ორგანიზაცია „ჰეის“ დამფუძნებლისა და პრეზიდენტის, წმინდ გიორგის საერთაშორისო სკოლის მათემატიკის პედაგოგის, 2021 წლის „მასწავლებლის ეროვნული ჯილდოს“ მფლობელის, ხათუნა რაზმაძის ინიციატივით, დაიწყო ახალი პროექტის „გარდამტეხი სხივი“ განხორციელება, რომელიც მიზნად ისახავს სმენის დარღვევის მქონე მოზარდებისთვის არაფორმალური განათლების სივრცის შექმნას, სადაც ისინი საკუთარი შესაძლებლობების რეალიზებას შეძლებენ.
ამ არაჩვეულებრივი და ინოვაციური პროექტის შესახებ ქალბატონი ხათუნა გვესაუბრება.
∇ რა პრობლემების წინაშე დგანან დღეს, საქართველოში, სმენის დარღვევის მქონე პირები, რამდენად ხდება სახელმწიფოს მხრიდან მათი საზოგადოებასთან ინტეგრაცია, რაც მთავარია, როგორია მათთვის განათლების პოლიტიკა?
საზოგადოების მხრიდან სმენის დარღვევის მქონე ბავშვების საკითხით დაინტერესება მნიშვნელოვანია. ისინი ნამდვილად საჭიროებენ როგორც სოციალური, ასევე ინტელექტუალური, გარემოსდაცვითი უნარების გაძლიერებას, რათა გახდნენ საზოგადოების სრულფასოვანი წევრები. მისასალმებელია, რომ საქართველოში ინკლუზიური განათლება ნელ-ნელა ვითარდება, წინ მიდის. ამ მიმართულებით, ძალიან ბევრი სასიკეთო და მნიშვნელოვანი რამ კეთდება, თუმცა სმენის დარღვევის მქონე ბავშვებისთვის ძალიან ცოტა შესაძლებლობა არსებობს. ისინი განათლებას იღებენ როგორც 203-ე სპეციალიზებულ საჯარო სკოლაში, ასევე სხვადასხვა ინტეგრირებულ სკოლებში, არაფორმალური განათლების მიმართულებით მათთვის ნაკლები შესაძლებლობებია, ამიტომაც ადრეული ასაკიდან უნდა დავიწყოთ ბავშვებზე ზრუნვა, მათი ინტელექტუალური შესაძლებლობების განვითარებისთვის. არ არსებული სერვისების და შესაძლებლობების გამო, ბავშვები ვერ ახერხებენ სრულყოფილად წარმოაჩინონ თავიანთი პოტენციალი. ხშირად მომიყვანია მაგალითი – უსინათლოებს აქვთ საკუთარი ბრაილის შრიფტი, რომლის დახმარებითაც კითხულობენ ტექსტებს, აქვთ მოსმენის შესაძლებლობა, რაც მათ ინტელექტუალურ განვითარებას უწყობს ხელს. სმენის დარღვევის მქონე ბავშვებისთვის კი, ინფორმაცია და სასწავლო რესურსები არ არის ადაპტირებული, რაც საკუთარი უნარებისა და შესაძლებლობების გამოვლენაში დაეხმარებოდათ, რადგან, როგორც უკვე აღვნიშნე, არ არსებობს არაფორმალური განათლების ცენტრი, სადაც ეს ბავშვები დამატებით განათლებას მიიღებდნენ.
მე, როგორც სმენის დარღვევის მქონე გოგონას დედამ, მთელი სისავსით დავინახე ის პრობლემები, რომლის წინაშეც ჩემი და სხვისი შვილები დგანან. წარმოიდგინეთ, მას არ ჰყავს მეგობრები, იმ ადამიანების გარდა, რომლებიც ვიწრო წრეში კომუნიკაციას ჟესტურად წარმართავენ, მხოლოდ ჟესტურ ენაზე საუბრობენ. ხშირად ოჯახის წევრებსაც კი გვიჭირს მასთან კომუნიკაცია, რადგან ამ დროს გვჭირდება ბევრი, ძალიან საჭირო და მრავალმხრივი ცოდნის გამოყენება. ამ ტიპის ბავშვების ინტელექტუალური განვითარებისთვის მათთან მეტი მუშაობაა საჭირო. სწავლების პროცესი მაქსიმალურად უნდა იყოს დაფუძნებული არა მარტო თეორიულ ცოდნაზე, არამედ კეთებით სწავლებაზე, პრაქტიკულ სამუშაოებზე.
პროექტის „გარდამტეხი სხივი“ იდეა სწორედ ჩემი გოგონას ირგვლივ არსებული პრობლემებიდან გამომდინარე გამიჩნდა.
∇ რა აუცილებელ საჭიროებებზე გაამახვილებთ ყურადღებას სმენის დარღვევის მქონე პირთათვის?
პირველ რიგში, მნიშვნელოვანია ცნობიერების ამაღლება, მათ შორის მშობლების. ჩვენი საზოგადოება არ არის მათზე მორგებული, აუცილებელია, ვისწავლოთ მათი ენა, რომ სრულყოფილი კომუნიკაცია დავამყაროთ. მე და ჩემი ოჯახის წევრებმა გადავწყვიტეთ, შეგვესწავლა ჟესტური ენა, თუმცა საკმაოდ მოგვიანებით, ბევრი მნიშვნელოვანი რამ გამოვტოვეთ ჩემი გოგონას ცხოვრებაში, რაც ჩვენი ნაკლები ცნობიერებიდან გამომდინარეობდა. ჩემი გოგონას მაგალითზე აღმოვაჩინეთ, რომ ჟესტური ენის გამოყენება ეფექტურია სრულყოფილი კომუნიკაციისთვის. ამიტომ, ვფიქრობ, ყველა მშობელმა უნდა ისწავლოს ეს ენა შვილებთან საურთიერთოდ. საგაკვეთილო პროცესი, ხუთივე სენსორული არხის გამოყენებით უნდა წარიმართოს. ასეთი ბავშვებისთვის მნიშვნელოვანია ვიზუალური მეხსიერება, რადგან ისინი ვიზუალურად გაცილებით უკეთ აღიქვამენ სამყაროს. პრაქტიკულ სამუშაოებზე დაფუძნებული სწავლება ხელს უწყობს მათ სოციალიზაციას და სწავლის პროცესის გამარტივებას… მათთან ურთიერთობისას გაცილებით მეტის მიგნება და აღმოჩენაა შესაძლებელი.
∇ პროექტი „გარდამტეხი სხივი“ თქვენ მიერ დაარსებული ორგანიზაციის „ჰეი“ ინიციატივით შეიქმნა. გვიამბეთ ამ ორგანიზაციის საქმიანობისა და პროექტის მნიშვნელობაზე?
ჩემს გოგონასა და ოჯახის წევრებს შორის, მისი ასაკობრივი შესაბამისობიდან გამომდინარე, 10-12 წლამდე, საკმარისი კომუნიკაცია არსებობდა. თუმცა შემდგომ მისი ინტელექტუალური და ასაკობრივი განვითარება თანხვედრაში არ იყო. ბოლო 2-3 წელიწადში ჩემთვის უფრო თვალშისაცემი გახდა მასთან არასწორი კომუნიკაციით გამოწვეული პრობლემები. გოგონამ შეაჩერა ინტელექტუალური განვითარება, ვერ შეიძინა მეგობრები… ეს ყველაფერი, როგორც მშობელს, ძალიან მაწუხებდა და ვიცოდი, რომ ასეთ მდგომარეობაში მარტო ჩემი შვილი არ იყო.
ბოლო კვლევების მონაცემებით, საქართველოში, 700-ზე მეტი სმენის დარღვევის მქონე ბავშვია, 203-ე საჯარო სკოლაში კი 117 მოსწავლე სწავლობს. დამატებით, ისინი საჭიროებენ ცოდნის გაღრმავებას არაფორმალური განათლების გზით, სხვადასხვა აქტივობის გამოყენებით. ოცნებად მქონდა ქცეული, ამ ტიპის ბავშვებისთვის შემექმნა საინტერესო სივრცე, სადაც ისინი საკუთარი უნარ-ჩვევების რეალიზებას შეძლებდნენ. ჩემი ჩანაფიქრისა და ასევე მასწავლებლის პროფესიის პოპულარიზაციისთვის ფრთები რომ შემესხა, გადავწყვიტე მონაწილეობა მიმეღო 2021 წლის მასწავლებლის ეროვნული ჯილდოს კონკურსში, რომელშიც გავიმარჯვე. გამარჯვებამ ახალი გამოწვევების წინაშე დამაყენა, საკუთარი შესაძლებლობების უფრო სწორად და კარგად წარმართვის საშუალება მომცა. ჯილდოს ფარგლებში გადმოცემული ჰონორარით უკვე შემეძლო ძალიან კარგი საქმე დამეწყო. ეს თანხა – 10000 ლარი, რა თქმა უნდა, საკმარისი არ იყო, გადავწყვიტე, შემექმნა ცალკე ორგანიზაცია და თანადაფინანსებისთვის სხვადასხვა ორგანიზაციებისთვის მიმემართა. ამიტომ დავაარსე არაკომერციული ორგანიზაცია „ჰეი“, რომელიც მაღალკვალიფიციური პროფესიონალებისგან შემდგარი გუნდია. ისინი ქმნიან პროექტებს, სმენის დარღვევის მქონე პირთა მხარდასაჭერად. ჩვენი გუნდის ამოცანაა, სმენის დარღვევის მქონე პირებს, მათი უნარ-ჩვევების გაუმჯობესებით, ახალი შესაძლებლობებისკენ გზა გავუხსნათ. ორიენტირებულები ვართ, აღმოვაჩინოთ სმენის დარღვევის მქონე პირთა ინდივიდუალური შესაძლებლობები. ჩვენი მიზანია, ხელი შევუწყოთ მათ საზოგადოებასთან ინტეგრაციასა და ასევე პიროვნულ ზრდა-განვითარებას. შევძლოთ, არაფორმალურ აქტივობებში ჩართულობით და მათი ინდივიდუალური ინტერესების აღმოჩენით, სამომავლო პროფორიენტაციის განსაზღვრა.
ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მერიის კულტურის, განათლების, სპორტისა და ახალგაზრდულ საქმეთა საქალაქო სამსახურმა გამოგვიყო 20 000-ლარიანი ჰონორარი. დიდი მონდომებისა და ძალისხმევის შედეგად, შეიქმნა ჩვენი პირველი პროექტი „გარდამტეხი სხივი“, რომელიც მოსწავლე ახალგაზრდობის ეროვნულ სასახლეში ხორციელდება. გვჯერა, პროექტში მონაწილე მოზარდებთან ერთად, ახალ, მრავალფეროვან და შემეცნებით გარემოს შევქმნით.
∇ როდის შედგა პირველი სამუშაო შეხვედრა, პროექტის ფარგლებში, რა აქტივობებს გეგმავთ, რა ასაკის და რამდენი მოზარდია ჩართული?
პროექტის დაწყება ჩემთვის მნიშვნელოვან თარიღს – 7 აპრილს, ხარება დღეს უკავშირდება. ეს დღე ჩემთვის ოცნებად ქცეული მიზნის, იმედების გამართლების, ახალი შესაძლებლობების, საინტერესო გამოწვევებისა და უჩვეულოდ განსხვავებული თავგადასავლების დაბადების დღეა!
პროექტში ოცი სმენის დარღვევის მქონე მოზარდი მონაწილეობს. ასაკობრივი თავისებურებების გათვალისწინებით, ჯგუფი ორ ნაწილად გავყავით. მათთან შეხვედრები კვირაში სამჯერ გაიმართება. „გარდამტეხი სხივის“ ფარგლებში, შედგა ჩვენი პირველი სამუშაო შეხვედრა ხელოვნების პედაგოგთან, მარიამ ბარბაქაძესთან (ყველა აქტივობის პროცესში ჩართულია ჟესტური ენის თარჯიმანი, რომ მოსწავლესა და მასწავლებელს შორის სრულფასოვანი კომუნიკაცია შედგეს). აქტივობამ, სიმბოლური სახელწოდებით – „ჩაინიშნე“, წარმატებით ჩაიარა. მონაწილეებმა დიდი სიამოვნებითა და ინტერესით იმუშავეს. მათ ერთად დაამზადეს სანიშნეები ჩაის ერთჯერადი ქაღალდებისგან, მოხატეს და გააფორმეს სხვადასხვა დეტალით. ასაკობრივი თავისებურების გათვალისწინებით, ჯგუფებმა სხვადასხვა სამუშაო შეასრულეს. ვისაუბრეთ ფიროსმანის ცნობილ ნახატზე „მეთევზე“, ამავე სურათის დეტალით მოვხატეთ და დავამზადეთ წიგნის სანიშნები.
პროექტის ფარგლებში, არჩეული გვაქვს ოთხი მთავარი მიმართულება, სადაც ბავშვები, ჟესტური ენის თარჯიმანთან და სხვა მასწავლებლებთან ერთად, შეძლებენ შეისწავლონ საბაზისო ფოტოგრაფია, ხელოვნება, თიხაზე და ხეზე მუშაობა, ხელნაკეთი ნივთების დამზადება, ასევე, ძველ საყოფაცხოვრებო ნივთებს შთაბერონ ახალი სიცოცხლე.
დაგეგმილია 4-5 შეხვედრა/ტრენინგი მშობლებთან და მასწავლებლებთან, ცნობიერების ამაღლების კუთხით, სმენის არმქონე მოსწავლეების განათლების საჭიროებებისა და არსებული გამოწვევების შესახებ. პროექტი, რომელიც 4 თვე გაგრძელდება, 4 მიმართულებას ეხება — ისწავლონ ხელნაკეთი ნივთების დამზადება, მინი-ბიუჯეტირება, გაიფართოონ შემოქმედებითი უნარები, ისწავლონ, როგორ გადაუღონ ხელნაკეთ ნივთს ფოტო, დაამუშაონ, გადაიტანონ კომპიუტერში, სოციალური ქსელის დახმარებით შეძლონ პროდუქტის რეალიზება და თავიანთი ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესება. ამ ხნის განმავლობაში, მათ მიერ დამზადებულ ყველა ნამუშევარს გავიტანთ აუქციონზე, სახელწოდებით – „ჩვენი ხელებით“. გაყიდული ნამუშევრებიდან შემოსული თანხა პროექტში ჩართულ 20-ივე მონაწილეს თანაბრად გაუნაწილდება. სწორედ ეს არის პროექტის ერთ-ერთი მთავარი მიზანი, რომ ბავშვებმა აღმოაჩინონ საკუთარი თავი და შეძლონ უნარების რეალიზება.
∇ რამდენად შეუწყობს ხელს პროექტი სმენის დარღვევის მქონე მოზარდთა ცნობიერების ამაღლებას, მათ რესოციალიზაციას, პროფორიენტაციის განსაზღვრასა და ახალი შესაძლებლობების აღმოჩენას, როგორია თქვენი მოლოდინი?
როდესაც პროექტი იწერებოდა, რა თქმა უნდა, იმ შედეგზე იყო ორიენტირებული, რასაც პროექტი ოთხი თვის განმავლობაში მისცემდა ბავშვებს. ჩემი მთავარი მიზანია, მოხდეს მათი რესოციალიზაცია, გაიფართოონ ჰორიზონტი, ეს უნდა იყოს გარდამტეხი სხივი. ბავშვმა თავად უნდა აირჩიოს, რომელ პროფესიულ სასწავლებელში შეძლებს სწავლის გაგრძელებას. როცა პროექტის დაწყების პირველ დღეს, ერთ-ერთ მოსწავლეს ვკითხე თუ რა მოლოდინი აქვს პროექტისგან, პასუხი იყო, სწორედ ჩემი მომავალი გეგმების მთავარი მამოტივირებელი, რომ ეს პროექტი აქ არ დამთავრდება. იმედი მაქვს, ოთხი თვის შემდეგ, ჩვენ კიდევ მოგვეცემა პროექტის გაგრძელების შესაძლებლობა, რადგან მათ ჩვენი მხარდაჭერა სჭირდებათ, რადგან უზომოდ დიდი შესაძლებლობები აქვთ. მჯერა, პროექტის დახმარებით, შევიტანთ იმ გარდამტეხ სხივს, რასაც სმენის დარღვევის მქონე მოზარდთა ცნობიერების ამაღლება, საზოგადოებაში მათი ჯანსაღი ინტეგრაცია, რესოციალიზაცია, პროფორიენტაციის განსაზღვრა და ახალი შესაძლებლობების აღმოჩენა ჰქვია. ჩვენი მიზანია, ფრთები შევასხათ მათ ინდივიდუალურ, უნიკალურსა და გამორჩეულ შესაძლებლობების რეალიზებას.
მადლიერი ვარ სამყაროს მიერ ნაჩუქარი თითოეული წამისთვის. მადლიერი ვარ ოჯახის წევრების, ადამიანების, მეგობრების, ნაცნობებისა თუ უცნობების, ვისაც, ნებსით თუ უნებლიეთ, მოუწია ჩემი მხარდაჭერა, ვისაც ყოველთვის სჯეროდა ამ პროექტის დაბადებისა და განხორციელების. მე მადლიერი ვარ იმ გამოცდილების, პიროვნული თუ პროფესიული ზრდის, ცხოვრებისეული გამოწვევების, თითოეული იმ ნაბიჯისთვის, რამაც აქამდე მომიყვანა…
∇ გაგვაცანით პროექტში ჩართული მასწავლებლები
მრავალმხრივ განვითარებაზე ორიენტირებულ პროექტში ჩართულნი არიან კვალიფიციური მასწავლებლები: ხელოვნების მასწავლებელი მარიამ ბარბაქაძე; ხელნაკეთი სამკაულებისა და ხელოვნების ისტორიის მასწავლებელი მარიკა მაისურაძე; ხის ხელნაკეთ ნივთთა შესწავლისა და დამზადების მასწავლებელი თათია თომაძე; საბაზისო ფოტოგრაფიის კურსის ხელმძღვანელი – მედეა ნარჩემაშვილი; ჟესტური ენის თარჯიმანი ლეკუნა ჯაფოშვილი; სამოქალაქო განათლების მასწავლებელი – სოფო ბაჩილავა. ასევე გვეყოლება მოწვეული სტუმრები სხვადასხვა კოლეჯებიდან. პროექტის ფარგლებში, მოეწყობა კულინარიული შეხვედრები და მოსწავლეები პრაქტიკული კულინარიული უნარების დაუფლებას შეძლებენ.
თითოეული პედაგოგი იზრუნებს, ამ ბავშვებში გარდამტეხი სხივი შეიტანოს. სამწუხაროდ, ჩვენ მათ საოცარ, საინტერესო და მრავალფეროვან სამყაროს ვერ ვხედავთ, რადგან მათი არ გვესმის. ეს ოთხი თვე იქნება მათთან ერთად ჯადოსნური, ფერადი თავგადასავლების სამყაროში მოგზაურობა, ჩვენ უნდა დავინახოთ და აღმოვაჩინოთ ისინი. მე ბედნიერი ვარ, რომ პროექტის განხორციელება შევძელი, ვდგავარ „გარდამტეხი სხივის“ წარმატების სადარაჯოზე.
