რუბრიკის „ქართველი სტუდენტები უცხოეთში“ სტუმარია ირაკლი ჯინჯოლავა, მიუნხენის ლუდვიგ-მაქსიმილიანეს უნივერსიტეტის დოქტორანტი
— ირაკლი, როგორ გახსენდება ზუგდიდის №1 საჯარო სკოლაში გატარებული წლები, განსაზღვრა თუ არა სკოლამ შენი პროფესიული მომავალი?
— მიუხედავად მძიმე წლებისა, მოსწავლეობის პერიოდი ძალიან თბილად მახსენდება. ეს ის დრო იყო, როცა დამოუკიდებლობის გზაზე ახალფეხადგმული ქვეყანა სამოქალაქო ომის ჭრილობებს იშუშებდა. ჩემს კლასში 45 მოსწავლე ვიყავით, მრავალრიცხოვნობა კი მასწავლებლების მხრიდან დიდ ძალისხმევას მოითხოვდა, რათა სასწავლო პროცესი ნორმალურად წარმართულიყო. ხშირად ვერც ხერხდებოდა. ჩვეულებრივი მოსწავლე ვიყავი. მიუხედავად ეკონომიკური სიდუხჭირისა, მშობლებმა მოახერხეს ის, რომ რეპეტიტორებთან მევლო. მათი უმრავლესობა იგივე სკოლის მასწავლებელი იყო. კლასელებზე, მასწავლებლებზე და ზოგადად ბავშვობის მეგობრებზე ხშირად მითქვამს, რომ საზღვარგარეთ ყოფნის წლებმა უფრო დამაახლოვა მათთან. აქ ისინი ჩემთვის უფრო ახლობლები გახდნენ, ვიდრე მანამდე იყვნენ. როდესაც თვალი თვალს ხედავს, მაშინ გონება ისე არ მოქმედებს, ხოლო როცა ვინმეს ვერ ვხედავთ, მაშინ ვიწყებთ მასზე ფიქრს.
რაც შეეხება ჩემი პროფესიის განსაზღვრაში სკოლის როლს, ვერ გეტყვით, რომ თავიდანვე ამ მიმართულებით ვფიქრობდი, თუმცა გარკვეული ბიძგი შეიძლება სწორედ ამ წლებმა მომცა. ადრეული ასაკიდან, ასე 12 წლისა, უკვე სტიქაროსანი ვიყავი.
— სკოლის დამთავრების შემდეგ სწავლას თბილისის სასულიერო სემინარიაში აგრძელებ. რა შეგიძლია გვიამბო ამ პერიოდის შესახებ?
— მიუხედავად იმისა, რომ სემინარიაში ჩაბარებამდე და სწავლის პერიოდშიც, მუდმივად მსურდა საზღვარგარეთ სასწავლებლად წასვლა, ეს ძნელი გამოდგა. თუმცა, ჩემთვის სტუდენტური წლები დაუვიწყარი და მნიშვნელოვანია. რამდენადაც უკმაყოფილო არ უნდა ვიყო სემინარიით (მისი აკადემიური დონე, პირობები, გარემოცვა და ა.შ.), მადლიერი ვარ, რომ ეს ყველაფერი საკუთარ თავზე გამოვცადე. გამოვცადე, როგორები ვართ (ვგულისხმობ სემინარიას), ვინ ვიყავით და ამ პერსპექტივიდან დღეს შეიძლება საკუთარ თავს უფლება მივცე იმაზე საუბრისა, თუ როგორი შეიძლება გავხდეთ. სასულიერო სემინარიაში სწავლის ოთხი წელი ჩემი ცხოვრების მნიშვნელოვანი ნაწილი გახდა. შესაბამისად, ის, რაც სემინარიასთანაა დაკავშირებული, იქნება ეს კარგი თუ ცუდი, მეც ასევე მიხარია და მტკივა. სემინარიაში სწავლის პერიოდი იყო ის დრო, რომელმაც საღმრთისმეტყველო ცოდნის საფუძვლებთან ერთად მრავალ ადამიანს დამაკავშირა.
— შემდეგ სწავლას გერმანიაში აგრძელებ. რამ განაპირობა პროფესიის არჩევანი, რა გზა გაიარე ლუდვიგ-მაქსიმილიანეს უნივერსიტეტამდე და რატომ აირჩიე განათლების მისაღებად გერმანია?
— მეგობრები ხშირად მეხუმრებოდნენ, რომ მოვიარე მსოფლიო — ვსწავლობდი საბერძნეთში, საფრანგეთში, ბელგიაში, ამერიკაში და ა.შ. სინამდვილეში კი — ვერსად მივდიოდი. ჩემი მრავალი მცდელობის მიუხედავად, ყველა ცდა კრახით სრულდებოდა. იყო მრავალი იმედგაცრუება, ტყუილი, ცრუ შეპირება და ბოლოს მაინც მე-4 კურსამდე მივაღწიე. ამ დროს გავიცანი გერმანიაში მყოფი ქართველი სტუდენტები, რომლებიც თეოლოგიას სწავლობდნენ. თავიდან სწორედ მათი ხელშეწყობით მოვხვდი გერმანიაში, პირველ ეტაპზე — გერმანული ენის შესასწავლად. ვცხოვრობდი აღმოსავლურ სემინარიაში, გავდიოდი ენის კურსებს და ვესწრებოდი ლექციებს აიხშტეტის (Eichstლtt) უნივერსიტეტის თეოლოგიის ფაკულტეტზე. ასე გავიდა თითქმის ორი წელიწადი. მაშინ მიუნხენის უნივერსიტეტში მოხვედრა ვერც წარმომედგინა. თუმცა რამდენიმეთვიანი ბრძოლის, აცრემლებული თვალებისა და ჯაფის ფასად, აღმოვჩნდი სასულიერო სემინარიის პირველი კურსდამთავრებული, რომელმაც ამ უნივერსიტეტისაგან დიპლომის სრული აღიარება მოიპოვა. პარალელურად, ავიღე სადოქტორო ნაშრომზე მუშაობის უფლება და ასე ჩავირიცხე ლუდვიგ-მაქსიმილიანეს სახელობის მიუნხენის უნივერსიტეტის მართლმადიდებელი თეოლოგიის ინსტიტუტში.
— მიუნხენის ლუდვიგ-მაქსიმილიანეს უნივერსიტეტი მსოფლიოს საუკეთესო უნივერსიტეტთა ასეულში შედის. გერმანიის მასშტაბით კი, მიმდინარე მონაცემებით, პირველ ადგილზეა. უდიდესი ისტორიის მქონე უნივერსიტეტში 20 ნობელიანტია აღზრდილი. ირაკლი, შენ ამჟამად სწორედ ამ უნივერსიტეტში სწავლობ დოქტორანტურაზე ბიბლიური თეოლოგიის მიმართულებით. როგორც ვიცი, დასავლეთ ევროპაში ეს ფაკულტეტი სახელმწიფო უნივერსიტეტში ერთადერთი მართლმადიდებელი თეოლოგიის ფაკულტეტია (არის ევანგელური, ასევე კათოლიკური თეოლოგიის ფაკულტეტები), სასწავლო პროგრამაში შედის კვლევითი მოგზაურობები.
— მიუნხენის მართლმადიდებელი თეოლოგიის ინსტიტუტი 20-წლიან ისტორიას ითვლის. საამისოდ მზადება უფრო ადრე, 1984 წლიდან, იწყება ჯერ კათედრის დონეზე, ხოლო უკვე 1994 წელს, აკადემიური სენატის გადაწყვეტილებით, საფუძველი ეყრება მართლმადიდებელი თეოლოგიის ინსტიტუტს. 1999 წლიდან მას სადოქტორო პროგრამაც ემატება. სტუდენტებს, რომლებიც აქ თეოლოგიურ განათლებას იღებენ, შესაძლებლობა აქვთ, კარგად გაეცნონ არა მარტო დასავლური თეოლოგიის ისტორიას, არამედ ასევე ამ ქვეყნის ისტორიას, კულტურასა და თავისებურებებს. ეს კი პირდაპირ გავლენას ახდენს მართლმადიდებელი მოსახლეობის (2,5 მლნ.) რელიგიურ და კულტურულ ინტეგრაციას გერმანულ საზოგადოებაში.
მართლმადიდებელი თეოლოგიის მიზანია, მოახდინოს არა მხოლოდ კონფესიური რწმენის პრეზენტირება, არამედ განიხილოს ეკლესია, როგორც შუამავალი სხვა ქრისტიან თეოლოგებთან და მეცნიერებთან. ეს არა მარტო თეოლოგიის კრიტიკულ ამოცანებზე პასუხების გაცემის შესაძლებლობას იძლევა, არამედ სარწმუნოებითი გამოცდილების ახლებურად ამოხსნისაც. შესაბამისად, ჩვენთვის შესაძლებელია მეთოდოლოგიასა და სხვა ქრისტიან თეოლოგებზე დაყრდნობით, რომლებიც მრავალფეროვნებით გამოირჩევიან, ახალი იმპულსების მიღება, ხოლო ეს კავშირი ჩვენი — მართლმადიდებლური თეოლოგიის განახლებას უწყობს ხელს.
ისმის კითხვა, თუ რა როლი აქვს ასეთ ძლიერ უნივერსიტეტს ამ პატარა ინსტიტუტისათვის? უნივერსიტეტი უზრუნველყოფს დაწესებულებას არა მხოლოდ ფინანსურად, არამედ იძლევა იმის მყარ გარანტიას, რომ კვლევისა და სწავლების სფეროში მაღალი სტანდარტები იყოს დაცული. ეს ყოველივე შესაძლებელს ხდის აზრთა გაცვლას, დისკუსიასა და დიალოგს სამეცნიერო დონეზე. თეოლოგიას კი სჭირდება ეს დიალოგი, ანუ კავშირი სხვა მეცნიერებთან.
თუკი სიმართლეა, რომ ევროპის ფარგლებში თანაცხოვრება თანხვედრების გარეშე შეუძლებელია, მაშინ მართლმადიდებელი თეოლოგიის შესწავლა გერმანიაში იძლევა შანსს თაობის ახლებურად გაზრდისა. თაობისა, რომელიც არ იქნება რაღაც კულტურული დოგმებით, ე.წ. „კლიშეებით“ იზოლირებული, არამედ ექნება ერთიანი სულისკვეთება და ტრადიციების მთლიანობა. ვგულისხმობ საქმის ერთად, თანაზიარებით კეთებას, ყოველგვარი იზოლირებისა და სტერეოტიპების გარეშე.
— რა წესით გამოიყოფა სტიპენდიები და გრანტები უცხოელი სტუდენტებისთვის, რა პრივილეგიებით სარგებლობენ წარჩინებული სტუდენტები? არის თუ არა მათთვის რაიმე შეღავათები?
— ეს კითხვა ძალიან ბევრ დეტალს მოიცავს, თუმცა მე მოკლედ გიპასუხებთ. ზოგადად, გერმანიაში სწავლა უფასოა. თუმცა, სტუდენტისთვის ცხოვრება და კვება წელიწადში, საშუალოდ, 8.000 ევრო ჯდება. არის სასტიპენდიო ფონდები როგორც სახელმწიფო, ასევე საეკლესიო თუ კერძო. ყველას თავისი წინაპირობები აქვს, თუმცა, ძირითადად, სტუდენტს სასწავლო პერიოდის, მინიმუმ, ნახევარი წარმატებით უნდა ჰქონდეს განვლილი. ასევე საჭიროა პროფესორების დადებითი რეკომენდაცია, საკმაოდ დიდი და ფორმალური მხარეები, მაგრამ სავსებით დასაძლევი. 6 წელია, მეც ასე ვცხოვრობ, სტიპენდიებით.
— რა როლი უჭირავს გერმანიაში საუნივერსიტეტო ბიბლიოთეკებს, კონკრეტულად რა შეგიძლია გვითხრა ლუდვიგ-მაქსიმილიანეს უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკაზე?
— უბრალოდ საოცრებაა. ბიბლიოთეკებში ისეთი გარემოა, რომ სწავლას მოგაწყურებს. მიუნხენის უნივერსიტეტის თეოლოგიურ ფაკულტეტებს ცალკე ბიბლიოთეკა აქვთ, 4-სართულიანი უზარმაზარი კორპუსი, წიგნებთან პირდაპირი შეხება შეგვიძლია, ანუ რომც არ ვიცოდე ამა თუ იმ წიგნის არსებობა, თემატიკის მიხედვით მივდივარ თაროებთან და ვეძებ სასურველ ლიტერატურას. ყველაფერი კატალოგიზირებულია, კომპიუტერული სისტემები ძებნის სასურველ კონდიციამდე მიყვანის საშუალებას იძლევა. ასევე, უნივერსიტეტის ლიცენზიით, წვდომა გვაქვს ფასიან პროგრამებზე. არ არსებობს წიგნი თუ სტატია, რომელსაც, სურვილის შემთხვევაში, ვერ მოვიძიებ. თუ პირადად ვერ შევძლებ, სპეციალურ ანკეტას ვავსებ და უნივერსიტეტი ეძებს ჩემთვის. მოკლედ, ევროპული ბიბლიოთეკები ეს დიდი სიამოვნებაა.
— რაც შეეხება სამუშაო გამოცდილებას და პრაქტიკას. გვიამბე, შენი სამუშაო გამოცდილების შესახებ.
— ამ მხრივ, თეოლოგიის სტუდენტებს, დოქტორანტებს არ გვაქვს დიდი ფუფუნება. თეოლოგიური დისციპლინა არ მოითხოვს რაიმე სპეციფიკურ პრაქტიკებს და სამუშაო გამოცდილებას. რასაკვირველია, სემინარები, კონფერენციები, სიმპოზიუმები მრავლადაა და ეს ზოგადი გამოცდილების ნაწილია, მაგრამ განსხვავებით ტექნიკური ფაკულტეტებისგან, ჰუმანიტარებთან ცოტა სხვანაირადაა, ძირითადად, ინდივიდუალური სამეცნიერო სამუშაოებით შემოიფარგლება.
— როგორც ვიცი, სასწავლო ვიზიტით იყავი ვატიკანში და პირადად შეხვდი რომის პაპს, ასევე იყავი ათონის წმინდა მთაზე, სადაც წმინდა პანტელეიმონის სახელობის მონასტერში მოღვაწე ქართველ ბერს, ერმოლაოსს (ჭეჟია) შეხვდი და გარკვეული პერიოდი მასთან გაატარე. რა მიზნით გაემგზავრე, გაგვიზიარე შთაბეჭდილებები და გვიამბე იმაზე, რაც გამორჩეულად დაგამახსოვრდა ამ პერიოდიდან.
— დიახ, შვეიცარიაში სწავლის დროს, ერთი კვირით, სასწავლო ვიზიტის ფარგლებში, რომელიც თავად პონტიფიკალური საბჭოს („ქრისტიანთა ერთობის ხელშეწყობისათვის“) მიერ იყო ორგანიზებული, ვატიკანსა და რომში ვიყავი. ვეწვიეთ მრავალ პონტიფიკალურ საბჭოს, მუზეუმებს, ღირსშესანიშნაობებს, გავეცანით ვატიკანის მუშაობას, ასევე, იყო გენერალური აუდიენცია პაპ ფრანცისკესთან. სწორედ აქ შევხვდი მას პირადად და ხანმოკლე საუბრისას გავიგე მისგან საქართველოში მისი ვიზიტის გეგმებზე, რომელიც უკვე გასული წლის სექტემბრის ბოლოს წარმატებულად შედგა.
რაც შეეხება ათონის წმინდა მთას, აქ, პირველად, სამეცნიერო მოგზაურობის ფარგლებში ვიყავი გაგზავნილი მიუნხენის უნივერსიტეტიდან, პროფესორების რეკომენდაციით. გავეცანი ზოგადად ათონის მთის სამონასტრო ყოფას, ბიბლიოთეკებს, არქივებს. ვიყავი ასევე ივერონის მონასტრის ხელნაწერთა საცავში. საოცარი იყო ქართულ ხელნაწერებთან შეხება, რომელთაც ესოდენ დიდი მნიშვნელობა აქვთ (თუმცა ხელნაწერები არ მიკვლევია). ამავე ვიზიტის დროს, შევხვდი მამა ერმოლაოსს. არა ერთხელ მითქვამს და გავმეორდები, რომ ამ ადამიანმა ჩემზე წარუშლელი შთაბეჭდილება მოახდინა. მისი აზროვნების ფართო ჰორიზონტი, ინტელექტი, სულიერება და ღვთაებრივი სიყვარული ჰარმონიულადაა შერწყმული ერთმანეთში. მასთან ურთიერთობა ამითაა გამორჩეული. სწორედ მის გამო ათონის მთას ხელმეორედაც ვეწვიე, რათა მასთან მეტი ურთიერთობა მქონოდა, ნება დამრთო, მასთან ერთად, ყოველდღიურად, მემუშავა ბიბლიოთეკასა და არქივში. შესაბამისად, იქ გატარებული რამდენიმე კვირა ჩემთვის დაუვიწყარი და მრავლისმომცემია.
— „თეოლოგია არ არის დროში, რადგან ის ყოველთვის იკვლევს და განმარტავს, ამიტომაც ის ყოველთვის თანამედროვეა. თეოლოგიის წყარო ღმერთია. ამდენად თეოლოგია არის მუდმივი, მარადიული და მისი მიზანია ადამიანის ხსნა.“ — რამდენად ეთანხმები ამ მოსაზრებას და რას ნიშნავს თანამედროვე ეპოქაში თეოლოგობა, რა არის თეოლოგიის მიზანი?
— ძალიან გამიხარდა ეს ციტატა რომ მოიყვანეთ — ის ხომ ჩემს ახლო მეგობარს, თეოლოგსა და ისტორიკოსს, ლევან ბუკიას ეკუთვნის. მისი სტატია „ზოგი რამ თეოლოგიის შესახებ“ პირველად სწორედ ჩვენ მიერ დაარსებულ ბიბლიური თეოლოგიის შემსწავლელ ცენტრ „ბარძიმის“ ბლოგზე დაიდო. დიახ, რა თქმა უნდა, ვიზიარებ ამ მოსაზრებას, რადგან ის არსებულ ჭეშმარიტებას გადმოსცემს და სწორედ რომ თეოლოგიის უმთავრესი მიზანი ღმრთის შემეცნებაა და ამით ჩვენი, ადამიანების მარადიული ხსნა. ამასთან უნდა დავძინო, რომ არის აკადემიური თეოლოგია, როგორც სამეცნიერო დარგი, რომელსაც, როგორც საუნივერსიტეტო დარგს, გარკვეული ჩარჩოები, გნებავთ სტანდარტები, აქვს. ამით ის უფრო ვიწრო, შემოსაზღვრული ხდება, ვიდრე თეოლოგიის ფართო გაგება.
მთავარი კითხვა, თუ რას ნიშნავს თანამედროვე ეპოქაში თეოლოგობა, ესაა იყო გზამკვლევი, ერთგვარი ხიდი, დაცემულ ადამიანსა და ღმერთს შორის. შეძლო, როგორც თეოლოგმა, დააფიქრო ადამიანები, რომ დროის, ეპოქის, თანამედროვე რთული გამოწვევების მიუხედავად, არსებობს მარადიული, უკვდავი სული, დასვან ეგზისტენციალური კითხვები, რითაც დაიწყება ღვთის ძიების პროცესი.
— როგორია თეოლოგიური განათლების დონე საქართველოში და ევროპაში, როგორ შეადარებ საქართველოში სასულიერო განათლების ხარისხს ევროპაში არსებულთან?
— თეოლოგიურ განათლებასა და „სასულიერო განათლებას“ გავმიჯნავდი ერთმანეთისგან. რატომ? თეოლოგიას, როგორც სამეცნიერო დარგს, სჭირდება სეკულარული გარემო, სადაც ის სამეცნიერო დისკუსიასა და კამათში შევა სხვა მეცნიერებებთან, დასვამს კრიტიკულ კითხვებს, იკვლევს და ეძიებს სიახლეებს, მიიღებს გამოწვევებს სხვა დარგებისგან, რომელზეც ადეკვატურ, კვლევითი ხასიათის პასუხებს გასცემს და ა.შ. ასეთი გარემოა ევროპაში და არ არის საქართველოში. რაც შეეხება „სასულიერო განათლებას“, რომელსაც მე სულიერ გამოცდილებას უფრო დავარქმევდი, ცალსახად მნიშვნელოვანია. სულიერ სწავლებას კი გამოცდილი ადამიანებისგან უნდა იღებდნენ თეოლოგიის სტუდენტები. ამისათვის არსებობს სასულიერო სემინარიები, რომელთა უპირველესი დანიშნულება აღმზრდელობითი, სულიერი სწავლებისა და სამოძღვრო პრაქტიკის მიცემის საშუალებაა. ვფიქრობ, ორივე თანაბრად მნიშვნელოვანია. ერთი მხრივ, საუნივერსიტეტო დარგის თეოლოგია, ხოლო მეორე მხრივ — მაღალი სულიერი გამოცდილებით წარმართული სასულიერო სემინარია.
— რას ურჩევ იმ ახალგაზრდებს, რომლებსაც საზღვარგარეთ ცოდნის გაღრმავებისა და კვალიფიკაციის ამაღლების სურვილი აქვთ…
— მნიშვნელოვანია კარგად შევისწავლოთ ის გარემო, სადაც ვაპირებთ წასვლას. დღევანდელი ინტერნეტ სივრცე ამის საშუალებას იძლევა. ყველა წვრილმანი მნიშვნელოვანია, მაგრამ ვფიქრობ, პირველ რიგში, უმთავრესია დავსვათ კითხვა საკუთარ თავთან — „რა შემიძლია მე?“ საკუთარი თავის სწორი შეფასება სწორი არჩევანის გაკეთებაში დაგვეხმარება. არც ძალიან რთულსა და დაუძლეველს არ უნდა ჩავებღაუჭოთ და არც ძალიან სუსტს. უნდა იყოს გამოწვევა, რაღაც სირთულე, რომელიც ზრდაში, წინსვლაში დაგეხმარება. ყველაფერს ვერ გათვლი და ვერ განსაზღვრავ. შეიძლება ისეთი რამ გამოჩნდეს, რაზეც არ გიფიქრია, ეს ახალ რეალობას აჩენს და მეტ ინტერესსაც. ცხადია, ამან არ უნდა შეგაშინოს და ზოგადად, ყოველგვარ გამოწვევას შეხვდე ინტერესით და მისი გადალახვის სურვილით — ასე თუ იქნება, შესაძლებელია მიზნის მისაღწევ გზაზე განმტკიცება, რაც აუცილებელია.
— როგორია გერმანიაში სტუდენტური ცხოვრება, სად და როგორ ატარებ თავისუფალ დროს?
— ძალიან მომწონს აქაური სტუდენტური ცხოვრება, სწორედ იმიტომ, რომ ის მრავალფეროვანია. დიდი არჩევანია და ამ არჩევანში სრულიად თავისუფალი ხარ. შენი პიროვნებაც ამ თავისუფლებაში იზრდება — მარტო მყოფი, საკუთარ თავთან დარჩენილი, ყოველგვარი ზეგავლენის გარეშე. ერკვევი იმაში, რა გინდა, რა არის შენთვის პრიორიტეტული და, აქედან გამომდინარე, საკუთარ არჩევანზე პასუხისმგებელი ხდები. შესაბამისად, სტუდენტურ ცხოვრებაში, შენი არჩევანით, ყალიბდები პიროვნებად. თუ როგორ, ამაზე პასუხისმგებელი თავად ხარ.
— როგორ გესახება მომავალი, სად აპირებ დამკვიდრებას — სამეცნიერო მიმართულებით თუ როგორც მღვდელმსახური. როგორ ფიქრობ, საზღვარგარეთ მიღებული განათლება საქართველოში დასაქმებაში ითამაშებს თუ არა გადამწყვეტ როლს?
— მინდა, საქართველოში დავბრუნდე და იქ დავიხარჯო სრულად. სურვილი მაქვს, უმაღლესი საღმრთისმეტყველო განათლება მივიღო, რაც ცხადია, ხელს არ უშლის სასულიერო პირობას, უმალ პირიქით. ფიქრით ამ გზაზეც ვფიქრობ. ცხადია, აქ მიღებული განათლება გარკვეულ როლს ითამაშებს დასაქმებაში, თუმცა არსებობს გარკვეული დისტანცია, გარკვეული ხიდჩატეხილობა, რაც განაპირობებს პრობლემებს ურთიერთთანამშრომლობის საკითხებში, ეს კი აუცილებლად გამოსასწორებელია.
— დაბოლოს, როცა ადამიანი საზღვარგარეთ ცხოვრობს, ის ალბათ მეტს ფიქრობს სამშობლოზე. საზღვარგარეთ გატარებულ მცირე პერიოდშიც კი ადამიანი სხვანაირად აფასებს საკუთარ ღირებულებებს. როგორ ფიქრობ, მიგვიღებს ევროპა ისეთებს, როგორებიც ვართ, თუ ძალიან ბევრი რამის გადახედვა და გადაფასება მოგვიწევს?
— ევროპამ ჩვენ უკვე მიგვიღო. უფრო სწორი იქნება ვთქვათ, დავუბრუნდით ჩვენი ბუნებრივი განვითარების გზას. თუმცა, ეს გულისხმობს პიროვნული პასუხისმგებლობის გაზრდას, რისი ნაკლებობაც ჩვენთან, საქართველოში, სამწუხაროდ ჯერ კიდევ დიდია. შესაბამისად, ასე უპასუხისმგებლოდ საქართველო ვერ განვითარდება. ევროპამ მიგვიღო და ჩვენზეა დამოკიდებული, როგორ განვიმტკიცებთ ადგილს ევროპულ ოჯახში, რაც არანაირად არ გულისხმობს ათქვეფას და აღრევას სხვა კულტურაში, ან კიდევ საკუთარის დავიწყებას, უმალ პირიქით, საკუთარი ისტორიით ევროპის და მსოფლიო ცივილიზაციის გამდიდრებას. გეთანხმებით, საზღვარგარეთიდან ბევრი რამის, და მათ შორის ღირებულებების, გადაფასება მოხდა. შეიძლება იმიტომაც, რომ აქ ბევრად ახალგაზრდა, 21 წლისა ჩამოვედი. საკუთარი ქვეყანაც, თითქოს, აქედან უფრო გავიცანი. ამბობენ, საქართველო გადმოტრიალებულ წიგნს გავსო, ხოდა ჩვენც საზღვარგარეთიდან ამ წიგნს ვკითხულობთ. ამას გარკვეული ობიეტური მიზეზებიც აქვს. მაგალითად, ხშირად მიწევს საქართველოს, მისი ისტორიის, ეკლესიის, კულტურის პრეზენტაცია (ყოველდღიურად კი — საქართველოს მუდმივი ელჩები ვართ). მზადების პროცესში კი თავად ვუღრმავდები ქვეყნის კულტურული იდენტობის არსსაც. ამაზე რეფლექსიის საშუალებას ხშირად მსმენელისგან წამოსული კითხვებიც განაპირობებს. შესაბამისად, მექმნება შთაბეჭდილება, რომ საქართველოში უფრო ნაკლებად იცნობენ საკუთარ ქვეყანას, ვიდრე საზღვარგარეთ მყოფი ქართველები. აქედან გამომდინარე, ქართულ დიასპორას დიდი როლი აქვს, თუმცა ეს როდი ნიშნავს იმას, რომ ჩვენთან ყველაფერი იდეალურადაა. ჩვენ, ქართველები, უნდა გავთავისუფლდეთ მონური აზროვნებისგან, დავუბრუნდეთ იმ თავისუფალ აზროვნებას, რომელზედაც ამდენი საუკუნეა დგას ჩვენი კულტურა, ტრადიციები, ადათი. სწორედ ეს გვხდის ჩვენისთანა პატარა ერს გამორჩეულს და სწორედ ასეთები უნდა დავრჩეთ ევროპაში. ევროპა ხომ საზღვრების გარეშე არსებული მრავალფეროვნებაა.
ესაუბრა მაკა ყიფიანი
