საქართველოს პარლამენტმა მიიღო კანონი „ადრეული და სკოლამდელი აღზრდისა და განათლების შესახებ“ და დაამტკიცა პაკეტი „ადგილობრივი თვითმმართველობის კოდექსში“ ცვლილების შეტანის თაობაზე. კანონის მნიშვნელობას ისიც აორმაგებს, რომ საგანმანათლებლო რეგულაციების მიღმა ადრეული განათლების ბევრი დაწესებულებაა დარჩენილი. ბუნებრივია, ამ წლების განმავლობაში გარკვეული სტანდარტები არსებობს და მოქმედებს, მაგრამ არავის შეუმოწმებია რამდენად ეფექტურად, თანამედროვე მოთხოვნების შესაბამისად მუშაობს თითოეული სტანდარტი. აუცილებელია, დაიწყოს მუშაობა იმისთვის, რომ ყველა სკოლამდელი აღზრდის დაწესებულება (საჯაროც და კერძოც) სწორედ სახელმწიფოს მიერ დადგენილი სტანდარტით მუშაობდეს.
ამ მიზნის მისაღწევად კანონი საკმაოდ დიდ დროს იძლევა – 2022-2030 წლები. თუმცა, როგორც ჩვენთან საუბარში განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრის დირექტორის მოადგილე კახაბერ ერაძე ამბობს, ეს მხოლოდ ერთი შეხედვითაა ასე, თორემ სამუშაო ბევრად შრომატევადია და ისეთ ნიუანსებთან შეხებას გულისხმობს, რასაც დროც სჭირდება და გარკვეული კომპეტენციაც, სხვადასხვა მიმართულებით. ამ ცხრაწლიანი მუშაობის საბოლოო შედეგი ადრეული და სკოლამდელი დაწესებულებების ავტორიზაცია იქნება. საბავშვო ბაღების ოპერირება ადგილობრივი თვითმმართველობის პასუხისმგებლობაა, შესაბამისად, ავტორიზაციისათვის საჭირო სამუშაოების ჩატარებაც და მისი განხორციელებაც, კანონით, აქამდე სწორედ მათ ევალებოდათ. სახელმწიფომ მიიღო გადაწყვეტილება, რომ გარდამავალ პერიოდში, ავტორიზაციის საკითხს გაუძღვეს განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრი, რომელსაც ამ მიმართულებით საკმაოდ მდიდარი გამოცდილება აქვს, ხოლო 2030 წლის პირველი იანვრიდან, უკვე ავტორიზაციაგავლილი სკოლამდელი აღზრდის დაწესებულებებში ხარისხის უზრუნველყოფის ვალდებულება ისევ მუნიციპალიტეტებს გადაეცემა.
ბატონი კახაბერ ერაძე იმ ეტაპების შესახებ გვიამბობს,
რაც დაინტერესებულმა მხარეებმა, ერთად უნდა გაიარონ შედეგთან მისასვლელად.
პირველ რიგში, ეს ელექტრონული ბაზის შექმნაა, რაც 2022 წლის პირველ ივლისს გაიხსნება და რეგისტრაცია 6 თვის განმავლობაში გაგრძელდება. ზუსტად უნდა ვიცოდეთ, დღეის მდგომარეობით, რამდენი სკოლამდელი აღზრდის დაწესებულება ფუნქციონირებს ქვეყანაში – იგულისხმება კერძო სექტორიც. ვერ ვიტყვი, რომ რეგისტრაცია სავალდებულოა, არ მინდა ეს ტერმინი გამოვიყენო, მაგრამ თუ დაწესებულებას სურს, კანონიერ საფუძველზე ითვლებოდეს ადრეული და სკოლამდელი აღზრდის დაწესებულებად, აუცილებლად უნდა დარეგისტრირდეს, რადგან მხოლოდ ამ შემთხვევაში გააგრძელებს საქმიანობას, როგორც სახელმწიფოს მიერ აღიარებული ინსტიტუცია, შესაბამისად, ვინც არ დარეგისტრირდება, ამ საქმიანობას ვეღარ გააგრძელებს. იმედი მაქვს, საკითხი ასე არ დადგება, რადგან ამ ეტაპზე სახელმწიფო ბაღებისგან არანაირ სტანდარტს არ ითხოვს, მხოლოდ დარეგისტრირებას, რასაც მოყვება ხარისხის განვითარების ცენტრისა და განათლების მართვის საინფორმაციო ცენტრისგან ინტენსიური, ფართომასშტაბიანი მხარდაჭერა. რაც შეეხება დაწესებულებას, რომელიც 2022 წლის პირველ ივლისამდე არ საქმიანობდა ადრეული და სკოლამდელი აღზრდისა და განათლების დაწესებულების სახით და სტატუსის მოპოვების სურვილი ექნება, გარდამავალ პერიოდში, ავტორიზაციის პროცედურას დროებითი წესის შესაბამისად გაივლის.
კიდევ ერთი საკითხი, რაც, ალბათ, აუცილებლად უნდა განვმარტოთ – ვის შეეხება ახალი რეგულაციები?
რეგულირების საგანი მხოლოდ ის დაწესებულებებია, რომლებსაც აქვთ ამბიცია, რომ იქ სააღმზრდელო და საგანმანათლებლო პროცესი უნდა წარიმართებოდეს. სახელმწიფოს პასუხისმგებლობა ამ პროცესის გამართულად და ეფექტურად წარმართვაა. კანონი არ ვრცელდება ე.წ. დღის ცენტრებზე და იმ ფიზიკურ თუ იურიდიულ პირებზე, ვინც გარკვეული დროით ასრულებს ძიძის ან აღმზრდელის როლს.
მიმდინარე წელს კიდევ ერთი ეტაპი უნდა გავიაროთ – ესაა არსებული სტანდარტების გადამუშავება. მათ შორის არის სტანდარტი, რომელიც არაა დამტკიცებული და რომელიც უნდა დამტკიცდეს – კურიკულუმის შინაარსი, უსაფრთხოების, სანიტარიულ-ჰიგიენური სტანდარტები, რომელთა მიმართებაშიც შევიმუშავებთ თვითშეფასების ინსტრუმენტს, რომლის მიხედვითაც, ელექტრონულ ბაზაში დარეგისტრირებული დაწესებულებები 2023 წლიდან განახორციელებენ თვითშეფასებას. ამჟამად სტანდარტების გადამუშავების ეტაპზე ვართ, რასაც მოჰყვება თვითშეფასების ინსტრუმენტის შემუშავება. რომლის შემდეგაც დავიწყებთ ბაღების ინტენსიურ მხარდაჭერას.
პარალელურ რეჟიმში ვმუშაობთ თვითშეფასების სპეციალისტების მოსამზადებლად, ეს სახელმწიფოს, სისტემის კომპეტენცია და მნიშვნელოვანი ეტაპია ავტორიზაციისთვის. ამიტომ სამუშაო შეხვედრებზე უკვე გვქონდა საუბარი ამ თემაზე და არ გამოვრიცხავ, რომ პროცესში ჩაერთონ საგანმანათლებლო რესურსცენტრები, სადაც არიან ამ სფეროს სპეციალისტები, რომელთაც თვითშეფასების კუთხით ჩვენი ცენტრი მოამზადებს. მუნიციპალიტეტებმაც უნდა გამოყონ ადამიანები, რომელთაც ასევე გადავამზადებთ თვითშეფასების ინსტრუმენტის გამოყენებაში. სწორედ ეს ადამიანები დაეხმარებიან სკოლამდელ დაწესებულებებს თვითშეფასების განხორციელებაში. ამ საკითხზე საუბრისას, მინდა ხაზგასმით აღვნიშნო, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია, რომ წარმოდგენილი თვითშეფასების დოკუმენტი მაქსიმალურად ობიექტური იყოს, ყველა ტიპის საჭიროების რეალურ სურათს ასახავდეს, ინფრასტრუქტურით დაწყებული, სასწავლო პროცესით დამთავრებული. ბაღებმა უნდა იცოდნენ, რომ ეს მხოლოდ და მხოლოდ მათი მხარდაჭერისათვის კეთდება. არასწორი და შელამაზებული თვითშეფასება არასწორ და შელამაზებულ მხარდაჭერას ნიშნავს. თუ დოკუმენტი გვეუბნება, რომ შენობა შესაბამისია სტანდარტთან, რა თქმა უნდა, არავინ აღარ იფიქრებს ამ შენობის რეაბილიტაციაზე, ან თუ ამბობს, რომ პროგრამა სრულად გამართულია და გაუმჯობესების საჭიროება არ აქვს, ეს თავად ბაღს შემოუბრუნდება ცუდად, როცა ავტორიზაციის პროცესში გარე შემფასებელი აღმოაჩენს, რომ თურმე ბაღს საკუთარი საჭიროებები ვერ დაუნახავს სწორად. ამიტომ ვამბობ, რომ მთავარია, ბაღებმა თვითშეფასების მიზანი დაინახონ, მაშინ ისინი აუცილებლად იქნებიან ობიექტურები. ამაში კი ჩვენს მიერ მომზადებული სპეციალისტები დაეხმარებიან.
მომავალ წელს შეიქმნება თვითშეფასების ელექტრონული სისტემა, სადაც რეგისტრირებული დაწესებულებები ვალდებული იქნებიან, განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნულ ცენტრში წარადგინონ თვითშეფასების დოკუმენტი, დროებითი წესის შესაბამისად, რომლის ანალიზის საფუძველზეც, 2024 წელს, განიხილება ბაღების საჭიროებები და შემუშავდება მხარდამჭერი რეკომენდაციები მეთოდოლოგიური, ინფრასტრუქტურული თუ ადამიანური რესურსით დახმარების კუთხით. აქ ჩაერთვება ადგილობრივი მუნიციპალიტეტები და გადავდივართ (2025-30წწ) ავტორიზაციის პროცესზე, რომლის სტანდარტის შემუშავება, სხვადასხვა სააგენტოებთან თანამშრომლობით, უკვე დაწყებულია. შეფასება იქნება დიფერენცირებული, რადგან თავიდანვე ვერ მოვთხოვთ სტანდარტთან სრულ შესაბამისობას, მაგრამ რა იქნება ის აუცილებელი მინიმუმი, სად დავთმობთ და რა შემთხვევაში დავუშვებთ ნაწილობრივ შესაბამისობას, ამას დაინტერესებულ უწყებებთან ერთად, რისკების აწონის შემდეგ, გადავწყვეტთ. აქვე დავძენ, ყველა დოკუმენტი, რომელიც ჩვენი ჯგუფის მიერ შემუშავდება, მათ შორის სტანდარტები, საჯარო განხილვის საგანი გახდება.
მინდა ხაზგასმით გავიმეორო – ყველა ტიპის რეგულაცია, ყველა ეტაპი, რომელსაც სკოლამდელი დაწესებულება გაივლის ავტორიზაციის მისაღებად, ერთნაირად სავალდებულოა კერძო, საჯარო და არაქართულენოვანი ბაღებისა თუ ბილინგვური პროგრამით მომუშავე დაწესებულებებისათვის.
დასაწყისში აღვნიშნე, რომ 9-10 წელი მხოლოდ ერთი შეხედვითაა დიდი დრო სკოლამდელი დაწესებულებების ავტორიზაციისთვის მოსამზადებლად. თავი რომ დავანებოთ იმ ღონისძიებებს, რაზეც ვისაუბრე, ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი სტანდარტი სასწავლო დაწესებულებებში სასწავლო პროცესის განმახორციელებელი სტანდარტია, რომელიც უპირობოდ გულისხმობს მაღალკვალიფიციურ კადრს. ამ მხრივ არც ისე კარგი მდგომარეობა გვაქვს. კანონის მიხედვით, გაიმიჯნა აღმზრდელ-პედაგოგისა და აღმზრდელის პროფესიები. აღმზრდელ-პედაგოგი საბაკალავრო პროგრამაა და დღეისათვის არც ერთ უნივერსიტეტში არ ხორციელდება, თუმცა რამდენიმე სახელმწიფო უნივერსიტეტს, პროგრამული აკრედიტაციისთვის, მომზადებული აქვს სკოლამდელი განათლების საბაკალავრო პროგრამები. რაც შეეხება აღმზრდელს, ამ პროგრამას რამდენიმე პროფესიული სასწავლებელი, წლებია, ახორციელებს და ძალიან მოთხოვნადი პროფესიაცაა. ამ ორ პროგრამას განსხვავებული როლი აკისრია სკოლამდელ აღზრდაში, მათი საჭიროება, კვალიფიციურ კადრებზე მოთხოვნა კიდევ უფრო გაიზრდება და სისტემა მის დასაკმაყოფილებლად მზად უნდა იყოს.
ასე რომ, კანონის მიღების შემდეგ ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრი განათლების სისტემის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი რგოლის მაავტორიზებელი გახდა. სკოლამდელი აღზრდა ის სფეროა, რომელიც გავლენას ახდენს ბავშვის მომზადებაზე ზოგადსაგანმანათლებლო სისტემისთვის. ამიტომ, ვერაფერი იქნება იმაზე უპირატესი, ვიდრე სკოლამდელი დაწესებულების ბენეფიციართა უზრუნველყოფაა მაღალი ხარისხის აღზრდისა და განათლების სახელმწიფო სტანდარტებით.
