ნინო ბუთურიშვილი
სსიპ გარდაბნის მუნიციპალიტეტის სოფ. კალინინოს საჯარო სკოლის ქართულის, როგორც მეორე ენის კონსულტანტი მასწავლებელი
პირველად აზერბაიჯანულ სკოლაში რომ დავიწყე მუშაობა, 2000 წელს, საერთოდ არაფერი ვიცოდი მათი კულტურის, ტრადიციების შესახებ და, მით უმეტეს, არც აზერბაიჯანული ენა მესმოდა. ვასწავლიდი სამივე საფეხურზე — I, VII, XI და ა.შ. კლასებს. ლექსიკურ ერთეულებს ილუსტრაციების, ფოტოების, თვალსაჩინო მასალის გამოყენებით ვუხსნიდი, მოქმედებებს თავად ვასახიერებდი (ადექი, წადი, გადაშალე, დაწერე, წაიკითხე), მაგრამ ერთხელ, როდესაც ატირდა პირველკლასელი მოსწავლე, ნამდვილად არ ვიცოდი, რა უნდა მექნა. არც მას ესმოდა ჩემი, არც მე — მისი. გავიქეცი დერეფანში, დავუძახე დამლაგებელს და ვთხოვე, კლასის ხელმძღვანელი მოეყვანა. მაშინ გადავწყვიტე, შემესწავლა მათი ენა, უკეთესად რომ გამეგო და უკეთ მესწავლებინა. ახლა, უამრავი თვალსაჩინო მასალა მაქვს ეფექტური და შედეგიანი გაკვეთილის დაგეგმვა-ჩატარებისთვის — ბუკები, სახელმძღვანელოები, სხვა რომ არაფერი, ტელეფონში ვრთავ ინტერნეტს და აუდიო და ვიზუალურ რესურსებს ვიყენებ. ასევე, თავად ვქმნი სასწავლო მასალას, ადაპტირებას ვუკეთებ ტექსტებს, მოსასმენ მასალას მოვიძიებ და, მათზე დაყრდნობით, ვგეგმავ გაკვეთილებს, რათა უფრო საინტერესო და სახალისო გავხადო ქართული ენის შესწავლა.
ენობრივი კომპეტენციის ამაღლების გარდა, აუცილებელია, შემსწავლელებს გავაცნოთ და გავათავისებინოთ იმ ქვეყნის კულტურა, ყოფა, რომელსაც თავადაც წარმოადგენენ. ინტეგრაცია აუცილებელი პირობაა სრულფასოვანი მოქალაქეობისთვის. არაფორმალურ გარემოში სწავლებით, სხვადასხვა კლასგარეშე პროექტით, კულტურულ-შემოქმედებითი ღონისძიებებით ხელს ვუწყობთ ამ პროცესებს, მათ დაახლოებას და ინტეგრირებას სახელმწიფოში.
ერთ შემთხვევას გავიხსენებ, ამასთან დაკავშირებით. ჩემი მოსწავლე მშობლებმა თურქეთის საკმაოდ ცნობილ და პრესტიჟულ უმაღლეს სასწავლებელში ჩარიცხეს და სურდათ, იქ დაესრულებინა სწავლა. ლალაზარი, პირველი კურსის დასრულების შემდეგ, ჩამოვიდა საქართველოში, ჩააბარა მისაღები გამოცდები და ახლა აქ სწავლობს. ამბობს, რომ ეს მისი სამშობლოა, აქ აპირებს ცხოვრებას და არ უნდა არსად წასვლა. 5 წელი ვიყავი ამ გოგონას ქართული ენის მასწავლებელი. ვთვლი, რომ ქვეყნისადმი მის ასეთ დამოკიდებულებაში ჩემი დიდი წვლილიცაა. ასეთი უამრავი შემთხვევა შემიძლია დავასახელო. მოსწავლეებთან ურთიერთობა არ სრულდება სკოლის დამთავრებით, შემდეგაც ვეხმარები გზის გაკვლევაში.
შედეგი რომ მაღალი დონის იყოს და კონკურენტუნარიანი მოქალაქეები აღზარდო, ამისთვის „თავად არასოდეს უნდა შეწყვიტო სწავლა“. პროფესიულ განვითარებასა და ზრდაზე მუდმივად ვზრუნავდი. ერთი უმაღლესი სასწავლებლის დამთავრებისთანავე, მეორეში ჩავირიცხე და დავამთავრე წარმატებით. როგორც კი დაინიშნა მასწავლებელთა სასერტიფიკაციო გამოცდები, მაშინვე დავიწყე მზადება და 3 სხვადასხვა საგანში ვარ სერტიფიცირებული (I-IV დაწყებითი კლასები, ქართული ენა და ლიტერატურა V-XII კლასები, ქართული, როგორც მეორე ენა I-XII კლასები). ჩემს პროფესიულ ზრდა-განვითარებაში უდიდესი წვლილი შეიტანა მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრის პროგრამამ „არაქართულენოვანი სკოლების პროფესიული მხარდაჭერა“. პროგრამაში პირველივე წლიდან (2009 წ.) ვმუშაობ კონსულტანტ-მასწავლებლად. იმისთვის, რომ სხვა მასწავლებლებისა და კოლეგების პროფესიულ ზრდაზე მეზრუნა, თავად გავდიოდი უამრავ ტრენინგს (დღესაც ვესწრებით და ვატარებთ ტრენინგებს). ვესწრებოდი და თავად ვატარებდი კონფერენციებს, რომელიც გამოცდილების გაზიარებას უწყობს ხელს. ვმონაწილეობ და ვესწრები სამუშაო შეხვედრებს, სემინარებსა და მასტერკლასებს კოლეგებთან ერთად.
მოსწავლეებთან უფროსი მეგობრის დისტანციაზე ვარ. მინდა, გავააზრებინო საკუთარი ქცევები და ამ ქცევის შედეგები. ჩემი აზერბაიჯანელი მოსწავლეები არ არიან განებივრებულნი ინფორმაციის ღიაობით, ხელმისაწვდომობით. მაგალითად, კრიტიკული აზროვნების განვითარების მიზნით, წამოვჭერი საკითხი, „კომპიუტერი უფრო პოპულარულია თუ ტელევიზორი“. ამ საკითხზე მსჯელობისას, უნდა მოეყვანათ მოსაზრების შესაბამისი არგუმენტები და მაგალითები. კითხვაზე, რა დროს ატარებთ კომპიუტერთან დღეში, კლასში ყველამ თქვა, რომ არ აქვთ კომპიუტერი და არც ინტერნეტთან წვდომა. შესაბამისად, ბევრად მეტი უნდა გავაკეთო მათთვის, ვიდრე ქართული ენის სწავლებაა. უნდა ისწავლონ, როგორ მოიპოვონ საჭირო ინფორმაცია, როგორ განვითარდნენ დამოუკიდებლად, როგორ იცვლება საზოგადოებრივი დამოკიდებულებები წლიდან წლამდე, როგორ ცხოვრობენ მათი თანატოლები. სოფელში არაა ბიბლიოთეკა და ასევე, სკოლაშიც მწირია მხატვრული ლიტერატურა.
აქედან გამომდინარე, გააზრებული მაქვს ის, თუ რაოდენ მნიშვნელოვანია ჩემი როლი მათ ცხოვრებაში. მაგალითად, გაზაფხულზე რამდენიმე მოსწავლეს ალერგია აწუხებდა, პერიოდულად. ერთ-ერთ გაკვეთილზე წამოიჭრა ეს პრობლემატური თემა მოსწავლეების მხრიდან. ტელეფონის ინტერნეტით მოვძებნე გადაცემა სამედიცინო თემაზე, სწორედ ალერგიაზე რომ საუბრობდნენ ექიმები, დაავადების სიმპტომებსა და მკურნალობაზე. მოვისმინეთ 2-ჯერ და გავიაზრეთ, შემდეგ ვიმსჯელეთ. ამ აქტივობით თან ქართულ ენაზე საკომუნიკაციო უნარებს დაეუფლნენ, შეისწავლეს ახალი ლექსიკა და თან პრობლემატურ თემაზე შეიტყვეს სიახლეები.
დიდია მასწავლებლის როლი არაქართულენოვანი საზოგადოების, ახალგაზრდების ინტეგრაციაში ქართულ გარემოში. ბევრ რამეზე გვიწევს პასუხისმგებლობის აღებაც, მაგალითად, რჩევას გვთხოვენ პროფესიის არჩევისას, უმაღლესი სასწავლებლის შერჩევისას. ამიტომ, მათი მასწავლებელი ინფორმირებული უნდა იყოს ყველა საკითხში, იცნობდეს მიმდინარე სიახლეებს არამხოლოდ საგანმანათლებლო სფეროში. ასე გადამზადებული მასწავლებლები ჰყავს დასაქმებული სწორედ ჩვენს პროგრამას „არაქართულენოვანი სკოლების პროფესიული მხარდაჭერა“, პროგრამის მასწავლებლების სავიზიტო ბარათია მუდმივად გრაგნილებით (ანუ დამატებითი სასწავლო რესურსებით) სიარული.
დღევანდელმა (და არამარტო დღევანდელმა) მასწავლებელმა უნდა გაითვალისწინოს, რომ ქმნის მომავალს, ხვალინდელ დღეს. ეს ნიშნავს იმას, რომ მოსწავლემ, რომელსაც ჩვენ დღეს ვაძლევთ ცოდნას, ვძენთ უნარებს, ხვალ, 10 წლის შემდეგ უნდა გამოიყენოს. მასწავლებლის ვალდებულებაა, იფიქროს და იზრუნოს იმაზე, რამდენად გამოადგება მომავალში ახალგაზრდას სრულფასოვან მოქალაქედ ჩამოყალიბებისთვის ჩვენ მიერ გადაცემული ცოდნა და უნარები. გასაგებია, რომ შეუძლებელია ინფორმაციის ნაკადის შეჩერება ან კონტროლი. ჩვენ ვერ დავიცავთ მომავალ თაობას ამისგან. პირიქით, სწორედ ეს თაობაა ყველაზე კარგად ინფორმირებული. შესაძლოა რომელიმე საკითხზე მოსწავლეს მასწავლებელზე მეტი ცოდნა და ინფორმაცია აღმოაჩნდეს. თუმცა, ჩვენ შეგვიძლია ვასწავლოთ ის, თუ როგორ შეარჩიონ და შეაფასონ მათთვის ხელმისაწვდომი ინფორმაციიდან სასარგებლო. თავად გამოიტანონ დასკვნები, რა სჯობს და რა არის სწორი. აქედან გამომდინარე, მასწავლებლის უდიდესი როლი ის არის, რომ ჩამოუყალიბოს მოსწავლეს თავისუფალი, კრიტიკული აზროვნება და მაღალი პასუხისმგებლობის (და არა შიშის, რიდის) გრძნობა.
ის, რაც არასოდეს მოძველდება ამ პროფესიაში, არის საკუთარი საქმის სიყვარული. ერთია, როცა შრომობ და თავად აღწევ წარმატებას საკუთარ საქმეში; მეორეა, როცა შენი წარმატება სხვის წარმატებაზეა დამოკიდებული და პირიქით, იმ სხვა ადამიანის წარმატება შენს წარმატებულ მუშაობაზეა დამოკიდებული, შექცევადობის პრინციპით. ერთხელ თუ იგემე სხვისი წარმატებით გამოწვეული ბედნიერება, მერე ყოველთვის გიხარია და მუდმივად გინდა ხედავდე ბედნიერ, წარმატებულ ადამიანებს და შენი წვლილი შეგქონდეს ამაში. ეს მთავარია მასწავლებლის პროფესიაში. სხვაგვარად, შედეგზე ორიენტირებული ვერ იქნები.
