პრობლემაზე დაფუძნებული სწავლება

თეა ზაკალაშვილი

შპს „უცხო ენების სკოლა ნინო“ ბიოლოგიის მასწავლებელი

პრობლემაზე დაფუძნებული სწავლება (PBL) არის მოსწავლეზე ორიენტირებული მიდგომა, რომლის დროსაც მოსწავლეები სწავლობენ ჯგუფური მუშაობის გზით პრობლემის გადასაჭრას. ეს პრობლემა არის ის, რაც განაპირობებს მოტივაციასა და სწავლა-შემეცნებას კონკრეტულ საგანში.

რატომ გამოვიყენოთ პრობლემაზე დაფუძნებული სწავლება?

ნილსონი (2010) ჩამოთვლის სასწავლო შედეგებს, რომლებიც ასოცირდება PBL-თან. კარგად შემუშავებული PBL პროექტი მოსწავლეს აძლევს შესაძლებლობას, განავითარონ უნარები, რომლებიც დაკავშირებულია შემდეგთან:

♦ გუნდებში მუშაობა – უკავშირდება მოსწავლეთა ინტერპერსონალური ინტელექტისა და კოლაბორაციის ფუნქციური უნარის განვითარებას;

♦ პროექტების მართვა და ლიდერის როლების დაკავება – ამზადებს თაობებს სწორი ეკონომიკურ-ფინანსური ხედვებისთვის და მეწარმეობა-მოქალაქეობის 21-ე საუკუნის კომპეტენციისთვის;

♦ ზეპირი და წერილობითი კომუნიკაცია – ამზადებს მოსწავლეს სწორი და ეფექტიანი კომუნიკაციის არხებისა და ხელოვნების მიმართულებით;

♦ ჯგუფური პროცესების თვითშეგნება და შეფასება – ავითარებს მეტაკოგნიციასა და თვითრეგულაციას;

♦ დამოუკიდებლად მუშაობა – აყალიბებს დამოუკიდებელ, გადაწყვეტილების მიმღებ მოქალაქეს;

♦ კრიტიკული აზროვნება და ანალიზი – ქმნის ფუნქციური უნარის – კრიტიკული აზროვნების – განვითარების შესაძლებლობას;

♦ ცნებების ახსნა – მეურნეობის დარგებში ოპერირების საშუალების წინაპირობაა;

♦ თვითმართული სწავლა – ემოციური წონასწორობის საფუძველია;

♦ კურსის შინაარსის გამოყენება რეალურ სამყაროში არსებულ მაგალითებზე – ავითარებს ტრანსფერირებას;

♦ კვლევა და ინფორმაციული წიგნიერება – ძლიერდება მოსწავლე რაოდენობრივ წიგნიერებასა და გლობალური მოქალაქეობის თვალსაზრისით;

♦ პრობლემების გადაჭრა სხვადასხვა დისციპლინაში – ავითარებს დაბრკოლებათა გადალახვის სხვადასხვა უნარს.

PBL დავალებები შეიძლება იყოს მოკლე, ან შეიძლება იყოს უფრო მოცულობითი და მოიცვას მთელი სემესტრი. PBL ხშირად ჯგუფზეა ორიენტირებული, ამიტომ სასარგებლოა გამოყოთ საკლასო დრო, რათა მოსწავლეები მოემზადონ ჯგუფურად სამუშაოდ.

პრობლემაზე დაფუძნებული სწავლებისთვის:

♦ შეისწავლეთ და განსაზღვრეთ პრობლემა (მაგალითად, პანდემია)

♦ გამოიკვლიეთ, მოსწავლეებმა რა იციან პრობლემასთან დაკავშირებული ძირითადი საკითხების შესახებ

♦ განსაზღვრეთ, რა უნდა ისწავლონ და სად შეუძლიათ მიიღონ ინფორმაცია და ინსტრუმენტები, რომლებიც აუცილებელია პრობლემის გადასაჭრელად

♦ შეაფასეთ პრობლემის გადაჭრის შესაძლო გზები

♦ პრობლემის გადაჭრა

პრობლემაზე დაფუძნებული სწავლის დაწყებისას, უნდა განვსაზღვროთ, რა გსურთ, მოსწავლეებმა იცოდნენ ან შეძლონ დავალებაში მონაწილეობის შემდეგ.

ასეთი ტიპის სწავლება გამოვიყენე პანდემიებზე, ასევე – დაუნის სინდრომის, აუტიზმის, დისლექსიის, ალკოჰოლიზმის, ნარკომანიის, ტოქსიკომანიის სწავლებისას. ბიოლოგია იმ საგანთა რიგს მიეკუთვნება, როცა პრობლემაზე დაფუძნებული სწავლება მაქსიმალურად უზრუნველყოფს მოსწავლეთა ჩართულობასა და მოტივაციას.

კოლეგებს ვაძლევ რეკომენდაციას, როცა ასეთი ტიპის სწავლებას გეგმავთ, მოიფიქრეთ პრობლემა. იდეალურ შემთხვევაში, ეს იქნება რეალურ სამყაროში არსებული სიტუაცია, რომელიც წააგავს იმას, რასაც მოსწავლეები შეიძლება შეხვდნენ მომავალ კარიერაში, მიმდინარე პერიოდში, მომავალ ცხოვრებაში. შემთხვევები ხშირად არის PBL საქმიანობის საფუძველი. ადრე შემუშავებული PBL აქტივობები შეგიძლიათ იხილოთ ონლაინ დელავერის უნივერსიტეტის PBL Clearinghouse of Activities-ის (https://itue.udel.edu/pbl/problem-based-learning/) მეშვეობით.

პრობლემაზე დაფუძნებული სწავლებისთვის თავიდანვე ჩამოაყალიბეთ ძირითადი წესები, რათა მოამზადოთ მოსწავლეები ჯგუფში ეფექტურად მუშაობისთვის. გააცანით მოსწავლეებს ჯგუფური პროცესები და შექმენით მამოტივირებელი სავარჯიშოები, რათა მათ საშუალება მისცენ ივარჯიშონ როგორც საკუთარი, ისე თანატოლების მუშაობის შეფასებაში. საჭიროა, რომ მოსწავლეებმა სხვადასხვა როლები შეასრულონ ან სამუშაო ერთმანეთს გადაუნაწილონ. ალტერნატიულად, პროექტმა შეიძლება მოითხოვოს მოსწავლეების დაფიქრება სხვადასხვა პერსპექტივიდან, როგორიცაა ხელისუფლების წარმომადგენლების, ადგილობრივი ბიზნესის მფლობელების და ა.შ. დაადგინეთ, როგორ შეაფასებთ და შეაფასებთ დავალებას. იფიქრეთ, რომ თანატოლების შეფასება საერთო შეფასების ნაწილი იყოს.

წყარო: https://teaching.cornell.edu/problem-based-learning

Nilson, L. B. (2010). Teaching at its best: A research-based resource for college instructors (2nd ed.).  San Francisco  https://wp.stolaf.edu/cila/files/2020/09/Teaching-at-Its-Best.pdf

ლინდა ნილსონი (2010). სწავლება საუკეთესოდ: კვლევაზე დაფუძნებული რესურსი კოლეჯის ინსტრუქტორებისთვის (მე-2 გამოცემა). სან ფრანცისკო.