თბილისის 175-ე საჯარო სკოლის XII კლასის მოსწავლეებმა – ელენემ, ნინიმ, გიორგიმ და თამარმა გამოიგონეს ბიოტექნოლოგიური ხელის პროთეზი, რომელიც განსხვავებული, გამორჩეული და უნიკალურია. ყველა ადამიანზე ინდივიდუალურად მორგებული ბიოტექნოლოგიური პროთეზი ამპუტირებული კიდურის მქონე ადამიანებს საშუალებას აძლევს, ხელის ბუნებრივი მოძრაობით, შეიგრძნონ საგნებთან შეხება და ცხოვრების აქტიურ სტილს დაუბრუნდნენ.
თამარ მორგოშია, თბილისის 175-ე საჯარო სკოლაში, უკვე რამდენიმე წელია, არჩევით საგანს – „მეწარმეობის საფუძვლებს“ ასწავლის, რომელიც განათლების სამინისტროს მხარდაჭერითა და Junior Achievemnt საქართველოს მიერ მომზადებული პროგრამით და სასწავლო მასალებით, საჯარო სკოლებში ისწავლება. პროგრამის ფარგლებში, მოსწავლეებმა, მასწავლებელთან ერთად, არაერთი იდეის გენერირება და მნიშვნელოვანი სამეწარმეო იდეის განხორციელება შეძლეს. „მეწარმეობის საფუძვლები“ ერთადერთი საგანია საქართველოს საგანმანათლებლო სივრცეში, რომელიც „კეთებით სწავლებაზეა“ დაფუძნებული.
თამარ მორგოშია, 175-ე საჯარო სკოლის სამოქალაქო განათლების, მეწარმეობის და ეკონომიკის მასწავლებელი: „მოსწავლეები მეწარმეობას და ბიზნესს პრაქტიკაში სწავლობენ, რაც უმარტივებთ ამ რთული დისციპლინის შესწავლას. ეს პროგრამა, ძირითადად, სამეწარმეო იდეების განხორციელებას გულისხმობს. ეს არ არის მხოლოდ პროექტი, არამედ პროცესია, რომლის დროსაც, მოსწავლეები ქმნიან რეალური კომპანიის მოდელს, რომელიც ერთი წლის განმავლობაში ფუნქციონირებს. მოსწავლეთა კომპანიის რეგისტრაცია Junior Achevement საქართველოს ვებგვერდზე ხორციელდება. იდეის ფორმირების შემდეგ, ირჩევენ კომპანიის პრეზიდენტს, ასევე, ავსებენ CV ფორმას და გადიან გასაუბრებას და შერჩეული კანდიდატებით კომპლექტდება დირექტორთა საბჭო. მუშაობენ ბიზნესგეგმის შედგენაზე, განავითარებენ და ბაზარზე გაიტანენ საქონელს ან მომსახურებას. იმისათვის, რომ გაყიდვები დაიწყონ, Junior Achevement საქართველოსგან კომპანიის რეგისტრაციის დამადასტურებელ დოკუმენტს იღებენ. წლის ბოლოს ფინანსური ანგარიშის ფორმას ადგენენ აქციონერებისთვის, გასცემენ ხელფასს, დივიდენდს. ვინაიდან მოსწავლეთა კომპანია სასწავლო მიზნებს ემსახურება, გადასახადს არ იხდის და სასწავლო წლის ბოლოს მისი ლიკვიდაცია ხდება. მათ საშუალება ეძლევათ იდეა სტარტაპად დაარეგისტრირონ და რეალური კომპანია შექმნან.
ტექნოლოგიურმა პროგრესმა განაპირობა ის, რომ ბოლო წლებში, მეწარმეობის გაკვეთილებზე, ძირითადად, ვფიქრობთ ტექნოლოგიების შექმნაზე, რომელიც, ამავდროულად, სოციალურ მიზნებს ემსახურება – პრობლემებიდან ვირჩევთ ერთ-ერთს და ვცდილობთ ისეთი პროდუქტის შექმნას, რომელიც, გარკვეულწილად, გადაჭრის გზად შეგვიძლია შევთავაზოთ მათ, ვისაც ეს სჭირდება. სწორედ ასეთი პროექტია „დიდოსტატი“.
ერთი წლის წინ, მეწარმეობის გაკვეთილზე, მოსწავლეებმა, მასწავლებელთან – თამარ მორგოშიასთან ერთად, მუშაობა დაიწყეს ახალ პროექტზე „დიდოსტატი“. საუბრისას გამოიკვეთა, რომ მედიცინის განვითარების მიუხედავად, ბევრ ადამიანს სჭირდება კიდურის ამპუტაცია. ავადმყოფობების, უბედური შემთხვევების, ომებისა და ტერორიზმის გამო, მსოფლიოში, კიდურებამპუტირებულთა რიცხვი ყოველ წამს იზრდება.
მოსწავლეებმა მოიძიეს ინფორმაცია ორგანიზაციის შესახებ, რომელიც დახმარებას უწევს თბილისში მცხოვრებ ომის ვეტერანებს. შეხვდნენ გმირებს, რომლებმაც ჩვენი ქვეყნის მომავლისთვის ბრძოლაში მიიღეს ფიზიკური დაზიანებები. მათთან გასაუბრებისას მოისმინეს ისტორიები, ყველა ის გულისტკივილი და სირთულე, რომლებსაც ისინი ყოველდღიურად აწყდებიან. მოსწავლეებმა ვეტერანებს გაუზიარეს თავიანთი იდეა, მიიღეს უკუკავშირი და რჩევები. ეს კიდევ ერთი მოტივაცია იყო იმისთვის, რომ დაეწყოთ ზრუნვა ამ ადამიანების პრობლემების მოგვარებასა და ცხოვრების გაუმჯობესებაზე. ასე შეიქმნა კომპანია „დიდოსტატი“. გუნდის წევრებს სახელწოდებაზე ბევრი არ უფიქრიათ, რადგან „დიდოსტატს“ ამპუტირებული ხელის პროთეზები უნდა ეწარმოებინა, ინსპირაცია კონსტანტინე გამსახურდიას „დიდოსტატის მარჯვენა“ გახდა.
კომპანია „დიდოსტატს“ 175-ე საჯარო სკოლის ოთხი წამყვანი მოსწავლე ხელმძღვანელობს:√ ელენე ლაცაბიძე – CEO; √ გიორგი ნემსაძე – წარმოების მენეჯერი;√ ნინი თავბერიძე – 3D მოდელირების ექსპერტი;√ თამარ ბუხრიკიძე – მარკეტინგის მენეჯერი.
ოთხივე პროექტის მონაწილე XII კლასის მოსწავლეები არიან. ტექნოლოგიური სფეროთი მათი დაინტერესება X კლასში დაიწყო, როდესაც პირველი მოსწავლეთა კომპანია „მაჯა“ ჩამოაყალიბეს. საწყისმა ეტაპმა, შემდგომში, დიდი ამბიციების გაჩენას და სირთულეებთან შეჭიდებას შეუწყო ხელი.
როგორც ცნობილია, მსოფლიოში არსებულ სხვადასხვა ხელის პროთეზებს შორის, კომპანია „დიდოსტატის“ მიერ შექმნილი ბიოტექნოლოგიური ხელის პროთეზი განსხვავებული და უნიკალურია, ტრადიციული პროთეზისგან რამდენიმე ფაქტორით განსხვავდება: პირველი – აღადგენს შეგრძნებას საგნებთან შეხებისას, მეორე — არ აქვს მხოლოდ ვიზუალური დატვირთვა, არამედ მთელი ყურადღება მის ფუნქციონალს ეთმობა, მესამე — ამპუტირებულ კიდურზე ქირურგიული ჩარევის გარეშე მაგრდება.
პროდუქტის ფასი 500-დან 700 დოლარამდე მერყეობს და კიდურის ზომაზეა დამოკიდებული. „დიდოსტატი“ ინდივიდუალურად მორგებად პროთეზებს ამზადებს, ამისთვის 3D სკანერს იყენებს, რომლის საშუალებითაც ხდება ადამიანის ამპუტირებული კიდურის სკანირება. შემდეგ იქმნება 3D მოდელი, რომელიც ამპუტირებულ კიდურზე მარტივად მაგრდება, ყოველგვარი ქირურგიული ჩარევის გარეშე.
პროთეზის ტექნიკურ მხარეზე კომპანიის ტექნიკური მენეჯერი გიორგი ნემსაძე გვიამბობს: „ჩვენი პროთეზი საშუალებას აძლევს მომხმარებელს, დაიბრუნოს შეგრძნებები, საგნებთან შეხებისას. პროთეზის ფუნქციონირებას უზრუნველყოფს Myoware-ის კუნთების დაძაბულობის სენსორები, რომელიც კუნთის მოძრაობას აღიქვამს და ელექტროდების სიჩქარის ცვლილებას აფიქსირებს, რაც საშუალებას აძლევს ადამიანს, აკონტროლოს პროთეზის მოძრაობა. თითების ბალიშებში ჩამონტაჟებულია ვიბრაციის ძრავებთან დაკავშირებული ზეწოლის სენსორები, რაც მომხმარებელს საგნებთან კონტაქტის შეგრძნების შესაძლებლობას აძლევს. პროდუქტი ადამიანებს ცხოვრების ჩვეულ წესს უბრუნებს, შეუძლიათ განახორციელონ ყოველდღიური აქტივობები, ჩაერთონ საზოგადოებრივ ცხოვრებაში, ყველა ჩვენგანის მსგავსად“.
მასწავლებლის როლი ამ პროცესში ფასილიტაციაა: „ისინი დაბრკოლებებმა არ უნდა შეაშინოს, უნდა იცოდნენ, რომ შეუძლებელი არაფერია. პროგრამის ფარგლებში, მათ სამეწარმეო უნარებს ვუვითარებ — პროექტის მართვის (მენეჯმენტის) უნარს. ერთი წლის განმავლობაში ამ პროექტით ვცხოვრობ, ვეხმარები საჭირო კონტაქტების მოძიებაში, ვარეგისტრირებ სხვადასხვა მნიშვნელოვან კონკურსსა თუ ჰაკათონზე. ვცდილობთ, ღირსეულად წარვადგინოთ პროექტი სხვადასხვა ფესტივალზე, ქვეყნის შიგნით თუ მის ფარგლებს გარეთ“ – ამბობს ქალბატონი თამარი.
175-ე საჯარო სკოლის მოსწავლეებმა გაგვიზიარეს შთაბეჭდილებები და ხაზგასმით აღნიშნეს, თუ რაოდენ მნიშვნელოვანია მსგავსი პროექტების განხორციელება, მოსწავლეთა კომპანიების შექმნა და მუშაობა სასკოლო სივრცეში.
ელენე ლაცაბიძე:
„პროექტმა ათასგზის ჩამომაყალიბა, როგორც ადამიანი და, ამასთან ერთად, უამრავი რამ შემძინა, როგორც წარმატებისკენ მისწრაფულ მოზარდს. პირველ რიგში, ყველაზე მნიშვნელოვანი ეს ჩემი გუნდია. როგორც CEO-ს, რა თქმა უნდა, უამრავი პასუხისმგებლობა მქონდა, მაგრამ ჩემი გუნდის წევრების გარეშე ამ ყოველივეს მიღწევა შეუძლებელი იქნებოდა. მათი სახით, არა მარტო პასუხისმგებლიანი, შრომისმოყვარე და უდიდესი შესაძლებლობების მქონე ახალგაზრდები გავიცანი, არამედ ნამდვილი მეგობრები შევიძინე. მათი დამსახურებით და ერთმანეთის გვერდში დგომით მივაღწიეთ წარმატებას. ამავდროულად, ამ პროექტმა მომცა მიმართულება, თუ როგორ წარვმართო ჩემი მომავალი, მივხვდი, რა პროფესია უნდა ავირჩიო და როგორ გავუმკლავდე სირთულეებს კრიტიკულ მომენტში. კონკურსზე გამგზავრებამ კი კულტურული გაცვლის მნიშვნელობა და არსი მასწავლა. ამრიგად, ეს პროექტი ნამდვილად წარმოადგენს ჩემი არც თუ ისე დიდი ცხოვრების ყველაზე ამაღელვებელ, ბედნიერ და თავგადასავლებით აღსავსე ეტაპს.“
ნინი თავბერიძე:
„გუნდში ფინანსური მენეჯერის და 3D მოდელირების სპეციალისტის ფუნქციას ვასრულებ. „დიდოსტატის“ წევრობა ჩემთვის ყველაზე დიდი წარმატებაა, რადგან პროექტზე მუშაობისას ბევრი ახალი და ჩემთვის უცხო უნარი შევიძინე, როგორიცაა: ტექნოლოგიებთან ურთიერთობა, გუნდური მუშაობა, კვლევების ჩატარება, 3D მოდელირება და სხვა. ვფიქრობ, ეს უნარები დამეხმარება არა მარტო ამ კონკრეტული პროექტის განხორციელებაში, არამედ მთელი ცხოვრების მანძილზე, ნებისმიერი სირთულის და დაბრკოლების გადალახვაში, ასევე დიდი გავლენა ექნება პროფესიულ არჩევანსა და განვითარებაზეც.“
გიორგი ნემსაძე:
„მოსწავლეთა კომპანიაში ტექნიკური მენეჯერის თანამდებობას ვიკავებ. მე ვარ პასუხისმგებელი პროთეზის აწყობასა და მის ფუნქციურ გამართულობაზე. პროექტმა უდიდესი გამოცდილება შემძინა, დამეხმარა ვყოფილიყავი უფრო გახსნილი და თავდაჯერებული. ჩემთვის დიდი გამოწვევა იყო, 16 წლის ასაკში, ჩემს გუნდთან ერთად, შევჭიდებოდი ისეთი მნიშვნელოვანი პრობლემის მოგვარებას, რასაც კიდურის ამპუტაცია იწვევს.
მადლობა მინდა გადავუხადო ჩემს სკოლას, მასწავლებელს, ჯუნიორ ეჩივმენტს, ათასწლეულის გამოწვევის კონკურსს, რადგან მათი დახმარებით ჩემი სასკოლო ცხოვრება უფრო შემეცნებითი, საინტერესო და სოციალურად აქტიური გახდა. ვფიქრობ, ეს პროექტი, რომელიც სასკოლო პერიოდში დავიწყე, ჩემი ცხოვრების მოტივაცია იქნება.“
თამარ ბუხრიკიძე:
„პირველ რიგში, ამ პროექტმა უდიდესი გამოცდილება შემძინა, მომიწია ისეთ სფეროებში გათვითცნობიერება, რომლებშიც აქამდე ნაკლებად ვიყავი ჩართული, შესაბამისად, ახალი უნარები და ცოდნა შევიძინე. რა თქმა უნდა, გამუდმებით ერთად ვმუშაობდით და ჩვენმა გუნდურობამაც დიდი გავლენა იქონია როგორც ჩვენს, ასევე ჩვენი პროდუქტის განვითარებაზე. დავხვეწე ჩემი ცოდნა ისეთ საკითხებში, როგორიცაა: ინჟინერია, მარკეტინგი, 3D მოდელირება, ვისწავლე როგორ წარმოვაჩინო ჩემი ნამუშევარი, პროექტი ან პროდუქტი სრულყოფილად და დავაინტერესო მსმენელი. პროექტზე მუშაობისას, უამრავ ადამიანთან მოგვიწია კომუნიკაცია, რამაც ჩემი სოციალური უნარები კიდევ უფრო დახვეწა. ეს პროექტი ასევე დამეხმარა უფრო ზუსტად განმესაზღვრა ჩემი მომავალი პროფესია.“
გასულ წელს, ელენემ, ნინიმ, გიორგიმ და თამარმა, სასკოლო პროექტის ფარგლებში, შექმნეს GPS სამაჯური „სადარი“ 5-დან 10 წლამდე ბავშვებისთვის, ასევე, ალცჰაიმერით დაავადებული ადამიანებისთვის და აუტისტური სპექტრის მქონე ბავშვებისთვის. სამაჯური დაკავშირებულია ტელეფონის აპლიკაციასთან, რომლის დახმარებით, მშობელს ან მზრუნველს შეუძლია თვალყური ადევნოს სამაჯურის მფლობელის გადაადგილებას, რაც, თავისთავად, უზრუნველყოფს სიმშვიდის და უსაფრთხოების შეგრძნებას. სამაჯური აღჭურვილია NFC ჩიპით, სადაც დატანილია მშობლის ან მზრუნველის საკონტაქტო ინფორმაცია. პროდუქტი მოხატულია აკრილის საღებავებით, ქართული ორნამენტებით.
აღსანიშნავია, რომ 2024 წლის იანვრში „დიდოსტატმა“ მონაწილეობა მიიღო ალტე უნივერსიტეტის მიერ ორგანიზებულ ჰაკათონში, სადაც მოიპოვა ჯილდო – „ტექნო პარკის მხარდაჭერა“ და ამავე უნივერსიტეტში სწავლის დაფინანსება.
Junior Ahievement Georgia-ს მიერ ორგანიზებულ გამოფენა-გაყიდვაზე მოსწავლეთა კომპანია „DIDOSTATY“ დასახელდა 5 საუკეთესო კომპანიათა შორის, რომლებიც პროექტის დაცვის ეტაპზე გადავიდნენ. კომპანიამ „DIDOSTATY“ გაიმარჯვა ქვეყნის მასშტაბით და დაიმსახურა 2024 წლის მოსწავლეთა კომპანიის სტატუსი — „Company of the year 2024“.
2024 წლის ზაფხულში, მოსწავლეთა კომპანიამ „დიდოსტატი“, ქვეყნის სახელით, მონაწილეობა მიიღო Junior Ahievement Europe-ის მიერ ორგანიზებულ ევროპის ყველაზე მასშტაბურ სამეწარმეო განათლების ფესტივალში, რომელიც ივლისში, იტალიაში, კუნძულ სიცილიის ქალაქ კატანიაში გაიმართა, სადაც მოსწავლეებმა ღირსეულად წარადგინეს ჩვენი ქვეყანა.
გუნდი ათასწლეულის ინოვაციების ფინალისტია, რომლის მიზანიც ახალგაზრდებში მეცნიერების და ინოვაციების განათლების პოპულარიზაციაა. გუნდის წევრები მიიჩნევენ, რომ ათასწლეულის ინოვაციების გამოწვევა ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი კონკურსია ტექნოლოგიების მიმართულებით, ფინალში მოხვედრა მათთვის უკვე დიდი გამარჯვებაა, თუმცა აქვთ მოლოდინი, რომ „დიდოსტატი“ აუცილებლად მოხვდება საუკეთესო სამეულში.
მოამზადა მაკა ყიფიანმა
