24 ნოემბერი, კვირა, 2024

ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბა – შე­საძ­ლო გა­მოწ­ვე­ვე­ბი

spot_img

დღე­ვან­დე­ლი სა­უბ­რის თე­მა ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბაა, მი­სი ფორ­მე­ბი და შე­საძ­ლო გა­მოწ­ვე­ვე­ბი. გვე­სა­უბ­რე­ბი­ან შალ­ვა ტა­ბა­ტა­ძე, სა­მო­ქა­ლა­ქო ინ­ტეგ­რა­ცი­ი­სა და ეროვ­ნე­ბათ­შო­რი­სი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის ცენ­ტ­რის თავ­მ­ჯ­დო­მა­რე, სა­მო­ქა­ლა­ქო გა­ნათ­ლე­ბის ექ­ს­პერ­ტი და ნი­ნო გურ­გე­ნი­ძე, პროგ­რა­მის „ზო­გა­დი გა­ნათ­ლე­ბის რე­ფორ­მის ხელ­შეწყო­ბა ეროვ­ნუ­ლი უმ­ცი­რე­სო­ბე­ბის სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბებ­ში“ წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი.

ნი­ნო გურ­გე­ნი­ძე: წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში, ქარ­თულ სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო სივ­რ­ცე­ში, ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბის და­ნერ­გ­ვის არა­ერ­თი მცდე­ლო­ბა იყო, თა­ვი­სი ნე­გა­ტი­უ­რი და და­დე­ბი­თი მხა­რე­ე­ბით. ეს გა­მოც­დი­ლე­ბა კარ­გი სა­ფუძ­ვე­ლი გახ­და იმის­თ­ვის, რომ ერ­თ­გ­ვა­რად შეგ­ვე­ჯა­მე­ბი­ნა და დაგ­ვეწყო პროგ­რა­მა, გა­ნათ­ლე­ბის სა­მი­ნის­ტ­როს ინი­ცი­ა­ტი­ვით. ეს პროგ­რა­მაა „სა­ხელ­მ­წი­ფო სტან­დარ­ტე­ბის და­ნერ­გ­ვა ეროვ­ნუ­ლი უმ­ცი­რე­სო­ბე­ბის სკო­ლამ­დელ და სას­კო­ლო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბებ­ში“. მი­სი მთა­ვა­რი მი­ზა­ნია არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვა­ნი სკო­ლე­ბის ჩარ­თ­ვა მიმ­დი­ნა­რე რე­ფორ­მის ყვე­ლა პრო­ცეს­ში ისე­ვე, რო­გორც ქარ­თუ­ლი სკო­ლე­ბია ჩარ­თუ­ლი. თა­ვი­სი სპე­ცი­ფი­კი­სა და მა­ხა­სი­ა­თებ­ლე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ავირ­ჩი­ეთ ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბის მიდ­გო­მა, რო­გორც ყვე­ლა­ზე უფ­რო მორ­გე­ბუ­ლი ფორ­მა, ამ შემ­თხ­ვე­ვა­ში. მსოფ­ლი­ო­ში, ამას­თან მი­მარ­თე­ბით, არა­ერ­თი გა­მოც­დი­ლე­ბა არ­სე­ბობს. თქვენ რას გვეტყ­ვით, რა არის ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბა, რა ფორ­მე­ბი აქვს?

შალ­ვა ტა­ბა­ტა­ძე: რთუ­ლია ასეთ ვრცელ სა­კითხ­ზე მოკ­ლედ სა­უ­ბა­რი, თუმ­ცა, ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბა, ძა­ლი­ან ზო­გა­დად რომ ავი­ღოთ, სწავ­ლე­ბის ფორ­მაა, რო­დე­საც სწავ­ლე­ბის პრო­ცეს­ში ორი ენა გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა და, ამა­ვე დროს, სას­წავ­ლო გეგ­მის ში­ნა­არ­ს­თან ერ­თად, მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ხდე­ბა ენის სწავ­ლე­ბა და და­უფ­ლე­ბა. აქ არის გარ­კ­ვე­უ­ლი გრა­და­ცია და მიდ­გო­მე­ბი, თუ რას უწო­დე­ბენ ორი ენის და­უფ­ლე­ბას, ასე­ვე, რა დროს და რო­გორ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა სწავ­ლე­ბის ენად სხვა­დას­ხ­ვა ენა. შე­სა­ბა­მი­სად, გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბე­ბი ამ პროგ­რა­მებ­ში სწო­რედ ამ თვალ­საზ­რი­სი­თაა ისე­ვე, რო­გორც გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბე­ბია მიზ­ნებ­ში, სხვა­დას­ხ­ვა ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბის მიდ­გო­მებ­ში, პროგ­რა­მებ­სა თუ პო­ლი­ტი­კა­ში. ზო­გი­ერთ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, მა­გა­ლი­თი­სათ­ვის, ეს არის ასი­მი­ლა­ცი­ო­ნის­ტუ­რი მიდ­გო­მა, რო­დე­საც აქ­ცენ­ტი კეთ­დე­ბა დო­მი­ნან­ტი კულ­ტუ­რის მა­ტა­რე­ბელ ენა­ზე და მის სწავ­ლე­ბა­ზე, მშობ­ლი­უ­რი ენა კი გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა, მხო­ლოდ და მხო­ლოდ, საწყის ეტაპ­ზე, რა­თა გარ­კ­ვე­უ­ლი პრობ­ლე­მე­ბის დაძ­ლე­ვა მოხ­დეს. არის შემ­თხ­ვე­ვა, რო­დე­საც მთლი­ა­ნად აქ­ცენ­ტი­რე­ბუ­ლია სა­ხელ­მ­წი­ფო ენა, ანუ ერ­თე­ნო­ვა­ნი სწავ­ლე­ბა და ბი­ლინ­გ­ვა­ლი ბავ­შ­ვე­ბი მშობ­ლი­ურ ენას ფლო­ბენ მხო­ლოდ, რო­გორც სა­ო­ჯა­ხო ენას. არის ასე­ვე მიდ­გო­მე­ბი, რომ­ლე­ბიც უფ­რო პლუ­რა­ლის­ტუ­რია, რო­დე­საც, ერ­თი მხრივ, აქ­ცენ­ტი კეთ­დე­ბა ორი­ვე ენის თა­ნაბ­რად გან­ვი­თა­რე­ბა­ზე, რაც მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია არა მხო­ლოდ სა­ინ­ტეგ­რა­ციო პო­ლი­ტი­კის თვალ­საზ­რი­სით, არა­მედ მოს­წავ­ლის აკა­დე­მი­უ­რი თუ კოგ­ნი­ტუ­რი გან­ვი­თა­რე­ბის თვალ­საზ­რი­სი­თაც იმი­ტომ, რომ არა­ერ­თი კვლე­ვა ადას­ტუ­რებს, რომ ბი­ლინ­გ­ვიზ­მი და მის­გან გა­მომ­დი­ნა­რე კოგ­ნი­ტუ­რი უპი­რა­ტე­სო­ბე­ბი გვხვდე­ბა იმ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, თუ­კი ბი­ლინ­გ­ვიზ­მი ვი­თარ­დე­ბა თა­ნაბ­რად და ორი­ვე ენა ხდე­ბა მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი.

ამას­თან ერ­თად, ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბის­თ­ვის ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია, რომ ფო­კუ­სი, ენებ­თან ერ­თად, იყოს თვი­თონ საგ­ნობ­რი­ვი ცოდ­ნაც და ჩა­მორ­ჩე­ნა, ამ თვალ­საზ­რი­სით, არ გან­ვი­თარ­დეს. თუმ­ცა, ზო­გი­ერთ პროგ­რა­მა­ში ეს მთა­ვა­რი ფო­კუ­სი არ არის და მთა­ვა­რი მხო­ლოდ და მხო­ლოდ ენის სწავ­ლე­ბა ხდე­ბა ხოლ­მე, რის გა­მოც, ხში­რად, მოს­წავ­ლე­ებს პრობ­ლე­მა აქვთ არა ენობ­რი­ვი, არა­მედ გა­ნათ­ლე­ბის თვალ­საზ­რი­სით.

კი­დევ ერ­თი მი­მარ­თუ­ლე­ბა, რო­მე­ლიც ასე­ვე ფო­კუ­სი­რე­ბუ­ლია ბი­ლინ­გ­ვურ გა­ნათ­ლე­ბა­ში, ეს არის სო­ცი­ა­ლუ­რი, სა­კო­მუ­ნი­კა­ციო უნა­რე­ბის, ტო­ლე­რან­ტუ­ლი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის და სა­მო­ქა­ლა­ქო ცნო­ბი­ე­რე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბა, რაც ასე­ვე მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი მი­ზა­ნია ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბის. თუმ­ცა, ხშირ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, სხვა­დას­ხ­ვა პროგ­რა­მე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბი­სას, მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ხარ­ვე­ზე­ბი სწო­რედ ამ თვალ­საზ­რი­სით გვხვდე­ბა, ანუ ხში­რად აკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბენ ენობ­რივ კომ­პე­ტენ­ცი­ას, საგ­ნობ­რივ­საც, მაგ­რამ და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი, სა­მო­ქა­ლა­ქო ცნო­ბი­ე­რე­ბა იმ სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო სის­ტე­მი­სა და ქვეყ­ნი­სად­მი, რო­მელ­საც წარ­მო­ად­გე­ნენ, ხშირ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, მოს­წავ­ლე­ებს არ გა­აჩ­ნი­ათ, ან, ზო­გი­ერთ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, ტო­ლე­რან­ტუ­ლი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა, მრა­ვალ­ფე­რო­ვან სამ­ყა­რო­ში საცხოვ­რებ­ლად, პრობ­ლე­მა­ტუ­რია ხოლ­მე.

შე­სა­ბა­მი­სად, ამ სა­მი­ვე მი­მარ­თუ­ლე­ბით თუ არ არის პო­ზი­ტი­უ­რი შე­დე­გი, ხშირ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბა არ გა­ნი­ხი­ლე­ბა, რო­გორც პო­ზი­ტი­უ­რი პრაქ­ტი­კა. ამი­ტომ, აპ­რი­ო­რი, და­საწყის­ში­ვე, სწო­რად უნ­და გა­ნი­საზღ­ვ­როს რა არის მიზ­ნე­ბი და შე­სა­ბა­მი­სად და­იწყოს მი­სი გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა. ამ სა­მი მი­მარ­თუ­ლე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, გვაქვს გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი პროგ­რა­მე­ბი და გა­მოც­დი­ლე­ბე­ბი, სხვა­დას­ხ­ვა ქვეყ­ნის სხვა­დას­ხ­ვა პო­ზი­ტი­უ­რი პრაქ­ტი­კე­ბი, თუმ­ცა, თუ­კი იმ პო­ზი­ტი­უ­რი პრაქ­ტი­კე­ბის სიღ­რ­მე­ებ­ში ჩა­ვალთ, აქაც გარ­კ­ვე­უ­ლი ხარ­ვე­ზე­ბი იჩენს ხოლ­მე თავს, რა­ზეც შეგ­ვიძ­ლია ვი­სა­უბ­როთ.

ნ.გ.: თა­ვის­თა­ვად, ეს ხარ­ვე­ზე­ბი, თა­ვი­სი და­დე­ბი­თი მხა­რე­ე­ბით, ძა­ლი­ან არა­ერ­თ­გ­ვა­რო­ვან და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბას იწ­ვევს ხოლ­მე, გან­სა­კუთ­რე­ბით სა­ქარ­თ­ვე­ლოს რე­ა­ლო­ბა­ში, სა­დაც კომ­პაქ­ტუ­რად და­სახ­ლე­ბუ­ლი ეროვ­ნუ­ლი უმ­ცი­რე­სო­ბე­ბი გვყავს და ძა­ლი­ან ხში­რად უარ­ყო­ფი­თი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა, ში­შიც იჩენს ხოლ­მე თავს, რო­დე­საც ბი­ლინ­გ­ვურ გა­ნათ­ლე­ბას ახ­სე­ნე­ბენ. ჩვენც, ამ პროგ­რა­მის ფარ­გ­ლებ­ში, თა­ვის­თა­ვად, გვი­წევს მათ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბა და, ძა­ლი­ან ხში­რად, ვერ ვიტყ­ვი რომ ნე­გა­ტი­უ­რი, ინ­ტე­რე­სი ნამ­დ­ვი­ლად არ­სე­ბობს, მაგ­რამ მა­ინც არის რა­ღაც ში­ში, რომ მა­თი მშობ­ლი­უ­რი ენის უკა­ნა პლან­ზე გა­და­წე­ვა არ მოხ­დეს. ამი­ტომ, ყო­ველ­თ­ვის, ვცდი­ლობთ, ეს ორი ელე­მენ­ტი რა­ღაც­ნა­ი­რად და­ვა­ბა­ლან­სოთ. თქვენ ახ­სე­ნეთ კი­დეც, იმის­თ­ვის, რომ ბი­ლინ­გ­ვუ­რი სწავ­ლე­ბა რე­ა­ლუ­რად წარ­მა­ტე­ბუ­ლი იყოს, მშობ­ლი­უ­რი ენის და მე­ო­რე ენის, ჩვენ შემ­თხ­ვე­ვა­ში – ქარ­თუ­ლის, სა­ხელ­მ­წი­ფო ენის გარ­კ­ვე­უ­ლი ფორ­მით თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბა უნ­და მოხ­დეს. რა­ტომ არის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ამ ორი ელე­მენ­ტის გაძ­ლი­ე­რე­ბა?

შ.ტ.: პირ­ველ რიგ­ში, მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია, მათ შო­რის (გან­სა­კუთ­რე­ბით ჩვენს კონ­ტექ­ს­ტ­ში), მშობ­ლი­ურ ენა­ზე ფო­კუ­სი­რე­ბა. სამ­წუ­ხა­როდ, ეს ფო­კუ­სი ხში­რად და­კარ­გუ­ლია. უფ­რო პო­პუ­ლა­რუ­ლია, რო­გორც უმ­რავ­ლეს დო­მი­ნანტ ჯგუფ­ში, ქარ­თ­ვე­ლებ­ში, სა­უ­ბა­რი სა­ხელ­მ­წი­ფო ენის გაძ­ლი­ე­რე­ბა­ზე და ასე­ვე პო­პუ­ლა­რუ­ლია უმ­ცი­რე­სო­ბა­თა ჯგუ­ფე­ბის მხრი­დან სა­უ­ბა­რი იმა­ზე, რომ სა­ხელ­მ­წი­ფო ენა უნ­და ის­წავ­ლონ, რად­გან ინ­ტეგ­რა­ცი­ის­თ­ვი­საა მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი. თუმ­ცა, თუ სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო მიზ­ნებს ავი­ღებთ, თუ­კი მშობ­ლი­ურ ენა­სა და ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში არ არის შე­სა­ბა­მი­სი კომ­პე­ტენ­ცია (სწავ­ლე­ბის ენა, ძი­რი­თა­დად, მშობ­ლი­უ­რი ენაა), შე­სა­ბა­მი­სად, ეს პრობ­ლე­მებს იწ­ვევს ყვე­ლა საგ­ნის შეს­წავ­ლის თვალ­საზ­რი­სით. ამას­თა­ნა­ვე, ცნო­ბი­ლია, რომ ერთ ენა­ში კომ­პე­ტენ­ცი­ე­ბი გან­საზღ­ვ­რავს მე­ო­რე ენა­ში ანა­ლო­გი­უ­რად წარ­მა­ტე­ბულ კომ­პე­ტენ­ცი­ებს, გან­სა­კუთ­რე­ბით კითხ­ვი­სა და წე­რის მი­მარ­თუ­ლე­ბით, რო­მე­ლიც მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი აკა­დე­მი­უ­რი მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბია (ბევრ ქვე­ყა­ნა­ში კითხ­ვა ცალ­კე საგ­ნად ის­წავ­ლე­ბა). თუ­კი მოს­წავ­ლეს მშობ­ლი­ურ ენა­ში კარ­გად აქვს გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი კითხ­ვის უნა­რე­ბი, ძა­ლი­ან კარ­გად ახ­დენს მის ტრან­ს­ფერს მე­ო­რე ენა­ში. და პი­რი­ქით, თუ­კი პრობ­ლე­მაა, ამ უნა­რის გან­ვი­თა­რე­ბის თვალ­საზ­რი­სით, ეს პრობ­ლე­მა რჩე­ბა მე­ო­რე ენა­შიც. ამი­ტომ, ფუნ­და­მენ­ტუ­რად მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია სწო­რედ მშობ­ლი­ურ ენა­ზე ფო­კუ­სი­რე­ბა, მე­ო­რე ენის სწავ­ლე­ბის ამა­ზე და­შე­ნე­ბა და ორე­ნოვ­ნე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბა.

მე შე­სა­ვალ­შიც აღ­ვ­ნიშ­ნე, რომ ბი­ლინ­გ­ვიზ­მ­თან და­კავ­ში­რე­ბით არა­ერ­თი კვლე­ვა არ­სე­ბობს. თუმ­ცა, ის­ტო­რი­უ­ლად, ამ კვლე­ვე­ბის შე­დე­გე­ბი იც­ვ­ლე­ბო­და. მა­გა­ლი­თად, თავ­და­პირ­ვე­ლად, ით­ვ­ლე­ბო­და, რომ ბი­ლინ­გ­ვიზ­მი კოგ­ნი­ტურ ჩა­მორ­ჩე­ნას იწ­ვევ­და, შემ­დეგ იყო ნე­იტ­რა­ლუ­რი შე­დე­გე­ბი და შემ­დ­გომ უკ­ვე – ბი­ლინ­გ­ვიზ­მის და­დე­ბი­თი შე­დე­გე­ბი, რო­დე­საც კვლე­ვის ჩა­ტა­რე­ბის მე­თო­დო­ლო­გი­უ­რი პრობ­ლე­მე­ბი გას­წორ­და. რო­ცა ძვე­ლი კვლე­ვე­ბი მე­თო­დო­ლო­გი­უ­რად სწო­რად გა­ა­ა­ნა­ლი­ზეს, იქაც და­დას­ტურ­და ბი­ლინ­გ­ვა­ლე­ბის უპი­რა­ტე­სო­ბა რო­გორც სო­ცი­ა­ლუ­რი უნა­რე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის თვალ­საზ­რი­სით, ასე­ვე კოგ­ნი­ტუ­რი უნა­რე­ბის. თუმ­ცა, ბი­ლინ­გ­ვიზმს ახა­სი­ა­თებს ის უპი­რა­ტე­სო­ბე­ბი, რომ ორი­ვე ენა­ში, მეტ-ნაკ­ლე­ბად, მა­ღალ დო­ნე­ზე ვი­თარ­დე­ბა, თუ­კი ჩა­ვარ­დ­ნაა, ამ თვალ­საზ­რი­სით, ბი­ლინ­გ­ვიზ­მის­თ­ვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი უპი­რა­ტე­სო­ბე­ბი იკარ­გე­ბა. შე­სა­ბა­მი­სად, ამ თვალ­საზ­რი­სი­თაც ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია, რომ ფო­კუ­სი ორე­ნოვ­ნე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბა­ზე იყოს, ბი­ლინ­გ­ვიზ­მის მიღ­წე­ვა­ზე, რაც მის­ცემს მოს­წავ­ლე­ებს ბი­ლინ­გ­ვიზ­მ­თან და­კავ­ში­რე­ბულ უპი­რა­ტე­სო­ბებს.

სა­ინ­ტეგ­რა­ციო პო­ლი­ტი­კის თვალ­საზ­რი­სი­თაც, ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია, ერ­თი მხრივ, სა­კუ­თა­რი იდენ­ტო­ბის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა, მე­ო­რე მხრივ, ყვე­ლა იმ პრობ­ლე­მა­სა და სა­კითხ­ზე რე­ა­გი­რე­ბა, რაც ინ­ტეგ­რა­ცი­ის პრო­ცესს უწყობს ხელს. ამა­ვე დროს, რო­დე­საც უფ­რო მე­ტად ფო­კუ­სი­რე­ბუ­ლია სა­ხელ­მ­წი­ფო ენა, ხშირ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, მა­ინც და მა­ინც, და­დე­ბი­თი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა აღარ ჩნდე­ბა სა­კუ­თა­რი მო­ქა­ლა­ქე­ო­ბის მი­მართ და ამან შე­იძ­ლე­ბა უკუ­შე­დე­გი გა­მო­იწ­ვი­ოს. ამის კლა­სი­კუ­რი მა­გა­ლი­თია იმა­ვე ლატ­ვი­ა­ში ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბის რე­ფორ­მა, ან თუნ­დაც ეს­ტო­ნე­თი, რო­მე­ლიც სა­კ­მა­ოდ წარ­მა­ტე­ბულ რე­ფორ­მად ით­ვ­ლე­ბა. მი­უ­ხე­და­ვად ამ წარ­მა­ტე­ბი­სა, იქ სე­რი­ო­ზუ­ლი პრობ­ლე­მე­ბია. 2016 წელს ჩა­ტარ­და სა­ერ­თა­შო­რი­სო კვლე­ვა, სწო­რედ სა­მო­ქა­ლა­ქო ცნო­ბი­ე­რე­ბის და მო­ქა­ლა­ქე­ობ­რი­ვი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბის თვალ­საზ­რი­სით, რომ­ლის მო­ნა­წი­ლეც იყო ეს­ტო­ნე­თი. ამ კვლე­ვამ და­ა­დას­ტუ­რა, რომ რუ­სუ­ლე­ნო­ვან მოს­წავ­ლე­ებს, რომ­ლე­ბიც ეს­ტო­ნეთ­ში რუ­სუ­ლე­ნო­ვან სკო­ლა­ში სწავ­ლობ­დ­ნენ, საკ­მა­ოდ და­ბა­ლი მო­ქა­ლა­ქე­ობ­რი­ვი პო­ზი­ტი­უ­რი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა ჰქონ­დათ ეს­ტო­ნე­თის სა­ხელ­მ­წი­ფოს მი­მართ. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ იქ ფო­კუ­სი­რე­ბუ­ლი იყო იმერ­სი­ის პროგ­რა­მა, 2011 წლი­დან და ეს­ტო­ნურ ენა­ზე სწავ­ლე­ბის 60% უნ­და ყო­ფი­ლი­ყო, სა­შუ­ა­ლო სა­ფე­ხურ­ზე, მო­ქა­ლა­ქე­ობ­რი­ვი ცნო­ბი­ე­რე­ბის თვალ­საზ­რი­სით, საკ­მა­ოდ და­ბა­ლი შე­დე­გე­ბი აჩ­ვე­ნეს. ანა­ლო­გი­უ­რად, კვლე­ვებ­მა, რომ­ლე­ბიც ჩა­ტარ­და მას­წავ­ლე­ბელ­თა და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის თვალ­საზ­რი­სით, აჩ­ვე­ნა, რომ იმ მას­წავ­ლებ­ლე­ბის, რომ­ლე­ბიც რუ­სუ­ლე­ნო­ვან სკო­ლებ­ში ას­წავ­ლი­ან, რუ­სუ­ლი ენაა მა­თი ფო­კუ­სი და ას­წავ­ლიდ­ნენ ბი­ლინ­გ­ვუ­რად, და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა რე­ფორ­მი­სად­მი იყო უარ­ყო­ფი­თი. ისი­ნი თვლიდ­ნენ, რომ მა­თი, მას­წავ­ლებ­ლე­ბის აგენ­ტო­ბა ამ პრო­ცეს­ში იყო მი­ნი­მა­ლუ­რი, ეს ზე­მო­დან ნა­კარ­ნა­ხე­ვი პრო­ცე­სი იყო, რის გა­მოც მა­თი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა დარ­ჩა ნე­გა­ტი­უ­რი. ამ თვალ­საზ­რი­სით, ეს­ტო­ნე­თის რე­ფორ­მა აღ­მოჩ­ნ­და პრობ­ლე­მა­ტუ­რი ისე­ვე, რო­გორც აკა­დე­მი­უ­რი მიღ­წე­ვე­ბის თვალ­საზ­რი­სით, გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბით ჩვე­ნი კონ­ტექ­ს­ტი­სა რუ­სუ­ლე­ნო­ვან სკო­ლებ­თან, სა­დაც, აკა­დე­მი­ურ წარ­მა­ტე­ბუ­ლო­ბას თუ ავი­ღებთ, საკ­მა­ოდ მა­ღა­ლი შე­დე­გე­ბი აქვთ რუ­სუ­ლე­ნო­ვან მოს­წავ­ლე­ებს. იგი­ვე პი­ზას შე­დე­გებ­ში, 2018-ში, სა­დაც ეს­ტო­ნეთ­მა გა­სა­ო­ცა­რი შე­დე­გი აჩ­ვე­ნა (ერთ-ერ­თი მა­ღა­ლი შე­დე­გი აქვთ მსოფ­ლი­ო­ში). რო­დე­საც შე­ა­და­რეს ეს­ტო­ნუ­რე­ნო­ვა­ნი და რუ­სუ­ლე­ნო­ვა­ნი სკო­ლე­ბი, აღ­მოჩ­ნ­და, რომ გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბა იყო საკ­მა­ოდ მკვეთ­რი – რუ­სუ­ლე­ნო­ვა­ნი სკო­ლე­ბის მოს­წავ­ლე­ე­ბის შე­დე­გე­ბი, პი­ზას კვლე­ვა­ში, საკ­მა­ოდ და­ბა­ლი იყო, რა­მაც ამ პო­ლი­ტი­კის გარ­კ­ვე­უ­ლი გა­და­ხედ­ვა გა­მო­იწ­ვია ეს­ტო­ნეთ­ში. ასე რომ, ერ­თი მხრივ, ცალ­სა­ხად პო­ზი­ტი­უ­რი მა­გა­ლი­თე­ბი არ არ­სე­ბობს და მე­ო­რე მხრივ, მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია, ზო­გა­დად გა­ნათ­ლე­ბას­თა­ნაც და მათ შო­რის, უფ­რო მე­ტად, ბი­ლინ­გ­ვურ გა­ნათ­ლე­ბას­თან, კონ­ტექ­ს­ტი, ანუ კონ­ტექ­ს­ტ­ზეა და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი კონ­კ­რე­ტუ­ლი რე­ფორ­მა და ამ კონ­ტექ­ს­ტის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბის გა­რე­შე, გეგ­მის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა შე­უძ­ლე­ბე­ლი ხდე­ბა ხოლ­მე. ისე­ვე, რო­გორც შე­იძ­ლე­ბა გა­ვით­ვა­ლის­წი­ნოთ სხვა ქვეყ­ნების რა­ღაც გა­მოც­დი­ლე­ბე­ბი, გა­მოწ­ვე­ვე­ბი, თუმ­ცა, თუ არ მოხ­და კონ­კ­რე­ტულ კონ­ტექ­ს­ტ­ში გა­აზ­რე­ბა, რა თქმა უნ­და, შე­დე­გე­ბის მიღ­წე­ვა რთუ­ლი იქ­ნე­ბა.

ნ.გ.: თქვენ მას­წავ­ლებ­ლე­ბის და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბაც ახ­სე­ნეთ. ერთ-ერ­თი ყვე­ლა­ზე მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი გა­მოწ­ვე­ვა, რაც ჩვენ შეგ­ვ­ხ­ვ­და, და­ახ­ლო­ე­ბით, ამ წე­ლი­წად-ნა­ხევ­რის მან­ძილ­ზე, სწო­რედ მას­წავ­ლებ­ლე­ბის და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა იყო არა თვი­თონ ორე­ნო­ვა­ნი სწავ­ლე­ბის მი­მართ, არა­მედ იმ საგ­ნე­ბის, რომ­ლე­ბიც ქარ­თუ­ლად უნ­და ის­წავ­ლე­ბო­დეს. აქვთ ში­ში, რომ საგ­ნის ში­ნა­არ­სი, ამ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, და­ი­ჩაგ­რე­ბა, რად­გან, მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ბავ­შ­ვე­ბი პირ­ვე­ლი კლა­სი­დან სწავ­ლო­ბენ ქარ­თულ ენას, მათ­თ­ვის ეს ენა არ არის ისე­თი მოქ­ნი­ლი, რომ შეძ­ლონ თუნ­დაც ბუ­ნე­ბის­მეტყ­ვე­ლე­ბის, მე და სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ან სხვა რო­მე­ლი­მე საგ­ნის სწავ­ლა. თქვე­ნი პრო­ექ­ტი, რო­მე­ლიც რამ­დე­ნი­მე წლის წინ ეუთოს მხარ­და­ჭე­რით გან­ხორ­ცი­ელ­და, ზუს­ტად ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით იყო და თუ სწო­რად მახ­სოვს, 2020-ში დას­რულ­და. აი, ეს გა­მოც­დი­ლე­ბა რომ გაგ­ვი­ზი­ა­როთ…

შ.ტ.: შეგ­ვიძ­ლია ვთქვათ, რომ ეს ძა­ლი­ან პო­ზი­ტი­უ­რი გა­მოც­დი­ლე­ბა იყო. ჩვენ გვქონ­და სა­ბა­ზი­სო კვლე­ვა, შემ­დ­გომ ორ­წ­ლი­ა­ნი ექ­ს­პე­რი­მენ­ტუ­ლი ინ­ტერ­ვენ­ცია და ორი წლის შემ­დ­გომ გავ­ზო­მეთ შე­დე­გე­ბი სა­ბუ­ნე­ბის­მეტყ­ვე­ლო მეც­ნი­ე­რე­ბებ­ში, მშობ­ლი­ურ ენა­სა და მე­სა­მე ენა­ში. სა­მი­ვე მი­მარ­თუ­ლე­ბით, ამ ექ­ს­პე­რი­მენ­ტუ­ლი ინ­ტერ­ვენ­ცი­ით, შე­დე­გი საკ­მა­ოდ პო­ზი­ტი­უ­რი აღ­მოჩ­ნ­და, სა­კონ­ტ­რო­ლო ჯგუფ­თან შე­და­რე­ბით. ისე­ვე, რო­გორც მას­წავ­ლე­ბელ­თა პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის­თ­ვის, მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ცვლი­ლე­ბე­ბი გან­ხორ­ცი­ელ­და და მას­წავ­ლებ­ლებ­მა, რომ­ლე­ბიც ჩარ­თუ­ლი იყ­ვ­ნენ პრო­ცეს­ში, მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი კომ­პე­ტენ­ცი­ე­ბი გა­ნი­ვი­თა­რეს იმი­ტომ, რომ მხარ­და­ჭე­რა იყო დი­დი მა­თი პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის კუთხით რო­გორც ცენ­ტ­რა­ლი­ზე­ბუ­ლად (ანუ ჩვე­ნი ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის მი­ერ, ეს­ტო­ნელ ექ­ს­პერ­ტებ­თან ერ­თად, ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი ტრე­ნინ­გე­ბის სა­ხით), ასე­ვე გარ­კ­ვე­უ­ლი სის­ტე­მა შევ­თა­ვა­ზეთ, რო­მელ­საც სკო­ლე­ბი ახორ­ცი­ე­ლებ­დ­ნენ – რო­გორ მომ­ხ­და­რი­ყო, სას­კო­ლო დო­ნე­ზე, პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბა. და­ი­ნერ­გა თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბა ქარ­თუ­ლი ენი­სა და დაწყე­ბი­თის მას­წავ­ლებ­ლებს შო­რის, რა­მაც მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად გა­ზარ­და დაწყე­ბი­თის მას­წავ­ლებ­ლე­ბის პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბა. ამა­ვე დროს, და­ნერ­გი­ლი გვქონ­და პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის ისე­თი ტი­პის პროგ­რა­მა, რო­მე­ლიც რე­ა­ლუ­რად არ მუ­შა­ობს, არ ფუნ­ქ­ცი­ო­ნი­რებს ჩვენს სის­ტე­მა­ში, თუმ­ცა, ვფიქ­რობ, ძა­ლი­ან ეფექ­ტუ­რი იქ­ნე­ბო­და. გაც­ვ­ლი­თი პროგ­რა­მის სა­ხით, არა­ქარ­თუ­ლე­ნო­ვა­ნი სკო­ლე­ბის მას­წავ­ლებ­ლე­ბი „ახა­ლი სკო­ლის მო­დე­ლის“ მას­წავ­ლებ­ლებ­თან იგ­ზავ­ნე­ბოდ­ნენ და ერ­თი თვე ეც­ნო­ბოდ­ნენ რო­გორ ახორ­ცი­ე­ლებ­და საქ­მი­ა­ნო­ბას რე­ფორ­მა­ში ჩარ­თუ­ლი სკო­ლა. ეს მათ­თ­ვის პრო­ფე­სი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი შე­საძ­ლებ­ლო­ბა იყო. ამ ყვე­ლა­ფერ­მა გა­მო­იწ­ვია, სა­ბო­ლოო ჯამ­ში, პო­ზი­ტი­უ­რი შე­დე­გი გა­მო­ი­ღო. თუმ­ცა, მე მა­ინც გავ­მიჯ­ნავ­დი ერთ პრო­ექტს და იქ, ად­გი­ლებ­ზე, არ­სე­ბულ გა­მოწ­ვე­ვებ­სა და შე­საძ­ლებ­ლო­ბებს, ზო­გად პო­ლი­ტი­კას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი გა­მოწ­ვე­ვე­ბის­გან. ამ პრო­ექ­ტ­ში ჩარ­თუ­ლი იყო 20 სკო­ლა, სა­დაც მა­ღა­ლი კვა­ლი­ფი­კა­ცი­ის მქო­ნე ქარ­თუ­ლი ენის მას­წავ­ლებ­ლე­ბი იყ­ვ­ნენ, ერ­თი მხრივ და მე­ო­რე მხრივ, დაწყე­ბი­თის მას­წავ­ლებ­ლებ­საც სა­ხელ­მ­წი­ფო ენა­ში გარ­კ­ვე­უ­ლი კომ­პე­ტენ­ცია გა­აჩ­ნ­დათ.

ზო­გა­დად, ბი­ლინ­გ­ვურ გა­ნათ­ლე­ბა­ზე გავ­ლე­ნის მქო­ნე ბევ­რი ფაქ­ტო­რია, მაგ­რამ, პი­რო­ბი­თად, შეგ­ვიძ­ლია დავ­ყოთ ორ ფაქ­ტო­რად – კონ­ტექ­ს­ტუ­ა­ლურ და ოპე­რი­რე­ბის დო­ნე­ზე არ­სე­ბულ ფაქ­ტო­რე­ბად. თუ ავი­ღებთ თე­მის, მას­წავ­ლებ­ლე­ბი­სა და  სკო­ლე­ბის ად­მი­ნის­ტ­რა­ცი­ე­ბის და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბებს, სკო­ლამ­დელ გა­ნათ­ლე­ბა­ზე ხელ­მი­საწ­ვ­დო­მო­ბის სა­კითხებს, რო­გორ ხდე­ბა ენებს შო­რის გა­და­ნა­წი­ლე­ბა თემ­ში, მათ შო­რის — ენებს შო­რის ე.წ. პრეს­ტი­ჟი, ძა­ლა­უფ­ლე­ბა და ა.შ., ეს ყვე­ლა კონ­ტექ­ს­ტუ­ა­ლუ­რი ფაქ­ტო­რია, რო­მე­ლიც მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია ეფექ­ტუ­რო­ბის­თ­ვის და სა­სურ­ვე­ლია, ამ თვალ­საზ­რი­სით, გარ­კ­ვე­უ­ლი ნა­ბი­ჯე­ბი გა­და­იდ­გას. რე­ა­ლუ­რად, კონ­ტექ­ს­ტუ­ა­ლუ­რი ფაქ­ტო­რე­ბი და მათ­ზე ზე­მოქ­მე­დე­ბაა მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი და მე­ო­რე მხრივ, ამ კონ­ტექ­ს­ტუ­ა­ლუ­რი ფაქ­ტო­რე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით,  გა­ნათ­ლე­ბის პო­ლი­ტი­კის და­გეგ­მ­ვა. მა­გა­ლი­თი­სათ­ვის, თუ­კი ენებს შო­რის გა­და­ნა­წი­ლე­ბა თემ­ში არის 100/0-ზე, მთა­ვა­რი რო­ლი, ამ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, ეკის­რე­ბა სკო­ლას და იქ სა­ხელ­მ­წი­ფო ენის ენობ­რი­ვი პრო­ცენ­ტი შე­იძ­ლე­ბა იყოს უფ­რო დი­დი იმი­ტომ, რომ თემ­ში ასე­თი მდგო­მა­რე­ო­ბაა. თე­მებ­ში (მა­გა­ლი­თად, თბი­ლის­ში, რუს­თავ­ში…), სა­დაც გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი ვი­თა­რე­ბაა, შე­საძ­ლე­ბე­ლია, პი­რი­ქით, აქ­ცენ­ტი­რე­ბუ­ლი იყოს მშობ­ლი­უ­რი ენა იმი­ტომ, რომ კონ­ტექ­ს­ტი გვაძ­ლევს ამ შე­საძ­ლებ­ლო­ბას.

ბი­ლინ­გ­ვუ­რი გა­ნათ­ლე­ბის კონ­ტექ­ს­ტ­ში, ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია სკო­ლამ­დე­ლი გა­ნათ­ლე­ბა და ძა­ლი­ან კარ­გია, რომ თქვენს პროგ­რა­მა­ში ინ­ტეგ­რი­რე­ბუ­ლად გა­ნი­ხი­ლე­ბა ეს სა­კითხი – ერ­თი მხრივ, სკო­ლამ­დე­ლი­სა და დაწყე­ბი­თი გა­ნათ­ლე­ბის მე­ტი ინ­ტეგ­რი­რე­ბა და, მე­ო­რე მხრივ, გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბის გა­ჩე­ნა სკო­ლამ­დე­ლი­სა და დაწყე­ბი­თი გა­ნათ­ლე­ბის ინ­ტეგ­რი­რე­ბის თვალ­საზ­რი­სით.

 

მკითხველთა კლუბი

ბლოგი

კულტურა

უმაღლესი განათლება

პროფესიული განათლება

მსგავსი სიახლეები