„…კოკისპირულად წვიმს, ცა თითქოს არც ფიქრობს გახსნას შუბლი. სივრცეს გასცქერის და ფიქრს მისცემია ქალაქის თავი.“ – დიახ, ხვალ ნიკო ნიკოლაძეს განსაკუთრებული სამუშაო დღე აქვს. „მოშორებით ლაზარევის (ახლანდელი ნინო ჟვანიას) და იმერეთის ქუჩის შესაყარში ოთხნი იდგნენ: ნიკო ნიკოლაძე, გიგო დიდია, კონსტანტინე (კოწია) მიქაბერიძე (ექიმი), რ. კონოვალოვი (არქიტექტორი). ყველა ნიკო ნიკოლაძეს შესცქეროდა, რომელმაც მდუმარება დაარღვია. – ხვალ საძირკველი ჩაეყრება განათლების ცენტრალურ, ვაჟთა გიმნაზიის შენობას, რომელმაც ფოთელი ჭაბუკების გულში ცოდნის ჩაუქრობელი ლამპარი უნდა დაანთოს. ნეტა, თუ გამოვა ხვალ ხალხი და გულთან მიიტანს ამ საშვილიშვილო საქმეს, რომლის ნებართვა ძლივს გამოვსტაცეთ ხელიდან მეფის მთავრობას! – ბატონო ნიკო, გწამდეთ, რომ ფოთელები ძალ-ღონეს არ დაიშურებენ გიმნაზიის შენობის ასაგებად, რადგან მათ კარგად იციან ცოდნის ფასი და თქვენდამი ღრმა ნდობით არიან გამსჭვალული, – ერთხმად დაუდასტურა სამივემ.
ფიქრებს მიცემული ქალაქის თავი შინისაკენ გაუდგა გზას. ნიკო ნიკოლაძე ავიდა თავის კოშკში, სავარძელში ფიქრს მიეცა. როგორც იქნა გათენდა. მის გაოცებას და აღტაცებას საზღვარი არ ჰქონდა – მშენებლობაზე ხალხი მოჯარულიყო. აქ იყვნენ პარკის უბნელები, ნაბადელები, კუნძულისა და ახალსოფლის მშრომელები, მუშათა ჯგუფები, ქალაქის ინტელიგენციის მოწინავე პირები, კომერსანტები, მრეწველები, სამღვდელოების წარმომადგენლები.
ასეთი სიხარული ნიკო ნიკოლაძეს არასოდეს განუცდია. როცა საძირკველის გათხრა დამთავრდა ყველამ ჯიბიდან ვერცხლისა და ოქროს მონეტები ამოიღო და ღრმა თხრილში ჩაუშვა, როგორც მომავალი ბედნიერების ნიშანი“ (სკოლის არქივიდან).
1905 წელს, დიდი შრომა-ჯაფისა და წვალების შედეგად, შენობის აგება დამთავრდა. ნიკო ნიკოლაძის დიდი ძალისხმევით, მთავრობამ მშენებლობისთვის 75383 მანეთი გაიღო, ხოლო 12000 მანეთი ქველმოქმედებით შემოწირული თანხა იყო. საქველმოქმედო საქმეში მონაწილეობდნენ: ექიმი კოწია მიქაბერიძე, პირველი გილდიის ვაჭარი, ხე-ტყის დამამზადებელი გიგო დიდია, აგრეთვე, კომერსანტები: პოლიდი, რუხაძე, თოფურია, თურქია, სიორიძე, თელია და სხვები. მშენებლობას ხელმძღვანელობდა არქიტექტორი რ. კონოვალოვი, ხოლო აშენებული იქნა ინჟინერ ვასილევიჩის მიერ, 1903-1906 წლებში.
1906 წლის სექტემბერში გაიხსნა 8-წლიანი გიმნაზია. გიმნაზიის დირექტორად, ნიკო ნიკოლაძის რჩევით, თავდადებული პიროვნება ალექსანდრე იაგულოვი (იაგულაშვილი-მესხი, კათოლიკე) დაინიშნა. პედაგოგთა კადრების არჩევაში, ნიკო ნიკოლაძესა და იაგულოვთან ერთად, მონაწილეობდნენ ილია ჭავჭავაძე და იაკობ გოგებაშვილი. გიმნაზიაში, სხვადასხვა წლებში, სწავლობდნენ ჩვენი ქვეყნის უთვალსაჩინოესი წარმომადგენლები: პავლე ინგოროყვა, შალვა ამირანაშვილი, ალექსანდრე ბარამიძე, გიორგი ჩიტაია, ალიო მირცხულავა, ეგნატე ფიფია, მიხეილ კანკავა, კოკი თელია, ნიკოლოზ ანთელავა, სიკო დოლიძე და მრავალი სხვა. სხვადასხვა დროს ამ სახელოვანი სასწავლებლის დირექტორები იყვნენ: სერგი დანელია, ფილიმონ ნადარეიშვილი, ვანო ფაცაცია, პორფილე ბარამიძე, პიმენ ნაცვლიშვილი, შოთა კაკულია, მურად კვიკვინია, მზისადარ ბახტაძე. ნიკო ნიკოლაძისა და მისი თანამოაზრეების მიერ საფუძველ ჩაყრილი საგანმანათლებლო კერა, 116 წლის შემდეგაც, ფოთის №2 საჯარო სკოლის სახელით, ფუნქციონირებას აგრძელებს.
სკოლაში 722 მოსწავლეა. საგანმანათლებლო პროცესს 43 პედაგოგი ახორციელებს, მათ შორის 12 წამყვანი პედაგოგი, 28 უფროსი, 1 მაძიებელი და 2 მოწვეული პედაგოგია. სკოლაში ინკლუზიურ განათლებას ხელმძღვანელობს 2 სპეციალური პედაგოგი და 1 სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე ასისტენტი.
სკოლა აკმაყოფილებს თანამედროვე მოთხოვნებს და რეფორმას უწყობს ფეხს. ფუნქციონირებს 3 კლუბი: მხატვრული კითხვის „ფერადი სტროფების სამყარო“, ეკოკლუბი „ებესი“ და სამოქალაქო განათლების კლუბი „აიბერი“ , რომელთა მიერ განხორციელებული პროექტები პასუხობს მდგრადი განვითარების ეროვნულ მიზნებს. სკოლაში არის თანამედროვედ აღჭურვილი კომპიუტერული და საბუნებისმეტყველო ლაბორატორიები.
სკოლა ამაყობს თავისი კურსდამთავრებულებით, რომლებიც აგრძელებენ სკოლის ტრადიციას უმაღლეს სასწავლებლებშიც და უნდა აღინიშნოს მათი წარმატებები, რისი დასტურიც სკოლის სახელზე მოსული მადლობის სიგელებია.
…და ნიკოლაძის მიერ გაკვალულ გზას მივუყვებით დღესაც „მეორესკოლელები“ და ეს საამაყო ტიტული თაობიდან თაობას გადაეცემა.
ეკა სამურკასოვი
ფოთის №2 საჯარო სკოლის დირექტორი
