ნანა ტერმაკოზაშვილი, გორის მუნიციპალიტეტის რესურსცენტრის უფროსი
პროფესიით ფილოლოგია, ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი. სხვადასხვა დროს მუშაობდა გორის სახ. უნივერსიტეტში, მოსწავლე ახალგაზრდობის სახლში, ტურისტულ ცენტრში და გამგეობაშიც კი. ბოლო ოთხი წელია (2018 წლიდან) გორის საგანმანათლებლო რესურსცენტრს ხელმძღვანელობს. კონკურსში გამარჯვება, სავარაუდოდ, არ გაუჭირდებოდა, რადგან ბევრი კონკურენტი ვერ ეყოლებოდა ადამიანს, რომელმაც 2010 წელს ჯერ საგნობრივი გამოცდა ჩააბარა წარმატებით, 2011-ში – პროფესიული უნარები, ბოლოს კი – ინგლისურისა და კომპიუტერის ინტეგრირებული გამოცდა, ასევე წარმატებით. ქალბატონი ნანა ტერმაკოზაშვილი პედაგოგთა იმ 25%-ში აღმოჩნდა, ვინც საუკეთესო შედეგი აჩვენა სამივე გამოცდაში.
საკითხები, რომელსაც შევეხეთ მასთან შეხვედრისას, უცხო არც სხვა მუნიციპალიტეტის რესურსცენტრებისთვის იქნება და იმედია, ჩვენს მკითხველსაც დააინტერესებს.
✔სკოლა: 67; მოსწავლე: 19000-ზე მეტი; მასწავლებელი: 2500
ადამიანური რესურსისა და დროის შესაბამისობა დაკისრებულ მოვალეობასთან
ადამიანური და დროის რესურსი პრაქტიკულად შეუსაბამოა იმ ამოცანებთან, რასაც რესურსცენტრი უნდა წყვეტდეს. დებულება რესურსცენტრის შესახებ გაცილებით მნიშვნელოვან როლს გვაკისრებს, ვიდრე ჩვენ ვასრულებთ რეალურად და ეს არ არის იმის ბრალი, რომ არ გვინდა ან არ შეგვიძლია. საქმე ისაა, რომ ჩვენი ადამიანური და დროის რესურსი პრაქტიკულად შეუსაბამოა იმ ამოცანებთან, რასაც რესურსცენტრი უნდა წყვეტდეს სკოლებთან მიმართებაში. რესურსცენტრი ერთგვარი შუამავალი რგოლია სკოლებსა და განათლების სამინისტროს შორის. ეს ფუნქცია, ინფორმაციის მიწოდებიდან დაწყებული, მატერიალური რესურსებით დამთავრებული, ერთი შეხედვით, იმდენად წვრილმან, მაგრამ საჭირო საკითხებს მოიცავს და დიდ დროს ითხოვს, რომ მთავარი ხშირად ყურადღების მიღმა რჩება. და რას ვგულისხმობ მთავარში. ჩვენს მუნიციპალიტეტში 67 სკოლაა, რესურსცენტრის შტატში ორი მთავარი სპეციალისტი ირიცხება, რომელთაც პედაგოგები ჰქვიათ. გული იმაზე მწყდება, რომ ისინი ყოველდღიური რუტინული საქმეებით იმდენად არიან დაკავებული, რომ დრო აღარ რჩებათ მთავარი ვალდებულების — კოლეგებისათვის პროფესიული დახმარების გაწევის —შესასრულებლად, უშუალოდ სკოლის ბაზაზე, პედაგოგებთან შესახვედრად, მათი საჭიროების გასაცნობად, მეთოდური დახმარების გაწევის, ღონისძიებების დაგეგმვისა თუ აზრთა გაზიარებისთვის. ამ შესაძლებლობას ისინი მოკლებულნი არიან, თუმცა დებულებით ეს ფუნქცია აკისრიათ. თავადაც პედაგოგიური, შემოქმედებითი საქმის კეთება უფრო მოსწონთ და სიამოვნებთ. ერთი ჩვენი თანამშრომელი ჩართული იყო „ახალი სკოლის მოდელის“ პროექტში, ექსპერტის რანგში. ამბობდა, ახლა ვიგრძენი, რასაც უნდა ვაკეთებდეო, იმდენად იყო ნასიამოვნები მონაწილეობით. ჩემთვისაც ძალიან საინტერესო იყო, მისგან ვიგებდი, როგორ მიდიოდა კონკრეტული სიახლის კონკრეტულ სკოლაში დანერგვა. ასეც უნდა იყოს, უნდა გვქონდეს დრო და რესურსი სკოლის დონეზე ჩართვისა და მონაწილეობის, ასე გაცილებით ეფექტური და შედეგიანი იქნება ჩვენი საქმიანობა. სულ მინდა ვიპოვო დრო იმისთვის, რომ საგნობრივი კათედრების დონეზე მოვაწყო სამუშაო შეხვედრები. არ ვიცი, სხვები ახერხებენ თუ არა ამ ტიპის კომუნიკაციას სკოლებთან, მაგრამ, ვერ მოგატყუებთ, მე ვერ ვახერხებ — 67 სკოლის შემთხვევაში და ორი თანამშრომლით, ეს შეუძლებელია. სხვადასხვა მუნიციპალიტეტის რესურსცენტრებში, სხვადასხვა რაოდენობის სკოლების შემთხვევაში, ერთნაირი დავალებები, ერთნაირი საშტატო ერთეული და ერთნაირი ანაზღაურება არასწორი მგონია.
დეცენტრალიზაცია
ვიცი, რომ განათლების სამინისტრო გეგმავს რესურსცენტრების, ფუნქციებისა და უფლება-მოვალეობების კუთხით, ცვლილებებს, „კოალიცია განათლებისათვის — საქართველომ“ კვლევაც ჩაატარა ამ მიზნით. თუ იმის მიხედვით ვიმსჯელებთ, რაც უკვე შეიცვალა, უნდა ვივარაუდოთ, რომ ცვლილებები გულისხმობს დეცენტრალიზაციას. თითქმის ერთი წელია, მოსწავლეთა განსხვავებულ ვადებში მობილობის საკითხი რესურსცენტრებზეა დელეგირებული, ადგილზე წყდება აგრეთვე სკოლის ადმინისტრაციის წარმომადგენლისთვის კანონით დაშვებულ 10 საათზე მეტის ჩატარების უფლების მიცემა გამონაკლის შემთხვევაში. შეიძლება ვინმეს უმნიშვნელოდ მოეჩვენოს, მაგრამ საქმეში ჩახედული ადამიანებისთვის ცხადია, რამდენად მარტივია, ბიუროკრატიის გვერდის ავლით, ამ და სხვა საკითხების მოგვარება. ცვლილებების მიზანი აუცილებლად დეცენტრალიზაცია უნდა იყოს. ჩვენი დროის ძირითადი ნაწილი სწავლა-სწავლების მონიტორინგს უნდა ეთმობოდეს და არა იმის აღრიცხვას, სად რომელი გაკვეთილი ცდება და სად რამდენი მოსწავლე არ ესწრება გაკვეთილს; მეტს ვიმუშავებდით პროფესიული განვითარების კუთხით, ბევრი კარგი მასწავლებელი გვყავს, რომელთაც სხვადასხვა ღონისძიებიდან თუ კონფერენციიდან დამამახსოვრეს თავი, შევთავაზებდი მათ საქმიან შეხვედრას რაიმე აქტუალურ, კონკრეტულ თემაზე… იმედი მაქვს, რესურსცენტრებისთვის მეტი ნდობის გამოცხადება, რაც მათთვის მეტი ფუნქციის დელეგირებას გულისხმობს, მხოლოდ წაადგება საქმეს.
ინფრასტრუქტურული პროექტები
ბუნებრივია, რესურსცენტრში მოსვლისთანავე სკოლების საჭიროებები შევისწავლე. იმდენად თვალშისაცემი იყო ინფრასტრუქტურული პრობლემები, რომ ფოკუსირება სწორედ ამ საკითხების მოგვარებაზე მოვახდინეთ. 12 სკოლა იყო მილენიუმის მიერ რეაბილიტირებული. ამ პერიოდში, ადგილობრივ თვითმმართველობებს დაევალა მცირე ინფრასტრუქტურული პროექტების განხორციელება. მათთვის პრიორიტეტების განსაზღვრა ჩვენს თავზე ავიღეთ, აქაც შუა რგოლის ფუნქცია ვიკისრეთ, რადგან ბიუჯეტი ისედაც მცირეა და ჩვენ ვსაზღვრავდით სად იყო გადაუდებელი ჩარევა საჭირო. მალე პანდემიურმა ვითარებამ გეგმები ჩვენც შეგვიცვალა და პირველი რიგის ამოცანად სკოლებში სველი წერტილების მოგვარება იქცა. თამამად შემიძლია ვთქვა, რომ ეს საკითხი მოგვარებულია, სადაც შენობის გარეთ იყო (ძირითადად, სოფლებში), შიგნით შევიტანეთ, სადაც არ იყო, მიშენება გაკეთდა; ბევრ სკოლაში მოგვარდა ცენტრალური გათბობის საკითხი (ვარიანი, ახალდაბა, კარალეთი, მერეთი — დასრულებული; ფლავი, ზემო ნიქოზი, მეღვრეკისი, კარბი, ყელქცეული — მიმდინარე), თუმცა 22 სკოლა ისევ რჩება ჯერჯერობით შეშით გათბობაზე. აქვე მინდა აღვნიშნო, რომ მუნიციპალიტეტის 42 სკოლა ჩართულია მოსწავლეთა უფასო ტრანსპორტირების პროგრამაში, სკოლიდან 2კმ-ზე მეტი მანძილის დაშორებით მცხოვრებ მოსწავლეებს ტრანსპორტი ემსახურება — არის სკოლები, სადაც ბავშვები სამი სხვადასხვა უბნიდან დადიან.
სრულად რეაბილიტირებულია მილენიუმის მიერ 12 სკოლა; ამის გარდა, ამერიკელ სამხედრო ინჟინერთა კორპუსის დაფინანსებით, სრულად რეაბილიტირდა სოფელ ქვეშის საჯარო სკოლა; სსიპ საგანმანათლებლო და სამეცნიერო ინფრასტრუქტურის სააგენტოს მიერ აშენდა სოფელ თორტიზის ახალი სკოლა და ტენდერია გამოცხადებული სოფელ მეჯვრისხევის საჯარო სკოლის სრულ რებილიტაციაზე; რეგიონული განვითარების ფონდმა, გასულ წელს, პატარა მეჯვრისხევში ახალი საბაზო სკოლა ააშენა და სოფელ თედოწმინდაში — დაწყებითი სკოლა. მიმდინარეობს და იანვარში დასრულდება სოფელ ქერეში ახალი სკოლის მშენებლობა და სოფელ ბნავისში — სკოლის შენობის სრული რეაბილიტაცია. მცირე სარემონტო სამუშაოები ჩაუტარდა 40-მდე სკოლას.
ჩვენი სპეციფიკა – სკოლების ყოველდღიურობა ოკუპაციის პირისპირ
სამწუხარო და ყველაზე მძიმე ასატანია, როცა სკოლის ეზოდან ან ფანჯრებიდან ოკუპაციის შემზარავ სიმბოლოს – რუსულ ბაზებს ხედავ. ჩვენ ეს ვითარება 20 კონფლიქტისპირა სკოლაში გვაქვს. ასეთი ფსიქოლოგიური წნეხი ერთნაირად მძიმეა მოსწავლისთვისაც და მასწავლებლისთვისაც, ამიტომ, ამ სკოლებს მარტო ჩვენ კი არა, ყველა სამთავრობო თუ არასამთავრობო ორგანიზაცია განსაკუთრებული გულისყურით ექცევა, ეს მოსწავლეები გამუდმებით არიან ყურადღების ცენტრში, რომ როგორმე გალამაზდეს მათი ყოველდღიურობა. ამ ბოლო დროს, დიცის, ხურვალეთისა და ზემო ნიქოზის სკოლებში, საქართველოს ბანკისა და ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობის თანამშრომლობით, მედიათეკა გაკეთდა. გარემონტებული წიგნადი ფონდითა და კომპიუტერული ტექნიკით აღჭურვილი სივრცე ყველაზე საყვარელი თავშეყრის ადგილია, სადაც აწყობენ საინტერესო შეხვედრებს, ონლაინ ჩართვებს, გეგმავენ სხვადასხვა აქტივობას… შემოქმედი მასწავლებელი ხომ უკეთესს ვერც ინატრებს. მას ეძლევა შანსი, ამ სივრცეში მაინც მოუწყოს მოსწავლეებს ფერადი სამყარო, ისეთი, როგორზეც ოცნებობენ ხოლმე მაშინ, როცა სკოლის ფანჯრიდან ან ეზოდან დამთრგუნავ რეალობას არ უყურებენ.
ევროკავშირის მისია იწყებს მზადებას გენდერული თანასწორობის კონკურსისთვის. 8 კონფლიქტისპირა სკოლაში ჩატარდება კონკურსი ხატვაში და გამარჯვებულებს დააჯილდოებენ.
პანდემია
როგორც გითხარით, ფორსმაჟორულ ვითარებაში მოგვიხდა დისტანციურ სწავლებაზე გადასვლა. პირველი ეტაპი განსაკუთრებულად რთული აღმოჩნდა, პრობლემა იყო პედაგოგთა ნაწილის კვალიფიკაცია კომპიუტერული ტექნოლოგიების ფლობის კუთხით. მერე იმის გააზრება, რომ ეს არ არის დროებითი მოვლენა და დაიწყო საკუთარ თავზე მუშაობა; განათლების სამინისტროს, მასწავლებელთა სახლისა თუ სხვა ორგანიზაციების ძალისხმევამ, დახმარებოდნენ პედაგოგებს საჭირო უნარ-ჩვევების შეძენაში თუ განვითარებაში, შედეგი გამოიღო, პედაგოგთა ტექნიკით უზრუნველყოფის საკითხიც მოგვარდა, მაგრამ მოსწავლეთა ხელმისაწვდომობა ტექნიკაზე, ან ინტერნეტზე, ან ორივეზე ერთად ისევ პრობლემად რჩება. არ ვგულისხმობ მხოლოდ სოციალურად დაუცველებს. ეს შეიძლება იყოს მრავალშვილიანი ოჯახი, სადაც არ არის რამდენიმე გაჯეტი ან მშობელია ონლაინ რეჟიმზე და იმ დროს აქვს ბავშვს გაკვეთილი. დამოკიდებული ვართ იმაზე, როგორ აგვარებენ თავად ოჯახები პრობლემებს, ჩვენ, ფაქტობრივად, დიდი ვერაფრით ვეხმარებით. თუმცა ერთი ასეთი კარგი მაგალითი შემიძლია გავიხსენო, როცა განათლების სამინისტროსა და კერძო კომპანიას შორის გაფორმებული მემორანდუმის საფუძველზე, წითელუბნის და ხურვალეთის სკოლების ყველა მოსწავლეს პლანშეტები გადაეცა.
სოციალური პასუხისმგებლობის მაგალითები ჩვენთანაც არაერთი იყო: ზოგიერთი სკოლის დირექტორმა შეუძინა მოსწავლეს ინტერნეტპაკეტი; ერთ-ერთი სკოლის რუსულის მასწავლებელმა, საკუთარი ხარჯით, განვადებით, შეიძინა ტელეფონი მოსწავლისთვის; ისეთი შემთხვევებიც იყო, როცა პედაგოგები, ხელფასის დღეს, აგროვებდნენ თანხას იმ მოსწავლეებისთვის, ვინც ინტერნეტის არქონის გამო ვერ ერთვებოდა გაკვეთილზე. იმის თქმა მინდა, რომ ასეთი მაგალითები გვაქვს, მაგრამ გაცილებით მეტიც რომ იყოს, სისტემურ პრობლემას მაინც ვერ მოაგვარებს და ეს ბუნებრივია. აქ სახელმწიფოს ეკუთვნის გადამწყვეტი სიტყვა.
გამოწვევები და სურვილები
ჩვენი განათლების სისტემის მთავარ გამოწვევად საშუალო საფეხურის ფუნქცია, დატვირთვა და სწავლის ხარისხი მესახება. დღევანდელი ვითარება, არ მგონია, დამაკმაყოფილებელი იყოს; გადატვირთული სასწავლო გეგმა, პედაგოგების დამოკიდებულება, რომელიც საზოგადოების მენტალობითაა ნაკარნახევი, სწორება უმაღლეს განათლებაზე და ა.შ.
კონცეფციაში, რომელსაც ახლა განვიხილავთ და რომლის პილოტირება მომავალ წელს დაიწყება, ყველაზე მეტად დიფერენცირებული მიდგომა მომწონს, რაც იმას გულისხმობს, რომ X კლასის II სემესტრიდან მოსწავლე ჩაღრმავებით ისწავლის მისთვის საინტერესო საგნებს, ხოლო დანარჩენებს შემეცნებითი საათების ფორმატში გაეცნობა; ეროვნულ გამოცდებზე გარკვეული წონა შეიძლება მიენიჭოს საშუალო საფეხურზე მოსწავლის სამოქალაქო ან სხვა სახის აქტივობას. აქვე სამოქალაქო განათლების საკითხს მინდა შევეხო და ვთქვა, რომ ეს საგანი საკმაოდ მიმზიდველ საგნად იქცა ახალგაზრდებისთვის, ძალიან საინტერესოდ მუშაობენ თემატური კლუბები, არაერთმა პედაგოგმა გასწია ამ მიმართულებით ფასდაუდებელი შრომა. სამართლიანი იქნებოდა, არჩევით საგანთა შორის, სამოქალაქო განათლებაც ყოფილიყო, რადგან სკოლა, პირველ რიგში, კარგ მოქალაქეს უნდა ზრდიდეს.
ბოლოს კიდევ ერთ საკითხს მინდა შევეხო. ჩვენს მუნიციპალიტეტში განათლების განვითარების პროგრამა მუშაობს, 50000-ლარიანი ფონდით და ძალიან კარგ საქმეს აკეთებს — ფულადი ჯილდო ნაწილდება იმ სტუდენტებზე, რომლებმაც 100%-იანი გრანტი მოიპოვეს უნივერსიტეტში. ვფიქრობ, ეს თანხა რომ ცოტათი მაინც გაიზარდოს, იქნებ შევძლოთ სოციალურად დაუცველი და მრავალშვილიანი ოჯახების ინტერნეტით უზრუნველყოფა. მინდა, ოფიციალური წერილით მივმართო ჩვენს საკრებულოს, განიხილოს ეს საკითხი. თუ თანხმობას მივიღებთ, ეს იმის გარანტია იქნება, რომ სასწავლო პროცესის მიღმა არც ერთი მოსწავლე არ დარჩება.
ანა ფირცხალაიშვილი