ყველასთვის კარგად ნაცნობი სკოლამდელი დაწესებულება – საბავშვო ბაღი ძალიან დიდ როლს ასრულებს ბავშვის ადრეული განვითარების კუთხით. ბაღი ბავშვს ეხმარება სხვადასხვა უნარების განვითარებაში, როგორიცაა სოციალურ-ემოციური უნარები, რაც გულისხმობს სხვებთან ურთიერთობას, ემოციების რეგულაციას და სხვადასხვა გარემოსთვის დამახასიათებელი ქცევის პატერნების და წესებისადმი მიმღებლობის გაზრდას. გარდა ამისა ბაღის აქტივობები, თამაშები და თანატოლებთან კომუნიკაცია ბავშვის სამეტყველო, კოგნიტური და ადაპტური უნარების განვითარებასაც უწყობს ხელს. ბაღში ბავშვი მეტად დამოუკიდებელი ხდება, ვითარდება თვითმოვლის უნარები და რუტინისადმი დადებითი დამოკიდებულება.
☑️🔹მიუხედავად ბაღის ბევრი დადებითი მხარისა, მაინც რა მნიშვნელობა აქვს ბაღს ბავშვის ცხოვრებაში? ალბათ გიფიქრიათ ამაზე, თუ რა განსხვავებაა, ბავშვი ეზოში ითამაშებს სხვა ბავშვებთან თუ სპეციალურად გამოყოფილ სივრცეში, რომელსაც საბავშვო ბაღს ვეძახით.
ბაღის უმთავრესი დანიშნულება ბავშვის იმ დონეზე მომწიფებაა სოციალურად, რომ მას სკოლაში ადაპტაცია არ გაუჭირდეს. ბაღი ბავშვს სკოლისთვის ამზადებს.
სახელი „სკოლამდელი დაწესებულებაც“ სწორედ ამას გულისხმობს, ბაღში ბავშვები ჯერ წრეზე სხედან და მღერიან, შემდეგ ამ აქტივობას სკოლა და მაგიდებთან ჯდომა ცვლის, როგორც ბაღში ჰყავს ბავშვს აღმზრდელი, შემდგომ ეს დამრიგებელია სკოლაში, როგორც ბაღშია საათობრივად გაწერილი აქტივობები, ისევეა სკოლაშიც საგაკვეთილო განრიგი… ბაღი სკოლისთვის და სამომავლო ცხოვრებისთვის ბავშვის მზადებაა.
ძალიან დიდ როლს თამაშობს ბავშვის ბაღისადმი ადაპტაცია მის სამომავლო მდგომარეობაზე სასკოლო გარემოში. მნიშვნელოვანია ამაზე თავიდანვე ვიზრუნოთ და ვიცოდეთ თუ რა მიზნით უნდა გავამახვილოთ ყურადღება ბაღში ბავშვის ადაპტაციის პროცესზე. ეს გააზრებული უნდა ჰქონდეს როგორც ბაღის პედაგოგებს, ისე ბავშვის მშობლებს.
სკოლამდელი დაწესებულებების სწავლების უმთავრესი სტრატეგია და მეთოდი თამაშია. თამაშის პროცესში ბავშვი იყენებს ყველა იმ უნარს, რის საშუალებასაც მისი განვითარების მდგომარეობა აძლევს. უზნაძე ამბობდა, რომ ჩვილი ბავშვი მთლიანად აღმზრდელის „მფარველობის ქვეშაა“, ის კვებავს, აცმევს, აძლევს მოძრაობის და გადაადგილების საშუალებას, განაგებს მის ცხოვრებას, ხოლო თამაშის დროს ბავშვი უკვე ყველა იმ უნარს იყენებს, რომელიც მას, ჯერჯერობით, ყოველდღიურ ცხოვრებაში არ სჭირდება, მაგრამ სამომავლოდ მათი განვითარება მისი დამოუკიდებელი ცხოვრების გარანტიაა.
☑️🔹 როგორ მოვიქცეთ, როცა ბავშვს უჭირს ბაღში ადაპტაცია? მოდი, გამოვყოთ ის ფაქტორები, რაც ადაპტაციის პროცესზე მოქმედებს:
♦ უცხო ადამიანები და შფოთვა უცხო გარემოს დანახვისას.
♦ რუტინა, რომელიც აქამდე მის ცხოვრებაში არ არსებობდა.
♦ გაურკვეველი მოლოდინები, რაც ზრდის შფოთვას.
♦ განშორება დედასთან და არაჯანსაღი მიჯაჭვულობა.
♦ აღზრდის სტილი, რომელიც სრულიად განსხვავდება ბაღის აღმზრდელის პედაგოგიური მიდგომისგან.
დღესდღეობით, კარგად ნაცნობი სტრატეგიაა საგანმანათლებლო სივრცეში ბავშვებში წინასწარგანწყობის შექმნა, რომელიც ამცირებს რთულ ქცევას. წარმოიდგინეთ თქვენი თავი, როცა თქვენს მეგობარს უცხო ადგილას მიჰყავხართ და თან არ გეუბნებათ წინ რა გელოდებათ. ხომ აღელდებით? უამრავი წარმოდგენა და ფიქრი შეცვლის ერთმანეთს. ასე არიან ბავშვებიც. მნიშვნელოვანია, რომ ბაღის გაცნობა ბავშვის ცხოვრებაში მოხდეს არა პირველ დღეს, არამედ რამდენიმე თვით ადრე.
რამდენიმე თვით ადრე გააცანით მას ბაღის ლოკაცია, გარემო, შენობა, კარები, მოხატული კედლები, პედაგოგი და 1-2 ბავშვი მაინც. წინასწარ ისაუბრეთ იმაზე, რომ მალე იგი აქ, სხვა ბავშვებთან ერთად, ითამაშებს, სხვადასხვა თამაშებში ჩაერთვება, თავისი საყვარელი სათამაშოებიც კი შეუძლია მოიტანოს და მიუჩინოს ადგილი.
გადაუღეთ მხიარული და საინტერესო ფოტოები ბაღის სივრცეში, რომელსაც საღამოობით ოჯახის სხვა წევრებს აჩვენებს და მოუყვება, რომ ბაღის სახით მას ახალი სათამაშო ადგილი აქვს.
თუ გაქვთ საშუალება, რომ წინასწარ გააცნოთ ბავშვს რამდენიმე თანატოლი, ეს მას დაეხმარება მეტად თავდაჯერებულად და მეგობრების გარემოში იგრძნოს თავი ბაღში.
მშობლები ხშირად სვამენ კითხვას, თუ როგორ მოამზადონ ბავშვები ბაღისთვის?! დაიწყეთ სახლის გარემოში რუტინის შექმნით. შექმენით ძილის, კვების, თამაშის და სხვადასხვა გასვლითი აქტივობების რუტინა და, რაც მთავარია, ბავშვი ჩართეთ ამ პროცესში. ხშირად ბავშვებს უჭირთ, ამ ასაკში, გეგმების ვერბალურად დამახსოვრება, ამიტომ თქვენი დღის რუტინა გააფორმეთ, დაასურათეთ, დახატეთ და ვიზუალურად წარმოაჩინეთ.
იმისათვის, რომ შემცირდეს შფოთვა, თუ რას ელიან მისგან გარშემომყოფები ბაღში, საუკეთესო მეთოდია ამის სხვა ადამიანებზე ჩვენება. ამიტომაც ვიყენებთ ზღაპრებს, მოთხრობებს და ანიმაციებს, რომ სხვების მაგალითზე ვაჩვენოთ და ვასწავლოთ ბავშვებს რომელია მისაღები ან მიუღებელი ქცევა კონკრეტულ გარემოში, ან უბრალოდ დავაფიქროთ, რომელი ქცევა უფრო უკეთესია ავირჩიოთ და რას მოგვიტანს ეს. გამოიყენეთ ეს მეთოდი და შექმენით პატარა ამბები სხვა ბავშვების ბაღში სიარულთან დაკავშირებით.
ბაღში შეყვანამდე რამდენიმე თვით ადრე, დაიწყეთ მუშაობა იმაზე, რომ ბავშვის თქვენზე დამოკიდებულება შემცირდეს და გაიზარდოს მისი დამოუკიდებლობის ხარისხი. ისწავლოს არა მხოლოდ ოჯახის წევრებთან, არამედ სხვა ადამიანებთან ურთიერთობა, თამაში და მათთან დროის გატარება.
არ გაეპაროთ ბაღიდან, არ დაემშვიდობოთ ხანგძლივად და შფოთვით, უბრალოდ ჩაეხუტეთ და უთხარით, რომ ახლა თქვენც სამსახურში მიდიხართ, ის კი ბაღში იქნება, საღამოს კი ისევ ერთად გაატარებთ დროს. ჩაეხუტეთ და პოზიტიურად დაემშვიდობეთ. დაიმახსოვრეთ, თუ თქვენ ინერვიულებთ და განიცდით ბაღში მისი დატოვების ფაქტს, ამას ბავშვიც იგრძნობს.
ბაღში ბავშვის ადაპტაციის დრო ძალიან ინდივიდუალურია, შეიძლება რამდენიმე დღე ან თვეც კი გაგრძელდეს. თუ ადაპტაციის პროცესი ძალიან მტკივნეულად მიმდინარეობს, რაც ბავშვის რთულ ქცევასა და შფოთვის დონის ზრდაში გამოიხატება, გირჩევდით, რომ დასაწყისში სრული დროით არ დატოვოთ და ნელნელა გაზარდოთ მისი ბაღში ყოფნის დრო. ასევე, მასთან ერთად გაატაროთ დროის გარკვეული ნაწილი და როცა ჩაერთვება მისთვის რომელიმე საინტერესო აქტივობაში, მაშინ დაემშვიდობოთ.
მთავარია, არ დანებდეთ და არ განსაზღვროთ თქვენი შვილის ბაღში ადაპტაციის დრო სხვა ბავშვებთან შედარებით. ცვლილებებს ყველა ერთნაირად ვერ იღებს და ერთი ტემპით ვერ აღიქვამს.
კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი დეტალი, რაც ადაპტაციის პროცესში შეგიძლიათ გაითვალისწინოთ, ბავშვისთვის საყვარელი და ნაცნობი დეტალების ბაღის გარემოში გამოყენებაა. მაგალითად, თუ თქვენი პატარა ბაღში იძინებს, ეცადეთ მისი საწოლისთვის დამახასიათებელი ნაცნობი ნივთები და აქსესუარები გამოიყენოთ, თუ მისთვის კვების პროცესი სენსიტიურია, საყვარელი ჭურჭელი წაუღეთ ბაღში, მისი საყვარელი სახლის ფეხსაცმელი და ა.შ.
გარდაქმენით ბაღის გარემო ბავშვისთვის ნაცნობ და მშობლიურ ადგილად, სადაც მას მხიარული ბავშვები და მოსიყვარულე აღმზრდელები ელოდებიან.
როცა ბაღის გაცდენა მოგიწევთ, აუცილებლად გადაეცით მისი აღმზრდელისგან მოკითხვა და თბილი სიტყვები, თუ როგორ დააკლდება ბაღს და როგორ ელოდებიან მას მეგობრები.
მაქსიმალურად ითანამშრომლეთ პედაგოგებთან, ბავშვზე მნიშვნელოვანი ინფორმაციის მიწოდება და მათი შემზადება, სხვადასხვა სპეციფიკური სიტუაციების დროს, კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი გასაღები იქნება, რომ ბავშვთან მალე დაამყარონ კომუნიკაცია და შემცირდეს მათ შორის კომუნიკაციური ბარიერები.
სოფო მელაძე – ბავშვთა ადრეული განათლების სპეციალისტი, განათლების ფსიქოლოგი
