მაია რიჟვაძე
პრაქტიკანტი ინკლუზიური განათლების მიმართულებით
✔️ მაია, გვიამბე შენზე…
დავიბადე ხულოში, დავამთავრე ხულოს საჯარო სკოლა. ჩემს განათლებასა და განვითარებაში დიდი წვლილი ჩემს ოჯახს მიუძღვის, რომელიც მუდმივად ორიენტირებული იყო ჩემი ცოდნის გაღრმავებაზე. ბავშვობიდან დღემდე, ოჯახის დიდ მხარდაჭერას ვგრძნობ, რაც მოტივაციას მაძლევს. გამომდინარე იქიდან, რომ სკოლაში მიღებული ცოდნა უფრო ტრადიციულ სწავლებაზეა ორიენტირებული, სკოლიდანვე აქტიური მოქალაქე ვიყავი, მუდმივად ჩართული პროექტებში, ვთანამშრომლობდი არასამთავრობო ორგანიზაციებთან. ჩემი რაიონისთვის რამდენიმე დიდი პროექტიც გავაკეთე, რომლებმაც დადებითი გავლენა მოახდინა ჩვენს თემზე.
სკოლის დამთავრების შემდე, ჩავაბარე ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტში, ბიზნეს ადმინისტრირების ფაკულტეტზე და მეორე კურსის დასრულებისთანავე დავიწყე მუშაობა მარკეტინგის მიმართულებით. სამწუხაროდ, ქართული განათლების სისტემა არ გვაძლევს საშუალებას, ზუსტად ავირჩიოთ პროფესია, რომელშიც ნამდვილად ვიპოვით საკუთარ თავს, ამიტომ მუდმივ ძიებაში ვიყავი.
2019-21 წლებში ვსწავლობდი კავკასიის უნივერსიტეტში, მაგისტრატურაზე, სტრატეგიული კომუნიკაციების მიმართულებით.
✔️ პროფესია რამდენჯერმე შეიცვალე და საბოლოო არჩევანი გააკეთე. ამჟამად რა საქმიანობას ეწევი?
გერმანიაში, დრეზდენის კლაინვაჰაუს სპეციალურ სკოლაში, მოხალისედ ვმუშაობ, სპეციალური მასწავლებლის დამხმარის პოზიციაზე. ახლა ზუსტად იმ ადგილას ვარ, სადაც წლების წინ უნდა ვყოფილიყავი. მიუხედავად ბევრი დაბრკოლებისა, მიხარია, რომ მაინც შევძელი, 24 წლის ასაკში, პროფესიის ცვლილება, საინტერესო მიმართულების აღმოჩენა და წინსვლა.
დღის განმავლობაში 7 საათს ვმუშაობ. ჩემი ყოველი დღე განსხვავებული და საინტერესოა. მიწევს სხვადასხვა კლასში მუშაობა, ყოველდღიურად ახალი მოსწავლეების აღმოჩენა და ახალი გეგმების შემუშავება. ყველა კლასში მხოლოდ ერთი მოსწავლე მყავს, მასთან ერთად ვმუშაობ და პასუხისმგებელი ვარ. ერთი თვით ადრე ვადგენთ კონკრეტულ ინდივიდუალურ გეგმებს, იმ საერთო სტანდარტების მიხედვით, რაც სკოლას აქვს შემუშავებული. ყოველი დღე გაწერილია, საათებისა და აქტივობების ჩათვლით. რა თქმა უნდა, მე, როგორც მოხალისე, გეგმას მასწავლებლებთან ერთად ვადგენ, თუმცა ძალიან მნიშვნელოვანია ჩემი ჩართულობა, გამომდინარე იქიდან, რომ თვის ბოლოს ბავშვის უნარების შეფასება და დაკისრებული ვალდებულებების შესრულების ხარისხის განსაზღვრა მიწევს. კონკრეტულად ერთი საქმის გამოყოფა მიჭირს, რადგან ჩემი აქტივობები კლასზეა დამოკიდებული, თუმცა, განსაკუთრებით გამოვყოფდი განვითარების ეტაპს, რაც ჩემთვის ძალიან საინტერესო და საპასუხისმგებლოა. კონკრეტული მიზნის მიღწევისთვის აუცილებელია, ორივე მხარე იყოს ჩართული და აქტივობებიც შესაბამისად უნდა დავგეგმოთ. მათთან ერთად, განსაკუთრებული სიფრთხილით ვასრულებ ყველა აქტივობას, რადგან მეც ახალბედა ვარ ამ პროფესიაში და მათთან ერთად ვეცნობი ყველა სიახლეს. ჩემი თითოეული მოსწავლის მიღწევა დიდი დღესასწაულია, რადგან ეს მაძლევს მოტივაციას, ვიყო თავდაჯერებული და, სამომავლოდ, საქმის პროფესიონალი.
✔️ რა მიზანს ისახავდა, მეგობრებთან ერთად, საინიციატივო ჯგუფის „ახალგაზრდები ხულოსთვის“ შექმნა? თქვენ მიერ კარდაკარ შემოვლილი ოჯახების მაგალითზე, რა სურათი დაგხვდათ აჭარის მაღალმთიან სოფლებში, როგორია განსაკუთრებული საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე ბავშვების ყოველდღიურობა?
პანდემიის დაწყების შემდეგ, ხულოში დავბრუნდი და მეგობრებთან ერთად, მოხალისეობრივი ორგანიზაცია „ახალგაზრდები ხულოსთვის“ დავაფუძნე. ამ პერიოდში 70-მდე სოფელი მოვიარეთ, 150-მდე ოჯახის მხარდასაჭერად. მოგეხსენებათ, მაღალმთიანი აჭარის ეკონომიკური მდგომარეობა ნაწილობრივ დამოკიდებულია მეზობელ თურქეთში სეზონურად სამუშაოდ გადასულ მოსახლეობაზე, ამიტომ, ამ კუთხით, ჩვენი ჩართულობა და მხარდაჭერა აუცილებელი იყო. „ახალგაზრდები ხულოსთვის“, დღევანდელი გადმოსახედიდან, ჩემთვის იყო არა მხოლოდ 150-მდე ოჯახის მხარდაჭერა, არამედ ჩემი რაიონის 70-მდე სოფლის მოსახლეობის პრობლემებისა და ყოველდღიურობის გაზიარება. მაღალმთიან აჭარაში მცხოვრებ განსაკუთრებული საჭიროების მქონე ბავშვებს ძალიან სჭირდებათ ჩვენი მხარდაჭერა, რადგან ბევრი მათგანი, როგორც თავად ამბობდნენ, სკოლაში ორი მიზეზის გამო არ დადის – ან სპეცმასწავლებელი არ ჰყავთ, ან სკოლა არ არის ადაპტირებული მათი საჭიროებების მიხედვით.
ის, რომ ქვეყანაში ინკლუზიური განათლება ახალია და ამ მიმართულებით ძალიან ბევრი სამუშაო გვაქვს, განსაკუთრებით მაშინ გავიაზრე, როდესაც გერმანიის სპეციალურ სკოლაში დავიწყე მუშაობა და აქაური სტანდარტები ჩვენსას შევადარე. ვფიქრობ, აუცილებელია, ბევრი ვისაუბროთ ამ საკითხზე, იმ ბავშვებისა და მშობლების ჩართულობით, რომლებსაც თავად ეხებათ ეს პრობლემები. ჩვენი აქტიურობა იმ პანდუსებს არ უნდა დაემსგავსოს, ფასადურად რომ ამშვენებს საჯარო შენობებს და ბევრი მათგანი სტანდარტებსაც ვერ აკმაყოფილებს, მათი დახრილობისა თუ ზომების მიხედვით.
✔️ ბოლო ორი წელია, ევროპაში განსაკუთრებული საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე ბავშვებთან მოხალისედ მუშაობ. რა იყო ის მთავარი, რამაც განაპირობა ამ ბავშვების მდგომარეობით დაინტერესება?
მოხალისეობრივი ორგანიზაციის „ახალგაზრდები ხულოსთვის“ ფარგლებში მუშაობის პერიოდმა, ვფიქრობ, გარდამტეხი როლი შეასრულა ჩემი პროფესიის ცვლილებაზე. სოფლებში მოგზაურობის, რაიონის მოსახლეობასთან შეხვედრისას, მათი პრობლემებისა და ყოველდღიურობის გაზიარებისას, ბევრი განსაკუთრებული საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე ადამიანი აღმოვაჩინე, რომელიც ადრე არასოდეს მინახავს ქუჩაში, საზოგადოებრივ ტრანსპორტში თუ უბრალოდ სუფთა ჰაერზე მოსეირნე. როცა მიზეზების გარკვევა დავიწყე აღმოვაჩინე, რომ, სამწუხაროდ, ძალიან ბევრი ბავშვია მაღალმთიან აჭარაში, რომლებიც ვერ ახერხებენ სკოლაში განათლების მიღებას, რადგან არ ჰყავთ სპეციალური მასწავლებელი ან გარემო არ არის ადაპტირებული. ამ პრობლემის მასშტაბურობისა და საჭიროების გააზრების შემდეგ, მივხვდი, ეს ის სფერო იყო, რომელიც უნდა შემეცვალა, სწორედ ასე აღმოვჩნდი ევროპის სოლიდარობის კორპუსის მოხალისე პოლონეთის ინკლუზიურ საბავშვო ბაღში.
ჩემი გადაწყვეტილების ერთ-ერთი განმაპირობებელი იყო ასევე ჩემს ყოველდღიურობაში მეზობელი შოთიკოს და მისი მშობლების არსებობა. ჩვენს სკოლაში შოთიკო პირველი ეტლით მოსარგებლე მოსწავლე იყო, რომელმაც სწავლა საკლასო ოთახში, სასწავლო მერხთან დაიწყო. მახსოვს, ვიდრე ლიფტი გაკეთდებოდა, ყოველდღე, მამას ხელით აჰყავდა კიბეებზე, რათა გაკვეთილებს დასწრებოდა. შემდეგ სკოლაში ლიფტი გაკეთდა, რამაც შოთას ყოველდღიურობა გაუადვილა. თუმცა, ფაქტია, დღემდე სკოლაში სპეციალური კლასი არ არსებობს, სპორტდარბაზი არ არის ადაპტირებული, შოთიკოს მხოლოდ პირველ სართულზე შეუძლია გადაადგილება… ეს დიდი მოტივაცია იყო ჩემთვის, რომ „სხვა შოთიკოსთვის“ მაინც შემექმნა, სულ მცირე, სპეციალური ოთახი, ამისთვის კი გამოცდილება და უფრო მეტის გაგება მჭირდებოდა ამ სფეროში. ვიაზრებდი იმასაც, რომ ეს რთული, საპასუხისმგებლო და მიზანმიმართული ნაბიჯი იყო. მჯეროდა, რომ ჩემი გამოცდილება, ბიზნეს ადმინისტრირებისა და სტრატეგიული კომუნიკაციების მიმართულებით, დიდ როლს შეასრულებდა ჩემს გადაწყვეტილებაში და ამაში მაშინ დავრწმუნდი, როდესაც უშუალოდ ამ კუთხით დავიწყე მუშაობა.
✔️ ევროპული მოდელის გასაცნობად, გამოცდილების დაგროვების მიზნით, თავდაპირველად, პოლონეთში მუშაობდით ადაპტირებულ ინკლუზიურ ბაღში აუტიზმის სპექტრის მქონე ბავშვებთან, შემდეგ — გერმანიაში, მოხალისედ სპეციალურ სკოლაში. ალბათ ძალიან დიდია განსხვავებაა, ამ მიმართულებით, ევროპულ ქვეყნებსა და საქართველოს შორის. როგორია უცხოური სასკოლო და სკოლამდელი მოდელი განსაკუთრებული საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე ბავშვებისთვის?
პირველ რიგში, მინდა გითხრათ, რომ სწორი ინკლუზიური განათლების შესაქმნელად აუცილებელია საკითხის სწორად პრეზენტირება, საზოგადოებასთან მართებულად მიტანა და გაცნობა. ყველაზე დიდი განსხვავება საზოგადოების მიდგომით იწყება. ევროპაში განსაკუთრებული საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე ადამიანების მიმართ ემოციურად ისე არ არიან განწყობილი, როგორც საქართველოში, რაც სასწავლო პროცესს ეფექტურად წარმართვაში ეხმარება.
გამოცდილების გაზიარებას დავიწყებ პოლონეთით. ეს იყო ინკლუზიური საბავშვო ბაღი, სადაც აუტიზმის სპექტრის ბავშვები ინტეგრირებულად სწავლობენ. აქტივობები დაგეგმილი იყო მონტესორისა და ვოლდორფის მეთოდების გათვალისწინებით. სკოლამდელი ასაკიდან ბავშვები ინკლუზიურ გარემოში სწავლობენ, რაც მათ ეხმარებათ, ამ ასაკიდანვე იყვნენ ტოლერანტები, დაეხმარონ ერთმანეთს სასწავლო პროცესში. ყველა ბავშვმა იცოდა, რომ აუტიზმის სპექტრის მქონე ბავშვებს ხმაური აწუხებთ, იცოდნენ ისიც, რომ მსგავს სიტუაციაში, თუ დისკომფორტს უქმნიდნენ თანატოლს, ისინი აუცილებლად უნდა გაჩუმებულიყვნენ.
3 წლის ასაკიდან, ბავშვები ისმენდნენ საბავშვო პრეზენტაციებს თემებზე: ტოლერანტობა, ინკლუზიური განათლება. ვაძლევდი სიტუაციურ ამოცანებს, რა თქმა უნდა, ასაკის შესაბამისს, რომ თავად მიეღოთ სწორი გადაწყვეტილებები. ჩემთვის ძალიან დიდი გამოცდილება იყო იმ მასწავლებლებთან მუშაობა, რომლებსაც ამ სფეროში 15-წლიანი გამოცდილება ჰქონდათ. საქართველოში ამ კუთხით არ მიმუშავია, ამიტომ შედარება გამიჭირდება, თუმცა მშობლებისგან რაც მესმის, რასაც სოციალური ქსელის სხვადასხვა ჯგუფებში ვხედავ, ვფიქრობ, ძალიან რთული მდგომარეობაა. არის შემთხვევები, როდესაც სსსმ ბავშვები თანატოლების მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი ხდებიან, ასევე პედაგოგების მიდგომაც არ არის ინდივიდუალური, რაც ხშირად ბავშვის გაღიზიანებას ან მდგომარეობის დამძიმებას იწვევს. ამ მხრივ, პოლონეთში, სრული პასუხისმგებლობით შემიძლია ვთქვა, გარემო ნამდვილად იდეალურია.
რაც შეეხება გერმანიას, სკოლაში, სადაც მოხალისედ ვმუშაობ, გარემო სრულად ინტეგრირებულია, როგორც საკლასო ოთახები, ასევე საპირფარეშოები, სასადილოები და სპორტული დარბაზი. ეს არის განსაკუთრებული საგანმანათლებლო საჭიროების სკოლა, სადაც სხვადასხვა საჭიროების მქონე ბავშვი სწავლობს. კლასებში, რომელიც ასაკობრივი ზღვრისა და შესაძლებლობების მიხედვითაა დაყოფილი, ძირითადად, 5-7 მოსწავლე სწავლობს.
მასწავლებლების მოტივაცია და ენერგია ჩემში დიდ ენთუზიაზმს იწვევს და ეს მუხტი, რა თქმა უნდა, ყველა მოსწავლეზე გადადის. სკოლაში ძალიან დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ მასლოუს განწყობის თეორიას და მაქსიმალურად პოზიტიური განწყობების შექმნას ცდილობენ. საგაკვეთილო პროცესები ტრადიციული სკოლისგან განსხვავდება და ინდივიდუალური გეგმის მიხედვითაა შედგენილი. ყველა მოსწავლემ იცის, რომ საქმე, რომელსაც მასწავლებელი ავალებს, აუცილებლად შეუძლია გააკეთოს და ეს ძალიან დიდ როლს თამაშობს მათ განვითარებაში. ყველა მოსწავლეს, საჭიროებიდან გამომდინარე, აქვს სამეცადინო პლანშეტი, რაც მეტყველებას უადვილებს და ყოველდღიური გამოწვევების დაძლევაში ეხმარება. ასევე, მომწონს აქაური დისციპლინა, მაგალითად, შერჩეული გვაქვს კონკრეტული მუსიკა, რომლის გაგონების შემდეგ, თითოეულმა მოსწავლემ იცის, რომ უნდა აალაგოს სათამაშოები და დაიწყოს საგაკვეთილო პროცესი.
✔️ მაია, შენ ამბობ, რომ „ჩვენს ქვეყანაში, ინკლუზიური გარემო ზუსტად ისეთივე ფორმალური და შაბლონურია როგორც პანდუსები, ფასადურად რომ ამშვენებს საჯარო შენობებს და ბევრი მათგანი სტანდარტებსაც ვერ აკმაყოფილებს, მათი დახრილობისა თუ ზომების მიხედვით“. რა არის ქართული საზოგადოების ყველაზე მთავარი პრობლემა?
სამწუხაროდ, ამ მხრივ, დიდი და სერიოზული პრობლემები გვაქვს. როცა ქუჩაში ეტლით მოსარგებლე ადამიანებს ვხედავთ, ძალიან ემოციურად ვიქცევით, ან გვეცოდება, ან განსაკუთრებულ ყურადღებას გამოვხატავთ მის მიმართ… მინახავს მათ დანახვაზე ადამიანებს უტირიათ კიდეც, ეს ძალიან აფერხებს ინკლუზიური გარემოს განვითარებას.
პირველ რიგში, ამ თემაზე, ჩვენ ყველამ ღიად, ძალიან ბევრი უნდა ვისაუბროთ. რა თქმა უნდა, ცვლილებების დასაწყებად, საკმაოდ ბევრი ნაბიჯი გვაქვს გადადგმული, თუმცა ეს მხოლოდ დასაწყისია. კარგი იქნება მედიის უფრო მეტი ჩართულობა, ასევე ბიზნესის დაინტერესება, მეტი საუბარი შეცვლის მდგომარეობას, თუმცა აუცილებელია სწორი მესიჯები.
ფართო საზოგადოებასთან ერთად, უნდა დავიწყოთ საუბრები მშობლებთან. ტერმინები, რაც საუბრის დროს მათგან მსმენია, მათი შვილების შესახებ, სიმართლე გითხრათ, გამკვირვებია. მშობელი უნდა იყოს პირველი ინიციატორი ყველა სიახლის. მესმის, რომ ქართულ ენაზე, ინკლუზიური განათლების მიმართულებით, ბევრი მასალა არ გვაქვს, თუმცა, მინიმალური ცოდნის მისაღებად საკმარისია. კიდევ ერთხელ გავუსვამ ხაზს იმ ფაქტს, რომ საქართველოში ინკლუზიური გარემო ახალია. „ეგ დაუნი“, „ინვალიდი“ და მსგავსი ტერმინების გამოყენება აფერხებს ინკლუზიური გარემოს განვითარებას. საკმაოდ ბევრჯერ მსმენია საჯარო პირებისგან ეს სიტყვები, ამ თემის გაშუქების დროს, ხშირად, არც ჟურნალისტები ითვალისწინებენ მინიმალურ სტანდარტებს და საზოგადოების ყურიც ეჩვევა იმას, რაც მედიიდან ესმით.
პრობლემის გადაჭრის გზები აუცილებელად უნდა ვკითხოთ განსაკუთრებული საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე ადამინებს, ვისაუბროთ მათთან ერთად, გავმართოთ საჯარო დისკუსიები, არა ფორმალური, არამედ მიზეზ-შედეგობრივი, მოვაწყოთ მეტი სივრცე მათთვის, რომელიც იქნება ინტეგრირებული და ადაპტირებული, მხოლოდ ასეთი მიდგომით და დამოკიდებულებით შევძლებთ ამ საკითხის ერთობლივად მოგვარებას.
✔️ რას ისახავს მიზნად შენ მიერ სოციალურ ქსელში შექმნილი ჯგუფი „სპეციალური საჭიროების სკოლა საქართველოში“?
ფეისბუქჯგუფის „სპეციალური საჭიროების მქონე სკოლა საქართველოში“ შექმნის მიზანია მოსახლეობის ცნობიერების ამაღლება, საუბარი ინკლუზიურ განათლებასა და გარემოს შექმნაზე. ვცდილობ, მოსახლეობას მაქსიმალურად გავუზიარო ინფორმაცია და ყველა გამოქვეყნებული პოსტი იყოს საინტერესო და ინფორმაციული. ასევე, ვთარგმნი ინგლისურ და გერმანულ სტატიებს, რომ საზოგადოებას რაც შეიძლება მეტი ინფორმაცია მივაწოდო. ყველაზე დიდ გამოწვევად მიმაჩნია ყოველდღიურობაში იმ ტერმინებისა და მეთოდების გამოყენება, რომელიც ამ ქვეყნებშია დამკვიდრებული, რადგან საქართველოში სრულიად განსხვავებული ტერმინები გამოიყენება. ამ სფეროში მომუშავე პირები ხშირად მისწორებენ ტერმინებს, რადგან ქართულ რეალობაში ესა თუ ის ტერმინოლოგია სენსიტიურად აღიქმება. მეც ვცდილობ, ვიდრე რაიმე აქტივობას გავაკეთებ, სოციალურ ქსელში მეტი ინფორმაცია მოვიძიო ქართულ რეალობაზე და შემდეგ დავდო სიახლეები. ერთი სიტყვით, ეს რთული საკითხია.
თუ გვინდა პრობლემების აღმოფხვრა, უნდა ვიყოთ „ხმაურიანები“, თუნდაც სოციალურ ქსელში, ვინაიდან „ხმაურს“ შეუძლია დადებითი გავლენის მოხდენა საზოგადოებაზე. რადგან უკვე ორწლიანი გამოცდილება მაქვს, ორ განსხვავებულ ევროპულ ქვეყანაში, მსურს ჩემს გამომწერებს გავუზიარო ინფორმაცია აქაურ მდგომარეობაზე, ვაჩვენო სკოლა, სადაც ვმუშაობ, როგორ არის ადაპტირებული, რადგან მომავალში იგივე გავაკეთოთ ჩვენს ქვეყანაში და შევძლოთ სწორი ინკლუზიური საგანმანათლებლო გარემოს შექმნა.
✔️ როგორც ვიცი, საქართველოში დაბრუნების შემდეგ, სურვილი გაქვს აჭარაში გახსნა ევროპული მოდელის ინკლუზიური განათლების ცენტრი. რომელი ევროპული ქვეყნის მოქმედი მოდელის გადმოტანას გეგმავ, რამდენად გაქვს სახელმწიფოს თანადგომის იმედი და თუ აპირებ საერთაშორისო ორგანიზაციებთან თანამშრომლობას?
უდავოა, რომ სკანდინავიური ქვეყნების მოდელები ინკლუზიურ განათლებაში შეუცვლელია, თუმცა მე, ჯერჯერობით, მხოლოდ ონლაინ მასალებით გავეცანი ამ ქვეყნებში არსებულ მდგომარეობას. ჩვენს ქვეყანაში, ვფიქრობ, უფრო რეალური იქნება იმ მოდელის გადმოტანა, რომელშიც თავად მივიღე გამოცდილება. ორივე დაწესებულება, სადაც ვმუშაობდი, გერმანიასა და პოლონეთში, ორიენტირებული იყო მონტესორისა და ვოლდორფის სწავლების მეთოდებზე, რასაც ვფიქრობ, სამომავლოდ, საქართველოში გამოვიყენებ. ზოგადად, პოლონეთსა და გერმანიაში, თითქმის ყველა შენობა ადაპტირებულია, რომ ყველა ადამიანმა შეძლოს სასურველ შენობაში შესვლა, იქნება ეს სკოლა, სახელმწიფო სტრუქტურა თუ კერძო სახლი. ვფიქრობ, ამით უნდა დავიწყოთ პირველი ნაბიჯები.
რაც შეეხება აჭარაში სპეციალური საგანმანათლებლო დაწესებულების შექმნის იდეას, ნამდვილად მინდა იმ სკოლის ანალოგი გვქონდეს საქართველოში, სადაც ახლა ვმუშაობ. ამ სკოლაში გონებრივი და ფიზიკური განვითარების შეფერხების მქონე ბავშვები სწავლობენ და ამავე სკოლაში იღებენ ყველა საჭირო სერვისს, როგორიცაა ლოგოპედია, ერგოთერაპია და ფიზიოთერაპია. ეს პროცესი უადვილებს ბავშვს მაქსიმალურ ჩართულობას სასწავლო პროცესში. კლასები ყველა ბავშვის საჭიროებაზეა მორგებულია, აქვთ დასასვენებელი და სათამაშო კუთხე, რაც ხელს უწყობს მათ სენსო-მოტორულ განვითარებას.
რაც შეეხება თანამშრომლობას, აქ ყოფნისას ამ თემაზე მომუშავე ბევრი საერთაშორისო ორგანიზაციის წარმომადგენელი გავიცანი და, სამომავლოდ, მათთან ერთად პროექტებსაც მოვამზადებ. ჩემი გერმანელი თანამშრომლები დაინტერესებული არიან მოხალისეობრივი საქმიანობით, ჩაერთონ ცენტრის მშენებლობისა და დაგეგმარების საწყის ეტაპებზე, ასევე მზად არიან თავიანთი გამოცდილების გაზიარებისთვის. რაც შეეხება სახელმწიფოს ჩართულობას, რა თქმა უნდა, მათი დაინტერესება, ჩართულობა და აქტივობა ძალიან მნიშვნელოვანია. მჯერა, რომ აუცილებლად შევძლებთ საერთო ინტერესების გამონახვას ამ თემის ირგვლივ, რადგან ეს ერთი რომელიმე რეგიონის პრობლემა არ არის, ეს პრობლემა მთელ ქვეყანაში გვაქვს, ყველა სფეროში.
დაბოლოს, დარწმუნებული ვარ ზოგადად პროცესი, საინტერესოსთან ერთად, რთული და საპასუხისმგებლო იქნება, ამას დასაწყისიდანვე ვიაზრებ. მჯერა, იმ ორგანიზაციებთან ერთად, რომლებიც ამჟამად აჭარაში ამ თემებზე მუშაობენ, ჩემი გამოცდილებით და საზოგადოების ჩართულობით, ისეთ საგანმანათლებლო სივრცეს შევქმნით, სადაც ყველა ადამიანს შეეძლება განათლების მიღება, შეფერხების გარეშე.
