ინტერვიუ იუნონა გურულთან
ინტერვიუში გამოყენებულია დანი თაბუკაშვილის ფოტოები
ყოველწლიურად, შემოდგომაზე, ლიტერატურული კონკურსი „ვწერ მასწავლებლისთვის“ ერთ-ერთ გამორჩეულად იქცა მასწავლებლებისთვის და არა მხოლოდ მათთვის, ზოგადად განათლების სფეროთი დაინტერსებული ადამიანებისთვის. მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი საზეიმო ცერემონიალით გვაცნობს იმ გამარჯვებულ მწერლებს, რომლებიც მოთხრობებს სპეციალურად მასწავლებლებისთვის წერენ და რომლის მიზანია მასწავლებლის პროფესიის მხარდაჭერა. კონკურსის პირობის თანახმად, საუკეთესო მოთხრობა უნდა ემსახურებოდეს სწორი ღირებულებების დამკვიდრებას სასკოლო გარემოში, აღწერდეს თანამედროვე სასკოლო ცხოვრებას, მასწავლებლისა და მოსწავლის ურთიერთობის სირთულეებს და სახავდეს მათი დაძლევის გზებს.
ჩვენი გაზეთის მკითხველს ტრადიციად ქცეულ ინტერვიუს ვთავაზობთ გამარჯვებულ მწერალთან. წლევანდელი კონკურსის გამარჯვებული იუნონა გურული გახდა, მოთხრობით – „საყვარელი გერმანული სიტყვა“. ქართველმა მკითხველმა იუნონა ჯერ პოეზიით გაიცნო, შემდეგ – პროზით. უფრო ფართო მკითხველის თვალსაწიერში კი მწერალი 2016 წელს მოექცა, როცა „საბას“ გამარჯვებული გახდა, კრებულით – „დიაგნოზი“, როგორც დებიუტანტი მწერალი. „ის მართლა არაჩვეულებრივი მწერალია. მისი მოთხრობების კითხვა რომ დავიწყე, ბავშვობისდროინდელი მარწყვები გამახსენდა: მარწყვს ყოველთვის ნელა ვჭამდი ხოლმე, რომ ეს სიამოვნება დიდხანს გაგრძელებულიყო და ვისაც ჩემნაირი ბავშვობა ჰქონდა, იუნონა გურულის მოთხრობების წაკითხვისას, ალბათ, ჩემსავით, მარწყვის ჭამა გაახსენდება. ჩემსავით, ალბათ, ისიც გაუკვირდება, რომ მანამდე არაფერი იცოდა ამ ქართველი ავტორის შესახებ და თუ ჩემსავით უხარია კიდევ ერთი ახალი, ძალიან კარგი ქართველი მწერლის აღმოჩენა, მაშინ მასაც დიდი სიხარული ელის.“ – ასე აფასებს დათო ტურაშვილი მოთხრობების კრებულს „დიაგნოზი“. არ შეიძლება არ დაეთანხმო მწერალს, მხოლოდ ერთს დავამატებ, კონკურსის „ვწერ მასწავლებლისთვის“ 2022 წლის გამარჯვებული მოთხრობა „საყვარელი გერმანული სიტყვა“ მკითხველისთვის იმ დიდი ემოციის მატარებლად იქცევა, რომელიც, ნებსით თუ უნებლიეთ, იმ პრობლემების თანამონაწილედ გაქცევს, რომელსაც, სულ რამდენიმე სიტყვით, მოსწავლეების პირით ახმოვანებს ავტორი და თითქოს დოკუმენტურად ასახავს ჩვენი ყოფის მძიმე რეალობას, რომელშიც მომავალ თაობას უწევს ცხოვრება და რომლის გადაფარვასაც მწერალი ემოციური მასწავლებლის განცდებით ცდილობს.
„ჩავალ ეზოში, გადავხედავ პატარა ბავშვებს. ცარცით ასფალტზე შემოვხაზავ დიდ კითხვის ნიშანს“ – ზაზა თვარაძის ამ ციტატაზე აგებულ მოთხრობაში, რომელიც წლევანდელი კონკურსის თემა იყო, ავტორმა ის კითხვის ნიშნები შემოხაზა, რომელიც დღევანდელი სკოლის რეალობაში იკვეთება.
📌 „ნოსტალგია“, „შურისძიების წყურვილზე დამოკიდებული“, „გადაწყვეტილების მიღების თავისუფლება“, „შეხების შიში“, „წინასწარი გემო ყველაზე გემრიელი სიტყვაა“, „უსაზღვროება“ და „სამაჩაბლო“ – ეს რეჰამის, ანჟეის, ტამინას, როშანის, აჰმადის, სალიმის და ელენეს საყვარელი სიტყვებია… თქვენი საყვარელი სიტყვა რომელია, იუნონა?
🔘 ჩემი საყვარელი სიტყვა ალბათ Fernweh არის. Heimweh, მოთხრობაში გამოყენებული სიტყვა, ნიშნავს ნოსტალგიას, (Heim — სახლი, Weh – პირდაპირი თარგმანი ტკივილი, ამ შემთხვევაში მონატრება). Fernweh (fern – შორი) არის მოგზაურობის, გზის, შორეთის, სხვა მხარის მონატრება. შინაარსობრივადაც ძალიან მომწონს და თან, ნოსტალგიაზე მეტად ეს გრძნობა მაწუხებს მთელი ცხოვრება. ჩემი ბოლო წიგნის წინასიტყვაობაც ასე მთავრდება: „როდესმე აუცილებლად გადავაგდებ მობილურს, რომელსაც თითქმის არასდროს ვხმარობ დანიშნულებისამებრ, ჩავალაგებ ზურგჩანთას და წავალ, საითაც გზა წამიყვანს. ვიმოგზაურებ ბევრს, ვივლი ბოლომდე. ვნახავ ბევრ განსხვავებულ მზის ამოსვლას და ჩასვლას. დავუგდებ ყურს სხვადასხვა ხმებს, ენებს, ინტონაციებს, სიტყვებს და ამბებს. ვითხოვებ და ვიჩუქებ სხვების ცხოვრების დღეებს…“
📌 რა არის თქვენი მოთხრობის „საყვარელი გერმანული სიტყვა“ მთავარი გზავნილი?
🔘 ის, რომ ადამიანებთან, განსაკუთრებით ბავშვებთან ძალიან ფრთხილი და ფაქიზი ურთიერთობაა საჭირო. რომ მასწავლებლობა მხოლოდ სასკოლო საგნის სწავლება არაა და გათვითცნობიერებული უნდა გვქონდეს, რამდენ პრობლემასთან და გამოწვევასთან უწევთ მოსწავლეებს ხშირად შეჯახება.
📌 რატომ გადაწყვიტეთ ისეთ ლიტერატურულ კონკურსში მონაწილეობა, სადაც მოთხრობას მასწავლებლისთვის დაწერდით და მთავარ აქცენტებსაც მასწავლებელსა და მოსწავლეზე გააკეთებდით?
🔘 რამდენიმე წლის წინ დავიწყე მასწავლებლად მუშაობა. მართალია, სკოლის მოსწავლეებს კი არა, მიგრანტებს ვასწავლი გერმანულ ენას, მაგრამ მაინც „ჩემს ბავშვებს“ ვეძახი ჩემზე უფროსი ასაკის ხალხსაც. ცოტა უცნაურიცაა, 40 წლის ასაკში ისეთი პროფესიის აღმოჩენა, რომელიც ასე ძალიან გიყვარს და ასე ბოლომდე შენია. მით უმეტეს, იმის გათვალისწინებით, რომ არც ბავშვობაში, არც მოზარდობაში მასწავლებლობა არ მდომებია.
რაც შეეხება კონკურსს, პირველად ვცადე წინასწარ მოცემულ თემაზე მოთხრობის დაწერა. ჩავთვალე, რომ საინტერესო იყო ჩემს ახალ პროფესიაზე რამე დამეწერა და იმ ემოციების ნაწილი მაინც გადმომეცა, რაც მასწავლებლობას მოაქვს ჩემთვის.
📌 ამ გადმოსახედიდან, რას მიიჩნევთ მასწავლებლის და მოსწავლის ყველაზე დიდ ბარიერად/გამოწვევად? ალბათ, გიფიქრიათ ამაზე, როცა კონკურსისთვის წერას იწყებდით…
🔘 მგონია, რომ მასწავლებელსა და მოსწავლეს შორის აუცილებლად უნდა შედგეს კავშირი და გაიბას ძაფები. არ შეიძლება, მოსწავლე უბრალოდ ერთ-ერთი გვარი იყოს შენთვის სიაში. მასწავლებელს უნდა ახსოვდეს, რომ ყველა მოსწავლე ცალკე ინდივიდია, უნიკალური ხასიათით, განსხვავებული ინტერესებით, მის უკან მდგარი ამბებით. მასწავლებლობა არაა პროფესია, რომელიც კარის გამოხურვისას და სამუშაო საათების დასრულებისთანავე მთავრდება, იმიტომ, რომ შენმა თითოეულმა სიტყვამ და ქცევამ შეიძლება წარუშლელი კვალი დატოვოს ბავშვში. ამიტომ მნიშნელოვანია, ორივე მხრიდან იყოს ერთმანეთის მიმართ ნდობა და პატივისცემა. ეს ნებისმიერი ურთიერთობის საფუძველია.
📌 ძალიან საინტერესო ბიოგრაფია გაქვთ – 1999 წლიდან გერმანიაში ცხოვრობთ, შოთა რუსთაველის თეატრალურ და ჯავახიშვილის უნივერსიტეტებში სწავლის შემდეგ აკადემიური განათლება მიიღეთ ჰანოვერისა და ფრაიბურგის უნივერსიტეტებში, რომლებიც პოლიტიკური მეცნიერებებისა და უახლესი ისტორიის მაგისტრის წოდებით დაამთავრეთ. ერთ-ერთ გერმანულენოვან ინტერვიუში, შეკითხვაზე – „რა ქარმა გადმოგისროლათ ბერლინში?“ – თქვენ პასუხობთ: „პირველად – შემთხვევამ, მეორედ კი – ცხოვრების საუკეთესო გადაწყვეტილებამ“. როგორია თქვენი ცხოვრება ბერლინში და რას საქმიანობთ იქ?
🔘 გარდა იმისა, რომ სკოლაში ვასწავლი, ვწერ და ვთარგმნი ინტენსიურად. უკვე ათი წიგნი ვთარგმნე, მათ შორის აკა მორჩილაძის „მოგზაურობა ყარაბაღში“ და „მამელუქი“, ირაკლი ჩარკვიანის „მშვიდი ცურვა“. დავამთავრე ჩემი პირველი რომანი გერმანულ ენაზე, რომელიც წესით უკვე უნდა გამოსულიყო, მაგრამ, კოვიდის პანდემიის გამო, მომავალ წლამდე გადაიდო. ამჟამად ვმუშაობ დათია ბადალაშვილის „ლეკვების სამოთხის“ და შოთა იათაშვილის „დამწყების“ საცდელ თარგმანზე. ორივე ძალიან კარგი წიგნია და მინდა, მათი სათქმელი გერმანელ მკითხველამდე მივიტანო. იმედია, მალე ვნახავ გამომცემელს.
როცა არ ვმუშაობ (რაც, ჩემი „ვორკოჰოლიკობიდან“ გამომდინარე, ძალიან იშვიათად ხდება), ვხვდები მეგობრებს, მათ შორის ყოფილ მოწაფეებს, დავდივარ ლიტერატურულ საღამოებზე, კინოში, გამოფენებზე. თუმცა, უმეტეს დროს კაფეში ვატარებ ლეპტოპთან, ყავასთან, საწერთან და მუსიკასთან ერთად.
📌 კონკურსის ჯილდო დედას გადასცეს. თქვენ სტატუსში წერთ, რომ „მე და დედას ტრადიციად გვექცა, მე ბერლინში ყოფნა და იმას ჩემი ჯილდოს მიღება თბილისში.“ რა განცდაა შორიდან შენი ქვეყნის პროცესებში მონაწილეობა და სამომავლოდ დაბრუნებას ხომ არ გეგმავთ?
🔘 ეგ საკმაოდ მტკივნეული თემაა ჩემთვის. ძალიან რთულია, როდესაც შორს ხარ და ფეისბუქზე სტატუსების წერის გარდა არანაირი საშუალება არ გაქვს, რამე გააკეთო ან უკეთესობისკენ შეცვალო. აქედან გამომდინარე, იმ ტრადიციის გარდა, რომ დედას ჩემი ჯილდოების აღება უწევს, ასევე ტრადიციად მექცა, რომ ძალიან ხშირად, თბილისში ჩაფრენილი, აეროპორტიდან პირდაპირ რამე აქციაზე მივდივარ ხოლმე. თუმცა, სამწუხაროდ, ნორმალური ქვეყნებისგან განსხვავებით, საქართველოში არც აქციები არ ცვლის არაფერს.
დაბრუნებას ჯერჯერობით არ ვგეგმავ. მაგისტრატურის დამთავრების შემდეგ ორი წელი ვიცხოვრე მანდ, მაგრამ, მიუხედავად იმისა, რომ მაღალანაზღაურებადი, საინტერესო სამსახური მქონდა, ძალიან გამიჭირდა შეგუება და უკან დავბრუნდი.
ამ გადაწყვეტილების მიღების ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი ჩემი შვილი იყო, მინდოდა უფრო თავისუფალ, სტერეოტიპებისგან დაცლილ საზოგადოებაში გაზრდილიყო. მინდოდა იქ ეცხოვრა, სადაც არ შემეშინდებოდა, რომ გრძელი თმის გამო ვინმე აუშარდება, რომ ექსკურსიაზე წასული უკან ვეღარ მოვა, რომ აუზში ბურთის ამოსატანად ჩასულს დენი დაარტყამს.
📌 2016 წელს „საბას“ ჯილდო გერგოთ კრებულისთვის „დიაგნოზი“, როგორც დებიუტანტ მწერალს. წლების შემდეგ, გასულ ზაფხულში, კიდევ ერთი (რიგით მეოთხე) წიგნი წარადგინეთ, უკვე სახელწოდებით – „დიაგნოზის გარეშე“. ამბობთ, რომ წიგნი „დიაგნოზის გარეშე“ თქვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან შინაგანი ბარიერების გადალახვა დაგჭირდათ იმისთვის, რომ იქ ასახულ თემებზე გესაუბრათ, რაც ჩვენს საზოგადოებაში არ არის მარტივი. რა თემებია ეს?
🔘 არაერთხელ მითქვამს, რომ ჩემთვის წერა ფსიქოთერაპიაა, რომელიც ძალიან მეხმარება ამბების და ემოციების გადამუშავებაში. ჩემი მოთხრობების ნაწილი ავტობიოგრაფიულია და ისეთ პატარა ქვეყანაში, როგორიც საქართველოა, ძალიან რთულია საჯაროდ გამოიტანო ამბები. ამიტომ, ყოველ ჯერზე, შინაგანი ბარიერის გადალახვა მიწევს და ყოველი ახალი წიგნი ბევრ უძილო ღამესთან და ნერვიულობასთან ასოცირდება. თემები, რომლებზეც ხშირად ვწერ, არის ძალადობა ოჯახში, ძალადობა ქალებზე, ბავშვებზე, ნარკომანია, გაუცხოება, მარტოობა, უხეში და გულგრილი საზოგადოება…
📌 დაბოლოს, თქვენი გამარჯვებული მოთხრობის პერსონაჟი ბავშვების სიტყვები ძალიან დიდ ემოციას იწვევს, თითო სიტყვაში, შეიძლება ითქვას, თითო გლობალური პრობლემაა ჩატეული, რომელიც გაშიშვლებულ და შეულამაზებელ სამყაროს გიჩვენებს. ინტერვიუს დასაწყისში, ჩამოთვლილი მოთხრობის პერსონაჟების საყვარელი სიტყვებით, უკვე დავინახეთ რეალობა, რომელშიც ბავშვებს უწევთ ცხოვრება… რას ფიქრობთ, ამ ტკივილნარევი განცდების შემგროვებელი მასწავლებლის ყოფაზე და მის მოსწავლეებზე? რას ეტყოდით მათ?
🔘 მასწავლებლებს ვურჩევდი, თუ ბოლომდე, ყველა უჯრედით არ უყვართ თავისი საქმე, სხვა პროფესია მოძებნონ. ბავშვებს კი ვეტყოდი, რომ ყველა დაბრკოლების და პრობლემის მიუხედავად უნდა ეცადონ, მიიღონ კარგი განათლება და შეიყვარონ კითხვა, იმიტომ, რომ წიგნი, ცოდნის წყაროს გარდა, ყველაზე სანდო და მყუდრო თავშესაფარია. და რაც ყველაზე მთავარია, ვთხოვდი, შეინარჩუნონ თავიანთი სიწრფელე და დარჩნენ სუფთა, უბოროტო ადამიანებად.
ესაუბრა ლალი ჯელაძე
