საქართველოს პედაგოგთა და მეცნიერთა თავისუფალი პროფკავშირის იურიდიული დეპარტამენტის უფროსი გრიგოლ ბაკურაძე გვესაუბრება დეკრეტული ანაზღაურების წესსა და დეკრეტული შვებულებით სარგებლობის პირობებთან დაკავშირებულ პრობლემებზე
⇒ პირველ რიგში, ვისაუბროთ დეკრეტული ანაზღაურების წესზე. როგორია პედაგოგებისთვის დეკრეტული შვებულებით სარგებლობის პირობები საქართველოში და რამდენად აკმაყოფილებს 1000 ლარი ბავშვის მოვლის საჭიროებებს?
ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის, ასევე ახალშობილის შვილად აყვანის გამო შვებულებების ანაზღაურების წესებს, ძირითადად, განსაზღვრავს ორი ნორმატიული აქტი – ორგანული კანონი „საქართველოს შრომის კოდექსი“, აგრეთვე, საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 01-133/ნ ბრძანებით დამტკიცებული „ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის, ასევე ახალშობილის შვილად აყვანის გამო შვებულებების ანაზღაურების წესი“.
ზოგადად, პედაგოგებისთვის მოქმედებს იგივე წესები, რაც ყველა სხვა დასაქმებულისთვის. გამონაკლისს წარმოადგენს ჩანაწერი მინისტრის ბრძანებაში, რომელიც გარკვეულ პრივილეგიას ანიჭებს მასწავლებელს:
„იმ შემთხვევაში, თუ პედაგოგს ყოველწლიური კუთვნილი ანაზღაურებადი შვებულების პერიოდში გახსნილი აქვს საავადმყოფო ფურცელი ორსულობისა და მშობიარობის, ბავშვის მოვლის ან ახალშობილის შვილად აყვანის გამო, პედაგოგს, ყოველწლიურ კუთვნილ შვებულების თანხასთან ერთად, მიეცემა დახმარება სრული ოდენობით“.
უნდა აღინიშნოს, რომ მასწავლებლები ძალიან ხშირად აწყდებიან დაბრკოლებას დირექტორების მხრიდან, როდესაც გამოთქვამენ აღნიშნული შეღავათით, ანუ ყოველწლიური კუთვნილი შვებულების თანხასთან ერთად დახმარების სრული ოდენობით მიღების სურვილს. ამ დროს საჭირო ხდება ხოლმე პროფკავშირის ჩარევა და სამართლებრივი განმარტება.
ძირითადი პრობლემა მდგომარეობს იმაში, რომ პედაგოგი, ისევე როგორც ყველა სხვა დასაქმებული, ანაზღაურებადი შვებულების პერიოდში იღებს მხოლოდ 1000-ლარიან დახმარებას, მიუხედავად იმისა, რომ შრომის კოდექსის თანახმად, 730 კალენდარული დღიდან, ანაზღაურებადია 183 კალენდარული დღე.
აღნიშნული გამოწვეულია იმით, რომ იმავე შრომის კოდექსში არსებობს სხვა ჩანაწერიც, რომლის თანახმადაც:
„ორსულობისა და მშობიარობის გამო შვებულება, ბავშვის მოვლის გამო შვებულება და ახალშობილის შვილად აყვანის გამო შვებულება ანაზღაურდება საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტიდან, საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით. ორსულობისა და მშობიარობის გამო ანაზღაურებადი შვებულებისა და ბავშვის მოვლის გამო ანაზღაურებადი შვებულების, აგრეთვე ახალშობილის შვილად აყვანის გამო ანაზღაურებადი შვებულების პერიოდზე გასაცემი ფულადი დახმარების ჯამური ოდენობაა, არაუმეტეს 1 000 ლარისა. დამსაქმებელი და დასაქმებული შეიძლება შეთანხმდნენ აღნიშნული შვებულებების დამატებით ანაზღაურებაზე“.
იმავენაირადაა დარეგულირებული საკითხი მინისტრის ბრძანებაშიც (01-133/ნ).
ამ ფორმატში მოუხერხებელია და ზედმეტიც კია ყველა სამართლებრივი ნიუანსის დეტალურად განხილვა, თუმცა დასახელებული წინააღმდეგობები საკმარისია იმაში დასარწმუნებლად, რომ საქმე გვაქვს პრობლემასთან, რომელიც საჭიროებს დროულად გამოსწორებას, ვინაიდან უსამართლოდ ზარალდებიან დასაქმებულები (მათ შორის მასწავლებლები). ალბათ, ლაპარაკიც არ ღირს იმაზე, რომ 1000 ლარი ვერ დააკმაყოფილებს ბავშვის მოვლის საჭიროებებს. ამ მიზნით საქართველოს პედაგოგთა და მეცნიერთა თავისუფალი პროფკავშირი აქტიურად მუშაობს და ვიმედოვნებთ, რომ საკითხი გადაწყდება დროულად და სამართლიანად. აქვე დავძენთ იმასაც, რომ ზოგიერთი კეთილსინდისიერი დირექტორი ცდილობს, სრულად შეუვსოს და ამ გზით აუნაზღაუროს პედაგოგს დეკრეტული შვებულება, როდესაც ამის საშუალებას იძლევა სკოლის ბიუჯეტი. სპმთპ მადლობას უხდის ასეთ დირექტორებს!
⇒ ძალიან ბევრი პედაგოგი ითხოვს კანონში ცვლილების შეტანას, მანიფესტიც კი მომზადდა, რომელსაც 5000 პედაგოგი აწერს ხელს. თუ ეს კანონი მიიღეს, რა და როგორ შეიცვლება პედაგოგებისთვის, ვინ უნდა გამოყოს თანხა დეკრეტული ანაზღაურებისთვის – ეს დამოკიდებული იქნება სკოლის ბიუჯეტზე, მენეჯმენტზე და ა.შ. თუ…?
ამჟამინდელი რეგულაციით, ორსულობისა და მშობიარობის გამო შვებულება, ბავშვის მოვლის გამო შვებულება და ახალშობილის შვილად აყვანის გამო შვებულება ანაზღაურდება საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტიდან, საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით. აგრეთვე, დამსაქმებელი და დასაქმებული შეიძლება შეთანხმდნენ აღნიშნული შვებულებების დამატებით ანაზღაურებაზე.
თქვენი შეკითხვა ეხება სამომავლო რეგულაციებს და პასუხი დამოკიდებული იქნება კანონის იმ ფორმულირებაზე, რაც მიღებული იქნება მომავალში.
⇒ როგორც ვიცით, სკოლის დირექტორს აქვს ანაზღაურებად დეკრეტულ შვებულებაში გასვლის უფლება, რადგან ის ითვლება საჯარო მოხელედ. რატომ არ ითვლება პედაგოგი საჯარო მოხელედ? როგორ არის კანონში ეს საკითხი გაწერილი? ამასთან დაკავშირებით აზრთა სხვადასხვაობა არსებობს და გთხოვთ, უფრო კონკრეტულად განგვიმარტოთ.
საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 01-133/ნ ბრძანებით დამტკიცებული „ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის, ასევე ახალშობილის შვილად აყვანის გამო შვებულებების ანაზღაურების წესი“ ერთმანეთისგან განასხვავებს „დასაქმებულს“ და „საჯარო მოსამსახურეს“.
დასაქმებული არის შრომის კოდექსით განსაზღვრული ფიზიკური პირი, რომელიც შრომითი ხელშეკრულების საფუძველზე, დამსაქმებლისათვის ასრულებს გარკვეულ სამუშაოს.
საჯარო მოსამსახურე კი არის „საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრულ საჯარო დაწესებულებაში დასაქმებული სახელმწიფო/საჯარო მოსამსახურე, აგრეთვე, ამავე კანონის მე-4 მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრული პირი.
შრომის კოდექსის და მინისტრის ბრძანებით გათვალისწინებული რეგულაციებიდან გამომდინარე, დასაქმებულზე გაიცემა მხოლოდ 1000-ლარიანი დახმარება, რომელსაც გასცემს სახელმწიფო, ხოლო საჯარო მოსამსახურეს სრულად უნაზღაურდება დეკრეტული შვებულება.
თავად ტერმინი „შვებულების ანაზღაურება“ იმგვარადაა ბრძანებაში განმარტებული, რომ ის ეხება მხოლოდ საჯარო მოსამსახურეებს:
„საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 64-ე მუხლით გათვალისწინებული ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის, ასევე ახალშობილის შვილად აყვანის გამო შვებულების ანაზღაურება“.
„საჯარო სამსახურის შესახებ“ კანონის მე-3 მუხლი შემდეგნაირად განმარტავს, თუ ვინაა საჯარო მოსამსახურე:
„დ) საჯარო მოსამსახურე – პროფესიული საჯარო მოხელე/საჯარო მოხელე/მოხელე, ადმინისტრაციული ხელშეკრულებით დასაქმებული პირი, შრომითი ხელშეკრულებით დასაქმებული პირი;
ე) პროფესიული საჯარო მოხელე/საჯარო მოხელე/მოხელე (შემდგომ — მოხელე) — პირი, რომელიც უვადოდ ინიშნება მოხელისათვის განკუთვნილ საჯარო სამსახურის საშტატო თანამდებობაზე სახელმწიფოს, ავტონომიური რესპუბლიკის, მუნიციპალიტეტის, საჯარო სამართლის იურიდიული პირის მიერ, რომელიც ახორციელებს საჯარო სამართლებრივ უფლებამოსილებებს, როგორც თავის ძირითად პროფესიულ საქმიანობას, რაც უზრუნველყოფს მის მიერ საჯარო ინტერესების დაცვას, და რომელიც ამის სანაცვლოდ იღებს შესაბამის ანაზღაურებას და სოციალური და სამართლებრივი დაცვის გარანტიებს;
ვ) შრომითი ხელშეკრულებით დასაქმებული პირი — პირი, რომელსაც საჯარო სამსახურის განხორციელების უზრუნველსაყოფად შრომითი ხელშეკრულების საფუძველზე მინიჭებული აქვს საჯარო დაწესებულების დამხმარე ან არამუდმივი ამოცანების შესრულების უფლებამოსილება;
ზ) ადმინისტრაციული ხელშეკრულებით დასაქმებული პირი, რომელიც სახელმწიფო-პოლიტიკური თანამდებობის პირს ხელს უწყობს მისი უფლებამოსილებების განხორციელებაში დარგობრივი/სექტორული რჩევების მიცემით, ინტელექტუალურ-ტექნიკური დახმარების გაწევით ან/და ორგანიზაციულ-მენეჯერული ფუნქციების შესრულებით და რომელსაც არ უკავია ამ კანონით მოხელისა და შრომითი ხელშეკრულებით დასაქმებული პირისთვის გათვალისწინებული თანამდებობები; ამ კანონის 78-ე მუხლის პირველი პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული პირი.“
⇒ ანაზღაურებად დეკრეტულ შვებულებასთან დაკავშირებით თუ მოუმართავთ პედაგოგებს თქვენთვის და ზოგადად, რას აკეთებს მასწავლებელთა პროფკავშირი ამ მიმართულებით, როგორ ეხმარება მასწავლებლებს?
სპმთპ-ს უამრავი პედაგოგი მომართავს, როდესაც ექმნებათ პრობლემა ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის, ასევე ახალშობილის შვილად აყვანის გამო შვებულებების ანაზღაურებასთან დაკავშირებით (და არამხოლოდ ამ საკითხზე), ან უბრალოდ აინტერესებთ სამართლებრივი კონსულტაცია. უმეტეს შემთხვევაში, პრობლემა აღმოიფხვრება ხოლმე დირექტორის ინფორმირებით და სიტყვიერი ან წერილობითი განმარტებით.
საჭიროების შემთხვევაში, მზად ვართ, მივმართოთ სასამართლოს. აღნიშნული მომსახურება ჩვენი წევრებისთვის სრულიად უფასოა.
გარდა ზემოთქმულისა, სპმთპ აქტიურად მუშაობს იმისათვის, რომ ნორმატიულ აქტებში შევიდეს შესაბამისი ცვლილებები, რათა მასწავლებლებს სრულად აუნაზღაურდეთ ორსულობის, მშობიარობისა და ბავშვის მოვლის, ასევე ახალშობილის შვილად აყვანის გამო შვებულებები. ამ მიზნით, ჩვენმა ორგანიზაციამ მნიშვნელოვანი ძალისხმევა გასწია, არაერთი შეხვედრა და განხილვა გვქონდა. წერილობით მივმართეთ საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრს, სადაც დეტალურად ავუხსენით და სამართლებრივად დავუსაბუთეთ ჩვენი პოზიცია. გვაქვს მოლოდინი, რომ საკითხი პედაგოგების სასარგებლოდ გადაწყდება.
ესაუბრა მაკა ყიფიანი
