ია ნაროუშვილი
სსიპ-თიანეთის მუნიციპალიტეტის სოფ. ნაქალაქარის საჯარო სკოლის ინგლისური ენის მასწავლებელი
⇒ დამრიგებლის ფუნქცია-მოვალეობები
გამომდინარე იქიდან, რომ მთის სკოლებში მოსწავლეების სიმცირეა და ჩემს სადამრიგებლო კლასებში, მეტწილად, ორი-სამი ბავშვია, ამიტომ მერვე, მეათე და მეთორმეტე კლასების დამრიგებელი ვარ. სამივე კლასში, ჯამში, მხოლოდ 10 მოსწავლე სწავლობს.
სკოლაში დამრიგებლის ფუნქცია-მოვალეობები მრავალფეროვანი და მრავალმხრივია. აღმზრდელობითი საქმიანობა, რომელსაც დამრიგებელი ეწევა, მოსწავლის კოგნიტური, სოციალურ-ემოციური თუ ფიზიკური განვითარების ხელშეწყობისკენ არის მიმართული. ეს ყოველივე კი მხოლოდ დიდი შრომით, მიზანდასახულობით და მოსწავლეთა ყოველდღიურ ცხოვრებაში აქტიური ჩართულობით მიიღწევა. დამრიგებელი მასწავლებლების, მოსწავლეებისა და მშობლებისთვის მთავარი დამაკავშირებელი რგოლის ფუნქციას ასრულებს, შესაბამისად, მის ძალისხმევაზეა დამოკიდებული, რამდენად მჭიდრო, თანამშრომლობითი და კეთილგანწყობილი ურთიერთობა ჩამოყალიბდება მათ შორის.
⇒ სკოლის, ოჯახისა და მოსწავლის ერთობლივი ძალისხმევით დაბრკოლებები გადალახვადია
ვფიქრობ, თითოეული მოსწავლის ცხოვრებაში, ისევე როგორც ეს ზრდასრულ ადამიანებთან ხდება, არის აღმასვლის, დაღმასვლის და შედარებით სტაბილური ეტაპები. ვცდილობ, არც ერთი მათგანი ყურადღების მიღმა არ დამრჩეს, რადგან სამივე ეტაპს პიროვნების განვითარებისთვის უდიდესი მნიშვნელობა აქვს. ყოფილა შემთხვევა, როდესაც კარგი აკადემიური მოსწრების მქონე მოსწავლეს ხანგრძლივად დაუკარგავს სწავლის მოტივაცია. რა თქმა უნდა, მსგავსი ცვლილებები რეაგირების გარეშე არ უნდა დარჩეს, თუმცა მნიშვნელოვანია, სწორად შევარჩიოთ მიდგომა, რათა ბავშვმა დამრიგებლის მხრიდან გამოჩენილი ყურადღება და ძალისხმევა თავდასხმად არ აღიქვას. ჩემთვის უმთავრესია, რომ მოსწავლეს თანადგომა ვაგრძნობინო. ვცდილობ, მეგობრული დამოკიდებულებით დავიმსახურო მოსწავლისგან გულწრფელობა, გავიგო, რა იწვევს მასში ამა თუ იმ ცვლილებას. იგივე დამოკიდებულება მაქვს მშობლების მიმართაც. თანამშრომლობა საუკეთესო შედეგს გვაძლევს. მოცემულ შემთხვევაში პრობლემის უმთავრესი მიზეზი ეკრანთან გატარებული დროის სიჭარბე აღმოჩნდა, რომლის დაძლევა თანამედროვე რეალობაში საკმაოდ რთულია, მაგრამ ვფიქრობ, სკოლის, ოჯახისა და მოსწავლის ერთობლივი ძალისხმევით გადალახვადი დაბრკოლებაა. ჩემს პრაქტიკაში, ყველაზე ხშირად, სწორედ სწავლის მოტივაციის ნაკლებობის პრობლემას ვაწყდები, შესაბამისად, განსაკუთრებული ძალისხმევის გამოვლენა სწორედ ამ მიმართულებით მჭირდება.
⇒ მშობელთა კრების როლი სწავლა-აღზრდის პროცესში
მშობელთა კრებას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ბავშვის სწავლა-აღზრდის პროცესის ეფექტიანად წარმართვისთვის. მნიშვნელოვანია, დამრიგებელმა გაითვალისწინოს მშობლების ინტერესები და მოლოდინები, რომლებიც მათ მშობელთა კრების მიმართ აქვთ. წინასწარ უნდა გვქონდეს განსაზღვრული მშობელთა კრების მიზანი და განსახილველი საკითხები.
მნიშვნელოვანია, კრება კარგად ორგანიზებული იყოს. დამრიგებელმა უნდა იზრუნოს მშობლებისთვის მეგობრული ატმოსფეროს შექმნისთვის, რათა ისინი არ გაურბოდნენ კრებებზე სიარულს. არ მიმაჩნია, რომ მშობელთა კრება მხოლოდ კლასში წარმოქმნილი პრობლემებისა და დაბრკოლებების გადალახვისთვის გვჭირდება, არამედ მიღწევების შეჯამებისა და მოსწავლეების უკეთესი მომავლის დაგეგმვისთვისაც. კონკრეტული ბავშვის შესახებ ინფორმაცია მშობელს ინდივიდუალურად, სხვა მშობლებისგან განცალკევებით უნდა მივაწოდოთ. თითოეულ ბავშვში არის თვისება და უნარი, რომელიც შექებას იმსახურებს. მნიშვნელოვანია, მშობელთან ხშირად გავუსვათ ხაზი მისი შვილის ძლიერ მხარეებს, რათა ბავშვებში მასწავლებელმა და მშობლებმა ერთობლივად განავითარონ სწორედ ეს მხარეები. რაც შეეხება ბავშვის სისუსტეებს, მსგავს საკითხებზე მშობლებს ინფორმაცია კორექტულად და სწორად უნდა მივაწოდოთ, რათა შეურაცხყოფა არ მივაყენოთ მოსწავლეს და მშობელს. თითოეულ მსგავს შენიშვნას კი თან უნდა ახლდეს რეკომენდაციები, თუ რაზე უნდა იმუშაონ მშობელმა და მასწავლებელმა, მოსწავლესთან ერთად, პრობლემის მოსაგვარებლად.
⇒ მშობლების ჩართულობა საგანმანათლებლო პროცესში
ვცდილობ, მშობლებთან ურთიერთობა ურთიერთპატივისცემას ემყარებოდეს. დიდი სურვილი მაქვს, რომ მათ ნდობას ვიმსახურებდე. იმედია, გამომდის კიდეც. მსურს, მშობელმა იცოდეს, რომ მისი შვილი ჩემთვის პატივსაცემი ადამიანია, რომლის ბედი და მომავალი გულწრფელად მაინტერესებს. არ გავურბივარ მშობლებისგან შენიშვნების მოსმენასაც, ამას არ აღვიქვამ, როგორც თავდასხმას. ჩემი სურვილია, მშობელი თავისუფლად გრძნობდეს თავს და ღიად გამოხატავდეს თავის სატკივარს, რათა არ დაგროვდეს ფარული უკმაყოფილება, არ გამომრჩეს რაიმე მნიშვნელოვანი საკითხი. დამრიგებელი და მშობელი ბავშვისთვის ორმაგი ფარის ფუნქციას ასრულებენ. ორივე გამუდმებით ფხიზლად უნდა იყოს. ყურადღების მიღმა არ უნდა დარჩეს არც ბავშვის ნიჭი და არც მისი სუსტი მხარეები, რადგან ორივეზე ზრუნვა თანაბრად მნიშვნელოვანია. სწორედ ამიტომ, მშობელთან გახსნილ, პატივისცემაზე დამყარებულ ურთიერთობას ალტერნატივა არ აქვს. ვცდილობ, მშობლები ყოველთვის ინფორმირებულები მყავდეს მათი შვილების ყოველდღიურობის, მიღწევების თუ პრობლემების შესახებ. თანამედროვე ტექნოლოგიები ამ პროცესს მეტად გვიადვილებს, რადგან მშობლებთან კომუნიკაციას, სკოლის მიღმა, დისტანციურადაც ვახერხებთ.
⇒ მოზარდთა პრობლემები
ჩამოთვლილ პრობლემებს შორის გარკვეული ურთიერთკავშირი არსებობს. ვიტყოდი, სკოლაში ყველანაირი სახის პრობლემა იკვეთება, თუმცა ყველაზე მეტად ფსიქოლოგიურ და მასთან დაკავშირებულ კოგნიტურ პრობლემებს გამოვყოფდი. მოზარდებში მზარდია ეკრანდამოკიდებულება. ვერ ვიტყოდი, რომ ყველა ბავშვი, რომელიც ეკრანთან დიდ დროს ატარებს, ეკრანდამოკიდებულია, თუმცა მიჯაჭვულობის პრობლემა ნამდვილად არსებობს, რაც უარყოფითად ზემოქმედებს მოსწავლეების დასწავლის უნარზე, ყურადღების კონცენტრაციასა და სწავლის მოტივაციაზე. ვცდილობ, ამ საკითხზე აქტიურად ვიმუშაო და ბავშვებს დავეხმარო, გააცნობიერონ, რა პრობლემებს ქმნის ეკრანზე არაჯანსაღი მიჯაჭვულობა.
⇒ პროფესიული განვითარება
დამრიგებელი მუდმივად უნდა ვითარდებოდეს, რაც აღმზრდელობითი მიდგომების შესახებ ახალი ცოდნის აქტიურ ძიებაში გამოიხატება. ვცდილობ, ბევრი რამ ვისწავლო, როგორც ჩემი კოლეგებისგან, ასევე ჩემივე გამოცდილებიდან. განვითარება წარმოუდგენელია ინფორმაციისა და ცოდნის წყაროების მუდმივი ძიების გარეშე. საბედნიეროდ, თანამედროვე მასწავლებლებისთვის უამრავი შესაბამისი რესურსი არსებობს, რომელთა მოძიება ყველა დაინტერესებული პედაგოგისთვის არის შესაძლებელი. ვცდილობ, აქტიურად ვიკითხო, ვიყო შემოქმედებითი, მქონდეს ახალი იდეები, თუ როგორ გადავჭრა ესა თუ ის პრობლემა, როგორ წავახალისო ჩემი მოსწავლეები, როგორ ვიქცე მათთვის მოტივაციის წყაროდ.
დამრიგებლისთვის დაკისრებული პასუხისმგებლობების მასშტაბით თუ ვიმსჯელებთ, ანაზღაურება, სასურველია, გაცილებით მაღალი იყოს. ფინანსური მხარდაჭერის გარდა, მნიშვნელოვანია დამრიგებლებისთვის სხვადასხვა სემინარების, ტრენინგების ორგანიზება, რათა თანამედროვე მოსწავლეებთან, მათ ინტერესებთან თუ პრობლემებთან დაკავშირებით შესაბამისი მიდგომებისა და პრაქტიკების გამოყენების შესახებ ცოდნის გაზიარებას შევუწყოთ ხელი.
⇒ მაგალითები სადამრიგებლო პრაქტიკიდან
ჩემი სადამრიგებლო პრაქტიკიდან მაგალითებს ხშირად ვუზიარებ კოლეგებს და მათი გამოცდილების გაზიარებაც ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. თავდაპირველად, ძალიან ვღელავდი, რადგან არ ვიცოდი, როგორ მიმიღებდნენ ბავშვები. ერთ-ერთ კლასს, რომლის დამრიგებელიც გავხდი, უჭირდა კომუნიკაცია, სიფრთხილით ეკიდებოდნენ მასწავლებლებთან თუ მოსწავლეებთან ურთიერთობას. ვფიქრობდი, გამიჭირდებოდა მათი ნდობის მოპოვება. პირველ რიგში, ვეცადე მათი ინტერესები და მისწრაფებები გამერკვია. მნიშვნელოვანია, ვიცოდეთ მოსწავლეების სურვილები, ოცნებები, საყვარელი საქმიანობები. ვცდილობდი, კლასში აქტივობები მათი ინტერესების გათვალისწინებით დამეგეგმა. ბავშვები ძალიან აფასებენ მასწავლებლის მხრიდან გამოჩენილ გულწრფელ ინტერესს მათი გატაცებების თუ ინტერესების მიმართ. გარდა ამისა, მნიშვნელოვანია, დამრიგებელმა, კლასში შესვლისთანავე, გააცნოს მოსწავლეებს, თუ რა ღირებულებებს დაეფუძნება მათი ურთიერთობა, ერთობლივად დაისახონ მიზნები, რომლებშიც გათვალისწინებული იქნება როგორც მოსწავლეების საჭიროებები, ასევე მათი სურვილებიც. ბავშვისთვის გასაგები უნდა გახდეს, რა მოლოდინები აქვს დამრიგებელს მის მიმართ, ისევე როგორც, დამრიგებელი უნდა დაინტერესდეს ბავშვების მოლოდინებით და ეცადოს, მათ უპასუხოს. ვფიქრობ, ჩემმა დამოკიდებულებამ გაამართლა და ბავშვებთან ორმხრივი ნდობის, გულწრფელი ურთიერთობის ჩამოყალიბება შევძელი, რასაც მნიშვნელოვან წარმატებად მივიჩნევ.
⇒ არაფორმალური განათლება – საკლასო ღონისძიებები
არაფორმალური განათლების კუთხით, მოსწავლეთა მოტივაციის ასამაღლებელ და კომუნიკაციის, თანამშრომლობის უნარების განმავითარებელ ღონისძიებებს ვატარებთ. ვცდილობთ, მსგავსი ღონისძიებები ერთობლივად დავგეგმოთ. გამომდინარე ეკრანდამოკიდებულების, არასაკმარისი ძილის, ფიზიკური აქტივობების ნაკლებობის პრობლემებიდან, რომლებიც მოსწავლეებს აწუხებთ, მეტწილად, ჯანსაღი ცხოვრების ხელშემწყობ აქტივობებსა და ღონისძიებებზე ვამახვილებ ყურადღებას. ასევე დიდ ყურადღებას ვუთმობთ ბულინგის პრევენციას, გარემოსდაცვით ღონისძიებებს, საგანმანათლებლო ექსკურსიებს, სპექტაკლებს. ვცდილობ, აქტივობებს მხოლოდ სიმბოლური დატვირთვა არ ჰქონდეს და ხელშესახები შედეგის მომცემი იყოს.
⇒ საკითხები, რომლებსაც ბავშვები დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ
ჩემს ყველა სადამრიგებლო კლასში მოსწავლეები ერთ გუნდად შეკრულნი არიან, რადგან, კლასში, მეტწილად, სამი-ოთხი ან უფრო ნაკლები მოსწავლეა. ცხადია, გარკვეული უთანხმოებები მაინც ხდება, რაც ადამიანური ურთიერთობების თანმდევი გამოვლინებაა. ვცდილობ, მსგავსი ტიპის კონფლიქტების აღმოფხვრისას, ბავშვებთან საფუძვლიანად გავარკვიო დაპირისპირების მიზეზები. ჩემთვის არც ერთი, თუნდაც მცირე შელაპარაკება, არ არის უმნიშვნელო, როდესაც ვხედავ, რომ ბავშვი ამას განიცდის. უფროსებს ხშირად არასერიოზულად ეჩვენებათ გარკვეული საკითხები, რომლებსაც ბავშვები დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ. ვცდილობ, არ დამავიწყდეს ჩემი თავი მათ ასაკში. შესაბამისად, გულითადად ვინტერესდები, თუ რა მოხდა. ვისმენ თითოეული მხარის არგუმენტს. შემდეგ ვცდილობ, თითოეულს ავუხსნა მეორე მხარის პერსპექტივა. არ მინდა, ბავშვები ხათრით შეურიგნდნენ ერთმანეთს. ვცდილობ, ყოველთვის დავრწმუნდე, რომ მათ ერთმანეთს გაუგეს და გულწრფელად შერიგდნენ. ცხადია, ყველაფერს ვაკეთებ, რომ კლასში არ გამოვლინდეს ჩაგვრის შემთხვევები, რასაც შესაბამისი საგანმანათლებლო აქტივობების გამოყენებით წარმატებით ვახერხებთ.
⇒ ბავშვთა უფლებები და სწორი მოქალაქეობრივი აღზრდის მეთოდები
ჩემთვის მნიშვნელოვანია, ჩემი მოსწავლეები კარგად იცნობდნენ როგორც ბავშვთა უფლებებს, ასევე იმ პასუხისმგებლობებს, რომლებიც მათ, როგორც მოსწავლეებს და ასევე მოქალაქეებს ეკისრებათ. ვცდილობ, მაქსიმალურად შევუწყო ხელი მათში სამოქალაქო კულტურის ჩამოყალიბებას, საკუთარი თუ სხვა ადამიანების უფლებების დაცვაზე ზრუნვას, ასევე საკუთარი თუ სხვა ადამიანების პასუხისმგებლობების გაცნობიერებას. ხშირად მივმართავ აქტივობებს, რომლებიც მათში კრიტიკული აზროვნების, პრობლემის გადაჭრის უნარების განვითარებას უწყობს ხელს. ვაწყობთ დისკუსიებს მნიშვნელოვან საკითხებზე, სადაც მოსწავლეები ერთმანეთს უზიარებენ საკუთარ მოსაზრებებს და ცდილობენ, ისინი შესაბამისი არგუმენტებით გაამყარონ, ასევე ცდილობენ, საკუთარი სათქმელი შემოქმედებითად გამოხატონ, დახატონ ნახატები, მოამზადონ ჩანაწერები, გააკეთონ პრეზენტაციები სხვადასხვა აქტუალურ საკითხზე.
⇒ სახელმძღვანელოები და თანამედროვე მოსწავლის საჭიროებები
სახელმძღვანელოებს ცალსახად უარყოფითად ან დადებითად ვერ შევაფასებ, რადგან არის გარკვეული ასპექტები, რომლებიც მოწონებას იმსახურებს, თუმცა ბევრი რამ გამოსასწორებელია და ცვლილებებს საჭიროებს. მნიშვნელოვანია, სახელმძღვანელოს შედგენისას, გავითვალისწინოთ თანამედროვე მოსწავლის საჭიროებები, მათი ინტერესები, რაც მთავარია, ბავშვებს მივცეთ ხარისხიანი ცოდნის მიღების შესაძლებლობა. ყველაზე მნიშვნელოვანია, სახელმძღვანელო საინტერესო იყოს მოსწავლისთვის. ძალიან გამიხარდებოდა, სახელმძღვანელოების ხშირი ცვლილება რომ აგვერიდებინა თავიდან, რადგან ეს ბავშვებში დაბნეულობას იწვევს.
მნიშვნელოვანია, სახელმძღვანელოები არ იყოს მეტისმეტად გადატვირთული, რათა მოსწავლეებმა სრულფასოვნად და ხარისხიანად შეძლონ ცოდნის მიღება. ვისურვებდი, რომ მეტად ცხადი გახდეს სტანდარტი, რომელსაც სასკოლო სახელმძღვანელო უნდა აკმაყოფილებდეს. ეს ბევრ გაურკვევლობას აგვარიდებდა თავიდან. სახელმძღვანელო მნიშვნელოვან როლს ასრულებს მოსწავლის სასწავლო განწყობის ჩამოყალიბებაში. როდესაც საგაკვეთილო თემა მოსწავლეებისთვის საინტერესოა, ყველაზე პასიური მოსწავლეებიც კი აქტიურად ერთვებიან სასწავლო პროცესში. ვისურვებდი, სახელმძღვანელოების სტანდარტის შემუშავებისას, თანამედროვე მოსწავლეების საჭიროებები მეტად გაითვალისწინონ, რათა სახელმძღვანელო მათში ცოდნის მიღების სურვილს ახალისებდეს და საგნისადმი ინტერესს აღვივებდეს.
