„განათლების კონტექსტში მნიშვნელოვანია გაცნობიერებული გვქონდეს, რომ ზოგადი მოდელების გარდა, არსებობს თითოეული მოსწავლის უნიკალური გამოცდილება, ინტერესები და ცოდნა. რადგანაც ყოველი ჩვენგანი აგებს სამყაროს საკუთარ მოდელს, მასში აისახება ჩვენ მიერ სიტუაციების დანახვის და ინტერპრეტაციის გზები და მიდგომები.“[Skehan. P, 2002]
საყოველთაოდ ცნობილია, რომ დღეს მსოფლიოში მიმდინარე პროცესებმა საქართველო, როგორც ევროსაბჭოს წევრი ქვეყანა, ეროვნულად და კულტურულად მრავალფეროვან სივრცეში მოაქცია, რისთვისაც აუცილებელი გახდა ინგლისური ენის საფუძვლიანად შესწავლა, რაც ჩვენს ბავშვებს გაუადვილებს ცხოვრების რთულ გზაზე სწორედ ამ სივრცეში ინტეგრირებას, რათა მოახერხონ საკუთარი პიროვნების სრულფასოვანი რეალიზება. ინგლისური ენის და ზოგადად უცხოური ენის სწავლა ნიშნავს უცხო სივრცეში შესვლას, ცხოვრების განსხვავებული წესების, ტრადიციების აღმოჩენას, განსხვავებული ღირებულებებისა და მენტალობის გაგებას.
ამდენად, წარმატებული კომუნიკაცია დამოკიდებულია არა მხოლოდ ენის ზედაპირულ ცოდნაზე, არამედ სამეტყველო უნარ-ჩვევებისა და განსხვავებული კულტურული კონტექსტების სათანადოდ აღქმასა და გაგებაზე.
ინგლისური ენა, როგორც ეროვნულ და საკაცობრიო ღირებულებებთან ნაზიარები, თავისუფალი პიროვნების აღზრდას ემსახურება, რომელსაც შეუძლია წვლილი შეიტანოს სამოქალაქო საზოგადოების ჩამოყალიბებასა და განვითარებაში.
ასევე ცნობილი ფაქტია ისიც, რომ ყოველი ადამიანი, ენის დაუფლების მიღწევაში, ინდივიდუალურად განსხვავებულ გზებს ეძებს. ეს თავისებურ გარკვეულ ტიპებში ერთიანდება (learner types). მათგან თითოეულ ტიპს ქცევის განსაკუთრებული სტილი ახასიათებს, განსაკუთრებული დამოკიდებულება შესასწავლი საქმისადმი. ერმანის, ლივერის და ოქსფორდის შემაჯამებელ სტატიაში (Ehrman, M. E., Leaver, B. I., & Oxford, R. 2003.) ინდივიდუალური თავისებურებები უცხოური ენის სწავლებაში აღიარებულია აუცილებელ, მაგრამ ნაკლებად შესწავლილ სფეროდ, რომლის სირთულე გულისხმობს დაბეჯითებით ცოდნას და ამდენად, საჭიროებს კვლევის გაგრძელებას. ეს საკითხი მოითხოვს ენის სწავლაში ინდივიდუალური თავისებურებების ფართო მიმოხილვას.
სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროებების პრიორიტეტად აღიარებამ მასწავლებელთა უმეტესობა ბავშვებისადმი ინდივიდუალური მიდგომის აუცილებლობის წინაშე დააყენა, რაც მასწავლებლისაგან კლასის მართვისა და სწავლების ეფექტური სტრატეგიების ფლობას საჭიროებს, რათა არავინ დარჩეს ადეკვატური მიდგომისა და მოთხოვნების მიღმა.
საქართველოში ეს საკითხი, თავისი სრული კომპონენტებით, სპეციალური კვლევის საგანი არ გამხდარა, თუმცა აუცილებლობა აღიარებულია. ნათელია, რომ უცხოური ენის ათვისების ინდივიდუალური თავისებურებების გამოვლენა დამოკიდებულია არა მხოლოდ თანდაყოლილ მიდრეკილებაზე, არამედ ქვეყანაში განათლების სისტემაში არსებულ აქტუალურ ტენდენციებზე.
უცხოური ენის სწავლების პროცესში ინდივიდუალური თავისებურებების გათვალისწინება, ხშირად, დეკლარირებულია, მაგრამ კონკრეტულად რეალიზებული არ არის, არსებობს რიგი დოკუმენტებისა, სადაც აღნიშნულია ინდივიდუალური მიდგომების აუცილებლობა, მაგრამ არა კონკრეტულად ნიჭიერი ბავშვებისათვის.
ინკლუზიური განათლება, ზოგადად, გულისხმობს განსხვავებული საგანმანათლებლო საჭიროებების მქონე მოსწავლეების ერთად სწავლებას, ინდივიდუალური შესაძლებლობების გათვალისწინებით. განსხვავებული საჭიროება შეიძლება ჰქონდეს როგორც განვითარებაში შეფერხებისა და კონკრეტული უნარების დაქვეითების მქონე მოსწავლეს, ასევე იმასაც, ვინც განსაკუთრებული ნიჭითაა დაჯილდოებული. მოსწავლეები, რომლებიც ნორმისაგან განსხვავდებიან და განსაკუთრებული გარემოს შექმნას საჭიროებენ სკოლაში, სწორედ განსაკუთრებული ნიჭით დაჯილდოებული ბავშვების ჯგუფია. განსაკუთრებული ნიჭით დაჯილდოებული ბავშვებისათვის ინგლისური ენის სწავლებამ ჩვეულებრივ საკლასო გარემოში, შესაძლოა, პრობლემები გამოიწვიოს.
სწავლების თანამედროვე მეთოდების გამოყენებით, გაკვეთილზე, მოსწავლეებს უნდა მიეცეთ საშუალება, ისაუბრონ საკუთარ თავზე, გამოავლინონ თავიანთი პრინციპების სხვადასხვა მხარე – იქნება ეს განცდები, გატაცებები, გემოვნება, შეხედულებები, ოცნებები, საყვარელი საქმიანობა, საყვარელი პერსონაჟები, ცხოვრებისეული ისტორიები, თვალსაზრისები თუ სხვა. გაამახვილონ ყურადღება მათთვის უცნობი კულტურის თავისებურებებზე.
ზემოთ ხსენებულ უნარებსა და დამოკიდებულებებს უნდა ემსახურებოდეს სკოლის რესურსები: მატერიალური თუ ტექნიკური ბაზა, მეთოდური და კლასგარეშე დამხმარე ლიტერატურა, თვალსაჩინო მასალა, რისი გამოყენებითაც მოსწავლეთათვის შესაძლებელი გახდება გაიღრმაონ წლების მანძილზე დაგროვებული ცოდნა. ამ რესურსების არსებობა ხელს შეუწყობს მოსწავლეებში იმ ფაქტორების წარმოჩენას, რომლის საშუალებითაც შევძლებთ სწორად წარვმართოთ ინგლისური ენის გაკვეთილი.
უნდა აღვნიშნოთ, რომ უცხოური ენის ათვისების უნარი კვლევის დიდ დამოუკიდებელ სფეროს წარმოადგენს,რომელიც ნაკლებად ექვემდებარება პედაგოგიურ ზემოქმედებას,ჩვენ მას მხოლოდ თეორიულად შევეხებით. ჩვენ გვაინტერესებს ის საკითხი, თუ როგორ დავეხმაროთ მასწავლებლებს, ასწავლონ ინგლისური ენა განსაკუთრებული ნიჭით დაჯილდოებულ მოსწავლეებს და როგორ დავეხმაროთ მოსწავლეებს, იაზროვნონ და ისწავლონ უფრო ეფექტურად და ადვილად მოახდინონ ადაპტირება სასწავლო სიტუაციებში.
სულ ცოტა ხნის წინ ფსიქოლოგები ნიჭიერებად მხოლოდ იმ ბავშვებს თვლიდნენ, რომლებიც მკვეთრად და სწრაფად ამჟღავნებდნენ თავიანთ ნიჭს. მათ დიდ მომავალს უწინასწარმეტყველებდნენ. დღეს კი, იგივე ფსიქოლოგები გაცილებით ფრთხილნი არიან შეფასებაში. დიდი ადამინების ბიოგრაფიები მოწმობს, რომ ნიჭი ყოველთვის არაა ერთი შეხედვით შესამჩნევი, ხოლო ვუნდერკინდებისგან უფრო ხშირად ჩვეულებრივი ზრდასრული ადამიანები დგებიან. ნიჭიერი ადამიანი გონებრივი განვითარებით უსწრებს თანატოლებს, მაგრამ ბავშვები ხომ სხვადასხვანაირად იზრდებიან, ასევე არათანაბრად ფორმირდება მათი ინტელექტუალური უნარებიც. თავისი გონებრივი განვითარების გზაზე ნებისმიერი ბავშვი რამდენიმე პერიოდს გადის. ეს ის მონაკვეთებია, როცა ის განსაზღვრული უნარ-ჩვევის ათვისებისთვისაა განწყობილი. მეცნიერები კიდევ ერთ გამოცანაზე იმტვრევენ თავს, როგორ მოვახერხოთ, რომ მხედველობიდან არ გამოგვრჩეს მიძინებული ნიჭი. ისტორიამ ხომ არაერთი შემთხვევა იცის, როცა შეუმჩნეველი მოსწავლეებისაგან მეცნიერი ან მსოფლიო მასშტაბით ცნობილი მწერალი იზრდება. ქვეყანაზე გაცილებით მეტი ნიჭიერი ბავშვია, ვიდრე უფროსებს ჰგონიათ, მაგრამ ბევრის ინტელექტის განსაკუთრებულობა შეუცნობელი რჩება. უნიჭობა თითქმის ყოველთვის აღზრდის უიღბლობაა, ყოველი ადამიანი თავისი უნარებით იბადება, რომელთა განვითარება საშუალოზე მაღალ დონეზე შეიძლება.
ნიჭიერ ბავშვებთან ინგლისური ენის სწავლებასთან დაკავშირებული პრობლემატიკა რომ შევაჯამოთ:
♦ ნიჭიერ ბავშვებს სჭირდებათ მათი შესაძლებლობების მიხედვით სწავლის საშუალება. ამისთვის აუცილებელია მათთვის სპეციალური კურიკულუმის შედგენა და დამატებითი გაკვეთილის გეგმის მომზადება.
♦ ნიჭიერ ბავშვებზე, მათი უნარების განვითარებისა და ჩამოყალიბების თვალსაზრისით, გადამწყვეტ გავლენას ახდენს სასკოლო კლიმატი, სასწავლო პროგრამა და მასწავლებლის დამოკიდებულება.
♦ მასწავლებელმა მუდმივად უნდა ცვალოს ნიჭიერი ბავშვების მიმართ მოლოდინი და დავალებების სირთულე, დავალებების სირთულის მომატებასთან ერთად, მასწავლებელმა უნდა გაზარდოს მხარდაჭერაც, რათა ნიჭიერი მოსწავლეები არაადეკვატურ სირთულეებს არ შეეჯახონ.
♦ ნიჭიერ ბავშვებს ხშირად ისეთი დავალებების შესრულება უწევთ, რაც მათთვის ძალიან მარტივია და შესაბამისად, იკარგება ინტერესი. მეორე მხრივ, ამ პრობლემის თავიდან აცილების მცდელობაში მეორე უკიდურესობასაც ვხვდებით და ზოგიერთი პროგრამა ნიჭიერი ბავშვებისათვის ზედმეტად წინ წასული, აბსტრაქტული და ჭარბად თეორიულია.
♦ მოსწავლემ ნიჭიერება ზედმეტ ტვირთად კი არა, ბუნების საჩუქრად უნდა აღიქვას. გათვალისწინებულ უნდა იქნეს ისიც, რომ ყველა ნიჭიერი მოსწავლე ინდივიდია, განსაკუთრებულია, და მათი ნიჭი სწორი მიმართულებით განვითარებას მოითხოვს. აუცილებელია მასწავლებლის, მშობლისა და სკოლის ადმინისტრაციის ერთობლივი პასუხისმგებლობა, რათა ბუნების ეს ძღვენი მოსწავლის უკეთესი განათლების საწინდრად იქცეს.
♦ პედაგოგებმა ყურადღება უნდა მიაქციონ ცოდნის მიღების ხარისხს და არა რაოდენობას.
♦ მასწავლებლები უნდა შეეცადონ, ისე წარმართონ სასწავლო პროცესი, რომ ნიშანი არ იყოს მოსწავლის რეიტინგის ძირითადი საფუძველი, არ უნდა მოხდეს მოსწავლის აკადემიური მოსწრების აფიშირება მთელი კლასის წინაშე.
♦ მოსწავლეს უნდა მიეცეს მისი შესაძლებლობების შესაფერისი დავალება.
♦ განსაკუთრებული ნიჭით დაჯილდოებული მოსწავლეებისათვის ინგლისური ენის სწავლება სკოლაში მასწავლებლის მხრიდან ინდივიდუალურ მიდგომებსა და ინდივიდუალური პროგრამის შექმნას საჭიროებს.
ეკა ენუქიძე
სსიპ ჯურხა ნადირაძის სახელობის საჩხერის მუნიციპალიტეტის სოფელ საირხის საჯარო სკოლის ინგლისური ენის მასწავლებელი, სკოლის დირექტორი
Peculiarities of Teaching English to Gifted Children in Public Schools
„In the context of education, it is important to realize that in addition to general models, there is a unique experience, interests and knowledge of each student. Because each of us bears our own model of the world, it reflects the ways and approaches we see and interpret situations. “ [Skehan. P, 2002]
It is well known that due to the ongoing processes in the world today, Georgia, as a member of the Council of Europe, has become a nationally and culturally diverse space. For which it became necessary to study English thoroughly, which will make it easier for our children to integrate into this space on the difficult path of life, in order to be able to fully realize their own personality.
Learning English and foreign languages in general means entering a foreign space, discovering different rules of life, traditions, understanding different values and mentalities.
Thus successful communication depends not only on superficial knowledge of the language but also on the proper perception and understanding of speaking skills and different cultural contexts.
The English language, as a shared national and human values, serves to nurture a free individual who can contribute to the formation and development of civil society.
It is also a well-known fact that each person seeks individually different ways of achieving language proficiency. It combines into certain types (learner types). Each of them is characterized by a special style of behavior, a special attitude towards the case to be studied. In a summary article by Ehrman, Liver, and Oxford (Ehrman, M. E., Leaver, B. I., & Oxford, R. 2003.) Individual peculiarities in foreign language teaching are recognized as a necessary but less studied field, the complexity of which implies compulsory knowledge and thus, it requires further research. This issue requires a broad overview of individual peculiarities in language learning.
Recognizing special educational needs as a priority has put most teachers in need of an individual approach to children, which requires the teacher to possess effective classroom management and teaching strategies so that no one is left behind with an adequate approach and requirements.
In Georgia, this issue with its full components has not become the subject of special research, although the need is recognized. It is clear that the identification of individual peculiarities of foreign language acquisition depends not only on the innate tendency, but also on the current trends in the education system in the country.
Consideration of individual characteristics in the process of foreign language teaching is often declared but not specifically implemented, there are a number of documents outlining the need for individual approaches, but not specifically for gifted children.
Inclusive education generally means teaching students with different educational needs together, taking into account individual abilities. Students with disabilities and those with special talents may have different needs. Students who are different from the norm and need to create a special environment at school are a group of gifted children. Teaching English to gifted children can usually cause problems in a classroom setting.
Using modern teaching methods, students should be given the opportunity to talk about themselves, to express different aspects of their principles – be they feelings, hobbies, tastes, views, dreams, favorite activities, favorite characters, life stories, views or more. To focus on the peculiarities of a culture unknown to them.
The above-mentioned skills and attitudes should be used by the school resources: material or technical base, methodical and extracurricular literature, visual material, which will make it possible for students to deepen the knowledge accumulated over the years. The availability of these resources helps students to identify the factors that will enable us to conduct an English lesson properly.
It should be noted that the ability to master a foreign language is a large independent field of research that is less subject to pedagogical influence, we will only touch on it theoretically. We are interested in the question of how to help teachers teach English to gifted students and how to help students think and learn more effectively and easily adapt to learning situations.
Until recently, psychologists considered talent only those children who showed their talents sharply and quickly. They foretold a great future. And today the same psychologists are much more cautious in their assessment. Biographies of great people testify that talent is not always noticeable at first glance, while wunderkinds are more often than not ordinary adults. A talented person is ahead of his peers in mental development, but children grow up differently, and their intellectual skills are also unequally formed. Every child goes through several periods on the path of his mental development. These are the sections when he is in the mood to master a certain skill. Scientists are puzzled by another puzzle of how to manage not to overlook dormant talent. History knows many cases when a scientist or a world-famous writer grows out of unnoticed students. There are far more talented children in the country than adults think, but the uniqueness of the intellect of many remains unknown. Talent is almost always the misfortune of upbringing, every person is born with their own skills, which can be developed at an above-average level.
To summarize the problems related to teaching English to gifted children:
♦ Talented children need the opportunity to learn according to their abilities. For this it is necessary to compile a special curriculum for them and prepare an additional lesson plan.
♦ Talented children, in terms of developing and shaping their skills, are crucially influenced by the school climate, the curriculum and the attitude of the teacher.
♦ The teacher should constantly change the expectations and the difficulty of the tasks for the talented children. As the complexity of the tasks increases, the teacher should also increase the support so that the gifted students do not face inadequate difficulties.
♦ Talented children often have to complete tasks that are too simple for them and therefore lose interest. On the other hand, there are other extremes in trying to avoid this problem, and some programs for gifted children are too advanced, abstract, and overly theoretical.
♦ The student should perceive talent not as an unnecessary burden, but as a gift of nature. It should also be borne in mind that all gifted students are individual, special, and their talents require development in the right direction. The joint responsibility of the teacher, parent and school administration is essential to make this gift of nature a precondition for a better education for the student.
♦ Teachers should pay attention to the quality of knowledge acquisition and not the quantity.
♦ Teachers should try to manage the learning process in such a way that the mark is not the main basis of the student’s rating, the student’s academic performance should not be advertised in front of the whole class.
♦ The student should be given an assignment appropriate to his or her abilities.
♦Teaching English to gifted students requires individual approaches and an individual curriculum on the part of the teacher.
Eka Enukidze – The Principal and the teacher of English at
LEPL Jurkha Nadiradze Sachkhere Municipality
Village Sairkhe Public School
