფუყე თავთავები, ანუ ის ხალხი, რომელიც პოპულარულია შემთხვევითი მიზეზების გამო და ჩრდილავს ზუსტად ასეთ განსაკუთრებულ ადამიანებს, რომლებზეც რეალურად დგას საზოგადოება, ასეთ პროფესიონალებზე, კეთილშობილ ხალხზე, რომელსაც მხოლოდ ლოკალური მნიშვნელობა კი არ აქვს, არამედ მსოფლიო კონტექსტშია საინტერესო. ამიტომაც მინდა, რომ იასონ ბადრიძე ვახსენო ჩვენს დღევანდელ ინტერვიუში.
⇔ დაბოლოს, მინდა დასაწყისზეც გკითხოთ – ძალიან კარგად მახსოვს რთული და წინააღმდეგობებით სავსე გარემო, როცა „დიოგენე“ პირველ ნაბიჯებს დგამდა. ამ გადასახედიდან, როგორ აფასებთ თქვენს იმდროინდელ გადაწყვეტილებას?
მიკვირს, როცა ადამიანებს ეკითხებიან – შანსი რომ მოგცეთ, რას გამოასწორებდითო და პასუხობენ – არაფერსო. მე პირიქით ვარ, ძალიან ბევრ რამეს შევცვლიდი. რა თქმა უნდა, ახლა გაცილებით მეტი ვიცი, ზოგადად, ცხოვრების შესახებ და ეს მაძლევს საშუალებას, კრიტიკულად შევაფასო ჩემი წარსული გამოცდილება. ამიტომ აუცილებლად შევცვლიდი ბევრ რამეს…
⇔ მაშინ თუ გქონდათ გაცნობიერებული, რომ „ის საქმე“, რომელსაც ახალგაზრდა შეეჭიდეთ, აქამდე მოვიდოდა?
აბსოლუტურად არა. საზოგადოდ ალბათ ღირს, რომ ყველამ, ვისაც სურს, სწორად განვითარდეს, კონცენტრირდეს აწმყოზე. რა თქმა უნდა, წარსულის გააზრება ძალიან მნიშვნელოვანია, მაგრამ დღევანდელი დღით ცხოვრება, სადღეისო ამოცანების გადაჭრა, აწმყოში ოპერირება კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია სწორი გადაწყვეტილების მიღების თვალსაზრისით. რა თქმა უნდა, სამომავლო გეგმები დამისახავს, ბევრი რამ ვერ ან არ გამიკეთებია, მაგრამ მაინც ყოველთვის ვცდილობდი აწმყოზე კონცენტრირებას, თან ეს აწმყოც არ მაძლევდა საშუალებას შორს გამეხედა.
ესაუბრა ლალი ჯელაძე
