ლალი ჯელაძე
5 ოქტომბერს, „ილიას ბაღში“, გრანდიოზულმა წვეულებამ განათლების სისტემის გულშემატკივრებს მოუყარა თავი, იმ საღამოს ქვეყნის საუკეთესო მასწავლებლის ტიტულის მფლობელი უნდა გამოვლენილიყო. „მასწავლებლის ეროვნული ჯილდო“ კოალიციის „განათლება ყველასათვის — საქართველო“, მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნულ ცენტრსა და საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტროს შორის გაფორმებული მემორანდუმის საფუძველზე, 2017 წლის 13 მაისს დაწესდა — ინიციატივა მასწავლებლის პროფესიის პოპულარიზაციისკენ მიმართული გლობალური კამპანიის — „The Global Teacher Prize“ ნაწილია. გასულ წელს, პირველი ჯილდოს მფლობელი გურიის ერთი ჩვეულებრივი სკოლის მასწავლებელი ლადო აფხაზავა გახდა. კონკურსმა მშვენიერი სტარტი აიღო და მთელი წლის განმავლობაში, წლის საუკეთესო მასწავლებლის ტიტულის მფლობელმა, არაერთი აქტივობითა და ინიციატივით, არაერთხელ შეახსენა საზოგადოებას, რას ნიშნავს ტიტული — შენივე საქმიანობით გაამართლო „რჩეულობა“. ალბათ, ძალიან ბევრი დამეთანხმება, რომ ლადო ამას დღემდე ახერხებს. ცერემონიალს მივუბრუნდები და გეტყვით, რომ საუკეთესოდ ორგანიზებული წვეულება ნამდვილად იყო იმის დასტური, რომ მასწავლებლობას საზოგადოება პრესტიჟულ პროფესიად აღიარებს და, თუნდაც ამ კონკურსით, პედაგოგებს აძლევს მოტივაციას, გახდნენ უკეთესები ან სულაც რჩეულები.
ყველას თავისი ფავორიტი ჰყავს, და, რასაკვირველია, მეც მყავდა ჩემი ფავორიტი, თუმცა, ფინალისტებიდან ჟიურის საუკეთესოს ამორჩევა ნამდვილად გაუჭირდებოდა. ხუთეული ასე დაკომპლექტდა: ელისო აბრამიშვილი — ქალაქ საჩხერის სსიპ ილია ჭავჭავაძის №2 საჯარო სკოლის ქიმიის მასწავლებელი; ჯაბა ლაბაძე — დაბა სურამის №2 საჯარო სკოლის ისტორიის მასწავლებელი; ლელა კოტორაშვილი — თბილისის წმ. გიორგის სახელობის საერთაშორისო სკოლის ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი; დაჩი ნანობაშვილი — თბილისის საერთაშორისო აკადემია ლოგოსის მათემატიკის მასწავლებელი და მანანა კაპეტივაძე — ბაღდათის №2 საჯარო სკოლის ინგლისურისა და რუსული ენების მასწავლებელი. მათ უკან ძალიან საინტერესო და მართლაც გამორჩეული პედაგოგიური საქმიანობა დგას. ჟიურის რჩეული მანანა კაპეტივაძე გახდა. ჯილდოს მფლობელს, ფულადი პრიზის სახით, კამპანიის გენერალურმა სპონსორმა, გუდავაძე-პატარკაციშვილის ფონდმა 10 000 ლარი გადასცა, ხოლო დანარჩენი ოთხი ფინალისტი „ლიბერთი ბანკმა“ დააჯილდოვა.
„მასწავლებლის ეროვნული ჯილდო“ პედაგოგებისთვის დიდი მოტივატორია. კოალიცია ძალიან კარგ საქმეს აკეთებს მასწავლებლის პროფესიის პრესტიჟის ასამაღლებლად და საუკეთესო მასწავლებლების გამოსავლენად! მადლობა ამისთვის! უზარმაზარი პასუხისმგებლობაა ატარებდე საუკეთესო მასწავლებლის ტიტულს. მე ყველაფერს გავაკეთებ, რომ შევაყვარო ეს პროფესია ჩემს მოსწავლეებს და კიდევ ბევრი მასწავლებელი გავზარდო.“ — ეს პირველი კომენტარია, რომელიც წლის რჩეულმა მასწავლებელმა გააკეთა. მას გასულ წელსაც სთხოვდნენ ოჯახიც, მეგობრებიც და სკოლის ადმინისტრაციაც, მონაწილეობა მიეღო კონკურსში, მაგრამ, როგორც თავად ამბობს, ცოტა სკეპტიკურად იყო განწყობილი, რადგან არ ეგონა ამ მასშტაბის და ასეთი ობიექტური კონკურსი თუ ჩატარდებოდა. ამბობს, რომ ცდებოდა — „არ გავითვალისწინე ჩემი უფროსი ვაჟის თხოვნა და ამით გული დავწყვიტე.“ სამაგიეროდ, წლევანდელი კონკურსით გააბედნიერა შვილი, გიორგი ებანოიძე, რომელმაც დაჯილდოების ცერემონიალის ამსახველი საუკეთესო ფოტორეპორტაჟი სოციალურ ქსელში გაავრცელა წარწერით: „დღეს ძალიან მაგარი დღე იყო. დედაჩემი გახდა „მასწავლებლის ეროვნული ჯილდოს“ მფლობელი. უბედნიერესი ვარ!“
ქალბატონ მანანაზე, წელს მაინც მიეღო მონაწილეობა ეროვნული ჯილდოს კონკურსში, გასული წლის ფინალისტის, ნათია ფურცელაძის წახალისებამ იქონია დიდი გავლენა. „შარშან შორიდან მაინც ვადევნებდი თვალს კონკურსის ეტაპებს და ვგულშემატკივრობდი კოლეგებს, განსაკუთრებით ერთ-ერთ ფინალისტს — ნათია ფუცელაძეს. ეს მხარდაჭერა, იმის გარდა, რომ ძალიან ნიჭიერი ახალგაზრდა მასწავლებელია, იმითაც იყო განპირობებული, რომ ის ბაღდათის სკოლის კურსდამთავრებულია. ჯილდოს პოპულარიზაციის ფარგლებში დაგეგმილ ერთ-ერთ ღონისძიებაზე, ნათია ფურცელაძე ბაღდათს სტუმრობდა, მეც მივედი, მისი გაცნობა მინდოდა. ნათიამ მითხრა, რომ თვალს ადევნებდა ჩემს აქტივობებს და მქონდა ჯილდოს ათეულში მოხვედრის შანსი. მისმა წახალისებამ, ოჯახის წევრებისა და დირექტორის დაჟინებულმა თხოვნამ მიბიძგა, გადამედგა ეს ნაბიჯი. როცა აპლიკაციის შევსება დავასრულე, ვიდრე გადავაგზავნიდი, კიდევ ერთხელ გადავხედე და გავიფიქრე, რომც არ გავიმარჯვო, მარტო ამისთვის ღირდა მონაწილეობის მიღება — ერთ აპლიკაციაში თავი მოვუყარე მთელ ჩემს განვლილ პროფესიულ გზას, ჩემი საქმიანობის თვითშეფასება მოვახდინე. საოცარი განცდა დამეუფლა, ადრე ამაზე არასდროს დავფიქრებულვარ.
უღრმესი მადლობა „მასწავლებლის ეროვნულ ჯილდოს“, ქალბატონ ირინა ხანთაძეს, ბატონებს: გიორგი ჭანტურიას და რევაზ აფხაზავას, ჩვენი ჟიურის თითოეულ წევრს ჩემი, თითქმის, 30-წლიანი საქმიანობისა და შრომის დაფასებისთვის. ჩემთვის უდიდესი პატივია პირადად გამეცნო ჟიურის ყველა წევრი, რომელთა მიმართაც ყოველთვის დიდი პატივისცემა გამაჩნდა.“
ქალბატონი მანანა უფროსი მასწავლებელია და ამბობს, რომ აქამდე ვერ მოიცალა, კარიერული წინსვლისთვისაც მიეხედა, რეალურად ამისთვის დრო აღარ რჩება. „მხოლოდ სკოლის მასწავლებელი არ ვარ, რომელიც გაკვეთილს ჩაატარებს და დანარჩენ დროს რეპეტიტორობას დაუთმობს. ამით არ შემოვიფარგლები, ყოველთვის აქტიური ვიყავი და, რაც მთავარია, მიყვარს ახლის ძიება, საკუთარი შესაძლებლობების მოსინჯვა და რეალიზება. 10 წელი ვიმუშავე ბაღდათის პირველ საჯარო სკოლაში და მივხვდი, რომ იქ ჩემი შესაძლებლობების მაქსიმუმი გავაკეთე, ახლა სხვა სივრცე და გარემო მჭირდებოდა. შევიცვალე სკოლა და მასწავლებლად ქუთაისის ერთ-ერთ საჯარო სკოლაში გადავედი. მიუხედავად იმისა, რომ მართლაც არაჩვეულებრივი ადამიანებისა და პროფესიონალების გარემოცვაში ვიყავი, ორ წელზე მეტი ვერც იქ გავჩერდი. ისევ დავიწყე ძიება. დავბრუნდი ბაღდათში და მეორე საჯარო სკოლაში გავაგრძელე მუშაობა. ბევრი საათი არასოდეს მქონია, არც ახლა მაქვს — 6 საათი ინგლისურში მაქვს და მას შემდეგ, რაც რუსულ ენაში დავადასტურე კომპეტენცია ორი საათი დამემატა. პარალელურად, ინოვაციების ცენტრს ვხელმძღვანელობ ბაღდათში, სადაც ბევრი რამ კეთდება მოსწავლეებისთვის.“
ეროვნული ჯილდოს მფლობელი წარმატებით იყენებს უცხო ენის სწავლების კომუნიკაციურ მეთოდს და პრაქტიკაში აჩვენებს, რომ შესაძლებელია სკოლაში უცხო ენა კომუნიკაციურ დონეზე ვასწავლოთ. სწავლების პროცესი გამოხატულად ინტერაქტიულია და მრავალფეროვან მეთოდებს ეფუძნება. მოსწავლეებისთვის ის მხოლოდ საგნის მასწავლებელი არ არის, მეგობარი, აღმზრდელი და დამრიგებელია. ბავშვებიც ხშირად მიმართავენ რჩევისთვის, მხარდაჭერისთვის. თავისი საქმიანობით, წლის რჩეული მასწავლებელი ხელს უწყობს ინტერკულტურული კომუნიკაციის უნარების განვითარებასაც. ბევრი წარმატებული პროექტი განახორციელა არაფორმალური განათლების, სპორტული, კულტურული ღონისძიებების კუთხით. მისი გავლენა რომ სცდება საკუთარ მოსწავლეებსა და სასკოლო გარემოს, ამის დასტური ის მრავალფეროვანი საქმიანობაა, რომელსაც მანანა მასწავლებელი ეწევა.
„მშვიდობის კორპუსში“ განათლების ტრენერად 9 წელი ვიმუშავე, ამერიკელ მოხალისეებს ვასწავლიდი როგორ ესწავლებინათ ქართულ სკოლებში — რა მიდგომები გამოეყენებინათ. ჩემს სკოლაში ერთ-ერთმა მოხალისემ ორი წელი იმუშავა, ერთად ბევრი რამ გავაკეთეთ. არი ჰაიერსი ძალიან კარგი ახალგაზრდაა, მას გადაწყვეტილი ჰქონდა, მომავალში სხვა პროფესიას გაჰყოლოდა, მაგრამ ჩვენთან მუშაობის შემდეგ გადაწყვეტილება შეცვალა და პროფესიაში დარჩა. მითხრა: მანანა დეიდა (ასე მეძახის), თქვენ გამო გადავწყვიტე, მასწავლებელად მუშაობა გავაგრძელოო. ჩვენ ახლაც ვთანამშრობლობთ, კალიფორნიის შტატის ერთ-ერთ სკოლაში ასწავლის, სკაიპით გავაცანი და დავამეგობრე ჩვენი მოსწავლეები, წინ დიდი გეგმები გვაქვს და ერთობლივად ვაპირებთ პროექტების განხორციელებას, ჩვენივე მოსწავლეების ჩართულობით.“ — ამბობს ქალბატონი მანანა.
მიუხედავად იმისა, რომ ამას აქამდეც აკეთებდა, ახლა უფრო ინტენსიურად იმუშავებს მასწავლებლის პროფესიის პოპულარიზებაზე: „დავთვალე და აღმოვაჩინე, რომ ჩემი ნამოწაფრებიდან 12-მა ინგლისური ენის მასწავლებლობა აირჩია, საქართველოს სხვადასხვა სკოლებშიც ასწავლიან და სხვადასხვა ძალიან წარმატებულ ადგილობრივ თუ უცხოურ ორგანიზაციებშიც არიან დასაქმებულები. ძალიან ამაყი ვარ, რადგან მასწავლებლისთვის იმაზე დიდი ბედნიერება არ არსებობს, როცა შენი ყოფილი მოსწავლეების წარმატებების შესახებ გესმის ან ხედავ.“
რა არის ქართველი მასწავლებლის ყველაზე დიდი პრობლემა? ამ კითხვაზე ზოგადი პასუხის გაცემას თავს არიდებს, რადგან ფიქრობს: „ყველას თავისი პრობლემა და ხედვა აქვს, ამიტომ უმჯობესია, ჩემს მაგალითზე გითხრათ. შეიძლება ცოტა ბანალურად მოგეჩვენოთ, მაგრამ ჩემი სურვილია, მოსწავლეებმა მოსმენა ისწავლონ. მოუსმინონ ერთმანეთს, სხვებს, ნებისმიერ ადამიანს ბოლომდე უნდა მოუსმინონ. შეიძლება ეს სკოლაში ვასწავლოთ, მაგრამ ოჯახში არ ჰქონდეთ გაცნობიერებული მოსმენის ფასი, ამიტომ ჩვენს მოსწავლეებში ეს პრობლემაა.
ჩემი სურვილია, ასევე, მასწავლებელს მეტი თავისუფლება მიეცეს. თუმცა, მე არ ვგრძნობ თავს შეზღუდულად, რადგან ყოველთვის ვგეგმავ და ვახორციელებ იმ აქტივობებს, რომელსაც კონკრეტულ სიტუაციაში მართებულად მივიჩნევ. მთავარია, შედეგზე გახვიდე. მასწავლებელმა უნდა შეძლოს იყოს კრეატიული, ჩაატაროს საინტერესო გაკვეთილები, გამოიყენოს ინდივიდუალური მიდგომები, რადგან ყველა ბავშვი განსხვავებულია,ზოგი ადვილად სწავლობს მოსმენით, ზოგი — ვიზუალური მასალით. მასწავლებელმა ისე უნდა დააბალანსოს გაკვეთილი, რომ ახსნილი მასალა ყველა მოსწავლისთვის ხელმისაწვდომი იყოს.“
რატომ უნდა აირჩიონ ახალგაზრდებმა მასწავლებლის პროფესია? ამ კითხვას ხშირად ვუსვამ ჩემს რესპონდენტებს, რადგან განათლების სისტემა რეალურად დგას ამ პრობლემის წინაშე და პროფესიას გაახალგაზრდავება ნამდვილად სჭირდება. თუმცა, დაჯილდოების ცერემონიალმა კიდევ ერთხელ დაგვანახა, რომ პროფესიის გაახალგაზრდავებისკენ მიმართული ტენდენცია ნამდვილად შეიმჩნევა და თან, ბოლო დროს, ახალგაზრდა მამაკაცებიც ირჩევენ ამ პროფესიას — საუკეთესო ათეულიდან უმრავლესობა ძალიან ახალგაზრდა მასწავლებელია. ქალბატონი მანანა ფიქრობს, რომ ახალგაზრდებმა თუნდაც იმიტომ უნდა აირჩიონ ეს პროფესია, რომ ბავშვებს უფრო მეტად მოსწონთ ახალგაზრდა მასწავლებელი, უფრო იოლად მიჰყვებიან და, გარკვეულწილად, მისი სახით თანამოაზრესაც პოულობენ. ამის გარდა, მასწავლებლობაზე უკეთესი პროფესია ქვეყანაზე არ ეგულება, „რამდენი წლისაც უნდა იყო, მოსწავლეებთან ურთიერთობით თავს მუდმივად ახალგაზრდად გრძნობ, სულ ბედნიერი ხარ. რასაკვირველია, არის ჩავარდნებიც, როცა ფიქრობ, რომ ვერ მიაღწიე მიზანს/შედეგს ან რაღაც ისე არ წავიდა, როგორც გეგმავდი, მაგრამ წარმატება ნელ-ნელა მოდის, ერთბაშად წარმატებული ვერც ერთ პროფესიაში ვერ იქნები. მართალია, ბევრი უნდა იშრომო, მაგრამ, საბოლოოდ, როცა რეალურ შედეგს დაინახავ და ეს შედეგი შენი გაზრდილი მოსწავლის წარმატებაა, მერწმუნეთ, ამაზე დიდი ბედნიერება არ არსებობს. თუნდაც ერთი შემთხვევა რად ღირს, როცა შენი ნამოწაფარი შენი კოლეგა ხდება და შენზე გაცილებით უფრო წარმატებულია. მაბედნიერებს, ჩემ ირგვლივ ამდენ წარმატებულ ყოფილ მოსწავლეს რომ ვხედავ, მაგრამ მათგან ერთ-ერთი, ანა ლემონჯავა, აუცილებლად მინდა, დავასახელო.“
მანანა კაპეტივაძისთვის „მასწავლებლის ეროვნულ ჯილდოში“ მონაწილეობის მთავარი მიზანი ათეულში მოხვედრა იყო — „გულში სულ ამას ვფიქრობდი, ნეტა ათეულში მოვხვდე, რომ ნათიას იმედები არ გავუცრუო“, მაგრამ, როცა საკუთარი თავი ხუთეულში აღმოაჩინა თავბრუდამხვევი ბედნიერება შეიგრძნო, ცოტა დაიბნა კიდეც. „გულწრფელად გეტყვით, პირველობაზე მაინც არ ვფიქრობდი, სხვებს ვგულშემატკივრობდი. როცა ჩემი სახელი გამოაცხადეს, იმდენად გაოცებული ვიყავი, რომ აღარაფერი მესმოდა და ვეღარაფერს ვხედავდი. ლადომ ხელი მომკიდა და სცენაზე გამიყვანა, შორიდან მესმოდა მინისტრის მოლოცვის სიტყვებიც… მან პრიზი გადმომცა. ხელში მეჭირა ეროვნული ჯილდო და თვალებით დარბაზში შვილს ვეძებდი, რომელიც ჩემს საგულშემატკივროდ იყო მოსული. გიორგი ფოტოებს იღებდა, დავინახე კამერა ხელში უკანკალებდა და და მეორე ხელით ცრემლს იწმენდდა… იმ წამსვე მივხვდი, რომ ეს ყველაფერი, თუნდაც ამ სიხარულად ღირდა.
უკვე ემოციები ცოტა დაცხრა, დავმშვიდდი და დავუბრუნდი რეალობას. ახლა დადგა ჯერი, უღრმესი მადლობა გადავუხადო ამ შესანიშნავი კონკურსის ორგანიზატორებს, ყველას, ვისაც წვლილი მიუძღვის ამ დიდ საქმეში, რასაც „მასწავლებლის ეროვნული ჯილდო“ ჰქვია; ნათია ფურცელაძეს, რადგან სწორედ მან მიბიძგა მიმეღო კონკურსში მონაწილეობა (და ვიცი, ჩემზე მეტად გაუხარდა ჩემი წარმატება) და ლადო აფხაზავას, რომელიც ყოველთვის მამხნევებდა და დაბნეული, გახარებული და ცრემლიანი სცენაზეც მან გამიყვანა, ბოლომდე ჩემ გვერდით იდგა.
მადლობა ორგანიზატორებს, „ბექ სტეიჯ მებრძოლებს“, როგორც გიორგი უწოდებს, ყველა წვრილმანის სწორად გათვლისთვის და ამ დიდი ღონისძიების უმაღლეს დონეზე ჩატარებისთვის. დიდი მადლობა ჩემს ბაღდათს, ჩემს სკოლას ასეთი დახვედრისთვის და მოლოცვისთვის.“
პასუხიმგებლობის გრძნობასთან ერთად, ქალბატონ მანანას უხერხულობის გრძნობაც არ სტოვებს, რადგან გამარჯვებას ნებისმიერი კონკურსანტი ელოდა. თუმცა, მისთვის ათეულის წევრები არა კონკურსანტები, არამედ უკვე მეგობრები არიან. „არ მინდა ვინმეს გული დაწყდეს, რადგან ჩვენ ათეული ვართ გამარჯვებული და ათივეს გვეკუთვნის ეს ჯილდო, ათივე თანასწორი ვართ ამ საქმეში. თითოეულს მინდა მადლობა გადავუხადო იმ თანადგომისთვის და გამხნევებისთვის, რასაც დღემდე ვგრძნობ“.
რაც შეეხება შემდგომ საქმიანობას, „ათეულთა კლუბის“ ფარგლებში, ბევრი საინტერესო აქტივობა და ღონისძიება დაიგეგმა. „ნებისმიერი აღიარება, თავისთავად, ძვირფასია, მით უფრო, როცა საუკეთესო კონკურსანტებს შორის ქვეყნის საუკეთესო მასწავლებლად გასახელებენ და არ მეგულება მასწავლებელი, რომელსაც ამ სტატუსის ტარება არ მოუნდება, მაგრამ ჩემი დიდი პატივისცემა მინდა გამოვხატო საუკეთესო ათეულის მიმართ, ისინი არაჩვეულებრივი ადამიანები და მასწავლებლები არიან — ნინო გურეშიძე, ნანა დაბრუნდაშვილი, ნაზი ჩოფიკაშვილი, ლელა კოტორაშვილი, ნინო ჭიჭინაძე, ელისო აბრამიშვილი, ჯაბა ლაბაძე, დაჩი ნანობაშვილი, თემო სუყაშვილი. ბედნიერებაა ქვეყანაში ასეთი მასწავლებლები გყავდეს! მე ვიცი, რომ კიდევ ბევრი კარგი მასწავლებელია სოფლად თუ ქალაქად და ყველას მოვუწოდებ, მიიღონ მონაწილეობა „მასწავლებლის ეროვნული ჯილდოს კონკურსში“, რათა ისინიც გაიცნოს საზოგადოებამ. ჩვენ ბევრ კარგ საქმეს გავაკეთებთ ერთად!“
წლის საუკეთესო მასწავლებელი მასწავლებელთა პოპულარიზაციისკენ მიმართული გლობალური კამპანიის — „The Global Teacher Prize“ — კონკურსზე წარადგენს საქართველოს. რედაქცია კიდევ ერთხელ ულოცავს ქალბატონ მანანას 2018 წლის საუკეთესო მასწავლებლად აღიარებას და წარმატებებს უსურვებს მრავალფეროვან და საინტერესო პედაგოგიურ გზაზე.
