სკო­ლა ის­ტო­რი­უ­ლი წარ­სუ­ლი­თა და დღე­ვან­დე­ლო­ბით

კა­ხა გი­გა­უ­რი

სამ­შ­ვილ­დეს სა­ჯა­რო სკო­ლის კონ­სულ­ტან­ტი მას­წავ­ლე­ბე­ლი

სამ­შ­ვილ­დე ერთ-ერ­თი უძ­ვე­ლე­სი ის­ტო­რი­უ­ლი ცი­ხე-ქა­ლა­ქია სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში, ახ­ლან­დე­ლი სო­ფელ სამ­შ­ვილ­დის მახ­ლობ­ლად, ის­ტო­რი­ულ ქვე­მო ქარ­თ­ლ­ში (ცურ­ტა­ვი). ცი­ხე-ქა­ლა­ქი შე­მორ­ჩე­ნი­ლია ნან­გ­რე­ვე­ბის სა­ხით. ქა­ლა­ქის გა­სა­შე­ნებ­ლად შერ­ჩე­უ­ლი იყო მდი­ნა­რე ჭივ­ჭა­ვი­სა და ხრა­მის (ქცი­ის) შე­სარ­თავ­ში მდე­ბა­რე ბუ­ნებ­რი­ვად გა­მაგ­რე­ბუ­ლი კონ­ცხი, რომ­ლის ორ მხა­რეს კლდო­ვა­ნი, შვე­უ­ლი ხრა­მე­ბია, მე­სა­მე მხა­რე გა­ლავ­ნი­თაა შე­მო­საზღ­ვ­რუ­ლი.

ვახ­ტანგ I გორ­გას­ლის დე­დამ, დე­დო­ფალ­მა საგ­დუხ­ტ­მა, რო­მე­ლიც წარ­მო­შო­ბით ირა­ნე­ლი იყო, „აღა­შე­ნა სამ­შ­ვილ­დე“ და მას შემ­დეგ, რაც ქრის­ტი­ა­ნო­ბა მი­ი­ღო, აქ ღვთის­მ­შობ­ლის მი­ძი­ნე­ბის სა­ხე­ლო­ბის ეკ­ლე­სია – სი­ო­ნი ააგო. სამ­შ­ვილ­დე ქვე­მო ქარ­თ­ლის სად­რო­შოდ ით­ვ­ლე­ბო­და. არაბ­თა ბა­ტო­ნო­ბის დამ­ყა­რე­ბის შემ­დეგ კი თბი­ლი­სის სა­ა­მი­როს და­ექ­ვემ­დე­ბა­რა, მოგ­ვი­ა­ნე­ბით, IX სა­უ­კუ­ნის ბო­ლოს, სამ­შ­ვილ­დეს ანი­სის სა­მე­ფო და­ე­უფ­ლა, X სა­უ­კუ­ნის და­სას­რულს ტა­შირ-ძო­რა­კე­თის სა­მე­ფოს დე­და­ქა­ლა­ქი იყო, ვიდ­რე ბაგ­რატ IV-მ (1027-1072) არ და­იბ­რუ­ნა სო­მეხ­თა მე­ფის, კვი­რი­კე II-ის შეპყ­რო­ბის შემ­დეგ. უკ­ვე XII სა­უ­კუ­ნე­ში, და­ვით აღ­მა­შე­ნე­ბელ­მა სამ­შ­ვილ­დე თურქ-სელ­ჩუკ­თა­გან გა­ა­თა­ვი­სუფ­ლა და იგი ორ­ბელ­თა ფე­ო­და­ლუ­რი საგ­ვა­რე­უ­ლოს კუთ­ვ­ნი­ლე­ბა და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს ამირ­ს­პა­სა­ლა­რის რე­ზი­დენ­ცია გახ­და. „ორ­ბელ­თა ამ­ბო­ხის“ ჩახ­შო­ბის შემ­დეგ (1177) სამ­შ­ვილ­დე სა­ქარ­თ­ვე­ლოს მე­ფეს ემორ­ჩი­ლე­ბო­და.

ქა­ლა­ქის ბე­დი, კი­დევ ერ­თხელ, მოგ­ვი­ა­ნე­ბით, 1795 წელს, სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში აღა-მაჰ­მად ხა­ნის შე­მო­სე­ვის შე­დე­გად შე­იც­ვა­ლა, სო­მე­ხი ეროვ­ნე­ბის მო­სახ­ლე­ო­ბა ლო­რე­დან ბორ­ჩა­ლოს მაზ­რა­ში (დღე­ვან­დე­ლი მარ­ნე­უ­ლის მუ­ნი­ცი­პა­ლი­ტე­ტი) შე­მო­ვი­და, კერ­ძოდ, ქო­ლა­გირ­ში, ხო­ლო 1816 წელს სამ­შ­ვილ­დის მი­წა­ზე და­სახ­ლ­და. დღეს სო­ფე­ლი სამ­შ­ვილ­დე მის­გან 4 კმ-ით და­შო­რე­ბულ და­ღე­თის თემ­ში შე­დის, სა­დაც ასე­ვე ეთ­ნი­კუ­რად სო­მე­ხი მო­სახ­ლე­ო­ბა ცხოვ­რობს, რო­მე­ლიც მთი­ა­ნი ყა­რა­ბა­ღი­დან XIX ს-ის და­საწყის­ში გად­მო­სახ­ლ­და.

მრა­ვალ­სა­უ­კუ­ნო­ვა­ნი ქარ­ტე­ხი­ლე­ბით სავ­სე წარ­სუ­ლის მქო­ნე სამ­შ­ვილ­დის ნა­ქა­ლა­ქარ­ში პირ­ვე­ლი სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა 1930 წელს და­ღეთ­ში და­არ­ს­და, სა­დაც სამ­შ­ვილ­დე­ლი მოს­წავ­ლე­ე­ბიც იღებ­დ­ნენ გა­ნათ­ლე­ბას; 1939 წლი­დან სკო­ლა სამ­შ­ვილ­დე­შიც გა­იხ­ს­ნა. ერ­თ­სარ­თუ­ლი­ან შე­ნო­ბას, მოგ­ვი­ა­ნე­ბით, მე­ო­რე სარ­თუ­ლი და­ა­შე­ნეს და დღემ­დე ამ სა­ხი­თაა შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბუ­ლი. სო­ფე­ლი მთლი­ა­ნად სომ­ხუ­რე­ნო­ვა­ნია და, შე­სა­ბა­მი­სად, სკო­ლაც. ათე­უ­ლი წლე­ბის წინ, რო­ცა დღის წეს­რიგ­ში დად­გა სა­ხელ­მ­წი­ფო ენის შეს­წავ­ლის სა­კითხი, პირ­ვე­ლი სირ­თუ­ლე­ე­ბის გა­და­ლახ­ვა ჩემს მშობ­ლებს, პე­და­გო­გებს – როს­ტომ და მა­ნა­ნა გი­გა­უ­რებს მო­უ­წი­ათ. მა­თი ძა­ლის­ხ­მე­ვით გა­იხ­ს­ნა სკო­ლა­ში ქარ­თუ­ლი ენის კა­ბი­ნე­ტი, ისი­ნი ედ­გ­ნენ მხარ­ში პრო­ექ­ტის – ქარ­თუ­ლი, რო­გორც მე­ო­რე ენა, ახალ­გაზ­რ­და პე­და­გო­გებს. ახ­ლა უკ­ვე მე და ჩე­მი კო­ლე­გე­ბი მაქ­სი­მა­ლუ­რად ვცდი­ლობთ, ღირ­სე­უ­ლად გა­ვაგ­რ­ძე­ლოთ წი­ნა­მორ­ბე­დი ღვაწ­ლ­მო­სი­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბის მი­ერ გაკ­ვა­ლუ­ლი გზა, და­ვეხ­მა­როთ ჩვენს თა­ნა­მე­მა­მუ­ლე­ებს, რომ ქარ­თუ­ლი სა­ხელ­მ­წი­ფოს სრულ­ფა­სო­ვან მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბად იგ­რ­ძ­ნონ თა­ვი, რის­თ­ვი­საც ქარ­თუ­ლი ენის ცოდ­ნა უმ­თავ­რე­სი პი­რო­ბაა. ეს კარ­გად ეს­მით ჩე­მი მოს­წავ­ლე­ე­ბის მშობ­ლებ­საც, რა­ო­დენ სა­სი­ხა­რუ­ლოა მას­წავ­ლებ­ლის­თ­ვის, რო­ცა მშო­ბე­ლი გე­უბ­ნე­ბა, სკო­ლი­დან მო­სუ­ლი ჩე­მი შვი­ლი, პირ­ველ რიგ­ში, ქარ­თულს მე­ცა­დი­ნე­ობ­სო. წლე­ბია ბი­ლინ­გ­ვუ­რი სწავ­ლე­ბაა და­ნერ­გი­ლი ჩვენს სკო­ლა­ში, რაც უად­ვი­ლებს სო­მეხ მოს­წავ­ლე­ებს სწავ­ლა-სწავ­ლე­ბის პრო­ცესს, მე­ტი ინ­ტე­რე­სით ერ­თ­ვე­ბი­ან კლას­გა­რე­შე ღო­ნის­ძი­ე­ბებ­ში, მო­ნა­წი­ლე­ო­ბენ ოლიმ­პი­ა­დებ­ში, სას­კო­ლო ღო­ნის­ძი­ე­ბებ­ში, აქვთ წარ­მა­ტე­ბე­ბი სწავ­ლა­ში, რაც ჩვე­ნი სკო­ლის 18-ივე პე­და­გო­გის დამ­სა­ხუ­რე­ბაა. მათ­გან 6 უფ­რო­სი მას­წავ­ლე­ბე­ლია, და­ნარ­ჩე­ნე­ბი მას­წავ­ლე­ბელ­თა სა­სერ­ტი­ფი­კა­ციო გა­მოც­დებ­ზე არი­ან და­რე­გის­ტ­რი­რე­ბუ­ლი. წარ­მა­ტე­ბებს ვუ­სურ­ვებ თი­თო­ე­ულ მათ­განს.

და­ბო­ლოს, პა­ტი­ვის­ცე­მით მინ­და მო­ვიხ­სე­ნიო სამ­შ­ვილ­დის სკო­ლის დი­რექ­ტო­რე­ბი სხვა­დას­ხ­ვა წლებ­ში: იშ­ხარ ჯა­გი­ნი­ა­ნი, ავე­ტიკ ოგა­ნე­ზი­ა­ნი, ფი­რუზ ავა­ქი­ა­ნი, ფა­ფელ პეტ­რო­სი­ა­ნი, ანუ­შიკ საგ­რა­დი­ა­ნი, ვარ­თან არუ­თი­ნი­ა­ნი, ალა სი­რო­მი­ა­ტო­ვა. თი­თო­ე­ულ მათ­განს მი­უძღ­ვის წვლი­ლი სკო­ლის გან­ვი­თა­რე­ბა­ში. უკ­ვე მე­სა­მე წე­ლია კო­ლე­გა-დი­რექ­ტო­რე­ბის დაწყე­ბულ საქ­მეს აგ­რ­ძე­ლებს ბა­ტო­ნი ფი­რუ­ზის ქა­ლიშ­ვი­ლი, ქალ­ბა­ტო­ნი აიკა­ნუ­ში, რო­მე­ლიც უპი­რო­ბო მხარ­დამ­ჭე­რია ყვე­ლა იმ ინი­ცი­ა­ტი­ვის, რაც სწავ­ლა-სწავ­ლე­ბის ხა­რის­ხის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბას წა­ად­გე­ბა.