ნინო ხითარიშვილი
განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის სამსახურის უფროსი
📌ქალბატონო ნინო, 2022 წელს მნიშვნელოვანი ცვლილებები განხორციელდა „ადრეული და სკოლამდელი აღზრდისა და განათლების შესახებ საქართველოს კანონში“, რითაც, შეიძლება ითქვას, თვისებრივად ახალი ეტაპი დაიწყო სფეროს განვითარებაში. რა არის ის მნიშვნელოვანი თემები და მიმართულებები, რომელიც ძირეულად შეცვლის სისტემას და რა იქნება ის ხელშესახები შედეგი, რომელსაც სისტემა მიიღებს გარდამავალი პერიოდის დასასრულს?
🔲 ადრეული და სკოლამდელი აღზრდისა და განათლების მიმართულებით ძალიან მნიშვნელოვანი რეფორმა დაიწყო, რომელიც უკავშირდება სფეროში ხარისხის უზრუნველყოფის ჩარჩოს გამართვასა და ავტორიზაციის სისტემის დანერგვას. აღნიშნული გარემოებიდან გამომდინარე, 2022 წელს, მიღებული იქნა გადაწყვეტილება, ავტორიზაციის პროცესის მართვა გადმოტანილიყო ცენტრალურ დონეზე და მის განხორციელებაზე პასუხისმგებლობა სსიპ განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნულ ცენტრს დაევალა.
მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ რეფორმის თითოეული ეტაპი კარგადაა გააზრებული და დროში გაწერილი. თავად რეფორმა 2022 წლიდან 2030 წლამდე პერიოდს მოიცავს, რომელიც, პირობითად, ორ ეტაპად იყოფა. პირველი ეტაპი მთლიანად ადრეული და სკოლამდელი აღზრდისა და განათლების სისტემის ავტორიზაციისათვის მომზადებას უკავშირდება. აღნიშნული პერიოდი 2024 წლის ჩათვლით გრძელდება. მეორე ეტაპი 2025 წლიდან იწყება და უშუალოდ ავტორიზაციის განხორციელებას გულისხმობს.
☑️ სისტემის ავტორიზაციისთვის მომზადება საკმაოდ რთული და კომპლექსური ამოცანაა. ერთ-ერთ ყველაზე აქტუალურ პრობლემად დაწესებულებების აღრიცხვის პრობლემა გამოიკვეთა. საჯარო ბაღების რეესტრის პრობლემა იმდენად მწვავედ არ დგას, რადგან მათი აღრიცხვა მუნიციპალიტეტების დონეზე ხორციელდება, თუმცა იმავეს ვერ ვიტყვით კერძო პროვაიდერებზე. შესაბამისად, ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი აქტივობა, რომელიც რეფორმის ფარგლებში განხორციელდება, ბაღების რეგისტრაციის ელექტრონული სისტემის შექმნა და დაწესებულებების აღრიცხვაა, რაც ქვეყანაში მოქმედი დაწესებულებების პირველი ერთიანი ბაზის შექმნას უზრუნველყოფს;
☑️ ავტორიზაცია განხორციელდება ყოველ 4 წელიწადში ერთხელ, ხოლო ავტორიზაციიდან ავტორიზაციამდე პერიოდში დაინერგება მონიტორინგის სისტემა, რაც ბაღების მიერ საზოგადოებისთვის მიწოდებული სერვისის მუდმივ განვითარებასა და გაუმჯობესებას უზრუნველყოფს. ამასთან, ადრეული და სკოლამდელი აღზრდისა და განათლების სისტემაში შესვლის პროცესი რეგულირებადი გახდება. ყველა დაწესებულება, რომელიც გამოთქვამს მზაობას, აღნიშნულ სფეროში დაიწყოს საქმიანობა, სავალდებულო ავტორიზაციას დაექვემდებარება, რაც სისტემაში ხარისხიანი მომსახურების მიწოდებას უზრუნველყოფს;
☑️ დაინერგება დაწესებულებების რეგულარული, ყოველწლიური თვითშეფასების პრაქტიკა, რაც ხელს შეუწყობს, ერთი მხრივ, თითოეული ბაღის ჭრილში, საკუთარი გამოწვევებისა და შესაძლებლობების უკეთ გააზრებას, მეორე მხრივ, სისტემის დონეზე, ადრეული და სკოლამდელი აღზრდისა და განათლების სფეროში არსებული გამოწვევების პრიორიტეტიზაციის შესაძლებლობას შექმნის;
☑️ მნიშვნელოვნად გაიზრდება მშობლების როლი და ჩართულობა. მშობელთა ჯგუფი იქნება დაწესებულების თვითშეფასების პროცესის მონაწილე ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მხარე;
☑️ შეიქმნება მხარდამჭერი სპეციალისტების გუნდი, რომელთა წევრებიც ინდივიდუალურად იმუშავებენ თითოეულ დაწესებულებასთან და დაეხმარებიან მათ შემდგომ განვითარებაში;
☑️ შეიქმნება ბაღების მართვის საინფორმაციო სისტემა, რომელიც უზრუნველყოფს ადრეული და სკოლამდელი აღზრდისა და განათლების სფეროში არსებული ინფორმაციის ერთიან ფორმატში მოგროვებასა და დამუშავებას;
☑️ გაძლიერდება ბაღების მართვის და ავტორიზაციის პროცესში ჩართული ყველა მხარის შესაძლებლობები, რაც უზრუნველყოფს, გარდამავალი პერიოდის დასრულების შემდგომ, პროცესების ეფექტიან დეცენტრალიზაციას;
☑️ დაბოლოს, გარდამავალი პერიოდის დასრულების შემდგომ, ჩვენ გვექნება სისტემა, რომელში შემავალ თითოეულ ბაღსაც, მინიმუმ, ერთხელ გავლილი ექნება ავტორიზაცია.
📌რეფორმა უკვე აქტიურ ფაზაშია შესული. რა არის ამ ეტაპზე მიმდინარე ყველაზე მნიშვნელოვანი აქტივობა, რომელიც ბაღებს არ უნდა გამორჩეთ?
🔲 დიახ, კანონით განსაზღვრული პირველი ვალდებულება უკვე შესრულებულია და რეგისტრაციის ელექტრონული სისტემა ამოქმედებულია. პორტალი 2022 წელს გაიხსნა და 2022 წლის 31 დეკემბერს დაიხურება. ფაქტობრივად, სრული 6 თვე აქვთ დაწესებულებებს რეგისტრაციის პროცესის გასავლელად. რეგისტრაციის გავლა სავალდებულოა ყველა იმ დაწესებულებისთვის, რომელიც 2022 წლის 1 ივლისამდე ახორციელებდა საქმიანობას ამ მიმართულებით. ამასთან, კანონმდებლის მიხედვით, მხოლოდ ბაზაში დარეგისტრირებულ სუბიექტებს ექნებათ უფლება, 2023 წლიდან, გააგრძელონ საქმიანობა როგორც ადრეული ან/და სკოლამდელი აღზრდისა და განათლების დაწესებულებებმა. ამიტომ ძალიან მნიშვნელოვანია, ეს პროცესი არ გამორჩეთ ბაღებს.
არსებული მონაცემებით, რეგისტრაციის ელექტრონულ სისტემაში 500-ზე მეტი სუბიექტია დარეგისტრირებული.
📌როგორც აღნიშნეთ, რეფორმის პირველი მნიშვნელოვანი ეტაპი დაწესებულებების რეგისტრაციაა. კიდევ რა აქტივობების განხორციელებაა დაგეგმილი გარდამავალ პერიოდში?
🔲 გარდამავალი პერიოდის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ამოცანაა ავტორიზაციის განხორციელებისათვის საკანონმდებლო ბაზის მოწესრიგება. ეს ორი თემის გამართვას გულისხმობს. პირველი ავტორიზაციის პროცედურულ საკითხებს უკავშირდება, ხოლო მეორე — შინაარსობრივ თემებს.
შინაარსის ნაწილში უკვე მომზადებულია ავტორიზაციის სტანდარტების პროექტი, რომელიც 4 ძირითად სტანდარტს აერთიანებს, ასევე, მომზადებულია მოქმედი ტექნიკური რეგლამენტების გადამუშავებული ვერსიები, რომლებიც შესაბამის დარგობრივ სამინისტროებთან ერთადაა გავლილი. აღნიშნულმა დოკუმენტებმა საჯარო განხილვების პროცესი გაიარა, მთელი ქვეყნის მასშტაბით. საჯარო განხილვების გამართვა ძალიან საყურადღებო ეტაპი იყო, რადგან ჩვენთვის მნიშვნელოვანი იყო მომზადებულ დოკუმენტებზე იმ ადამიანების მოსაზრებები მოგვესმინა, რომელთაც უშუალოდ მოუწევთ ამ რეგულაციების დაკმაყოფილება. ასევე, პრიორიტეტული საკითხი იყო, რომ პროცესში ჩართულ მხარეებს ინფორმაცია იქამდე ჰქონოდათ, სანამ დოკუმენტები ოფიციალურად დამტკიცდება.
საჯარო განხილვებში ჩართული იყვნენ მუნიციპალიტეტის მერიის, ბაღების გაერთიანებების/სააგენტოს, საგანმანათლებლო რესურსცენტრების, საჯარო და კერძო ბაღების წარმომადგენლები. მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ სამიზნე აუდიტორიის მხრიდან საერთო განწყობა და ცვლილებების მიმართ მიმღებლობა საკმაოდ მაღალი იყო. ყველა შენიშვნა და რეკომენდაცია, რომელიც განხილვების პროცესში ითქვა, ჩანიშნული და განხილული იქნა საკოორდინაციო ჯგუფთან. ამ ეტაპზე, დოკუმენტების დასრულებული სახით მომზადებაზე მიმდინარეობს მუშაობა, რის შემდეგაც განხორციელდება მათი ინიცირება დასამტკიცებლად. პარალელურად, ავტორიზაციის პროცედურულ ნაწილზე მუშაობაც აქტიურ ფაზაში შედის.
📌ქალბატონო ნინო, როგორც ცნობილია, დაწესებულებების ავტორიზაცია დროის განსაზღვრულ პერიოდში განხორციელდება. როგორ შეირჩევა დაწესებულებები ამ პერიოდში და ეცოდინებათ თუ არა თავად დაწესებულებებს ვის როდის მოუწევს ავტორიზაციის გავლა?
🔲 ავტორიზაციის პროცესის წინასწარი დაგეგმვა აუცილებელია, გამომდინარე იქიდან, რომ მათი რაოდენობა საკმაოდ ბევრია, დროის პერიოდი — შეზღუდული, ხოლო თავად პროცესი — საკმაოდ კომპლექსური. შესაბამისად, აუცილებელია, წინასწარ შემუშავდეს განრიგი, რომლის მიხედვითაც, სისტემა წაყვება პროცესს. განრიგის მომზადება 2024 წლის შემოდგომაზეა დაგეგმილი. ამასთან, განრიგი ვერ შედგება შემთხვევითობის პრინციპით, ბუნებრივია, მას ლოგიკური დასაბუთება უნდა ჰქონდეს. ასეთი დასაბუთების შესაძლებლობას მოგვცემს 2023 წელს განხორციელებული თვითშეფასების პროცესი, რომელიც ყველაზე მასშტაბურ სიტუაციურ ანალიზს გვიჩვენებს, რაც კი ამ დრომდე განხორციელებულა საქართველოში, ადრეული და სკოლამდელი აღზრდის სფეროში. საუბარია რეგისტრაციის ელექტრონულ სისტემაში დარეგისტრირებული ყველა დაწესებულების მიერ თვითშეფასების განხორციელებაზე.
რა არის თვითშეფასება? მარტივად რომ ავხსნათ, ბაღი იღებს ავტორიზაციის სტანდარტებს და დაწესებულ მოთხოვნებს ადარებს საკუთარ თავს, ამ პროცესში კი გამოავლენს ძლიერ და სუსტ მხარეებს, გასაუმჯობესებელ სფეროებს და ბოლოს ადგენს შესაბამისობის გეგმას, ანუ დროში განსაზღვრავს რას, როდის და როგორ აკეთებს იმისთვის, რომ განსაზღვრული პერიოდის შემდეგ, სტანდარტებთან შესაბამისობაში მოვიდეს. ასეთი ტიპის შეფასება ყველა დაწესებულებაში გაკეთდება. მიღებული შედეგები გაანალიზდება და მომზადდება დიაგნოსტიკური ანალიზი, რომელიც აჩვენებს, რომელი დაწესებულებაა მეტ შესაბამისობაში სტანდარტის მოთხოვნებთან და რომელი — ნაკლებად. შესაბამისად, იმ დაწესებულებებს, ვისაც ნაკლები შესაბამისობა ექნება, მეტი დრო მიეცემა პროცესისთვის მოსამზადებლად და ავტორიზაციის განრიგში გარდამავალი პერიოდის ბოლოსკენ გადანაცვლდებიან, ხოლო ვისაც უკეთესი მზაობა ექნება — ავტორიზაციას საწყის ეტაპზე გაივლის. ამასთან, ავტორიზაციის პროცესის განხორციელება დაწესებულების მხრიდან განაცხადის წარდგენით იწყება, შესაბამისად, ყველა დაწესებულებას ეცოდინება ვის როდის, რომელ წელს და რომელ თვეს უწევს ავტორიზაციის გავლა.
📌მოწოდებული ინფორმაციიდან ჩანს, რომ გარდამავალ პერიოდში დაგეგმილი ყველა პროცესი და აქტივობა კარგადაა გააზრებული სისტემის მიერ. თუ არის ნაფიქრი შეფასების სისტემაზე, რამდენად მკაცრი იქნება პროცესი?
🔲 ხარისხის უზრუნველყოფის მთავარი პრინციპია შემდეგი: დაწესებულება მუდმივად უნდა აფასებდეს საკუთარ საქმიანობას, პრაქტიკას, მიმდინარე პროცესებს და ზრუნავდეს მათ გაუმჯობესებაზე. ამასთან, შეფასების პროცესი, თავისთავად, არ ნიშნავს იმას, რომ ყველა დროს ყველაფერი იქნება იდეალურად. არა, მთავარია სწორი მიდგომის ჩამოყალიბება და დაწესებულება ხედავდეს, რა უჭირს, სად აქვს გამოწვევა და შემდეგ ზრუნავდეს ამ გამოწვევების აღმოფხვრაზე. პრობლემა დადგება მხოლოდ მაშინ, როდა დაწესებულებას ექნება გამოწვევა და ვერ ან არ დაინახავს მას. რადგან თვითშეფასების პროცესი ამ პრინციპზეა აწყობილი, ავტორიზაციის დროსაც შეფასების სისტემა იქნება არა ხისტი, არამედ მოქნილი და დიფერენცირებული. რას ნიშნავს დიფერენცირებული შეფასება? ეს არის სისტემა, როდესაც დაწესებულება 4-დონიანი სკალის გამოყენებით ფასდება და ამ 4 დონიდან სამი: სრული შესაბამისობა, მეტწილი შესაბამისობა და ნაწილობრივი შესაბამისობა მისაღები მოცემულობაა, იმ ფაქტორის გათვალისწინებით, რომ დაწესებულებას იდენტიფიცირებული გამოწვევებისთვის შემუშავებული აქვს გეგმა, თუ როგორ და დროის რა მონაკვეთში აპირებს ამ შეუსაბამობის გამოსწორებას. ამიტომ, ავტორიზაციის პროცესი, ამ მხრივ, ნამდვილად მოქნილი და განვითარებაზე ორიენტირებული იქნება.
ესაუბრა ანა ფირცხალაიშვილი