რა კომპონენტებისგან შედგება და რა უნარებს ავითარებს მოსწავლეებში ელექტრონული აპლიკაცია „მხიარული მათემატიკა“ – გვესაუბრებიან პავლე ტაბატაძე, საგანმანათლებლო თამაშების დეველოპერი და ლიკა ქურციკიძე, ეროვნული სასწავლო გეგმის განვითარების ექსპერტი.
ლიკა ქურციკიძე: დღეს განსხვავებულ ელექტრონულ რესურსზე უნდა ვისაუბროთ, ეს არის „მხიარული მათემატიკა“. დავიწყოთ ამ რესურსის გაცნობა, ზოგადად, რა არის ეს აპლიკაცია, რა უნარებს განივითარებენ მოსწავლეები მისი გამოყენებით და რა ძირითადი კომპონენტებისგან შედგება.
პავლე ტაბატაძე: პირველ რიგში, სახელიდან გამომდინარე, რა თქმა უნდა, ეხება მათემატიკას და მოიაზრებს როგორც ლოგიკური აზროვნების განვითარებას, ასევე, მათემატიკური უნარების. მოსწავლეს შესაძლებლობა აქვს, ისწავლოს ციფრები, გაიგოს როგორ შეიძლება მოხდეს მიმატება ან გამოკლება და ა.შ. თვითონ თამაში რამდენიმე კატეგორიად არის დაყოფილი, 4 ნაწილად. რაც მთავარია, ეს არის როგორც სპეციალური საჭიროების მქონე ბავშვებისთვის, ასევე, მნიშვნელოვანია, რომ გამოყენებულ იქნეს დაწყებითი სკოლის მოსწავლეებისთვისაც, როდესაც მათ პირველად აქვთ შეხება ციფრებთან. აპლიკაცია საშუალებას აძლევს, შეძლონ ციფრების როგორც ვიზუალურად დანახვა, ასევე ბგერითი აღქმა. თითოეული ციფრის არჩევის შემთხვევაში (დაჭერის შემთხვევაში), კონკრეტული ციფრის გახმოვანება ხდება და ამ ხმოვანი გზავნილებით ისწავლიან და აღიქვამენ თითოეული ციფრის დასახელებას.
რაც შეეხება კატეგორიზებას, როგორც ვთქვი, რესურსი 4 ნაწილისგან შედგება და ერთ-ერთია დაითვალე რამდენია – აქ სხვადასხვა ტიპის ერთნაირი ობიექტი გამოდის და მოსწავლემ ან ნებისმიერმა ადამიანმა, ვინც თამაშობს, უნდა შეძლოს დათვლა და შესაბამისი ციფრის არჩევა. მაქსიმალურადაა გამოყენებული ფერადი ობიექტები, სხვადასხვა ნივთები, რაც ყოველდღიურ ცხოვრებაში შეიძლება შეხვდეს ბავშვს. ეს შეიძლება იყოს, ვთქვათ, 10 ფანქარი, ნამცხვრის 7 ნაჭერი და ა.შ. სპეციალურად ისეთი ფერებია შერჩეული, კონტრასტული, რომ ნებისმიერი მოთამაშისთვის ადვილად აღქმადი იყოს. ქვევით ბუშტებში ჩაწერილი ციფრებია და სწორი პასუხის შემთხვევაში, როდესაც ბუშტს დააჭერს, ის აფრინდება, არასწორი პასუხის შემთხვევაში – სკდება. ეს შესაძლებლობას აძლევს მოთამაშეს როგორც სმენით, ასევე ვიზუალურად აღიქვას რამდენად სწორად ან არასწორად გასცა პასუხი.
მეორე ნაწილი – მიმატება-გამოკლება, სადაც ისევ მსგავსი ობიექტებია გამოყენებული, ეს შეიძლება იყოს ზურგჩანთა ან სხვ. საწყის ეტაპზე, ვიზუალურად, 7 ზურგჩანთა ჩანს და ანიმაციით ემატება, მაგალითად, 2. მოთამაშემ ქვევით უნდა აირჩიოს კონკრეტული ციფრი, რომელიც შეესაბამება საბოლოო ჯამს, შედეგს. ეს იქნება ჯამი ან სხვაობა. სხვაობის შემთხვევაში, ვიზუალურად, თავიდან შეიძლება ჩანდეს, ვთქვათ, 7 და ჩაქრეს 4. აქედან გამომდინარე, მოსწავლეს ან მოთამაშეს შესაძლებლობა აქვს, აირჩიოს სწორი პასუხი.
მესამეა მსგავსი და განსხვავებული, რაც ბავშვს იმ უნარებსა და შეხედულებებს უყალიბებს, რომელიც ეხმარება გაიგოს როგორ შეიძლება დაჯგუფდეს, კატეგორიებად, სხვადასხვა ნივთები, მაგალითად, შეიძლება გამოსახული იყოს სკოლაში გამოსაყენებელი 4 ნივთი, ვთქვათ, ზურგჩანთა, რვეული, კალამი, ფანქარი და, დამატებით, იყოს, მაგალითად, წყლის ბოთლი, რომელიც უშუალოდ სასკოლო ნივთებს არ მიეკუთვნება, ან შეიძლება იყოს დანა ან ჩანგალი, თეფში, რაც ჭურჭელია და არა სასკოლო ნივთი. ამით ბავშვს შესაძლებლობა ეძლევა, გაარჩიოს და მონიშნოს ზედმეტი ობიექტი ამ ხუთეულში. რაც მნიშვნელოვანია, პროგრამას, თითოეულ დაჭერაზე, აქაც ხმოვანი ბრძანება აქვს და ბავშვს უშუალოდ ესმის იმ ნივთის დასახელება. შეიძლება მას, აქამდე, ამ ნივთთან საერთოდ არ ჰქონდა შეხება, მაგრამ როდესაც დააჭერს, ვიზუალურადაც დაინახავს ამ ნივთს და მის დასახელებასაც გაიგებს.
დაბოლოს, ძალიან მნიშვნელოვანი და საინტერესო ნაწილი, ეს არის მეტობა-ნაკლებობის განმსაზღვრელი აპლიკაცია, რომელიც ვიზუალურად ძალიან საინტერესოდაა გაფორმებული.
ლ.ქ.: ჩემთვის, ამ აპლიკაციაში, ერთ-ერთი ყველაზე საყვარელი ნაწილია ზუსტად ეს კომპონენტი, რომელიც მეტობა-ნაკლებობას ეხება. სანამ ჩვენი პედაგოგები უშუალოდ ნახავენ და თავად გამოიყენებენ პრაქტიკაში, ძალიან მოკლედ რომ მოვუყვეთ ამ მეოთხე კომპონენტის შესახებ, რა იდეაა ჩადებული – ნებისმიერი საჭიროების მქონე მოსწავლეებმა კარგად გაიაზრონ მეტობისა და ნაკლებობის არსი და შეძლონ რიცხვების შედარება.
პ.ტ.: თავიდანვე მიხვდებოდით, რომ ამ აპლიკაციის შექმნის მიზანია სწორედ მათემატიკური ლოგიკის არა სტანდარტულად, კლასიკური მეთოდით სწავლება, არამედ უფრო ვიზუალური ეფექტების გამოყენებით ათვისება. ძალიან საინტერესო სიუჟეტია, სადაც ერთ ნაწილზე არის ზღვა, ასევე ხმელეთი და 3 ნიანგია წყალში, რომლებსაც პირი, მეტობა-ნაკლებობისა და ტოლობის ნიშნების შესაბამისად, აქვთ გაღებული, მაგალითად, ნაკლებობის შემთხვევაში, მათ მარცხნივ აქვთ გაღებული პირი, ტოლობის შემთხვევაში – სწორ მდგომარეობაში, ხოლო მეტობის შემთხვევაში – მარჯვნივ. პლაჟზე განთავსებულია რიცხვები, მარცხენა და მარჯვენა მხარეს და მოსწავლემ უნდა აირჩიოს შესაბამისი ნიანგი, გადმოსვას ზღვიდან პლაჟზე და სწორად დასვას რიცხვებს შორის.
ასეთი განსხვავებული სწავლების მეთოდი, ვიზუალურად, ვფიქრობ, საინტერესო იქნება როგორც სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე ბავშვებისთვის, ასევე დაწყებითი კლასების მოსწავლეებისთვის და იმ ადამიანებისთვის, ვისაც სურს შეისწავლოს მათემატიკის საწყისი ეტაპი და ციფრების აღქმა.
ლ.ქ.: ამ ნაწილში, რაც ყველაზე მეტად მომწონს, ზუსტად ის იდეაა, რომ მასწავლებელს შეუძლია, ბავშვს მიახვედროს მეტობის მნიშვნელობა, რომ ის ნიანგი ზუსტად იმ მხარეს აღებს, ასე ვთქვათ, პირს, სადაც უფრო ბევრი ნამცხვარია, ან სასუსნავი, ან სხვა გემრიელობა.
ჩვენ ვახსენეთ, რომ ეს აპლიკაცია შექმნილია ყველასთვის, თუმცა, განსაკუთრებით, ჩვენი სამიზნეები იყვნენ სსსმ მოსწავლეები. შესაბამისად, აპლიკაციაზე მუშაობის პროცესში, ყველა დეტალზე ვფიქრობდით, რომ შესაძლებელი ყოფილიყო, ნებისმიერ მოსწავლეს გამოეყენებინა, პრაქტიკული ყოფილიყო მისთვის, ფუნქციური და ნამდვილად ესწავლა ის მნიშვნელოვანი რაღაცები, რაზეც ჩვენ ახლა ვსაუბრობთ, რომ საფუძველი მათემატიკის არის დათვლა, შედარება, რაოდენობა, მიმატება-გამოკლება და ა.შ.
მოდი, კიდევ ერთხელ, ჩამოვაყალიბოთ რა არის ის ძირითადი ასპექტები, რასაც ვითვალისწინებდით აპლიკაციაზე მუშაობის დროს, რომ ახლა თავდაჯერებით შეგვიძლია ვთქვათ, სხვადასხვანაირი საჭიროების მქონე ბავშვებიც და ტიპური განვითარების მოსწავლეებიც შეძლებენ მის გამოყენებას.
პ.ტ.: პირველ რიგში, მნიშვნელოვანია, რომ გავახმოვანეთ ღილაკები და სხვადასხვა ობიექტები, ყველასთვის ძალიან საინტერესო და მისაღებია, როდესაც კონკრეტული ობიექტის დასახელება ხმოვანდება, კონკრეტული ციფრის მნიშვნელობას ვიგებთ. ასევე მნიშვნელოვანია იმ ადამიანებისთვის, ვისაც სმენის ნაკლებობა აქვთ. ვიზუალურად ისეთი ფერების კონტრასტი შეირჩა და წინა პლანზე იმ ფერებმა და ვიზუალმა გადმოიწია, რაც უეჭველად მიიქცევს მოთამაშის ყურადღებას. ეს გათვლილი იყო და გათვალისწინებული იმათთვის, ვისაც მხედველობის ნაკლებობა აქვს. შესაბამისად, მაქსიმალურად ვეცადეთ, მათზე მოგვერგო გარემო, აპლიკაცია ყოფილიყო უნივერსალური და შესაძლებლობა ჰქონოდა ნებისმიერს, ვისაც ამის სურვილი აქვს, მხიარულად შეესწავლა მათემატიკა.
ლ.ქ.: ერთი რამ მინდა დავაზუსტო, არის ხოლმე შემთხვევები, როცა სხვადასხვა აპლიკაციებს ძალიან ბევრი აუდიალური გახმოვანება აქვს, მაგალითად, თუ წარმატებით ამოხსნი კონკრეტულ ამოცანას, ბევრი ხმა ისმის და ა.შ. ამ მხრივ, რა შეგვიძლია ვთქვათ ამ აპლიკაციაზე, დაბალანსებულია თუ არა ეს ხმები. თუნდაც, როცა მოსწავლე სწორად ამოხსნის ამოცანას, რა ესმის ან რას ხედავს, ან თუ არასწორია, მაშინ რა უჩანს ეკრანზე? ხომ არ არის ზედმეტად დატვირთული, ხომ არ იქნება ეს გადამტვირთავი მოსწავლეებისთვის.
პ.ტ.: იქიდან გამომდინარე, რომ აპლიკაციის მთავარი მიზანია, მოსწავლემ ის ფუნქციონალი შეისწავლოს და ყურადღება არ გადავიდეს სხვა ნაწილზე, მოვერიდეთ დამატებითი ხმების ჩასმას, რომ არ მომხდარიყო ყურადღების გადატანა, სამუშაო პროცესის დროს, არასაჭირო ხმებზე ან ვიზუალზე. ვეცადეთ, აპლიკაციის აღქმა მინიმალურად ყოფილიყო დატვირთული მოსწავლისთვის და მომხმარებლისთვის, თუნდაც მცირე ხმით, ან მაგალითად, სწორად შერჩევის შემთხვევაში, ფერადი ბუშტების ამოსვლით (ამით შესაძლებლობა ეძლევა, მიხვდეს რამდენად სწორად თუ არასწორად გასცა პასუხი). ვეცადეთ ასევე, პასუხის არასწორად გაცემის შემთხვევაში, არ ყოფილიყო რაიმე შემაშინებელი ხმები ან ვიზუალი, რომ მოთამაშე არასწორმა პასუხმა არ დაძაბოს და არ შეშინდეს. მაქსიმალურად ვეცადეთ, თუნდაც არასწორი პასუხიც ინფორმაციის მსუბუქად მატარებელი ყოფილიყო.
ლ.ქ.: მშვენიერია, რომ ეს დატალიც გათვალისწინებულია. და ერთი საკითხიც, რაც ამ აპლიკაციის გამოყენებასთან დაკავშირებით მინდა დავამატო, არსებობს სხვადასხვა ვერსიები, მაგალითად, მობაილ ვერსია, რომლის გამოყენება ტელეფონზე შეიძლება, ასევე, კომპიუტერული ვერსიაც. ეს მრავალფეროვნება იმის შესაძლებლობას მისცემს როგორც პედაგოგს, ასევე მშობელს, გამოიყენოს სახლში, შვილთან, ამ უნარების გასავითარებლად.
ბოლოს, აუცილებლად უნდა გკითხო, სად შეიძლება, პედაგოგმა, მშობელმა, სპეციალურმა მასწავლებელმა ან სკოლაში მომუშავე ფსიქოლოგმა იპოვოს ეს აპლიკაცია და დაიწყოს პრაქტიკაში გამოყენება?
პ.ტ.: სწორედ იმიტომ გადავწყვიტეთ, რომ ეს აპლიკაცია მაქსიმალურად ყოფილიყო მორგებული ყველა მოწყობილობისთვის, რომ თანამედროვე ტექნოლოგიები იმის საშუალებას გვაძლევს, გვქონდეს წვდომა ჭკვიან მოწყობილობებთან. შესაბამისად, ვეცადეთ, მაქსიმალურად დიდი რაოდენობის მომხმარებელს შეძლებოდა ამ აპლიკაციის გამოყენება, შევქმენით როგორც Windows-ის და Mac-ის სისტემებისთვის, ასევე Android და Apple მოწყობილობებისთვის. აქედან გამომდინარე, Windows-ისა და Mac-ისთვის გადმოსაწერი ლინკები იქნება el.ge-ზე, ხოლო რაც შეეხება სმარტფონებს, იქნება მათ შესაბამის მარკეტზე აპლიკაციების, google-ის შემთხვევაში – play market-ზე, ხოლო Apple-ის მოწყობილობებისთვის განთავსებულია Apple Store-ზე. შესაბამისად, ძალიან ადვილად შეუძლიათ გადმოწერონ „მხიარული მათემატიკა“. მობილური აპლიკაციების შემთხვევაში, ინგლისური დასახელებით უნდა მოძებნონ თავიანთ მარკეტებზე – fun math და ძალიან ადვილად, ხელის ერთი დაწკაპებით, შეძლებენ გადმოწერონ და საკუთარ სმარტფონში ჰქონდეთ ის აპლიკაცია, რაზეც ჩვენ ახლა ვისაუბრეთ.
ლ.ქ.: დიდი მადლობა. დარწმუნებული ვარ, მნიშვნელოვანი რესურსი იქნება პედაგოგებისთვის. ჩემი პრაქტიკიდან გამომდინარე, შემიძლია ვთქვა, რომ ტექნოლოგიები, შესაბამისი მიზნობრივი აპლიკაციები, მნიშვნელოვან დახმარებას გვიწევს დღეს, თანამედროვე ცხოვრებაში, მოსწავლეების სწავლა-სწავლების პროცესში. ასე რომ, მეც დიდი ინტერესით ველოდები პედაგოგების, სპეციალური მასწავლებლების, ფსიქოლოგების გამოხმაურებას ამ აპლიკაციის დატესტვისა და გამოყენების შემდგომ.
