პროექტის სახელწოდება: „კლიმატის ცვლილება და ჩვენ“
პროექტის ხელმძღვანელი: ჟუჟუნა ჩუხუა, ქართული ენისა და ლიტერატურის წამყვანი მასწავლებელი
პროექტის მონაწილენი: IV კლასის მოსწავლეები
სკოლა: სსიპ ზუგდიდის მუნიციპალიტეტის სოფელ ჭაქვინჯის საჯარო სკოლა
პროექტის იდეა: მოსწავლეთა ინიციატივის განხორციელება. მოსწავლეებმა შეისწავლეს ქართულ ენასა და ლიტერატურაში ვაჟა-ფშაველას „მზე და ღრუბელი“, გაიაზრეს ტექსტში ასახული პრობლემა, ასევე, ნახეს და გააანალიზეს ანიმაციური ფილმი „თერძი ბესო“ და გადავწყვიტეთ, კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებით, პროექტის განხორციელება.
პრობლემის განსაზღვრა და მისი აქტუალობის დასაბუთება: პროექტის თემა აქტუალურია თანამედროვე სამყაროში, ეხება როგორც ჩვენს ქვეყანას, ისე მსოფლიოს. ხშირად მოსწავლეებმა არ იციან, რატომაა ხშირი წვიმები, წყალდიდობები, მეწყერი, გვალვა. არ უფრთხილდებიან ბუნებას, გარემოს. გაჩეხილია ტყეები, დაბინძურებულია მდინარეები, გარემო, რაც ადამიანთა ჯანმრთელობაზე აისახება. მოსწავლეებს აქვთ მწირი ინფორმაცია კლიმატის ცვლილებაზე – მდგრადი განვითარების მიზანზე. გაუჩნდათ სურვილი, უფრო მეტი გაიგონ აღნიშნულის შესახებ.
პროექტის მიზანი:
♦ მოსწავლეთა ცნობიერების ამაღლება კლიმატის ცვლილებაზე – მდგრადი განვითარების მე-13 მიზანზე; პრობლემების გამოკვეთა და მათი გადაჭრის გზების ძიება, სამოქალაქო პასუხისმგებლობის ამაღლება კლიმატის ცვლილების გონივრულ მართვაზე.
♦ მოსწავლეებში 21-ე საუკუნის უმნიშვნელოვანესი უნარების განვითარება: ინფორმაციის დამუშავება-დახარისხების, პრეზენტაციის, ანალიზის, შემოქმედებითი, თანამშრომლობითი და კომუნიკაციის, გარემომცველ სამყაროზე ზრუნვის, ტრანსფერის….
ამოცანები:
- იდეის შემუშავება;
- სამოქმედო გეგმის შედგენა-განხორციელება;
- მინი-ლექცია მდგრადი განვითარების მიზნებზე, „მე-13 მიზანი“ — საჭირო ინფორმაციის მიწოდება მოსწავლეებისთვის;
- აღნიშნულ თემასთან დაკავშირებით, ანიმაციური ფილმის „თერძი ბესო“ ნახვა და გაანალიზება;
- ნახატების, კომიქსების, სლოგანების შექმნა;
- მსჯელობა კლიმატის ცვლილებით გამოწვეულ საფრთხეებზე, მათი გადაჭრის გზებზე;
- დასუფთავებისა და ხეების დარგვის აქციის მოწყობა მოსწავლეების მონაწილეობით;
- მუშაობის ამსახველი ფოტოების გამოფენა.
პროექტის მოკლე აღწერა:
მოსწავლეები იაზრებენ საკითხს და პროექტის ირგვლივ იწყებენ მსჯელობას, ვსახავთ განხორციელების გზებს. ისინი ერთმანეთში ცვლიან აზრებს. ამ პროექტზე მუშაობის პროცესი დაყოფილი იქნება ეტაპებად, თითოეული ეტაპისთვის მიცემული იქნება სამუშაო მათი ინტერესებისა და შესაძლებლობების გათვალისწინებით, რომლის შესასრულებლად განისაზღვრება დრო. მიცემული დავალებების მიხედვით განისაზღვრება მუშაობის ფორმა /ჯგუფური, ინდივიდუალური/, მოსწავლეებს დავყოფ ჯგუფებად და მივცემ სხვადასხვა დავალებას.
შედეგები:
მოსწავლეები გაეცნენ მდგრადი განვითარების მე-13 მიზანს, გაიზარდა მათი ინფორმირებულობის დონე, გააცნობიერეს რა უარყოფითი გავლენა აქვს კლიმატის ცვლილებას გარემოსა და ადამიანის ჯანმრთელობაზე. დასუფთავდა სკოლის ეზო და მიმდებარე ტერიტორიების გარკვეული მონაკვეთი; დაირგო ხეები, ნახეს და გააანალიზეს ანიმაციური ფილმი, უპასუხეს კითხვებს. მოსწავლეებს ჩამოუყალიბდათ თანამშრომლობითი და შემოქმედებითი, პასუხისმგებლობის უნარ-ჩვევები.
შეიქმნა სლოგანები, კომიქსები, პოსტერები, ნახატები, გაიმართა პრეზენტაციები, მოეწყო ფოტოგამოფენები.
სარგებელი სხვებისთვის:
ეს პროექტი:
♦ წაახალისებს მოსწავლეებს, დაფიქრდნენ კლიმატის ცვლილებებზე და გააცნობიერებენ, რა გავლენის მოხდენა შეუძლია ადამიანსა და გარემოზე.
♦ დაეხმარება კოლეგებს სახალისო აქტივობებით, როგორ შეიძლება მოსწავლეებს დავანახოთ კლიმატის ცვლილებების პრობლემა და მდგრადი განვითარების არსი, რითაც ხელს შევუწყობთ სათანადო უნარების მქონე მოქალაქის ჩამოყალიბებას.
რეფლექსია
XXI საუკუნეში კლიმატის ცვლილება ერთ-ერთი აქტუალური და გლობალური პრობლემაა მსოფლიოში, ამიტომ მისი დაძლევა, მდგრადი განვითარების 17 მიზნიდან, მე-13 მიზანი-პრიორიტეტია.
კლიმატის ცვლილებების დამანგრეველ შედეგებზე აუცილებელია ცნობიერების ამაღლება, ამიტომ სასარგებლოა, სასწავლო პროცესში, ამ თემატიკისათვის უფრო მეტი დროის დათმობა, რათა ამაღლდეს მოსწავლეთა ცნობიერება. დღევანდელი მოსწავლეები ხვალინდელი ზრდასრული ადამიანები არიან, რომლებიც ყველაზე მეტად განიცდიან კლიმატის ცვლილებების შედეგებს. მასწავლებლები მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ მოსწავლეთა ცნობიერების ამაღლების კუთხით, ფორმალურ თუ არაფორმალურ გარემოში. თითოეული პედაგოგისთვის აქტუალურია, მოსწავლეებმა შეძლონ და გაიაზრონ მდგრადი განვითარების მიზნები და გამოიყენონ რეალურ ცხოვრებაში.
დაწყებით კლასებში მოსწავლეებს უჭირთ გააცნობიერონ, რა საფრთხეები შეიძლება დაემუქროს გარემოს ადამიანთა გაუფრთხილებლობით, რაც გამოიკვეთა ტექსტის შესწავლისას, ამიტომ გადავწყვიტე, საგაკვეთილო თემა – ვაჟა-ფშაველას „მზე და ღრუბელი“ დამეკავშირებინა მდგრადი განვითარების მიზანთან – „კლიმატის ცვლილებები“, ქართული ენისა და ლიტერატურის გაკვეთილზე მეოთხე კლასში. ტექსტზე მუშაობის პროცესში განვსაზღვრე, რა კუთხით მემუშავა, რომ მოსწავლეების აზროვნება ამ მიზანზე მიმემართა. დამატებით დავუსვი კითხვები, აშკარად გამოიკვეთა ურთიერთსაწინააღმდეგო პასუხები როგორც მზის, ასევე ღრუბლების სარგებლობაზე თუ მავნებლობაზე (რა იწვევს ხანგრძლივ წვიმას? სიცხეს? გვალვას? რას ქმნის ეს მონაცემები? ამინდს, კლიმატს? რა იწვევს, თქვენი აზრით, კლიმატის ცვლილებას? რატომ ფიქრობთ ასე?..) წამოვიდა იდეები, შევარჩიეთ და დავსახეთ სამოქმედო გზები.
ჩავატარე მინი-ლექცია „მდგრადი განვითარების მიზნები – კლიმატის ცვლილების მიზეზები და შედეგები“. შევეცადე, მათთვის გასაგებად, მარტივად ამეხსნა, თუ რატომაა ეს გლობალური პრობლემა და რა უნდა გავაკეთოთ მის შესაჩერებლად. გამოვიყენე „გონებრივი იერიში“, ავუხსენი, რომ კლიმატის ცვლილებას ბევრი ადამიანი მხოლოდ ტემპერატურის მატებასთან აიგივებს. სინამდვილეში, სიცხე თუ ხანგრძლივი წვიმები სხვა უსიამოვნებასაც გულისხმობს – გვალვას, წყალდიდობას, მეწყერს, ზვავს, წყლის დაბინძურებას, ტორნადოების გახშირებას, ტყის განადგურებას, ასევე სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი რესურსების (საწვავის), საკვების, ჰაერის დეფიციტს, მყინვარების დნობას, ოკეანეების დონის მატებას, რამაც საფრთხე შეუქმნა ზღვის ბინადრებს, კლიმატის ცვლილების შედეგად ადამიანებში გაჩნდა სხვადასხვა დაავადება; იზრდება ბუნებრივი კატასტროფები, იცვლება ზღვის დონე, მთის ბიომრავალფეროვნება, ტყის ეკოსისტემა, ხანგრძლივდება ზაფხული, მცირდება ზამთრის დრო და ა.შ. (მოსწავლეებს აქვთ ინფორმაცია მეწყერზე, ვინაიდან ჩვენი სოფელი მეწყერსაშიშ ადგილასაა).
მოსწავლეებთან შეთანხმებით, მოვამზადეთ პროექტი „კლიმატის ცვლილება და ჩვენ“. უნდა გაერკვიათ, რა მავნებლობა მოაქვს კლიმატის ცვლილებას და როგორ ავირიდოთ ის. ვაჩვენე ანიმაციური ფილმი „თერძი ბესო“, რომელშიც სხვადასხვა პრობლემაა, ჩვენ კი კლიმატის ცვლილების კუთხით განვიხილეთ და იქ მოცემული ხანგრძლივი წვიმების მავნე ზეგავლენაზე გავამახვილეთ ყურადღება. მოსწავლეებმა გააკეთეს ჩანაწერები, უპასუხეს კითხვებს, გააკეთეს პრეზენტაცია. ხალისით იმუშავეს და პროექტის ფარგლებში, თავიანთი ნააზრევი ნახატებით გადმოსცეს, გამოავლინეს პრაქტიკული უნარები, შექმნეს კომიქსები და სლოგანები, კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებით, გააანალიზეს გლობალური კლიმატის ცვლილებები, მიზეზ-შედეგები და დაასახელეს მათი შემცირების გზები, რაც სტიკერებზე დახარისხებულად ჩამოწერეს და მიამაგრეს „კლიმატის ხეზე“; მოაწყვეს დასუფთავების აქცია სკოლის ეზოსა და მიმდებარედ. სლოგანები სკოლის შემოსასვლელში განათავსეს, რათა სხვებისთვისაც ხელმისაწვდომი ყოფილიყო. ბოლოს ვთხოვე, შეეფასებინათ თითოეული აქტივობა – დაფაზე ჩამოვწერეთ განხორციელებული აქტივობები, მოსწავლეებმა ფერად წებოვან ქაღალდზე ჩაწერეს, რომელი იყო მათთვის საინტერესო და „შეფასების ხეზე“ ჩამოკიდეს, შეავსეს თვითშეფასების კითხვარი. გაიმართა დისკუსია, რა ეტაპები გავიარეთ, რა იყო მნიშვნელოვანი, როგორ გამოიყენებენ მიღებულ ცოდნას მომავალში. ეს აქტივობები ხელს უწყობს მოსწავლეთა შემოქმედებითი, ტრანსფერის უნარ-ჩვევების განვითარებას, ცნობიერების ამაღლებას ისტ ტექნოლოგიების მნიშვნელობაზე XXI საუკუნის უნარების გასავითარებლად. ნათლად გამოიკვეთა ესგ-სთან კავშირი, ზოგადი განათლების ეროვნული მიზნებიდან გამომდინარე.
ამ პროექტმა წაახალისა მოსწავლეები, დაფიქრდნენ კლიმატის ცვლილებებზე, გამოხატეს საკუთარი აზრი და გააცნობიერეს, თუ რა პრობლემის გამოწვევა შეუძლია მას, როგორ გავლენას ახდენს ადამიანსა და გარემოზე. მუშაობა წარიმართა გეგმის შესაბამისად. სახალისო აქტივობებით მოსწავლეებს დავანახეთ კლიმატის ცვლილებების პრობლემა და მდგრადი განვითარების არსი, გააქტიურდა მათი ცოდნა და პრაქტიკული უნარები, გაიზარდა მათი ჩართულობა, ცოდნის კონსტრუირება, ამაღლდა მოტივაცია და გაიზარდა პასუხისმგებლობა. პროექტი მდგრადია და მომავალშიც იმუშავებს.