გაბრიელ ტანიე სოსო გაჩავას ლიტერატურული ფსევდონიმია.
დაიბადა 1971 წელს. პროფესიით კინორეჟისორია. წლების განმავლობაში ეწეოდა როგორც სასულიერო მოღვაწეობას, ისე პედაგოგიურ საქმიანობას (ასწავლიდა ხატვას და თექაზე მუშაობას) საქართველოსთვის სტრატეგიულად ძალიან მნიშვნელოვან, საზღვრისპირა რეგიონებში – სამცხე-ჯავახეთსა და ფშავ-ხევსურეთში.
საკუთარ მოსწავლეებთან ერთად მოწყობილი აქვს ოთხი გამოფენა აღმოსავლეთ საქართველოს, ჩეჩენ-ინგუშეთის საზღვრისპირა, რეგიონში. მისი ინიციატივითა და ხელმძღვანელობით, სხვადასხვა დროს, აღადგინეს 3 უძველესი, ისტორიული მნიშვნელობის ეკლესია; ასევე, დაიწყო საუკუნის პროექტად წოდებული როშკა-არხოტის გზა. როგორც კინოდოკუმენტალისტი, მონაწილეობდა რუსეთ-ჩეჩნეთის ომში.
რამდენიმე წელი ცხოვრობდა პრაღაში და მსახურობდა ჩეხეთის მართლმადიდებელ ავტოკეფალიურ ეკლესიაში.
მისი სადებიუტო რომანი „ქანაანის შვილები“ გამოცემისთანავე ბესტსელერად იქცა. იგივე ბედი გაიზიარა მეორე რომანმაც – „ანგელოზთა საკითხავი,“ – რომელიც გამომცემლობა „ინტელექტმა“ 2021 წელს გამოსცა.
ალბერტო მორავიას „ნოველები“
მგონი ასე ჰქვია. სქელი წიგნია ძალიან, „წარმოსადეგიო“, დედაჩემი ახასიათებდა ასე დიდ წიგნებს, სანამ წაიკითხავდა. ძველ გამოცემაა, თქვენ თუ არა, მეზობელს ექნება აუცილებლად. მოკლედ, მოთხრობების და ნოველების კრებულია.
ჰოდა, რა ხდება იქ?
რა და… სასწაულები ხდება. ცხოვრება რომ მართლა ცხოვრებაა, საგნებს, მოვლენებს და ადამიანებს შორის რომ ზღვარი ხან იშლება, ხან ფერმკრთალდება, ხან რომ ისე მკვეთრადაა, თვალებს გჭრის… მერე რომ, ერთი შეხედვით, გგონია – „აჰა, ხედავ თურმე, რა ყოფილა“… აი, სწორედ მაშინ იწყება და აღარ მთავრდება მინავლებული გრძნობების კარნავალები, ხეტიალები; დანარცხებები და აღდგომები. პირველად თორმეტი-ცამეტი წლისამ წავიკითხე, მას შემდეგ მომყვება, მას შემდეგ ერთად ვარსებობთ, ერთად ვცხოვრობთ, ერთად ვსუნთქავთ, ერთად გვიყვარს და ერთად გვძულს…
ყველაფერს ერთად… ის ჩემი ცხოვრების ერთგული მეგზურია…
ჩარლი ჩაპლინი – „ჩემი ავტობიოგრაფია“
კი არ გირჩევთ, გეხვეწებით…. ისიც ძველი გამოცემაა. სახლში თუ არ გაქვთ, არ მოასვენოთ მშობლები, მასწავლებლები… ნათესავები. აუცილებლად მოიძიეთ… გინდათ ზღაპარში მოგზაურობა? გინდათ წინასწარ შეიცნოთ საკუთარი წარმატების სურნელი, მუდმივი გამარჯვებების გემო და ის, საიდუმლო გულის და გონების რომელ კუნჭულში იბადება? ან ცხოვრებისეულ ბარიერებს და მახეებს რომ უმტკივნეულოდ ან ნაკლებად მტკივნეულად აუაროთ გვერდი? ყველაფერში ჩარლი დაგეხმარებათ, კეთილი ჯადოქარი… მარადიული ბავშვი.
დევიდ უეისი – „როდენი. შიშველი მოველ ამ ქვეყნად“
უკვე დიდი ვიყავი, ძალიან დიდი, პრაღაში რომ გადავედი საცხოვრებლად. იქ ქართველები გავიცანი, რომლებმაც ერთ მშვენიერ დღეს ჩემთვის ამ არაჩვეულებრივი ქალაქის გაცნობა გადაწყვიტეს. მოკლედ, იმ დღეს რომ ბევრი ღირსშესანიშნაობა დამათვალიერებინეს და დღის მეორე ნახევარში ერთ-ერთმა, მოდი, ბარემ ახლოს ვართ და პრაღის ხელოვნების მუზეუმში შევიაროთო, ცოდვა გამხელილი სჯობს, ძალიან უხალისოდ დავთანხმდი… იმიტომ რომ, დაღლილი ვიყავი. მუზეუმის ასასვლელი კიბეები როგორღაც ავიარეთ, მძიმე მასიური კარიც შევაღე და… დიდ, ფართო, მაღალჭერიან დარბაზში აღმოვჩნდი…
დარბაზში ოგიუსტ როდენის ის ცნობილი ოცდარვა ქანდაკება იდგა, ჩემი ჯერ ბავშვობა და შემდეგ მთელი ახალგაზრდობა რომ განსაზღვრა. იმ გრძნობებს და განცდებს ვგულისხმობ, ამ საოცარმა წიგნმა ჩემში რომ აანთო, ააგიზგიზა და ალბათ, ასე ყოფილა საჭირო, საქართველოდან რომ წამოსულან, შემდეგ ამ დარბაზში შემოპარულან და ჩემს მოლოდინში გაყურსულან.
ამ წიგნში დიდი ფრანგი მოქანდაკის, ოგიუსტ როდენის ბიოგრაფიაა აღწერილი… ბავშვობა, ახალგაზრდობა… ჯერ როგორ ისწავლა, შემდეგ რომ ისწავლა და სასწაულები შექმნა, როგორ შრომობდა, როგორ სტკიოდა, როგორ ბრაზობდა, როგორ სძულდა და როგორ უყვარდა… კითხვის დროს მთელი არსებით მის გვერდით ვიდექი, თუმცა არა, მის გვერდით კი არა, მე თვითონ ვიყავი ოგიუსტ როდენი. მე ვაქანდაკებდი მის იმდროინდელ სკანდალურ „იოანე ნათლისმცემელს“, „მოაზროვნეს“, „კოცნას“ თუ ბუზღუნა მუსიე ჰიუგოს ბიუსტს… კითხვის დროს ყველაფერს ვაკეთებდი კითხვის გარდა: ვძერწავდი, ვხატავდი, ვფიქრობდი, ვოცნებობდი, ვჩხუბობდი, ვმსჯელობდი… ამ გადასახედიდან, ახლა ვხვდები, მაშინ როდენმა, ავტორის – დევიდ უეისის წიგნის საშუალებით, თავად მე გამომძერწა.
გურამ რჩეულიშვილი
ამ ადამიანის ვერც ერთ ცალკეულ წიგნს ვერ გამოვყოფ… ყველაფერი წაიკითხეთ მისი. აბსოლუტურად ყველაფერი… გინდათ გაიგოთ რა ფერია თავისუფლება, გინდათ სიყვარულს შეხედოთ თვალებში, გინდათ არ განსაზღვროთ საკუთარი თავი? — იმიტომ რომ, სწორედ „განსაზღვრების“ გარეშე დაძრული განცდები მკვიდრდებიან სულში. გურამმა იცის მარადიულობის საიდუმლო, ის რომელიღაც მწვერვალის წვერზე, თოვლში, სპილენძის ზარდახშაშია შენახული. მისკენ მიმავალი ბილიკები რთული რელიეფისანი არიან. ციცაბო ფერდები, ხახადაღებული უფსკრულები, დროდადრო ქარბუქი, ყინვა… მსვლელობის დროს საკუთარი თავის შეცნობის იდუმალი სიტკბოს შეგრძნება არ გტოვებს და მთელი არსებით შეიგრძნობ, რომ „ვნების სიმძაფრე შენებაშია და არა აშენებულით ტკბობაში“.
გაბრიელ ტანიეს შემოქმედება
⇒ „ქანაანის შვილები“
გაბრიელ ტანიეს პირველ რომანს „ქანაანის შვილები“ ერთვის დათო ტურაშვილის ანოტაცია, რომელშიც ვკითხულობთ: „თუ ამ წიგნის მომავალ მკითხველს დასაწყისიდანვე მოეჩვენება, რომ აშკარად უჩვეულო, უცნაური და განსხვავებული წიგნი აღმოაჩინა, სიამოვნებით დავეთანხმები და იმასაც სიამოვნებით გავიხსენებ, თუ როგორ გამახარა რამდენიმე წლის წინ თავად ამ წიგნის ავტორის აღმოჩენამ.
პირველად ადრე, ახალგაზრდობაში შევხვდით, როცა საქართველოში ჩვენსავით არეული დრო იყო. მაშინ მას სოსო გაჩავა ერქვა და ჯერ არავინ იცოდა, თუ როდის და როგორ დავლაგდებოდით და ისე დავწყნარდებოდით, რომ ნებისმიერ ჩვენგანს თვითონ გაეკეთებინა არჩევანი. მან თვითონ გააკეთა არჩევანი და სასულიერო პირი გახდა. წლების შემდეგ უკვე ფშავში ვნახე, ჩარგალში მოღვაწეობდა.
ხევსურეთში იმ ზაფხულს ისეთი სიტყვები მოვისმინე ხევსურებისგან (მისი სიყვარულის შესახებ), სულაც არ მიკვირს ამ წიგნის ყდაზე მისი ხევსურული ფსევდონიმი. ტანიე პატარა ტბის სახელია პირიქითა ხევსურეთში, რომელსაც გულის ფორმა აქვს. მამა იოსებს გულით უნდოდა, რომ არხოტამდე სამანქანე გზა გაეყვანათ (ბოლოს და ბოლოს) და XXI საუკუნეში მაინც არ დაგვეკარგა არხოტი და არხოტიონი – სწორედ ის თემი, ვინც საქართველოს ამდენი საუკუნის განმავლობაში, ასეთი სიყვარულით იცავდა.
მამა იოსების ეს წიგნიც, სინამდვილეში, სიყვარულის გამო, სიყვარულისთვის დაწერილი რომანია, მაგრამ ბევრმა არ იცის, რომ ის არა მარტო მწერალი, მხატვარიც არის და მგონი, ჩვენი ბებიებიც მართლებიც იყვნენ, როცა ამბობდნენ, რომ ნიჭიერი ადამიანი ყველაფერში ნიჭიერია და ამ წიგნის მკითხველებსაც, გაკვირვებასთან ერთად, დიდი სიამოვნებაც ელით“.
⇒ „ანგელოზთა საკითხავი“
გაბრიელ ტანიეს მეორე რომანი „ანგელოზთა საკითხავი“ ბევრ უმნიშვნელოვანეს და დღევანდელობისთვის საჭირბოროტო თემას აერთიანებს. ეს წიგნი სავსეა გასაოცარი ადამიანური ისტორიებით.
„ანგელოზთა საკითხავი“ რწმენის, სამართლიანობისა და უსამართლობის, ძალაუფლების იარაღად ქცეული რელიგიის, მარგინალიზებული ადამიანების, ეროვნული და რელიგიური უმცირესობებისა და თავად ეკლესიის შიგნით არსებული პრობლემების უმტკივნეულესი და ძალიან მგრძნობიარე თემების კალეიდოსკოპია. ავტორი ბეწვის ხიდზე გადის და მკითხველს სთავაზობს სულისშემძვრელ ამბავს სიყვარულზე, რწმენაზე, ადამიანურ სისუსტეებზე, ჭეშმარიტებასა და ფსევდო ღირებულებებზე, ამბავს, რომელიც თავის თავში აერთიანებს უამრავ შენაკადს, პლასტსა და სიღრმეს. მთავარ სიუჟეტურ ხაზში ჩართული, როგორც პარალელური ისტორიები, ისე ბიბლიური ალუზიები და ირეალური ამბები, სარკეა დღევანდელი საქართველოსი, სარკე, რომელიც ავტორმა მოგვაწოდა და გვთხოვს — გავბედოთ და შიგ ჩავიხედოთ!
⇒ „ჩემო ელ-შადაი, ჩემო ადონაი“
„ჩემო ელ-შადაი, ჩემო ადონაი“ გაბრიელ ტანიეს მესამე რომანია საინტერესო ფორმით: მისი მთავარი გმირი – მწერალი, რომელსაც ცხოვრების რთული პერიოდი აქვს გადასალახი, ბოლო დროს თავს გადამხდარ ამბებს დიქტოფონზე წერს მეგობართან გასაგზავნად, თან გამომცემლებისგან დაწუნებულ მოთხრობას უკითხავს და იმ უცნაური გადაწყვეტილების შესახებაც უამბობს, ცოტა ხნით ადრე რომ მიიღო.
„მოკლედ, ყველანაირად ვეცდები, დავიცვა აბესალომის საფლავი, ვინც დამიჯერებს, დამიჯერებს, ვინც არა – მასაც გაუმარჯოს ღმერთმა და თავისი სიმართლით იაროს… ეს გადაწყვეტილება რომ მივიღე, ვერ წარმოიდგენთ, რამხელა შვება ვიგრძენი, ახლა, როცა ამ გზას ვადგავარ, ჩემზე ბედნიერი დედამიწის ზურგზე ადამიანი არ მეგულება. -— უყვება პროფესორ მეგობარს მწერალი საკუთარი თავისთვის მიჩენილი ახალი მისიის შესახებ.
რატომ უჩნდება რომანის გმირს ისრაელში წასვლისა და აბესალომის საფლავის დაცვის სურვილი? რატომ ებრალება ამბოხებული, მამის წინააღმდეგ ამხედრებული შვილი? მკითხველის თვალწინ, რომელიც ამ კითხვებზე პასუხს რომანის ტექსტიდან მიიღებს, დავითისა და აბესალომის ბიბლიური ამბავი სხვა პერსპექტივით იშლება, რადგან მწერალს აბესალომის ამბოხების მოტივსა და მის სიკვდილზე განსხვავებული შეხედულება აქვს.
⇒ „მცურავი სამყაროს სევდა“
ახალი წიგნი
ეს პატარა წიგნი დაწერილია ადამიანის მიერ, რომლისთვისაც კარგა ხანია, ღამე წასულია და დღე დამდგარია. ის გაცდენილია საზღვრებს, მიჯნებს, ლიტერატურულ ბორკილებსა და ნაირ-ნაირსა და თავსმოხვეულ ჩარჩოებს. მასზე ვერ იტყვი, რომ ქართველი მწერალია. მერე რა, რომ ქართულად წერს და ქართულ სიტყვასთან ჭიდილში ძერწავს თავის სათქმელს. ავტორი ამ დედამიწის შვილია და მისი შემოქმედება ეკუთვნის ამ სამყაროს, რომლის შვილები ჩვენ ყველანი ვართ: სხვადასხვა რასობრივი, ეთნიკური, კულტურული და რელიგიური მრავალფეროვნების წარმომადგენლები. „გვაქვს უთვალავის ფერითაო“ არც ამისი მთქმელი იყო მარტო ქართული კულტურის შვილი. ისიც ყველასი იყო და ყველასი არის.
