იამზე მსხვილიძე
სსიპ ახალქალაქის მუნიციპალიტეტის დილისკის №1 საჯარო სკოლის კონსულტანტი მასწავლებელი
მე გახლავართ იამზე მსხვილიძე, დავიბადე და გავიზარდე ბაღდათის მუნიციპალიტეტის სოფელ მეორე ფერსათში, დავამთავრე ფერსათის №1 საჯარო სკოლა და იმავე წელს ჩავირიცხე თსუ-ს ახალციხის ფილიალში, ფილოლოგიის ფაკულტეტზე. უნივერსიტეტის დამთავრებისთანავე, სწავლა გავაგრძელე თბილისის შოთა რუსთაველის სახელობის ენათმეცნიერების ინსტიტუტში, ჩავაბარე გამოცდები, დამიმტკიცდა საკვალიფიკაციო თემა, უახლესი ქართული ლიტერატურის მიმართულებით – „ალ. ქუთათელის ცხოვრება და შემოქმედება“ და აქტიურად დავიწყე მწერლის საარქივო მასალის დამუშავება, გავიცანი მწერლის ოჯახი, მისი არაჩვეულებრივი შვილი ვახტანგ ქუთათელი და მისი ოჯახი, რომელთანაც პერიოდულად ვსტუმრობდი და საინტერესო მოგონებებს მაწვდიდა მწერლის შესახებ. ამავე დროს, აქტიურად ვაქვეყნებდი ნაშრომებს ახალგაზრდა მეცნიერ-თანამშრომელთა კრებულებში, ასევე სტატიებს სხვადასხვა ჟურნალ-გაზეთებში. 2000 წლიდან მუშაობა დავიწყე ახალციხის უნივერსიტეტში, ქართული ლიტერატურის ისტორიის კათედრაზე ლაბორანტად, ამასთანავე, ვიყავი მიწვეული მასწავლებელი ქართული ლიტერატურის მიმართულებით. 10 წელი ვიმუშავე უნივერსიტეტში. სწორედ ამ პერიოდში გახდა ჩემთვის ცნობილი, რომ განათლების სამინისტრო და მასწავლებლის პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი ახორციელებდა ძალიან საჭირო და მნიშვნელოვან პროგრამას ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ რეგიონებში – „ასწავლე ქართული, როგორც მეორე ენა“. მას შემდეგ პროგრამას ბევრჯერ შეეცვალა სახელი, მაგრამ შინაარსი და მიზნები ისევ უცვლელი დარჩა.
ამ პერიოდში ჩემი გოგონა სოფიო 13 წლის იყო, ჩემი ბიჭი, გიორგი, კი 5 წლის. მეუღლე მესაზღვრეა, სახელმწიფო საზღვრის დამცველი. ცოტა შემეშინდა ამ ნაბიჯის გადადგმა, რადგან ბავშვები პატარები იყვნენ, ამასთანავე, ვიღებდი ძალიან დიდ პასუხისმგებლობას, უნდა მეკეთებინა მაქსიმუმი, არაქართულ თემთან მემუშავა და დამედო შედეგი. ჩემი ოჯახის მხარდაჭერითა და გვერდში დგომით, მიზნები, ორივე მიმართულებით, პირნათლად შევასრულე, მყავს არაჩვეულებრივი მეუღლე, თავისი საქმის პროფესიონალი და წარმატებული შვილები, რომლებითაც არა მარტო მე, არამედ ყველა ნაცნობი თუ ახლობელი ამაყობს. რაც შეეხება ჩემს საქმიანობას დილისკაში, სახელმწიფო ენას ვასწავლი ეთნიკურ უმცირესობას. პედაგოგობა ჩემთვის ნიშნავს მუდმივ განვითარებას, წინსვლას და მოსწავლეების გულებამდე მისასვლელი გზების ძიებას. არაქართულ თემში მუშაობა იყო და არის უდიდესი გამოწვევა, ორმაგი პასუხისმგებლობა, რომელიც საკმაო ძალისხმევას მოითხოვს. ამ წლების განმავლობაში ჩემი ძირითადი მიზანი იყო და არის, არა მარტო სახელმწიფო ენა შევასწავლო ჩემს მოსწავლეებს, თემს, პედკოლექტივს, არამედ ხელი შევუწყო მათ გაიცნონ და შეიყვარონ თავიანთი სამშობლო, საქართველო. ხშირად მითქვამს მათთვის, როგორც მე მაქვს პასუხისმგებლობა ჩემი ქვეყნის წინაშე, ასე გაქვთ თქვენ, ეს ჩვენი სამშობლოა და ერთად უნდა შევქმნათ თავისუფალი, ტოლერანტული, ღირსეული ქვეყანა, ჩვენი წვლილი, სიტყვით თუ საქმით, უნდა შევიტანოთ ქვეყნის განვითარებაში.
ბუნებრივია, მხოლოდ კარგად ჩატარებული გაკვეთილი ვერ მიგვაღწევინებს ამ მიზნებს, ფორმალურ განათლებასთან ერთად მნიშვნელოვანია არაფორმალური განათლების ხელშეწყობა. არაქართულენოვან სკოლებში ენობრივი გარემოს შეცვლის და სახელმწიფო ენის ფუნქციის გაზრდის საუკეთესო საშუალებად სასწავლო პროცესში ინტერკულტურული მიდგომების გამოყენებაა. ვცდილობ, ვასწავლო სიყვარულით, შევაყვარო ქართული ენა და ქართული კულტურა, ავუმაღლო რწმენა, რომ მას გამოუვა, შეძლებს იმ დაბრკოლებების გადალახვას, რომელიც ასე ამუხრუჭებს მის პროფესიულ წინსვლას.ეს ყველაფერი კი უდიდეს პასუხისმგებლობასთანაა დაკავშირებული.
„მე ყოველთვის ვფიქრობდი, რომ პირველი შთაბეჭდილება ადამიანზე ფიქციაა, მაგრამ პირველი შთაბეჭდილება თქვენ შესახებ უცვლელია. როგორც მაშინ, ასევე ახლა, თქვენ ჩემთვის არა მარტო კარგი მასწავლებელი ხართ, თქვენი საქმის პროფესიონალი, კიდევ დიდი და კეთილი მეგობარი ხართ, ნამდვილად კარგი ადამიანი. 5 წლის წინ ჯერ კიდევ არ ვფიქრობდი ჩემს მომავალ პროფესიაზე, მაგრამ თქვენთან ურთიერთობის მერე მივხვდი, რომ მინდა გავხდე მასწავლებელი, ისეთი მასწავლებელი, როგორც თქვენ ხართ, თქვენსავით მზრუნველი, კეთილი და საკუთარ საქმეზე შეყვარებული.“ როდესაც ასეთ სიტყვებს გწერს მოსწავლე (ანუშიკ ქოსატაშიანი), კიდევ უფრო მეტად გიმტკიცდება რწმენა იმისა, რომ ამ სიტყვებისთვის ღირდა მასწავლებლობა. ანუშიკმა მართლაც გაამართლა ჩემი იმედები, დღეს ის უკვე წარმატებული მასწავლებელია.
მაღალმთიანი და არაქართული სკოლების სპეციფიკიდან გამომდინარე, ბევრმა არ იცის, ალბათ, რა სირთულეებთან და პრობლემებთანაა დაკავშირებული ჩასული მასწავლებლების საქმიანობა, მაგრამ ძალისხმევა და შრომა მაშინ არის უსარგებლო, როცა ვერ ხედავ ამ შრომის შედეგს. მე, როგორც რიგითმა პედაგოგმა, ბევრი რამ ვისწავლე და განვვითარდი ამ წლების განმავლობაში, აღმოვაჩინე ბევრი საინტერესო და მნიშვნელოვანი რამ. საქართველოს სიდიადე, მრავალფეროვნება და ამ მრავალფეროვნების სიკეთე აქ, არაქართულენოვან სკოლაში მუშაობის დროს, უფრო შევიგრძენი. სხვანაირად გავიგე და ჩავწვდი ჩემი ქვეყნის სატკივარს და სადარდებელს, სხვანაირი ემოციითა და მონდომებით შევეჭიდე სახელმწიფოებრივ საქმეს და არცთუ წარუმატებლად. მეამაყება ყველა ჩემი განხორციელებული აქტივობა, პროექტი, მოსწავლეთა მონდომება და ჩართულობა.
სიამაყით მინდა ვისაუბრო ჩემს მიღწევებზე: წლების განმავლობაში უამრავი პროექტი დავაინიცირე, დავგეგმე და განვახორციელე. გამოვარჩევდი ჯავახეთში მოსწავლეთა კონფერენციას, რომელიც დამხმარე მასწავლებელთან, ლელა ნიკოლაძესთან ერთად განვახორციელე – „კულტურა საზღვრების გარეშე“, ჯერ კიდევ 2014 წელს. მას შემდეგ, ყოველწლიურად, იზრდება ჩემი პროექტებისა და ინიციატივების სია, რომელშიც ჩართული იყო ჩვენი რეგიონის 17 საჯარო სკოლა, მათ შორის სამი ქართული სკოლა. წარმოდგენილი საინტერესო და მრავალფეროვანი თემებით, ნათლად გამოიკვეთა არაქართველი ბავშვების ენის ფლობის გარკვეული დონე, რომელიც ყოველწლიურად შესამჩნევად უმჯობესდება.
ასევე, საკმაოდ ეფექტური იყო ქართული ენის კვირეულის ორგანიზება, რომელიც მიზნად ისახავდა მოსწავლეებში ლამაზად წერის პოპულარიზაციას, მოსწავლეთა მოტივაციის ამაღლებას, ხელით წერის კულტურის განვითარებასა და მათი შემოქმედებითი უნარების წარმოჩენას, ღონისძიებაში ქართველ ბავშვებთან ერთად მონაწილეობას, ურთიერთობის გამყარებას და სასკოლო ცხოვრების გამრავალფეროვნებას. გაფორმდა კედლის გაზეთები, დაამზადეს კრეატიული ჩარჩოები, რომლებზეც მხატვარ კალიგრაფთა კავშირის მიერ საჩუქრად გამოგზავნილი „ვეფხისტყაოსნის“ ორიგინალი ხელნაწერები გამოიფინა.
ქართული ენის კვირეულის ფარგლებში, ასევე, ჩატარდა მეტად მნიშვნელოვანი ღონისძიება „ძმაო, ძმითა ხარ ძლიერი“, რომელიც ორი ერის მრავალსაუკუნოვან მეგობრობას მიეძღვნა და რომელშიც, სომეხ ბავშვებთან ერთად, მონაწილეობდა ახალციხის №5 საჯარო სკოლის ფოლკლორული ანსამბლი. ჩავატარეთ კონკურსი „ყველაზე ნიჭიერი“. მოსწავლეებმა გააკეთეს პრეზენტაციები ქართული დამწერლობის შესახებ, შეიქმნა საუკეთესო ხელნაწერი ნიმუშები და გამოვლინდა კალიგრაფიის კონკურსის გამარჯვებულები. მოსწავლეთა გამორჩეულმა ნამუშევრებმა თბილისში გამართულ კალიგრაფიის კონკურსზეც მოიპოვა საპრიზო ადგილები და ფასიანი საჩუქრები. ასეთი სახის კონკურსებმა სტიმული მოგვცა, რამდენიმე სკოლას, ერთობლივად, შეგვექმნა ხელნაწერი წიგნები ვაჟა-ფშაველას შემოქმედებიდან. ასევე, დავაორგანიზე „მასწავლებელთა კონფერენცია — საუკეთესო პრაქტიკის გაზიარება“, გვიმასპინძლა სამცხე-ჯავახეთის უნივერსიტეტმა, ახალქალაქის მესამე კორპუსში.
ასევე მნიშვნელოვანია და სიამაყით მინდა აღვნიშნო, სკოლებთან პარტნიორობის და თანამშრომლობის ფარგლებში, განხორციელებული რამდენიმე პროექტი. მახსენდება ერთი ფაქტი – „მენტორინგისა და დაკვირვების“ ფარგლებში, I-VI კლასების მასწავლებლებთან გაკვეთილზე დაკვირვებას ვახორციელებდი. დავაკვირდი სსიპ ახალქალაქის მუნიციპალიტეტის სოფელ პტენის საჯარო სკოლის ქართულის მასწავლებლებს. შეხვედრის შემდეგ, როდესაც უკუკავშირს ვაძლევდი, ერთ-ერთ მასწავლებელს შევთავაზე, რომ კარგი იქნებოდა თუ ახლომდებარე სკოლები – დილისკა (სომხური) და პტენა (ქართული) – შემომიერთდებოდა და ერთობლივად დავგეგმავდით პროექტს, რომელიც ხელს შეუწყობდა ორი სკოლის და ორი ერის ბავშვების დამეგობრებას. პროექტის სახელი იქვე მოვიფიქრეთ – „ემეგობრე“. დავწერეთ პროექტი და პირველი ვიზიტი ჩემს, დილისკის №1 საჯარო სკოლაში, განხორციელდა, შემდეგ – პტენაში.
მინდა აღვნიშნო,რომ პროექტის ინიციატორი მე ვიყავი და ჩემი, როგორც არაქართული სკოლის ქართული ენის მასწავლებლის, როლი და აქტივობები ამ პროექტში იყო უმნიშვნელოვანესი, მაგრამ ამ გაზაფხულზე ახალქალაქში გამოცხადებულ კონკურსში, სადაც მხოლოდ ადგილობრივ მასწავლებლებს შეეძლოთ მონაწილეობა, მე, როგორც „ჩასულ“ მასწავლებელს, არ მომცეს მონაწილეობის უფლება. პირველი ადგილი აიღო ჩემმა ინიცირებულმა პროექტმა „ემეგობრე“ და პარტნიორი სკოლის მასწავლებელს, სოფელ პტენიდან, გადაეცა სერტიფიკატი და ფულადი პრემია. ძალიან გულდასაწყვეტი იყო, როცა ჩემი ინიციატივა და ჩემი წვლილი არ გამოჩნდა.
ამის შემდეგ განვახორციელე ასევე მნიშვნელოვანი პროექტი „მეგობრობა გზად და ხიდად“, დილისკის №1 (სომხურ) და ნინოწმინდის №4 (ქართულ) სკოლებს შორის, რომლის ფარგლებშიც, ძალიან საინტერესო თანამშრომლობა შედგა მასწავლებელ ეთერ-ნანა ყრუაშვილთან და მის მოსწავლეებთან.
დაბოლოს, სიამაყით მინდა ვისაუბრო 2024 სასწავლო წელს, ჩემ მიერ, eTvinning-ში განხორციელებულ პროექტებზე. ამ პროექტებზე მე ერთ-ერთ სტატიაში გესაუბრეთ, მაგრამ მიღწევებზე ნამდვილად ღირს, ცალკე სტატიაში ვისაუბრო. აღვნიშნავ, რომ სკოლების პარტნიორობის და დამეგობრების ფარგლებში, ჩემ მიერ განხორციელებული რამდენიმე წარმატებული პროექტის შემდეგ, გადავწყვიტე eTvinning-ში გამეკვალა გზა და დავმეგობრებოდი ევროპის რომელიმე ქვეყნის სკოლას. სამი ძალიან საინტერესო პროექტი განვახორციელე – პირველი და მნიშვნელოვანი იყო „კულტურათა მრავალფეროვნება-მეგობრობის ხიდები“, რომლის დამფუძნებელი მე ვიყავი და თანადამფუძნებლად კაუნასის გიმნაზიის ლიეტუვური ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი ასტა ვალენტაინე ავირჩიე.ჩართული მყავდა 15 სკოლის 21 მასწავლებელი. ასევე პარტნიორი ვიყავი შემდეგ საერთაშორისო პროექტებში – „ზღაპრების სამყარო“ და „ჩვენი კულტურული მემკვიდრეობა“ .სამივე პროექტმა მოიპოვა ეროვნული ხარისხის ეტიკეტი არა მარტო საქართველოში, არამედ თითქმის ყველა მონაწილე ქვეყანაში.
ეს ძალიან მახარებს და სიამაყით მავსებს. ასევე, ამ წლის უდიდესი წარმატება და მიღწევა იყო, როდესაც სსიპ მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრიდან პროგრამა eTwinning-ის ფარგლებში გამოცხადებული კონკურსის შედეგები მაცნობეს:
„გილოცავთ! თქვენი კანდიდატურა შერჩეულ იქნა საერთაშორისო სემინარებსა და კონფერენციებში მონაწილეობისათვის“.
ეს იყო ჩემი შრომის და ძალისხმევის დაფასება, ყურადღება და სტიმული.
eTwinning-ის ფარგლებში საერთაშორისო სემინარი გაიმართა ესპანეთში, ქალაქ ტოლედოში, 2024 წლის 3-5 ოქტომბერს, თემაზე – „ფოკუსირება კეთილდღეობაზე“. სემინარში მონაწილეობისას მივიღე უდიდესი გამოცდილება, შევიძინე ახალი პარტნიორები, დავგეგმეთ ახალი პროექტები: 1. „Mobiles 4 Creativity“; 2. „Creative Minds, United Voices“. ასევე, ვიწყებ სამ სხვადასხვა პროექტზე მუშაობას, რომელთა დამფუძნებელიც მე ვარ, ესენია: 1. „Friendship opens all doors“ ან „The Princess and the Resilient Alliance“ (ერთ-ერთ სახელს დავტოვებ). თანადამფუძნებელი მეყოლება ჩრდილოეთ მაკედონიიდან; 2. „Details are perfect cuts and silhouettes of the past“, „get to know and introduce us to your country“, თანადამფუძნებელი – თურქეთიდან; 3. „Open the window – there is a big space ahead“, თანადამფუძნებელი – ბულგარეთიდან.
ასე რომ, ნაყოფიერი, დატვირთული და სინტერესო სასწავლო წელი ელოდება ჩემს მოსწავლეებს, კოლეგებსა და ჩემს სკოლას. აქვე მინდა მადლობა გადავუხადო ჩემს მოსწავლეებს, კოლეგებს: არევ გაბრიელიანს, ანნა პაპიკიანს, სონიკ გოგორიანს, სირანუს სოღოიანს და ყველაზე დიდი მადლობა ჩემი სკოლის დირექტორს, ქალბატონ რიმა მკოიანს, თანადგომისა და მხარდაჭერისთვის, რადგან კარგად მოგეხსენებათ, ასეთი ტიპის პროექტის განხორციელება არაქართულენოვან სკოლებში დიდ ძალისხმევას, მონდომებას, პასუხისმგებლობას, სტიმულსა და მხარდაჭერას საჭიროებს. ამისთვის საჭირო იყო არა მხოლოდ ჩემი მზაობა, არამედ მოსწავლეებისა და სასკოლო საზოგადოების ჩართულობა. ამას ნამდვილად მივაღწიეთ, ეს პროექტი დაეხმარა მოსწავლეებს მეტი რამ გაეგოთ ჯერ საქართველოს, მერე კიდევ ევროპის სხვადასხვა ქვეყნის, მათი ცხოვრების წესის, ტრადიციის, კულტურის შესახებ. ჩვენი მიზანიც ხომ ეს არის: სხვადასხვა კულტურის შესწავლა, მათი უნიკალური მახასიათებლების, წეს-ჩვეულებებისა და ტრადიციების გაგება, ენისა და საგნის სწავლების ჭრილში.
ჩვენი პროექტებით ბევრი რამ ისწავლეს ჩვენმა მოსწავლეებმა. ვფიქრობ, ჩამოუყალიბდებათ განსხვავებული მსოფლხედვა და ქცევა, რომელიც დაეყრდნობა ჰუმანურობის, პასუხისმგებლობის, სოლიდარობის, ურთიერთგაგების, დემოკრატიისა და ტოლერანტობის პრინციპებს. ინტერკულტურული განათლების მიზანს ხომ სწორედ ეს წარმოადგენს – როგორც უმრავლესობის, ისე უმცირესობების მოზარდთა წარმატებული ინტეგრაცია თანამედროვე პოლიეთნიკურ საზოგადოებაში.
