საინტერესო შეკითხვაა, რას ნიშნავს მათემატიკის სხვა ჭრილში დანახვა?
მოდი, ერთად აღმოვაჩინოთ მათემატიკის ზღაპრული იერსახე.
ჯერ გავიხსენოთ რა არის მათემატიკა?
ტრადიციულად, მათემატიკას უფრო მეტად ახასიათებენ, როგორც მეცნიერებას რიცხვების, გეომეტრიული ფიგურებისა და გარდაქმნების შესახებ. არადა, მათემატიკა უფრო მეტია, ვიდრე თვლა და ანგარიში. მათემატიკა ხომ საფუძველთ საფუძველია ცოდნის, უნარების, ლოგიკური აზროვნების, დედუქციური მსჯელობისა და ადამიანის ზოგადი განვითარებისთვის.
ტერმინი „მათემატიკა“ ბერძნული წარმოშობისაა, μάθημα (máthema) „მეცნიერებას, ცოდნას, სწავლას“ ნიშნავს, ხოლო μαθηματικός (mathematikós) — „სწავლის მოყვარულს“.
მათემატიკის მასწავლებლის უმთავრესი მიზანიც ხომ ის არის, რომ მოსწავლეები აქციოს „პატარა მათემატიკოსებად“, ანუ სწავლის მოყვარულ ადამიანებად.
როგორ შევაყვაროთ ბავშვებს მათემატიკა?
აშკარაა, რომ ნებისმიერი სახის სიყვარული იწყება ინტერესით, დადებითი ემოციებით, პოზიტიური განწყობით, შინაგანი მოტივაციით, ზღაპრული ელფერითა და ჯადოსნური ელემენტებით.
მართლაც რომ, ბავშვებს განასაკუთრებულად უყვართ ზღაპრები. მოსწონთ მათში ასახული პერსონაჟების ამბების, საინტერესო თავგადასავლებისა და უჩვეულო ნივთების აღმოჩენა. და თუ ჩვენ მათემატიკის გაკვეთილზე შემოვიტანთ ამ უჩვეულო, სათავგადასავლო დეტალებს, მივცემთ საჭირო ინტერპრეტაციას, შევძლებთ დავინახოთ კიდეც მათემატიკა სხვაგვარად, განსხვავებულად.
გავაჯეროთ გაკვეთილი ზღაპრული ელემენტებით, საინტერესო პერსონაჟებით, მოულოდნელი დაბრკოლებებით, სათავგადასავლო ამბებით. ამ მიდგომით თავისუფლად შეგვიძლია დავაინტერესოთ მოსწავლე, აღვძრათ მასში მოტივაცია და საგნისადმი კეთილგანწყობა.
ვაქციოთ გაკვეთილი სათავგადასავლო ჟანრის ისეთ ნაწარმოებად, სადაც მოსწავლეები თავად იქნებიან ამ ამბის მთავარი გმირები და პერსონაჟები, სწორედ მათი აქტიური ჩართულობით შევძლებთ საინტერესო ამბის კულმინაციისა თუ დაბრკოლების გადალახვასა და პრობლების გადაჭრის გზების მოძებნას.
რაც შეეხება გადალახვის გზებს, ამ ყველაფერში მხოლოდ მათემატიკური გამოთვლები, ანგარიში, მსჯელობა და აზროვნება დაგვეხმარება.
თუ ასე, თავგადასავლებითა და ზღაპრული ელემენტებით, მივუდგებით მათემატიკის სწავლებას, მაშინ ისე „შემოეპარებათ“ ბავშვებს ამ საგნის სიყვარული, რომ ვერც კი მიხვდებიან როდის გახდნენ „მათემატიკოსები“.
მათემატიკის გაკვეთილზე შემოპარული ზღაპრული ატრიბუტები: ოქროს სასახლე, მფრინავი ხალიჩა, უცნაური ჭურჭელი, თაფლის შადრევანი, უჩინმაჩინის ქუდი, ჯადოსნური ჯოხი, მოლაპარაკე სარკე, ნაყინის სახლი და ა.შ. ხდება მოსწავლის მოტივაციის, განწყობის ამაღლების, დადებითი ემოციების გაჩენის, საგნით დაინტერესების, მისდამი სიყვარულის აღძვრისა და მათემატიკის სულ სხვა ჭრილში დანახვის შესაძლებლობა.
⇒ მათემატიკური თავგადასავლები
მოდი, „შევიჭყიტოთ“ პირველკლასელთა მათემატიკის გაკვეთილზე და მათთან ერთად ვიმოგზაუროთ მათემატიკის საინტერესო სამყაროში. ჩვენც გავხდეთ ერთი მათემატიკური თავგადასავლის თანამონაწილე და ერთად ვივარჯიშოთ ოცამდე რიცხვების შეკრება-გამოკლებაზე.
მაშ ასე, მზად ხართ ზღაპარში სამოგზაუროდ? მაშინ წავედით… ცხრა მთასა და ცხრა ზღვას იქით, იყო ერთი ჯადოსნური სასახლე.
მოდი, ერთად დავხატოთ ეს ჯადოსნური სასახლე, სადაც ულამაზესი მზეთუნახავი ცხოვრობდა. ამ სასახლეს ცეცხლისმფრქვეველი ურჩხული იცავდა. მზეთუნახავს ძალიან უნდოდა სასახლიდან გამოსვლა, მაგრამ ურჩხულის შიშით ვერ გამოდიოდა. არადა ურჩხული არც არავის უშვებდა ახლოს.
ერთმა გულადმა უფლისწულმა გადაწყვიტა ურჩხულს გამკლავებოდა და მზეთუნახავი დაეხსნა.
დავეხმაროთ უფლისწულს? და როგორ დავეხმაროთ?
მოდი, ჯერ დავეხმაროთ უფლისწულს გზის გავლაში, გავარკვიოთ რამდენი კილომეტრი აშორებს სასახლეს? თან გავაკეთოთ ჩანახატები და შესაბამისი მათემატიკური გამოსახულებები.
- სახლიდან ტყემდე 5 კილომეტრია
- ტყიდან მდინარემდე — 7 კილომეტრი
- მდინარიდან მთამდე — 4 კილომეტრი
- მთიდან სასახლემდე — 2 კილომეტრი
ანუ რამდენი კილომეტრი ყოფილა სახლიდან სასახლემდე?
დამეხმარეთ, ერთად გამოვთვალოთ — 5+7+4+2 = 18 ე.ი. სახლიდან სასახლემდე უფლისწულმა უნდა გაიაროს 18 კილომეტრი.
რა გავატანოთ გზაზე წასულ უფლისწულს? მოდი, ავუვსოთ პატარა ოქროს ხურჯინი საჭირო ნივთებით. თან შევთანხმდეთ, რა ნივთსაც გავატანთ, დავთვალოთ მოცემულ სიტყვაში შემავალი ასო-ბგერების რაოდენობა და გავარკვიოთ რამდენი კილოგრამი დაეტევა უფლისწულის ოქროს ხურჯინში.
- გავატანოთ ჭოგრიტი? რამდენი ასო-ბგერაა? შვიდი ასო-ბგერა ყოფილა.
- კიდევ რა გავატანოთ? საგზალი. რამდენი ასო-ბგერა გვესმის ამ სიტყვაში? კიდევ შვიდი?
- მოდი, გავატანოთ წყალიც, რას იტყვით, ხომ დასჭირდება წყალი? რამდენი ასოა ამ სიტყვაში, რამდენი და ხუთი.
ახლა გავარკვიოთ რამდენი კილო ჩავუწყვეთ უფლისწულს პატარა ოქროს ხურჯინში?
7+7+5 = 19
ახლა მოვირგოთ „უჩინმაჩინის ქუდები“ და უფლისწულს ძალიან ჩუმად, ფეხდაფეხ გავყვეთ უკან. იქნებ ჩვენი დახმარება დასჭირდეს.
დავხუჭოთ თვალები და გულში დავითვალოთ ათამდე: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10
ვაი, ეს რა არის, რა დიდია და საშიში? ნეტავ რა არის?
ვაი, ლომი! გაახილეთ თვალები, ჩვენი დახმარება სჭირდება უფლისწულს: რამდენი ასო-ბგერაა სიტყვაში „ლომი“? რახან ოთხი ასო-ბგერაა, მოდი, მოვიფიქროთ ოთხი სიტყვა, რაც ლომზე გვახსენდება: ფაფარი, ტორები, მეფე, ძლიერი. დავთვალოთ თითოეულ ამ სიტყვაში ასოების რაოდენობა და დავწეროთ გამოსახულების სახით — 6+6+4+6 = 22. რადგან პასუხად მივიღეთ რიცხვი 22, მოდი, 22-ჯერ, მონაცვლეობით, დავაბაკუნოთ ფეხები, შევაშინოთ და გავაგდოთ ლომი.
გარბის ლომი, შევაშინეთ, ვაშაა!
დროა, განვაგრძოთ გზა უფლისწულთან ერთად. მოდი, ავყვეთ ცხენის ფეხის ნაბიჯებს და ათამდე გავიმეოროთ ფეხის ბაკუნის ხმა:
ნკა, ნკო, ნკა, ნკო, ნკა, ნკო, ნკა, ნკო, ნკა, ნკო…
ვაი, რას ვხედავთ? ნახეთ, რა ძლიერია, რამხელა კბილები აქვს, როგორ აფრქვევს ცეცხლს, მგონი ძალიან საშიშია!
ეს ხომ ცეცხლისმფრქვეველი ურჩხულია?!
ვაი, რა ვქნათ ახლა, როგორ დავეხმაროთ უფლისწულს?
მოდი, მოვიფიქროთ რამე ჯადოსნური სიტყვა ან წინადადება, ისეთი, რომ შევცვალოთ ბოროტი ურჩხული.
ნეტავ რა წინადადება მოეწონებოდა ურჩხულს? მივხვდი!
მოდი, ყველამ ერთად ჩავჩურჩულოთ ურჩხულს:
შენ კარგი ურჩხული ხარ!
ჩვენ შენ გვიყვარხარ!
ახლა დავაკვირდეთ თითოეულ სიტყვას, დავითვალოთ სიტყვებში შემავალი ასოები და ჩავწეროთ გამოსახულების სახით: შენ — 3; კარგი — 5; ურჩხული — 7; ხარ — 3.
მიღებული გამოსახულება იქნება 3+5+7+3 = 18.
ახლა მეორე წინადადებას დავაკვირდეთ:
ჩვენ — 4; შენ — 3; გვიყვარხარ — 10; 4+3+10 = 17.
მგონი მოვათვინიერეთ! რა კარგია!
⇒ დავალება
- გავიხსენოთ, დავხატოთ და დავწეროთ ზღაპარში გამოყენებული პერსონაჟები: მზეთუნახავი, უფლისწული, ცხენი, ლომი, ურჩხული;
- დავთვალოთ და თითოეულ სიტყვას მივუწეროთ ამ სიტყვაში შემავალი ასოების რაოდენობა;
- მოვიფიქროთ და დავწეროთ ათი გამოსახულება ამ სიტყვების შესაბამისი რაოდენობის რიცხვების გადანაცვლებითა და შეკრებით;
- მოცემული სიტყვები დავაწყვილოთ ორ-ორ სიტყვად და ისე შევკრიბოთ.
ნიმუში:
ვთქვათ, ავირჩიეთ მზეთუნახავი — 11 და ცხენი — 5, ანუ 11+5 = 16.
ვთქვათ, ავირჩიეთ ლომი — 4 და ურჩხული — 7, ანუ 4+7 = 11 და ა.შ.
როგორ ფიქრობთ, მოეწონება მოსწავლეს ამ სახის მათემატიკური თავგადასავლები?
გარწმუნებთ, რომ მოეწონება კიდეც და რაც მთავარია, ამით შევძლებთ თითოეულ მოსწავლეში აღმოვაჩინოთ ის „პატარა მათემატიკოსი“, სწავლის მოყვარული ბავშვი, რომელიც სულ სხვა ჭრილში დაინახავს ამ საგანს და შეიყვარებს კიდეც მათემატიკას.
