ქუთაისის აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტმა გამოსცა ამავე უმაღლესი სასწავლებლის პედაგოგიკის დეპარტამენტის, პროფესორის, იმერი ბასილაძისა და ამავე დეპარტამენტის თვალსაჩინო მეცნიერების ასოცირებული პროფესორების – ქეთევან ძოწენიძის, მაია ახვლედიანის, ნინო ჭოხონელიძისა და ნინო ყანჩელის მეტად საყურადღებო ნაშრომი „განათლების, სწავლა/სწავლებისა და აღზრდის საკითხები, II ნაწილი (თანამედროვე დიდაქტიკა)“.
რედაქტორები: პროფესორი ლელა თავდგირიძე, პროფესორი იმერი ბასილაძე;
რეცენზენტები: პროფესორი ავთანდილ ასათიანი, ასოცირებული პროფესორები: ნატო შეროზია, ნინო ორჯონიკიძე და სოფიო მორალიშვილი.
ეს 496-გვერდიანი ნაშრომი, თამამად შეიძლება ითქვას, რომ ახალ, მეტად საინტერესო და დასაბუთებულ მსჯელობას წარმოადგენს ქართული განათლების მეცნიერებაში.
წიგნის ანოტაცია გვამცნობს, რომ ავტორებმა გამოიყენეს ქართული და ევროპული ლიტერატურა, ახლებური თვალსაზრისით გააანალიზეს და გაიაზრეს მასში მოცემული მასალა და სალექციო კურსი წარმოადგინეს თანამედროვე მოთხოვნათა გათვალისწინებით. წიგნის სტრუქტურა მეტად ტევადია. იგი შედგება 12 თავის, 79 ქვეთავისა და მათში შემავალი 51 ქვეთემისაგან. ყველა ეს საკითხი ავტორებს საერთაშორისო კონფერენციებზე აქვთ წაკითხული და საჯაროდ განხილული.
ნაშრომი საინტერესოა იმითაც, რომ თითოეულ თემას თვითკონტროლისთვის კითხვები და დავალებები ახლავს სათანადო პრაქტიკული ხასიათის რჩევებით; წიგნის ბოლოს დართული პედაგოგიური სიტუაციები და პრობლემური ამოცანები ცოდნის დამოუკიდებლად შეძენას, პრობლემის გადაწყვეტას, საბუთიერი მსჯელობის უნარის განვითარებას, შესაბამისი დასკვნების გაკეთებას უწყობს ხელს, რაც ეროვნული სასწავლო გეგმის მოთხოვნას წარმოადგენს.
წიგნს ამშვენებს სრულად მისადაგებული, ღრმაშინაარსიანი ეპიგრაფი: „დღეს თუ ვასწავლით ისე, როგორც ვსწავლობდით გუშინ, ჩვენს შვილებს ვართმევთ მომავალს.“ (ჯონ დიუი). და მართლაც, ოცდაათი წელიწადია, საქართველოში მიმდინარეობს განათლების რეფორმა და სასურველი შედეგი ჯერაც არ ჩანს, თითქოს ერთსა და იმავე წრეზე დავდივართ. ყველაფერი ეს განათლების „მამების“ უნიათობასა და სისუსტეს უნდა მიეწეროს, თავდადრეკით და მორჩილებით, ყოველგვარი კრიტიკის გარეშე რომ იღებდნენ უმწიფარი და გამოუცდელი ავტორების პროგრამებსა და წინადადებებს, რასაც დაემატა დანაშაულებრივი გადაწყვეტილება – ქვეყანაში მოქმედი ყველა პედაგოგიური უმაღლესი სასწავლებლის ერთი ხელის მოსმით დახურვა, პედაგოგიკური მეცნიერების სრული იგნორირება, პედაგოგიკის, როგორც სასწავლო საგნის სასწავლო გეგმიდან ამოღება.
ახლადჩენილმა რეფორმატორებმა პედაგოგიკის ერთ-ერთი ძირითადი ცნება, ტერმინი – „აღზრდა“ სრულად უგულებელყვეს. მათთვის უცნობი იყო მეცნიერთა დიდი ხნის წინანდელი შეგონება, რომ პედაგოგიკა არა მარტო ბავშვის, მოზარდის, არამედ, საზოგადოდ, ადამიანის აღზრდისა და განათლების შემსწავლელი მეცნიერებაა. შედეგიც სავალალოა – განათლების კრიზისი, სრულად გაუცხოებული, ფსიქიკაგამრუდებული, ეროვნულ ტრადიციებს, მშობლიურ ნიადაგს მოწყვეტილი ახალგაზრდების დიდი მასა, რომელსაც „აღარაფერი ესმის მშობლისა“.
ცნობილია, რომ განათლება ურთულესი, ამასთან მეტად კონსერვატიული ბუნების ორგანიზმია. იგი დაჩქარებულ, ხელაღებით შემოტანილ ცვლილებებს ვერ ჰგუობს.
წიგნის ავტორები, რედაქტორები და რეცენზენტები განათლების იმ მაღალკვალიფიციურ სპეციალისტებს მიეკუთვნებიან, ვის მხრებზეც გადაიარა უხეირო რეფორმებთან დაპირისპირების სიმძიმემ და ვფიქრობთ, უკრიტიკოდ მისაღებია მათი განაცხადი, რომ არ შეიძლება პირდაპირ მივიღოთ ამა თუ იმ ქვეყნის ან ორგანიზაციის მიერ შემოთავაზებული საგანმანათლებლო პროექტი და სრულად მართებულად დაასკვნიან, რომ „აუცილებელია წამყვანი ევროპული ქვეყნების განათლების, ეკონომიკისა და მართვის ძირითადი ცნებებისა და კავშირების, დიდაქტიკური მოდელების, განათლების სისტემის სამართლებრივი საფუძვლების, სკოლის შეფასების და ხარისხის უზრუნველყოფის ძირითადი პრინციპების გამოცდილების გაცნობა-გაზიარება და მათი ქართულ საგანმანათლებლო სივრცესთან შესაბამისობაში მოყვანა, რამდენად, წაადგება იგი ჩვენი ქვეყნის განვითარებას“.
დღეს, როგორც არასდროს, კაცობრიობის წინაშე მთელი პრინციპულობით დგას მსოფლიო წონასწორობის შენარჩუნების, ზემძლავრი და განვითარებადი სახელმწიფოების მშვიდობიანი თანაარსებობის, ადამიანთა შორის ურთიერთგაგების აუცილებლობის, 21-ე საუკუნის ქვეყნის აღმშენებლობის, გლობალიზაციის პირობებში პატარა ერის თვითგადარჩენისა და ეროვნული იდენტობის შენარჩუნების საკითხები, რომელიც ახალმა თაობამ უნდა გადაჭრას, რაც სასკოლო აღზრდა-განათლებას ურთულესი ამოცანების წინაშე აყენებს.
ავიღოთ თუნდაც ეროვნული სასწავლო გეგმით გათვალისწინებული ჰოლისტური განვითარება. იგი ფოკუსირებულია მოსწავლის აკადემიურ და სოციალურ საჭიროებებზე და მოიცავს კოგნიტურ, ფიზიკურ, ემოციურ, ფსიქოლოგიურ, სულიერ ასპექტებს, ყოფიერებისა და საზოგადოებისადმი კუთვნილებას, ტოლერენტობას, სხვათა გაგებასა და თანაგრძნობას, გახდეს მოზარდი ადაპტირებადი და მოქნილი, გააჩნდეს საკუთარი თავის შეცნობის უნარი და სხვ.
ამ ურთულესი სააღმზრდელო პროცესის მართვა, საგნის სწავლებასთან ერთად, უპირველესად, მასწავლებლის პრეროგატივაა და სრულად ნათელია, რომ სათანადო კვალიფიკაციის სპეციალისტის მოსამზადებლად ვერაფრით იკმარებს 60-კრედიტიანი პროგრამა.
დღის წესრიგში დიდი ხანია დგას იმის აუცილებლობა, რომ განათლების სამინინისტრომ გულდასმით მოისმინოს გამოცდილი სპეციალისტების მოთხოვნა – „უნივერსიტეტებთან ერთად შეიმუშაოს მასწავლებელთა მომზადების ხუთწლიანი პროგრამა, რომლებშიც პერმანენტულად იქნება ჩართული პედაგოგიკის, ფსიქოლოგიის, ეთიკა-ესთეტიკის საგანთა სწავლების მეთოდიკის კურსები“, რომლებიც არა მარტო საგნების სწავლება-დასწავლაზე, არამედ ღირსეული, მომავლის ადამიანის პიროვნების ფორმირებაზე იქნება ორიენტირებული.
სარეცენზიო „სალექციო კურსი“ ავტორთა ჯგუფის მიერ სრული მეცნიერული პასუხისმგებლობითაა შედგენილი და იგი გონივრულ მეგზურობას გაუწევს საგნის სპეციალისტებს,ზოგადად, მასწავლებლებს, სამაგიდო წიგნი გახდება სწავლებისა და აღზრდის საქმით დაკავებული თითოეული პირისათვის. იგი ანთროპოლოგიურ პედაგოგიკასთან ერთად პედაგოგიკური მეცნიერების თეორიულ ბაზადაც უნდა იქნეს მიჩნეული. სწავლება-სწავლისა და აღზრდის პროცესში მისი შემოტანა ქართულ საგანმანთლებლო სივრცეში არსებული კრიზისის დაძლევას შესაძლებელს გახდის.
ლუბა ბიბილეიშვილი
პროფესორი
