ნარიმან მელიქიძე
სსიპ მარნეულის მუნიციპალიტეტის სოფ. ახკერპის საჯარო სკოლის მასწავლებელი
სხვადასხვა პროფესიის ადამიანებს ხშირად უსვამენ შეკითხვას: რატომ აირჩიეთ ეს პროფესია? რამ განაპირობა? რას ნიშნავს ის თქვენთვის? და ა.შ.
1978 წელს, როდესაც ჩემს მშობლიურ სოფელ ბალანთაში (ბორჯომის რაიონია, მაგრამ ტერიტორიულად ჯავახეთია) მესამე კლასი დავამთავრე, მასწავლებლების არარსებობის გამო, სკოლა დაიკეტა. მშობლებისა და ნათესავების გადაწყვეტილებით, სწავლა გავაგრძელე ახალციხეში, სკოლა-ინტერნატში, თუმცა იქ ცხოვრება დიდხანს არ მომიწია, მამას მამიდაშვილმა გადამიყვანა თავიანთთან. ბიცოლაჩემი დოდო ზედგინიძე ფილოლოგია და სკოლაში ქართულ ენა-ლიტერატურას ასწავლის. მან კი არ გამზარდა მხოლოდ, აღმზარდა და შემაყვარა ქართული ენა. შემიძლია ვთქვა, რომ მასწავლებლის პროფესიას ბავშვობიდან ვეზიარე მასთან. ამ ყველაფერმა ჩემს ბავშვურ წარმოსახვაში მიზანი გააჩინა – მეც გავმხდარიყავი მასწავლებელი, დავბრუნებოდი მშობლიურ სოფელს და არ დამეშვა, რომ შვიდი, რვა, თუნდაც ათი და თორმეტი წლის ბავშვები ოჯახებს მოსწყვეტოდნენ, დაშორებოდნენ მშობლებს, და-ძმებს, ახლობლებს, ეტანჯათ და ფანჯრის კუთხიდან ეცქირათ გზისკენ, იქნებ მომავალი დედა დაენახათ.
ოცნება ახდა. სოფელში რძლად მოსულმა ციური ადვაძემ, რომელმაც 1985 წელს დაამთავრა პედაგოგიური ინსტიტუტი, სკოლაში პირველი კლასი მიიღო. მე ამ წელს დავამთავრე საშუალო სკოლა. სავალდებულო სამხედრო სამსახურიდან დაბრუნების შემდეგ, 1989წელს, რაიონის მეთოდისტების გადაწყვეტილებით (მაშინ მე საშუალო განათლება მქონდა და ეს აუცილებელი პირობა იყო), მუშაობა დავიწყე ბორჯომის რაიონის სოფელ ტაბაწყურის სომხურენოვან საშუალო სკოლაში ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებლად. დამხვდა ძალიან კოლეგიალური, ინტელექტუალური და მეგობრული პედკოლექტივი, რამაც უფრო შემაყვარა მასწავლებლის პროფესია. ახალგაზრდა, გამოუცდელი ვიყავი და სწორედ ჩემი პირველი კოლექტივი ზრუნავდა იმაზე, რომ დავუფლებოდი პედაგოგიკის ხელოვნებას, დიახ, მასწავლებლობა ხელოვნებაა!
1989 წელს დავუბრუნდი ჩემს მშობლიურ სოფელ ბალანთას. ორენოვან (ქართულ-სომხურ) სკოლაში უკვე ქართველ მოსწავლეებთანაც მომეცა საშუალება, ჩამეტარებინა გაკვეთილი. უნივერსიტეტში სწავლას საყვარელი საქმიანობის გაგრძელებაში ხელი არ შეუშლია. ამას მოჰყვა, პარალელურად, სომხურენოვან სკოლებში მუშაობა. ჩვენს სოფელს ახალქალაქის მუნიციპალიტეტის სოფლები ესაზღვრება. კარგად მოგეხსენებათ, ოთხმოცდაათიანი წლების სასკოლო ცხოვრება. მასწავლებელთა უმრავლესობამ დატოვა სკოლები… მაგრამ ჩემი მასწავლებლობა არ ემსახურებოდა სხვა მიზანს, გარდა ერთისა – ჩემი სოფლის სკოლა არ უნდა დარჩენილიყო მასწავლებლის გარეშე. შემდგომ უკვე, როცა მდგომარეობა გამოსწორებისკენ წავიდა, გამოჩნდნენ სპეციალისტები, ჩემმა მოსწავლეებმა დაამთავრეს უნივერსიტეტები და დაუბრუნდნენ მშობლიურ სოფელს. გადავწყვიტე, მონაწილეობა მიმეღო მასწავლებლის პროფესიული განვითარების ცენტრის მიერ გამოცხადებულ კონკურსში „არაქართულენოვანი სკოლების პროფესიული მხარდაჭერა“, რადგან მივიჩნიე, რომ ოცდაექვსი წლის მანძილზე გაწეული საქმიანობით ჩემი საყვარელი სკოლა, მოსწავლეები და მასწავლებლები საიმედო ხელში დავტოვე, ვიფიქრე, წავალ იქ, სადაც უფრო საჭირო ვიქნებოდი და სხვა სკოლებს და სახელმწიფოს მეტად გამოვადგებოდი. დიახ, ეს პროგრამა სახელმწიფო მნიშვნელობისაა. ამ პროგრამაში უკვე მუშაობდნენ ჩემი ჯგუფელები, უნივერსიტეტელები და ჩემი წარჩინებული ყოფილი მოსწავლეები, სწორედ მათგან ზედმიწევნით ვიცოდი პროგრამის სპეციფიკის შესახებ.
2016 წლიდან სხვადასხვა სკოლაში მომიწია მუშაობა. მეხუთე წელია, მარნეულის მუნიციპალიტეტის სოფელ ახკერპის სომხურენოვან საჯარო სკოლაში ვმუშაობ „არაქართულენოვანი სკოლების პროფესიული მხარდაჭერის“ პროგრამით. არც თუ ისე ადვილია უცხო რეგიონში, უცხო სოფელში დამკვიდრება, სადაც ურთულესი პირობებია: მიუვალი გზები, რაც ვფიქრობ, რომ უმთავრესია, არ არის ბუნებრივი გაზი, არ არის მაღაზია, აღარაფერს ვამბობ აფთიაქზე – ერთი აბი გამაყუჩებლის საყიდლად ოცდახუთი კილომეტრი უნდა გაიარო; არ არის წყალმომარაგება, ინტერნეტი ხარვეზით მოგვეწოდება, მეტწილად არ არის, მაგრამ როდესაც სკოლაში გხვდებიან თვალჟუჟუნა, ცელქი, მაგრამ ზრდილობიანი მოსწავლეები და იმედის თვალით შემოგყურებენ, ზურგს ვერ აქცევ – ისინი ხომ აქ დაიბადნენ, აქ იზრდებიან, აქ უნდა იცხოვრონ ისე, როგორც მათმა წინაპრებმა. მერე ვეუბნები საკუთარ თავს: შენ, შენ რაღა მოგდის?! ვერა?!.. რატომ ვითომ?! ამის შემდეგ მინდება მეტის და მეტის კეთება, მით უმეტეს, როდესაც მოსწავლეებს შთააგონებ, რომ აქ, საქართველოში, გააგრძელონ სწავლა. ასეც ხდება, ირიცხებიან სხვადასხვა სახელმწიფო უნივერსიტეტსა თუ პროფესიულ კოლეჯში. წელს თხუთმეტმა მოსწავლემ დაამთავრა ჩვენი მცირეკონტინგენტიანი სკოლა და ექვსი ივანე ჯავახიშვილის სახ. სახელმწიფო უნივერსიტეტში ჩაირიცხა. გარდა ამისა, იგებ, რომ თემსაც სჭირდები, გთხოვენ დახმარებას, ენის ბარიერის თუ სხვა სახის პრობლემის მოსაგვარებლად.
როგორც კი დავასრულებ ნებისმიერ საქმეს და ვაფასებ შედეგს, ვრწმუნდები, რომ ეს შედეგი ღირდა გაწეულ შრომად. ასეა ყველა ჩვენი კონსულტანტი – განსაკუთრებული პასუხისმგებლობით ვეკიდებით ჩვენი მისიის შესრულებას, ვქმნით სხვადასხვა პროექტსა და რესურსს, რომლებიც სცდება სკოლის საზღვრებს და ხელმისაწვდომია სხვა სკოლის პედაგოგებისთვისაც. პროექტის მენეჯერის, ნინო ბერიკაშვილის მხარდაჭერით, სკოლებში ვახორციელებთ ქართული ენის შემსწავლელ კურსს. ამ აქტივობის და ჩვენი შრომის შედეგად, სკოლის პედაგოგებს შეეცვალათ სტატუსი.
მე, როგორც ერთი კონკრეტული სკოლის მასწავლებელი, ვცდილობ შევქმნა მრავალფეროვანი რესურსი და დავგეგმო აქტივობები, რათა მოსწავლეებს მივცე საშუალება, გამოავლინონ თავიანთი შესაძლებლობა სხვადასხვა სფეროში, ვცდილობ სასკოლო საზოგადოებაში შემოვიტანო და დავამკვიდრო არაფორმალური განათლება. განათლების სამინისტროს მიერ, 2021-22 და 2022-23 სასწავლო წლებში, გამოცხადებული კონკურსის, „სასკოლო აქტივობების ხელშეწყობა“, ქვეპროგრამისთვის დავწერე ორი პროექტი, ორივე დამიფინანსდა. პირველი იყო „სპორტი – ჯანსაღი ცხოვრების გარანტი“. პროექტი ითვალისწინებდა საჭადრაკო კლუბის გახსნას. შევიძინეთ საჭირო ინვენტარი და მოწვეული ტრენერი ატარებდა ჭადრაკის გაკვეთილებს. აღსანიშნავია, რომ კლუბში, სკოლის მოსწავლეების გარდა, აქტიურად ჩავრთე თემის მოხალისე ახალგაზრდები. ტრენინგებს კურირებდა ჩვენი სკოლადამთავრებული, თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტის სტუდენტი სერგო პეტროსიანი.
მეორე პროექტი, რომელიც ჯერ არ დაგვისრულებია და აქტიურად მიმდინარეობს, არის სამოქალაქო კლუბი „მე საზოგადოების ნაწილი ვარ“. აქაც მოწვეული ტრენერი გვეხმარება ონლაინ და მოსწავლეებს ვასწავლით მედიაუსაფრთხოებას, მედიაბულინგს, მედიაწიგნიერებას და ა.შ. არც აქ შემოვიფარგლე ერთი სკოლით და ჩავრთე მეგობარი სკოლები: ახალქალაქის მუნიციპალიტეტის სოფელ კულიკამის, ბორჯომის მუნიციპალიტეტის სოფელ ტაბაწყურის და მარნეულის მუნიციპალიტეტის სოფლების – ხოჯორნისა და ალგეთის საჯარო სკოლები.
ამას წინ უძღოდა უამრავი ღონისძიება, მხოლოდ რამდენიმეს დავასახელებ: შეხვედრა ტარიელ ხარხელაურთან; კალიგრაფიისა და ხატვის კონკურსი; წიგნის კითხვის მსოფლიო დღესთან დაკავშირებით, ონლაინ შეხვედრა მწერალ დათო გორგილაძესთან. ღონისძიებაში ხოჯორნის სკოლის მოსწავლეებიც მონაწილეობდნენ.
მარნეულის ბიბლიოთეკასთან ერთად, ჩატარდა კონკურსი „დაწერე საშობაო მოთხრობა/ზღაპარი“. ჩემი მოსწავლის, ჯულიეტა აკოფოვას ნაშრომმა ჟიურის მოწონება დაიმსახურა. მას ფასიანი საჩუქრები და სერტიფიკატი გადაეცა; ამერიკის საელჩოს დაფინანსებით, საზაფხულო არდადეგებზე, ჩატარდა კონკურსი წიგნის კითხვაში. მოსწავლეს, ქართულ ან ინგლისურ ენაზე, უნდა წაეკითხა მხატვრული ან სხვა სახის ლიტერატურა, არანაკლებ ხუთასი გვერდისა. ჩემმა მოსწავლეებმა, ნოდარ დუმბაძის და ალექსანდრე ყაზბეგის მოთხრობების ქართულ ენაზე წაკითხვისთვის, ოქროსა და ვერცხლის სერტიფიკატები დაიმსახურეს; ჩავატარეთ, ასევე საგანმანათლებლო კონკურსი ისტორიაში „დიდგორელი“ და ა.შ.
მსგავს აქტივობებს მომავალშიც ვგეგმავთ ჩვენი მოსწავლეების, მათი მშობლების ფართო ჩართულობით, რადგან არაფორმალური განათლება გამიზნულია არა მხოლოდ სკოლის, არამედ მთლიანად თემის განვითარებისთვის.
ჩემთვის ძალიან საინტერესო და პროდუქტიული პროცესი იყო, პროფესიონალებით დაკომპლექტებულ გუნდთან ერთად, გრამატიკული სავარჯიშოების წიგნზე მუშაობა. კრებულის შექმნა კიდევ ერთი გამოწვევა გახდა ჩვენი პროგრამისთვის. წიგნზე თვალის ერთი გადავლებითაც შენიშნავდით, რომ გუნდმა დიდი შრომა გასწია, რომ შეექმნა მრავალგვერდიანი სოლიდური სასწავლო რესურსი. ვიცით, რომ ქართული გრამატიკის სწავლება, თავისი სპეციფიკიდან გამომდინარე, გარკვეულ პრობლემებთანაა დაკავშირებული. ამიტომაც შევეცადეთ, მოგვეძებნა განსხვავებული გზები და ახალი მიდგომები, შეგვედგინა სხვადასხვა კუთხით დამუშავებული და ილუსტრაციებით გამდიდრებული სავარჯიშოები, რომლებიც მაქსიმალურად დაეხმარებოდა ჩვენს კოლეგებს გრამატიკის ეფექტიანად სწავლებასა და მოსწავლეების გრამატიკით დაინტერესებაში.
მე, როგორც მასწავლებელი, დაკვირვებული ვარ, რომ მოსწავლეთა ერთი ნაწილი განსაკუთრებულ ინტერესს ავლენს ხოლმე გრამატიკული საკითხების მიმართ. ასეთი უხვი ენობრივი დავალებები არა მხოლოდ მათ გაუადვილებს სწავლის შედეგების გაუმჯობესებას, დავალებების მრავალფეროვნება მოსწავლეთა სხვადასხვა კატეგორიაზე მორგების შესაძლებლობასაც იძლევა.
არაქართულენოვანი სკოლების პროფესიული მხარდაჭერის პროგრამას უნიკალური სახელმწიფოებრივი მნიშვნელობა აქვს. მადლობელი ვარ პროექტის ხელმძღვანელობის, სკოლის დირექტორისა და კოლეგების მხარდაჭერის, რადგან მათ გარეშე ამ მისიის შესრულება შეუძლებელი იქნებოდა.
