განათლების კოალიციის ინიციატივით, გაეროს ბავშვთა ფონდისა და ნორვეგიის მთავრობის მხარდაჭერით, კონსულტაციისა და ტრენინგის ცენტრის სკოლა-ლაბის პროგრამასთან პარტნიორობით და ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტთან თანამშრომლობით, გაიმართა კონფერენცია „მასწავლებელთა უწყვეტი პროფესიული განვითარება: რეკომენდაციები სისტემის გაუმჯობესებისათვის“.
კონფერენცია, რომელშიც სხვადასხვა საგნობრივი ჯგუფისა და ფორმალური და არაფორმალური ქსელის წარმომადგენელი 100-ზე მეტი მასწავლებელი მონაწილეობდა მთელი საქართველოდან, მიზნად ისახავდა მასწავლებლების უწყვეტი პროფესიული განვითარების სისტემის გაუმჯობესების ხელშემწყობი რეკომენდაციების წარდგენას.
განათლების კოალიციის გამგეობის თავმჯდომარემ, ირინა ხანთაძემ აღნიშნა, რომ მასწავლებლების პროფესიის პრესტიჟის ზრდა და მათი პროფესიული განვითარების სისტემის ხელშეწყობა „განათლების კოალიციის“ საქმიანობის უცვლელი პრიორიტეტია და ამ მიმართულებით მუშაობენ როგორც სისტემის მართვის დეცენტრალიზაციის, ისე საგანმანათლებლო ეკოსისტემის, მასწავლებლების პროფესიული ორგანიზაციებისა და ქსელების გაძლიერების კუთხით. „სწორედ აღნიშნული პროცესის გაგრძელებაა საზოგადოებრივი ალიანსის „მასწავლებლებისთვის“ დაფუძნება, რომელიც საერთო ხედვისა და პრინციპების გარშემო გაერთიანებული ორგანიზაციების, ფორმალური თუ არაფორმალური პრაქტიკის ჯგუფების ქსელია. გვიხარია, რომ ალიანსმა, კოალიციისა და სკოლა-ლაბის პროგრამის ტექნიკური მხარდაჭერით, შეძლო საკუთარი ხედვისა და სისტემის გაუმჯობესების რეკომენდაციების გაცნობა საზოგადოებისთვის და, ცხადია, კვლავაც განგვაგრძობთ ამ პროცესის მხარდაჭერას“.
რაც შეეხება რეკომენდაციების შინაარსსა და მთავარ აქცენტებს, ირინა ხანთაძის აზრით, მნიშვნელოვანია პროფესიული უწყვეტი განვითარების სისტემა გაიხსნას და, პირველ რიგში, სფეროს დეცენტრალიზება მოხდეს: „მასწავლებელთა უწყვეტი პროფესიული განვითარების ასპარეზზე აქტიურად უნდა შემოვიდნენ სხვა აქტორები – იქნება ეს უნივერსიტეტები, საგნობრივი ასოციაციები თუ სხვა სპეციალიზებული ორგანიზაციები. ვფიქრობთ, საკმაოდ დახურულია დღეს ეს სფერო და კერძო აქტორებს ფორმალურ სისტემაში ჩართვის შესაძლებლობა არ აქვთ როგორც სერვისების მიწოდების, ისე ფინანსური თვალსაზრისით. აქედან გამომდინარე, პირველი და მთავარი გზავნილი სისტემის დეცენტრალიზებაა, მეორე – გვინდა, რომ სისტემამ ხელი შეუწყოს ასოციაციების გაძლიერებას. მნიშვნელოვანია, მასწავლებლის პროფესია გავაძლიეროთ და ამ პროცესის ერთ-ერთი ხელშემწყობი, შეიძლება, სწორედ ასოციაციები აღმოჩნდნენ; მესამე გზავნილი მასწავლებლის ანაზღაურებას ეხება; დღეს პროფესიული განვითარება დანამატის მიღებისა და სტატუსის ამაღლების ფორმალურ აქტივობად იქცა და არ უკავშირდება მასწავლებლის რეალურ საქმიანობას“.
🔃 კონფერენციაზე წარმოდგენილი საზოგადოებრივი ალიანსის „მასწავლებლებისთვის“ საქმიანობის ფარგლებში შემუშავებული რეკომენდაციები შემდეგ საკითხებს შეეხო:
🔘 მასწავლებლების შრომითი პირობებისა და კეთილდღეობის გაუმჯობესება;
🔘 სისტემის დეცენტრალიზაცია და სერვისების დივერსიფიცირება ასოციაციებისა და პროფესიული გაერთიანებების გაძლიერების გზით;
🔘 მასწავლებლების პროფესიული განვითარების პროცესში, სკოლის როლის ზრდა და შესაბამისი მხარდამჭერი გარემოს უზრუნველყოფა.
ემი ქლენსი, გაეროს ბავშვთა ფონდის წარმომადგენლის მოადგილე საქართველოში მიიჩნევს, რომ წარმოდგენილი პოლიტიკის რეკომენდაციები დაეხმარება საქართველოს განათლების სისტემას მასწავლებლების მოტივაციის, სისტემის ანგარიშვალდებულებისა და ღიაობის ზრდასა და სკოლების გაძლიერებაში.
გაეროს ბავშვთა ფონდის განათლების ოფიცერი ხათუნა იოსელიანი უწყვეტი განათლების მხარდამჭერი პროგრამების განვითარება/ხელშეწყობას საპარტნიორო პროგრამის — „არც ერთი ბავშვი განათლების გარეშე“ – ერთ-ერთ პრიორიტეტულ მიმართულებად ასახელებს, რომელიც ჩვენს ქვეყანაში გაეროს ბავშვთა ფონდის, განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროსა და ნორვეგიის მთავრობის მიერ ხორციელდება. „ძალიან მნიშვნელოვანია, პროექტის ფარგლებში, ისეთი პოლიტიკის შემუშავება, რომელიც ხელს შეუწყობს მასწავლებლების აქტიურად ჩართვას უწყვეტი სწავლების პროცესში. რაც მთავარია, მათ მისცემს შესაძლებლობას, ერთმანეთს გაუზიარონ გამოცდილება და ცოდნა. ასეთი მაგალითია, თუნდაც, პროგრამის ფარგლებში, მასწავლებელთა ალიანსის შექმნა, სადაც გაერთიანდა რამდენიმე პროფესიული ორგანიზაცია და მათი თანამშრომლობით, მასწავლებლებთან აქტიური კონსულტაციებით შემუშავდა პოლიტიკის რეკომენდაციები – მასწავლებლების საჭიროებები მათზე კარგად არავინ იცის. რაც შეეხება გაეროს ბავშვთა ფონდის მონაწილეობას ამ პროცესებში, ჩვენს პროექტებს პარტნიორ ორგანიზაციებთან ერთად ვახორციელებთ, ასევე, ტექნიკური ექსპერტიზის საშუალებით. ამ შემთხვევაში, ჩვენი პარტნიორი ორგანიზაციაა განათლების კოალიცია, რომელიც ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი და აქტიური ორაგანიზაციაა ამ სფეროში და მას, ფინანსურ მხარდაჭერასთან ერთად, ტექნიკურ დახმარებასაც ვთავაზობთ“.
საზოგადოებრივი ალიანსის „მასწავლებლებისთვის“ წევრები მიიჩნევენ, რომ დოკუმენტში წარმოდგენილი ხედვის განხორციელება იმ შემთხვევაში იქნება შესაძლებელი, თუ განათლების პოლიტიკა და, მათ შორის, მასწავლებელთა პოლიტიკა დაეფუძნება მკაფიო და შეთანხმებულ პრინციპებს. უმთავრესი კი, პრინციპებს შორის, ხაზგასმულია, რომ არის: დემოკრატიულობა, გამჭვირვალობა, თანმიმდევრულობა, მოქნილობა, ადაპტურობა და სხვ.
🔃 რა გამოწვევები დაინახეს დოკუმენტზე მომუშავე ალიანსის წევრებმა და რა არის ის მნიშვნელოვანი მიმართულებები, რაც მასწავლებლის უწყვეტ პროფესიულ განვითარებას შეუწყობს ხელს
178-ე საჯარო სკოლის ინგლისური ენის მასწავლებელი თამარ ცანავა ამბობს, რომ გამოწვევები ძალიან ბევრია, მაგალითად ის, რომ: „მასწავლებელს შესაბამისი რესურსები არ აქვს და მას სთხოვენ რესურსებს; შრომის ანაზღაურება დაბალია; იმაზე გაცილებით მეტს შრომობს მასწავლებელი, ვიდრე საჭიროა – მას სკოლის გარეთაც უწევს ძალიან ბევრი საათის დათმობა სასკოლო საქმისთვის და რეალურად, ოჯახებს არიან მოწყვეტილი მასწავლებლები, შესაბამისი ანაზღაურება კი არ აქვთ. ამის გარდა, ძალიან ბევრი გამოწვევაა „შიდა სამზარეულოშიც“ – ერთმანეთთან ურთიერთობის ნაკლებობა, ბევრი რამ დასახვეწია იმ კუთხითაც, როგორ მიმართონ სწორად თავიანთი ცოდნა/გამოცდილება, როგორ განავითარონ თანამშრომლობითი უნარები. სწორედ ამ გამოწვევებზე ვიმუშავეთ და შევიმუშავეთ რეკომენდაციები. ახლა მთავარია იმაზე ზრუნვა, როგორ მივაწოდოთ სწორად განათლების სამინისტროს და გავუწიოთ ადვოკატირება პროცესებს, რომ, რაც შეიძლება, მალე მოგვარდეს დაგროვილი პრობლემები, თუნდაც კარიერული წინსვლის სქემაში არსებული ხარვეზები. გადასახედია სქემაც და სახელფასო პოლიტიკაც, ასევე, მასწავლებლებს ღირსეული პენსია სჭირდებათ. კიდევ უამრავი პრობლემაა სკოლაში, მათ შორის, უფასო კვების დანერგვა და ა.შ. გვინდა, ერთად შევიკრიბოთ, უფრო აქტიური გავხადოთ პროცესები, რაც შეიძლება მეტი თანამოაზრე შემოვიკრიბოთ და ნელ-ნელა სამინისტრო დავარწმუნოთ, რომ არსებობს პრობლემა და მისი უმოკლეს დროში მოგვარება აუცილებელია. თავისთავად, ამ რეკომედაციებში ბევრი ადამიანის აზრია გაერთიანებული. ჩვენს უკან ათასობით მასწავლებელი დგას, მათი აზრები მოვიტანეთ, შევკრიბეთ და მოვაქციეთ დოკუმენტში, რომელიც სარეკომენდაციო ხასიათისაა – რატომ უნდა გაუმჯობესდეს მასწავლებლების უწყვეტი პროფესიული განვითარება, რა არის იმისთვის აუცილებელი, რომ სისტემა იყოს უწყვეტი; რა პროცესებია სკოლის დეცენტრალიზაციისთვის საჭირო; როგორ გადავიტანოთ სკოლებში მართვის პროცესები. რაც უფრო მალე მოხდება დეცენტრალიზება, ბევრად უფრო მოქნილი გახდება სისტემა“.
ანი კინწურაშვული, მათემატიკის მასწავლებელი, ალიანსის „მასწავლებლებისთვის“ წევრი: „ვფიქრობთ, თავად მასწავლებლები უნდა იყვნენ ჩართულები ყველა იმ პროცესში, რომელიც განათლებას და განათლების პოლიტიკას უკავშირდება, იქნება ეს პრობლემის ინიცირება, ადვოკატირება თუ სხვა. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია იმ მასწავლებლების წახალისება და მოტივირება, რომლებიც აქტიურად არიან ჩართული სხვადასხვა რესურსების შექმნაში, რომ შემდეგ კოლეგებს გაუზიარონ ან გაიზიარონ გარკვეული ტიპის გამოცდილება და ცოდნა. დისტანციური სწავლების პერიოდში და შემდეგ, უკვე სასწავლო დანაკარგების აღმოფხვრის პროცესში, განსაკუთრებული როლი შეიძინა ონლაინ პლატფორმებმა და სხვადასხვა სოციალურ ქსელში არსებულმა ჯგუფებმა იმისთვის, რომ გაეზიარებინათ სხვისთვის ან სხვისგან რესურსები. გარდა ამისა, რესურსის შექმნას გარკვეული კომპეტენციები სჭირდება (ამისთვის ტრენინგები არც ჩატარებულა), პრობლემები იყო იმასთან დაკავშირებითაც, რომ რესურსის უმეტესობა ინგლისურ ენაზე იყო.
სწორედ ამ მიზნით, შეიქმნა ჯგუფი და პლატფორმა, რომელიც მასწავლებლებს სთავაზობდა მზა რესურსებს იმისთვის, რომ, საჭიროების შემთხვევაში, მოერგოთ კონკრეტულ კლასში წამოჭრილ საჭიროებებზე. ამის მაგალითია CK-12, რომელიც ღია, განახლებადი და მოქნილი საგანმანათლებლო პლატფორმაა, რაც მთავარია – ქართულ ენაზე ხელმისწავდომი სხვადასხვა ტიპის რესურსი (თეორიული მასალა, სავარჯიშოები, სიმულაციები, ვიდეომასალა და სხვ.), კლასების მიხედვით. აქედან გამომდინარე, ჩვენი მთავარი პრიორიტეტია მასწავლებლების თანამშრომლობითი კულტურის ჩამოყალიბება და მოტივაციის გაზრდა როგორც სახელმწიფოს, ისე უკვე არსებული ორგანიზაციებისა თუ ასოციაციების მხრიდან, რომ მასწავლებლებმა შექმნან რესურსები და ერთმანეთს გაუზიარონ. ამავე დროს, მნიშვნელოვანია, მათ ჰქონდეთ ინფორმაცია საავტორო უფლებების შესახებ, რომ არ დაირღვეს კონკრეტული მასწავლებლის თუ რესურსის ავტორის უფლება. ეს არის ჩვენი ერთგვარი რჩევა, რომელიც სისტემას მეტად ორიენტირებულს გახდის, პირველ რიგში, მოსწავლეზე და შემდეგ – მასწავლებელზე“.
ფიზიკის მასწავლებელი, ალიანსის „მასწავლებლებისთვის“ წევრი ქეთევან სეფიაშვილი, ასევე, საუბრობს რესურსების შექმნის წახალისებაზე და როგორ უწყობს ეს ხელს მასწავლებლის პროფესიულ ზრდას. მისი აზრით, პროფესიული განვითარება აუცილებელია როგორც დამწყები, ისე გამოცდილი მასწავლებლებისთვის და ეს პროცესი უდავოდ უწყვეტად უნდა მიმდინარეობდეს, მაგრამ ამბობს, რომ: „სწორედ აქ არის ბევრი მაგრამ, ერთ-ერთი კი, სწორედ, რესურსების შექმნას ეხება. გეტყვით, რატომ უნდა მოხდეს ამ მასწავლებლების წახალისება და როგორ შეუწყობს ეს პროცესი ხელს მათ პროფესიულ ზრდასა და ურთიერთთანამშრომლობას? ჩემ გარშემო მრავალი მასწავლებელი ცდილობს, გაერკვეს თანამედროვე ტექნოლოგიებში, თანამედროვე სწავლების მეთოდებში, რომ ამით საკუთარი მოსწავლეების აკადემიური მოსწრება გაზარდოს. სწორედ ამიტომ, ხშირად ქმნიან სხვადასხვა ელექტრონულ რესურსებს. არიან პედაგოგები, რომლებიც უშურველად უზიარებენ სხვებს საკუთარ რესურსებს, მაგრამ ისეთებიც არიან, ვინც ვერ ბედავს საჯარო სივრცეში თავის გამოჩენას, სხვადასხვა მიზეზის გამო. იმ მასწავლებლების წვლილი, რომლებიც თამამად აზიარებენ ინტელექტუალურ საკუთრებას, მართლაც რომ დიდია და ფასდაუდებელი, რადგან ისინი სცდებიან საკუთარი სკოლის კედლებს და უფრო დიდ სივრცეში ინაცვლებენ, ქვეყნის მასშტაბით. მოგეხსენებათ, თითოეული რესურსის შექმნა არც თუ ისე იოლია. მოითხოვს როგორც დიდ დროს, ასევე საგნის უზადო ცოდნას, ამასთანავე, მასწავლებლები კარგად უნდა ერკვეოდნენ პედაგოგიკაშიც. ორივე შემთხვევაში, მათ სჭირდებათ მხარდაჭერა და წახალისება, უნდა არსებობდეს ერთიანი საგნობრივი ბაზა, სადაც ჯერ შემოწმდება, სპეციალისტების მიერ, შექმნილი რესურსის შესრულების ხარისხი და შემდეგ განთავსდება ერთიან ბაზაში. ატვირთული რესურსი კი ხელმისაწვდომი იქნება სხვა მასწავლებლებისთვის. რესურსს აუცილებლად უნდა ჰქონდეს კომენტარის ველიც, სადაც, ურთიერთთანამშრომლობის მიზნით, შენიშვნები ან მადლიერების გამომხატველი ფრაზები ჩაიწერება. ამ მასწავლებლებს კი, სკოლის ფონდიდან ან სპეციალურად გამოყოფილი თანხებიდან, უნდა ჰქონდეთ ანაზღაურება, რაც დადებითად იმოქმედებს მათ მოტივაციაზე“.
საერთო პრინციპებისა და ხედვების ირგვლივ გაერთიანებული პროფესიული ჯგუფების, ასოციაციებისა და მასწავლებლების მიერ შემუშავებული ჩარჩო რეკომენდაციების გასაჯაროება მხოლოდ დასაწყისია მასწავლებელთა უწყვეტი პროფესიული განვითარების სისტემის გასაუმჯობესებლად გადადგმული ნაბიჯების, რადგან, როგორც ირინა ხანთაძემ დოკუმენტის წარდგენისას განაცხადა: „პროცესი წარდგენით არ მთავრდება, რეალურად, ახლა ვიწყებთ და ვფიქრობთ, უფრო ფართო ჯგუფებთან განხილვების პროცესში, რეკომენდაციები და იდეები კიდევ მეტად დაიხვეწება და უფრო სპეციფიკურ და კონკრეტულ სახეს შეიძენს. დიდი სურვილი გვაქვს, ალიანსი დაინტერესებულ მხარეებთან თუ გადაწყვეტილების მიმღებ პირებთანაც აქტიური დიალოგის რეჟიმში გადავიდეს, რომ შეძლოს თავისი იდეების მხარდაჭერის მოპოვება და რეალურ საქმედ ქცევა“.
♦♦♦
მკითხველს კი, კიდევ ერთხელ შევახსენებთ, რომ 2022 წელს განათლების კოალიციამ, გაეროს ბავშვთა ფონდისა და ნორვეგიის მთავრობის მხარდაჭერით და კონსულტაციისა და ტრენინგის ცენტრის სკოლა-ლაბის პროგრამასთან პარტნიორობით დაიწყო მასწავლებლების პროფესიული ორგანიზაციებისა და ქსელების შესწავლისა და მათთან კონსულტაციების პროცესი. შემუშავდა მასწავლებლების პროფესიული ორგანიზაციებისა და ქსელების კატალოგი. ამასთან, ყველა ორგანიზაციამ და ჯგუფმა მიიღო შეთავაზება ადვოკატირების კამპანიაში ჩართვის შესახებ. შედეგად, გასულ წელს, ზოგადი განათლებისა და მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების საკითხებზე მომუშავე ორგანიზაციებმა და მასწავლებლის პროფესიული განვითარების აქტივისტებმა, თანამშრომლობის მემორანდუმის საფუძველზე, საზოგადოებრივი ალიანსი „მასწავლებლებისთვის“ დააფუძნეს.
საზოგადოებრივი ალიანსის „მასწავლებლებისთვის“ წევრები არიან: სამოქალაქო განათლების მასწავლებელთა ფორუმი; STEM მასწავლებელთა ასოციაცია; მშობლები განათლებისთვის; ასოციაცია „ბიო“; ისტორიის მასწავლებელთა ასოციაცია; განათლების კოალიცია; კონსულტაციისა და ტრენინგის ცენტრის (CTC) სკოლა-ლაბის პროგრამა; გიორგი ჭაუჭიძე – ვისწავლოთ რათა ვასწავლოთ; ნათია უჩავა – აქტივობები კლასში; ქეთევან სეფიაშვილი – PHYSICS TEACHERS, პირველი ნაბიჯები – FIRST STEPS; შორენა ტაბატაძე – პირველი ნაბიჯები – FIRST STEPS; თამარ ცანავა – მასწავლებლები ცვლილებებისთვის; ანა კინწურაშვილი – საბუნებისმეტყველო საგნების მასწავლებლების ქსელი.
ლალი ჯელაძე
