ლიანა მამულაშვილი
ბოლნისის მუნიციპალიტეტის სოფელ ხატისოფლის საჯარო სკოლის პროგრამა „ასწავლე საქართველოსთვის“ მონაწილე, ბოლნისის №5 საჯარო სკოლის მენტორი პედაგოგი
დისტანციური სწავლების დროს, ელექტრონულ ჟურნალში, მოსწავლის შეფასების სამი კომპონენტი გვაქვს: დამოუკიდებელი სამუშაო, საკლასო სამუშაო და შემაჯამებელი სამუშაო. ასევე გვაქვს შეფასების ახალი სისტემაც. დღევანდელი მდგომარეობით, განათლების სისტემაში შემოსულია პროგრამა „ახალი სკოლის მოდელი“, რომელიც განსხვავებულ მიდგომებს ითხოვს. კერძოდ, ძალიან საინტერესოა კომპლექსური დავალებები იმ გაგებით, რომ როგორც მინი-პროექტს, ისე ამზადებს მოსწავლე შესასრულებელ სამუშაოს. წინასწარ იციან, რამდენიმე გაკვეთილით/ორი კვირით ადრე, თუ რა თემატიკაზე და როგორი ფორმით უნდა იყოს შესრულებული მათი დავალება. კომპლექსური ბარათები ერთგვარი გზამკვლევია მოსწავლისთვის, სადაც დავალების შესრულებისთვის ყველა საჭირო ინფორმაცია არის მოცემული. ამჟამად ჩემს ერთ-ერთ კლასში შეტანილი მაქვს კომპლექსური დავალება თემაზე: „გარემოს დაბინძურება“, რომელიც შემაჯამებელ სამუშაოდაც უნდა დავუფიქსირო. ბარათში მოსწავლეებს ვეუბნები: „წარმოიდგინეთ, რომ თქვენს რეგიონში ტარდება კონფერენცია გარემოს დაცვასთან დაკავშირებით და ამ კონფერენციაზე მომხსენებლად ხართ მიწვეული, წინაპირობა კი ასეთია — რეგიონის გარემოს დაბინძურების მდგომარეობაზე უნდა წარადგინოთ თქვენ მიერ დამზადებული ბუკლეტი, სადაც განიხილავთ ატმოსფეროს, ნიადაგის თუ წყლის დაბინძურებას, მისგან გამოწვეულ დაავადებებსა და საჭირო პრევენციულ ღონისძიებებს“. ამ ბუკლეტში უნდა ასახონ ყველა გარემოება და თვალნათლივ წარმოაჩინონ რეალური სურათი. მოსწავლეებს ვაწვდი ინფორმაციას რა არის გარემოს დაბინძურება, დავალებების პირობაში ჩაშენებულია სპეციალური ჰიპერლინკები, რომლებიც კონკრეტული ციფრული რესურსის გამოყენების გზასა და სტრატეგიებს აცნობს მათ, რა თქმა უნდა, გაკვეთილებსაც ვაძლევ, სადაც უნდა გაეცნონ ამ თემის ირგვლივ მრავალფეროვან ინფორმაციას. ასე რომ, ჩემმა მოსწავლეებმა, ნამუშევრის წარდგენამდე, უკვე იცოდნენ, თუ როგორ უნდა მოემზადებინათ ე.წ. „საკონფერენციო“ ბუკლეტი. კლასის ნაწილმა წარმატებით გაართვა დავალებას თავი და შესანიშნავი პრეზენტაციებიც გააკეთა, ველოდები დანარჩენების ნაშრომებსაც.
კომპლექსური დავალების შესაფასებლად „ახალი სკოლის მოდელმა“ შეფასების ახალი სისტემა შემოგვთავაზა — სოლო ტაქსონომიის პოპულარული მოდელი, რომლის მიზანია მოსწავლეთა კოგნიტური განვითარების დონის განსაზღვრა სწავლის პროცესში. სოლო ტაქსონომიის გამოყენებით, შეგვიძლია უკეთ გავიგოთ, როგორ ესმის მოსწავლეს, რასაც სწავლობს და რა პრობლემები შეიძლება შეექმნას მას სასწავლო პროცესში. აღნიშნული მოდელი წინა პლანზე აყენებს მოსწავლის კოგნიტური აზროვნების პროცესებს, ვიდრე დეკლარაციულ ცოდნას. მისი გამოყენებით, მასწავლებელს შეუძლია, უკეთ გააანალიზოს მოსწავლის პასუხები და გაიგოს, რა სირთულის გადალახვის შედეგად მიაღწია მან შედეგს, როგორია მისი აზროვნების პროცესის პროგრესი და ა.შ.
აქვე განვმარტავ, რომ სოლო ტაქსონომიას ხუთი დონე აქვს: პრესტრუქტურული დონე — მოსწავლეს არ ესმის ინფორმაცია, ამიტომ ვერ ახერხებს გაგებას; უნისტრუქტურული დონე — შეუძლია მარტივი და აშკარა კავშირის დამყარება, მაგრამ ინფორმაციის ფართო მნიშვნელობა არ ესმის; მულტისტრუქტურული დონე — შეუძლია გააცნობიეროს საგნის ან დავალების რამდენიმე ასპექტი, მაგრამ თემის გარშემო იდეებსა და ცნებებს არ აქვთ ურთიერთკავშირი. მოსწავლეს შეუძლია მთელი რიგი კავშირების დამყარება, კლასიფიცირება, მაგრამ მთლიანობის მნიშვნელობა არ არის გასაგები; მიმართებადი დონე — შეუძლია გააცნობიეროს ნაწილების მნიშვნელობა მთლიანთან მიმართებაში. იდეები და კონცეფციები უკავშირდება ერთმანეთს და ისინი ქმნიან მთლიანობის თანმიმდევრულ გაგებას; გაფართოებული აბსტრაქტული — ამ დონეზე მოსწავლეს შეუძლია შეასრულოს კავშირები არა მარტო მოცემულ საგნობრივ ჭრილში, არამედ შეუძლია კავშირი დაამყაროს მის მიღმა — განაზოგადოს და გადაიტანოს პრინციპები და კონცეფციები ახალ, განსხვავებულ კონტექსტში, შეუძლია პროგნოზირება, განზოგადება და სხვ.
თითოეულ დონისთვის, განმავითარებელი შეფასების პარალელურად, შეგვიძლია ნიშნების მინიჭებაც. მოსწავლეები შესრულებულ სამუშაოს, ანუ გამზადებულ პროდუქციას, ჩატში გვიტვირთავენ ვიდეორგოლებითა და ფოტოსურათებით, ხოლო ნამუშევრების პრეზენტაციებს სპეციალურად გამოყოფილ პერიოდში ახდენენ. მოსწავლეთა მოტივაციას ზრდის ის ფაქტორი, რომ წინასწარ იციან, როგორ უნდა შეასრულონ ხარისხიანად სამუშაო და დაიმსახურონ მაღალი შეფასება. ყველაფერი გაწერილი გვაქვს.
სამომავლოდ, თუნდაც რომ გაგრძელდეს დისტანციური სწავლება, არანაირ სირთულეს არ წარმოადგენს მოსწავლეთა შეფასება, ვინც შემოდის, გვესწრება და დავალებებს გვიტვირთავს, ყოველთვის იღებს პედაგოგის უკუკავშირს. ერთადერთი სირთულე, რაც დისტანციურ სწავლებასთანაა დაკავშირებული, არის ის, რომ ყველა ბავშვი არ შემოდის გაკვეთილზე, რატომღაც მშობლებიც ზედაპირულად უყურებენ ამას. სოფელ ხატისოფელში ბევრი ოჯახია, რომლებმაც ძალიან დიდი გაჭირვების ფასად უყიდა შვილს კომპიუტერი, შეუყვანა ინტერნეტიც, მაგრამ ბავშვი მაინც არ შემოდის დისტანციურ გაკვეთილზე. სამწუხაროდ, თვითონ მშობლები სიღრმისეულად არ ფლობენ ტექნოლოგიებს და ბავშვებიც ცუღლუტობენ.
სკოლებში ბევრი მოსწავლე არ არის, ვისაც ხელი არ მიუწვდება როგორც თანამედროვე ტექნოლოგიებზე, ისე ინტერნეტთან. მიმაჩნია, რომ, ამ შემთხვევაში, სოციალურად დაუცველებისთვის მუნიციპალიტეტებმა უნდა გამოყონ დამატებითი დახმარება, როგორც ადრე გამოყოფდნენ თანხას წიგნებზე, სხვა საჭიროებებზე. ამ კუთხითაც სწორედ მუნიციპალიტეტებმა უნდა იზრუნონ, მოსწავლეთა განათლების სუფსიდირების პროცესზე პასუხისმგებლობა უნდა აიღონ. მით უმეტეს ჩვენს რაიონში, ბოლნისში, სადაც ოქროს საბადოა და არის ისეთი შემოსავლები, რომლითაც შესაძლებელია ამ ყველაფრის უზრუნველყოფა. მართალია, გაზაფხულზე სკოლებში აღგვარიცხინეს უსახსრო ბავშვები, გაგვაგზავნინეს მათი სია, მაგრამ შედეგად არაფერი მიგვიღია. ვფიქრობ, ამ მხრივ, აუცილებლია ყურადღების გამახვილება.
გაზაფხულისგან განსხვავებით, ამ შემოდგომაზე ჩვენ უკვე ელექტრონული ჟურნალები გვაქვს, სადაც დისტანციური სწავლებისას მოსწავლეთა დასწრების აღრიცხვა მიმდინარეობს. ბავშვებს, ვინც არ ერთვებიან დისტანციურ სწავლებაში, გაცდენების დაგროვების შემთხვევაში, სავარაუდოდ, ექსტერნი ექნებათ ჩასაბარებელი. ვფიქრობ, რომ ბავშვი ექსტერნამდე არ უნდა მივიდეს. ჩვენ, მასწავლებლებს, გვაქვს იმის საშუალება, რომ მოსწავლეს ინდივიდუალურად ჩავუნიშნოთ მეცადინეობა, ოღონდ კი ის კონტაქტზე გამოვიდეს. თუ მომავალში გვექნება პირისპირ შეხვედრები და პანდემიას დავამარცხებთ, ხომ კარგი, თუ არადა, რაღაც ბერკეტი უნდა გამოიძებნოს, ისევ მუნიციპალიტეტების დახმარებით და მშობლებიც რომ დაინახავენ, მათი შვილი სწავლას ძალზე ჩამორჩა, სიზარმაცის გამო და არა სათანადო პირობების არქონის გამო, ალბათ მეტ ყურადღებას გამოიჩენენ. მე, სოფლის სკოლაში, კლასის დამრიგებელიც ვარ. თუ დისტანციურ გაკვეთილზე, ვთქვათ, ექვსი მოსწავლე მერთვება, სამი, რომელსაც პერსონალური კომპიუტერიც აქვს, ლეპტოპიც, ინტერნეტიც და ტელეფონიც, მაინც არ შემოდის. არაერთხელ მივმართე მშობლებს თხოვნით, რომ ეზრუნათ შვილების ჩართულობაზე დისტანციურ სწავლებაში, მაგრამ უშედეგოდ… განათლების სამინისტრომ რაღაც ბერკეტი უნდა მოიფიქროს, რომ მშობელი შეწუხდეს და აიძულოს შვილი, შემოვიდეს დისტანციურ გაკვეთილზე.
ასე რომ, შეფასებას რაც შეეხება, პრობლემა არ არის, მთავარია, ბავშვი შემოვიდეს ჩანიშნულ გაკვეთილზე. ახლა, დისტანციური სწავლებისას, გაცილებით მეტის შესაძლებლობა მეძლევა, ვიდეოებსაც ვაჩვენებ, ჩატში საჭირო ლინკებსაც ვაწვდი, გაკვეთილებიც იწერება, რომ ბავშვმა განმეორებით ნახოს, დააპაუზოს, კიდევ რამდენიმეჯერ მოუსმინოს ინფორმაციას. ახლა, თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებით, ნამდვილად სიღრმისეული ცოდნის მიღების უფრო მეტი შანსია, მთავარია, მოსწავლემ არ იცუღლუტოს და ონლაინ სწავლებაში ჩაერთოს.
