2018 წლის 20 ივლისს „ზოგადი განათლების შესახებ“ საქართველოს კანონში განხორციელებული ცვლილების თანახმად, სპეცმასწავლებელს მასწავლებლის სტატუსი მიენიჭა. ცვლილების შემდეგ, სპეცმასწავლებლის ხელფასის დაანგარიშება, საჯარო სკოლის მასწავლებლის მსგავსად, სხვადასხვა კრიტერიუმების მიხედვით განისაზღვრება (განათლება, კვალიფიკაცია, სამუშაო სტაჟი და ა.შ.) და მათი საშუალო ხელფასი 400-500 ლარის ფარგლებში იქნება.
მთავრობის დადგენილებით, სსსმ მოსწავლის სწავლების ხელშეწყობისთვის ასევე იცვლება სკოლების დაფინანსება. კანონში შეტანილ ცვლილებებს სერიოზული პროცესები მოჰყვება, რაც ახალი პროფესიული სტანდარტის დამკვიდრებას, პროფესიული განვითარების სქემის ამოქმედებას და, ზოგადად, სპეცმასწავლებლის პოზიციის გაძლიერებას შეუწყობს ხელს.
რა პოზიტიურ ცვლილებებს უნდა ველოდოთ ინკლუზიური განათლების მიმართულებით და როდის ამოქმედდება სპეციალური მასწავლებლებისთვის პროფესიული განვითარების სქემა, ამ და სხვა დეტალებზე გვესაუბრება მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ცენტრის ინკლუზიური განათლების ხელშეწყობის პროგრამის მენეჯერი სალომე ჩარკვიანი.
— რა ცვლილებები შევიდა კანონში, რომელმაც ხარისხიან ინკლუზიურ განათლებას უნდა შეუწყოს ხელი?
— კანონში ორი უმთავარესი ცვლილება შევიდა, პირველი — სპეცმასწავლებელს მასწავლებლის სტატუსი მიენიჭა და მეორე — შეიცვალა ინკლუზიური განათლების განმარტება. რას გულისხმობს ეს და რატომ არის წინგადადგმული ნაბიჯი? აქამდე, როცა სისტემა ინკლუზიურ განათლებას ნერგავდა, რა თქმა უნდა, პირველი საზრუნავი იყო, რომ ის ბავშვები, რომლებიც სახლებში ისხდნენ და გარეთ გამოსვლის საშუალება არ ჰქონდათ, როგორმე სკოლებამდე მიგვეყვანა. სწორედ ამ კატეგორიის ბავშვებზე კეთდებოდა ძირითადი ორიენტირი — სსსმ მოსწავლის სტატუსის მინიჭება, მათი სკოლამდე მიყვანა და რესურსების შექმნა, რომლის შედეგადაც დღეს უკვე გვაქვს რეალობა, რომ სხვადასხვა საჭიროების მქონე ბავშვებს აქვთ საშუალება, იარონ სკოლებში.
სიახლე, რომელსაც კანონში შესული ცვლილება მოიტანს, იქნება მეტნაკლებად ყველა ბავშვის თანაბარი ჩართულობა საგანმანათლებლო სასწავლო პროცესში, რადგან, მოგეხსენებათ, რომ ინკლუზიური განათლება არ არის მხოლოდ სტატუსის მქონე ბავშვების განათლება. თითქმის ყველა სკოლას ჰყავს მოსწავლეები, რომლებსაც ერთი შეხედვით, არ აქვთ მკვეთრად გამოხატული საჭიროება და შესაბამისი სტატუსი, მაგრამ, გარკვეული მიზეზების გამო, ვერ ჯდებიან საგანმანათლებლო სივრცეში, ვერ მიჰყვებიან ზოგად ეროვნულ სასწავლო გეგმებს. ამის ერთ-ერთი მიზეზი შეიძლება იყოს სოციალური ფონი (ზოგ შემთხვევაში, ბავშვები სკოლაში იმის გამო ვერ დადიან, რომ მათზე უმცროს და-ძმებს უვლიან სახლში და ა.შ.). ამ დროს სისტემა მათ ვერც სსსმ მოსწავლის სტატუსს ანიჭებს და ვერც სათანადო დახმარებას უწევს. სისტემა მათ ვერ ხედავს იმის გამო, რომ არ აქვთ სსსმ მოსწავლის სტატუსი და, როგორც უკვე გითხარით, ძირითადად, სტატუსის მქონე მოსწავლეებზეა ფოკუსირებული. ამიტომ, ბუნებრივია ის დაბალი აკადემიური მოსწრება, რაც მათ მომავალზე, საბოლოო ჯამში, ძალიან ნეგატიურად აისახება. მაგალითად, ზოგიერთი სკოლასაც ვერ ამთავრებს.
ამ მიმართულებით კანონში განხორციელებული ცვლილება ძალიან დროული და საჭიროა. ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია რეგიონისა და ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებული რაიონების სკოლებისთვის, სადაც სტიგმა უფრო ღრმადაა ფეხმოკიდებული. მშობლები, ხშირ შემთხვევაში, უარს აცხადებენ მათი შვილებისთვის ასეთი სტატუსის მინიჭებაზე, მეტიც, არც კი მიმართავენ მულტიდისციპლინურ ჯგუფებს (ბუნებრივია, სხვადასხვა რეგიონებში სხვადასხვა მიზეზების გამო). უმეტეს შემთხვევაში, სამწუხაროდ, თავს იმის გამოც იკავებენ, რომ მათთვის სსსმ მოსწავლის სტატუსი შშმ პირის სტატუსთანაა გაიგივებული.
ეთნიკურ უმცირესობების მოსწავლეებში დაბალ აკადემიურ მოსწრებას სახელმწიფო ენის არცოდნაც განაპირობებს. ამ მიზეზით შექმნილი პრობლემები რეალურად გვაქვს. რეგიონების გარდა, მაგალითად, ორთაჭალაშიც არის სკოლა, სადაც მასწავლებელი ქართულად ხსნის ისტორიის გაკვეთილს, კლასში ნახევარზე მეტმა მოსწავლემ კი ქართული არ იცის და, თავისთავად, ვერც სწავლობს. ახალი განმარტებით, „ინკლუზიური განათლება არის განათლება ყველასთვის“, რაც საშუალებას მოგვცემს ხაზი გავუსვათ იმას, რომ სპეცმასწავლებელმა მხოლოდ სსსმ მოსწავლეებთან არ იმუშაოს, არამედ გახდეს მასწავლებელი, რომელიც მასწავლებელთან ერთად შევა კლასში, მოახდენს მოსწავლეთა საჭიროებების იდენტიფიცირებას და შემდეგ ამ საჭიროებების განხორციელებას.სტატუსები, რასაკვირველია, ისევ იქნება და მათთვის ისევ იმუშავებს ინდივიდუალური სასწავლო გეგმები, თუმცა, სპეციალური მასწავლებლის ფოკუსის არეალი ამგვარად გაფართოვდება.
— უფრო კონკრეტულად, ცვლილების თანახმად, როგორ უნდა წარმართოს სპეცმასწავლებელმა მუშაობა და რა არის საბოლოო მიზანი?
— რადგან სპეცმასწავლებელს მასწავლებლის სტატუსი მიენიჭა, ეს იმას ნიშნავს, რომ მათთვის უნდა შეიქმნას პროფესიული განვითარების სქემა, რომელზეც უკვე მიმდინარეობს მუშაობა და მასში ჩართვა ისეთივე საჭირო და სავალდებულო იქნება, როგორც დანარჩენი მასწავლებლებისთვისაა უკვე არსებულ სქემაში ჩართვა. ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, კანონში შეტანილი ცვლილება სპეცმასწავლებელს, ასე ვთქვათ, საგნის გაკვეთილების ჩატარებას შეუზღუდავს.
იმის გამო, რომ სპეცმასწავლებელი ადამინისტრაციის წევრი იყო, ძალიან დაბალი ხელფასით და განვითარების საშუალების არქონით, სისტემა თვალს ხუჭავდა იმაზე, რომ ის მთელი კლასის კონტექსტში არ მუშაობდა. მას ჰყავდა მხოლოდ 1-დან 6-მდე სხვადასხვა სსსმ მოსწავლე, ამავდროულად, უფლება ჰქონდა, ჩვეულებრივ კლასში საგნის 10 საათი ჩაეტარებინა და დამატებითი ანაზღაურებაც მიეღო. კანონში განხორციელებული ცვლილებით კი ეს შეიცვალა და სპეცმასწავლებელს დამატებითი საათების ჩატარება აეკრძალა.
თავისთავად, ამ ცვლილებამ ძალიან ბევრი კითხვა გააჩინა , თუმცა ჯერჯერობით კონკრეტულ პასუხებს ვერ ვცემთ, რადგან დეტალები სწორედ ახლა მუშავდება. ძალიან ზოგადი გეგმა და ფართო სტრატეგია გვაქვს, რომელიც შედეგს რამდენიმე წელიწადში მოიტანს, თუმცა ამ გეგმას ნაბიჯ-ნაბიჯ მივყვებით.
დიდი სურვილი მაქვს, როცა მათთვის სქემა ამოქმედდება, ამას მოჰყვეს ცვლილება, რომელიც სპეცმასწავლებლის სპეციფიკას შეცვლის და ის არა მხოლოდ რესურსოთახში ამეცადინებს სსსმ მოსწავლეებს, არამედ იმ საკლასო ოთახში იმუშავებს თავის ძირითად მოსწავლესთან, სადაც ჩვეულებრივი გაკვეთილი მიმდინარეობს. ასეთ შემთხვევაში, მას საშუალება მიეცემა, იმუშაოს არა მხოლოდ საგანმანათლებლო ინკლუზიაზე, არამედ სოციალურზეც. იგი დააკვირდება საკლასო ფონს, მოსწავლის გარშემო შექმნილ ვითარებას, ხომ არ არის რომელიმე მოსწავლესთან ჩამორჩენა ან სხვა ტიპის პრობლემა და, ამავდროულად, ეცდება გაარკვიოს მიზეზები. აკადემიური ჩამორჩენის მქონე მოსწავლეები კი საკმაოდ ბევრი გვყავს. მსგავსი მუშაობის სტილი არის რეალურად სპეცმასწავლებლის მუშაობის მოდელი და ამ ცვლილებით ჩვენც სწორედ აქეთ მივდივართ.
თუკი ამისკენ მივდივართ და ვაღიარებთ, რომ ინკლუზია არის განათლება ყველასთვის და ამაში დიდია სპეცმასწავლებლის როლი, მაშინ როდის უნდა ჩაატაროს მან საათები, როცა ამავდროულად, სქემაშიც ჩაერთოს სრულ განაკვეთზე, მიიღოს სრული განაკვეთის ანაზღაურება, რაც იურიდიულადაც გაუმართავია. სრულ განაკვეთზე ორივეგან ვერ იმუშავებს.
თავისთავად, მომატებული ხელფასიც (საშუალო ხელფასი 400-დან 500 ლარამდე განისაზღვრა და პრაქტიკოსი მასწავლებლის სრული განაკვეთის ხელფასთან გათანაბრდა) არ არის საკმარისი. ეს გათანაბრება სრულ განაკვეთთან იმიტომაც მოხდა, რომ სხვაგვარად რთული იყო დარეგულირება, რადგან სპეცმასწავლებელი მხოლოდ გაკვეთილს არ ჩაატარებს, არამედ მთლიანად სასწავლო პროცესში იქნება ჩართული.
— ვინ უნდა იყოს სპეცმასწავლებელი, ამას კანონი არეგულირებს, მაგრამ ხომ არ არის სპეცმასწავლებლის დეფიციტის შექმნის საშიშროება, რადგანაც რეალურად ამდენი სპეციალისტი საქართველოში არ არსებობს?
— ჩვენ არ გვაქვს იმის ფუფუნება, რომ სპეცმასწავლებელი მხოლოდ ვიწრო სპეციალობით შევარჩიოთ, რადგან უნივერსიტეტები ვერ ამზადებენ კადრებს. სამწუხაროდ, წელს სამაგისტრო პროგრამამაც ვერ გაიარა აკრედიტაცია. ამიტომ, ძირითადად, სპეცმასწავლებლად მონათესავე სპეციალობების მქონე კადრები აჰყავთ, მაგალითად, განათლების ფსიქოლოგი, ფსიქოლოგი, სოციალური მუშაკი და ა.შ. შემდეგ მათი გადამზადების სრული დატვირთვა მთლიანად მასწავლებლის სახლზე მოდის.
— რა ხდება ამ მიმართულებით? პირველ რიგში, რამდენი სპეცმასწავლებელი ჰყავს საგანმანათლებლო სისტემას და რას აკეთებთ მათი პროფესიული ზრდისთვის?
— პირველ რიგში, აქცენტი კეთდება სპეცმასწავლებლის 120-საათიან ტრენინგ-კურსებზე, რომელიც შედგება ექვსი მოდულისგან — ეს არის სპეციალური მასწავლებლის პროფესიული განვითარების შესავალი კურსი. თავისთავად, ეს არ არის ვალდებულება, მაგრამ არის საჭიროება, რადგან როცა სქემა ამოქმედდება, მათთვის სავალდებულო გახდება სასერტიფიკაციო გამოცდების ჩაბარება. ცხადია, 120-საათიანი ტრენინგ-კურსგავლილი მასწავლებელი უფრო იოლად ჩააბარებს გამოცდას, რადგან, ძირითადად, საგამოცდო მასალა სწორედ ამ მოდულებზე იქნება დაფუძნებული.
რეგიონებში, ცენტრთან მოშორებული სკოლების გამო, ძალიან გვიჭირს ჯგუფების შეკვრა. ამიტომ ვაპირებთ, რომ რესურსცენტრებისთვის უფრო სტრუქტუირებული ვიდეომასალები მოვამზადოთ, გეგმაში გვაქვს აუდიოგაკვეთილებიც, რომელიც მათ ხელს შეუწყობს, მოემზადონ სასერტიფიკაციო გამოცდებისთვის.
ადრე მსურველებისთვის ტრენინგებზე რეგისტრაცია ცხადდებოდა, რაზეც წელს უარი ვთქვით. რესურსცენტრებიდან გამოვითხოვეთ ინფორმაცია იმ სპეცმასწავლებლების შესახებ, რომელთაც არ აქვთ გავლილი ტრენინგ-კურსები და ამის მიხედვით განვსაზღვრეთ, სად შეიძლება შევკრათ ჯგუფი. ტრენერებს პრიორიტეტების მიხედვით ვუშვებთ და წელს უკვე 6 ჯგუფთან ჩატარდა ტრენინგები. ბუნებრივია, პროცესი გაგრძელდება. რაც შეეხება გრაფიკს, მას მოდულების მიხედვით ვადგენთ, მაგალითად, ერთი მოდულის დასრულების შემდეგ რამდენიმედღიან შესვენებას ვაცხადებთ და შემდეგ მეორე მოდულს ვაგრძელებთ.
რაც შეეხება სპეცმასწავლებელთა რაოდენობას, 1500-ზე მეტი მასწავლებელი გვყავს, რაც, თავისთავად, ვერ დააკმაყოფილებს იმ მოთხოვნებსა და საჭიროებებს, რაც ქვეყანაშია. მათი დეფიციტი განსაკუთრებით თბილისის სკოლებში იგრძნობა, რადგან არის სკოლები, სადაც ბევრი სსსმ მოსწავლეა, თუმცა, მწირი დაფინანსების გამო სკოლა არ იყვანს დამატებით სპეცმასწავლებელს. ურჩევნიათ იმ მასწავლებელს დაუმატონ ანაზღაურება, რომელიც უკვე ჰყავთ. წელიწადში 6 სსსმ მოსწავლეზე მხოლოდ 350 ლარის ვაუჩერი იყო გათვალისწინებული და თუკი მეშვიდე ან მერვე მოსწავლე დაემატებოდა, სკოლა ახალი მასწავლებლის აყვანას ამ თანხით ვეღარ ახერხებდა. არადა, 7 ან 8 მოსწავლე ერთი სპეცმასწავლებლისთვის უკვე ძალიან ბევრია. კანონში ცვლილების თანახმად, ახლა ეს დაფინანსებაც გაიზარდა და ვიმედოვნებთ, ბიუჯეტის ზრდასთან ერთად (ცვლილების თანახმად, დაფინანასება 500 ლარი გახდება), ეს პრობლემებიც მეტ-ნაკლებად მოგვარდება.
— რამდენმა მასწავლებელმა გაიარა ტრენინგი?
— ზოგადად, ცენტრს გადამზადებული ჰყავს 600-ზე მეტი სპეცმასწავლებელი, თუმცა ზუსტად ვერ გეტყვით რამდენმა სპეცმასწავლებელმა გაიარა120-საათიანი ტრენინგი, რადგან უკვე გადამზადებული მასწავლებლების გადინება ხდება. როგორც კი კადრი ძლიერდება, სკოლას ტოვებს და უფრო მაღალანაზღაურებად სამსახურს პოულობს, რომ არა ასეთი შემთხვევები, ჩვენ მიერ დატრენინგებული მასწავლებლების დაფარვა გაცილებით მეტი იქნებოდა. სერიოზული პრობლემაა გადამზადებული კადრების დაკავება, თუმცა იმედი გვაქვს, სქემაში ჩართვით მათი ხელფასის ზრდის შესაძლებლობაც გაიზრდება და ეს პრობლემაც შემცირდება.
— როგორც ცნობილია, სპეციალიზებულ სკოლებს სახელი შეეცვალა და რესურსსკოლები დაერქვა. ეს მხოლოდ სახელის ცვლილებაა?
— სპეცსკოლებს გასულ წელს ჩამოართვეს სტატუსი და გახადეს საჯარო სკოლები. ახლა ამ სტატუსის დაბრუნება მოხდა, უბრალოდ, რესურსსკოლა იმიტომ დაერქვა, რომ ეს ნაკლებ სტიგმატიზაციას იწვევს საზოგადოებაში და გარდა ამისა, ამ სკოლებს ექნებათ შესაძლებლობა, გახდნენ ძირითადი რესურსის ბაზა სხვადასხვა საჯარო სკოლაში ჩარიცხული მოსწავლეებისთვის, საჭიროების მიხედვით.
— რამდენად არიან სკოლები უზრუნველყოფილი სასწავლო რესურსით, სახელმძღვანელოებით და თვალსაჩინოებით?
— ამ მიმართულებით განათლების სამინისტრო ზრუნავს და, რამდენადაც მაქვს ინფორმაცია, ბეჭდავს სახელმძღვანელოებს, მაგალითად, უსინათლო მოსწავლეებისთვის ბრაილის შრიფტით. ამის გარდა, სკოლები თავად ზრუნავენ თვალსაჩინოებასა და სხვადასხვა სახის რესურსის შეძენაზე, რადგან მათ სპეცმასწავლებლის ხელფასის გადახდის გარდა, ვალდებულება აქვთ, სკოლა და რესურსოთახი საჭირო სასწავლო რესურსით აღჭურვონ. ეს არ კეთდება ცენტრალიზებულად, რადგან ყველა სკოლა თავად იღებს გადაწყვეტილებას, არსებული საჭიროებიდან გამომდინარე. ბევრი მასწავლებლისგან მსმენია, რომ დირექტორი ძალიან ეხმარება საჭირო რესურსის შეძენაში, თუმცა, ისიც გამიგია, რომ ზოგიერთ სკოლაში სპეცმასწავლებლები საჭირო სასწავლო რესურსებს საკუთარი ანაზღაურებით ყიდულობენ ან თავად ქმნიან.
— თქვენი აზრით, რა არის ყველაზე დიდი გამოწვევა, რაც დღეს სპეცმასწავლებლის წინაშე დგას, მხოლოდ სტატუსის მინიჭება ხომ ვერ უზრუნველყოფს ხარისხიან ინკლუზიურ განათლებას?
— პირველ რიგში, ყველაზე დიდი გამოწვევა იყო ის, რომ მათთვის აქამდე პროფესიული განვითარების სქემა არ არსებობდა და ძალიან მახარებს, რომ ამ მასწავლებლებს პროფესიული ზრდის შესაძლებლობას მივცემთ. სიმართლე გითხრათ, სტატუსის მინიჭება სქემის ამოქმედებისთვის უფრო მომწონს, ვიდრე იმის გამო, რომ მათ ამით ხელფასი მცირედით გაეზარდათ. უმნიშვნელოვანესია მათი პროფესიული განვითარების სისტემაში მოქცევა. სხვა სიკეთესთან ერთად, კვალიფიკაციის ამაღლება ხელფასის ზრდის პერსპექტივასაც გააჩენს, რაც მთავარია, ამით სპეცმასწავლებლის მოტივაცია ამაღლდება.
ჩემი აზრით, მეორე მნიშვნელოვანი გამოწვევა, რომელიც დღეს სპეცმასწავლებელს სკოლაში აქვს, მათ მიმართ დამამცირებელი დამოკიდებულებაა. როგორც წესი, დანარჩენი მასწავლებლები მათ რეკომენდაციებს არ ითვალისწინებდნენ (რა თქმა უნდა, სკოლას გააჩნია, მე უფრო ზოგად ფონზე ვსაუბრობ). რამდენიმე სპეცმასწავლებლის ჩივილს გაგანდობთ, ამბობენ, რომ ხშირად სკოლაში მათ ძიძებად აღიქვამენ და მასწავლებლები ავალებენ, ბავშვებს მიხედონ, რომ გაკვეთილზე ხელი არ შეუშალონ, იმის ნაცვლად, რომ სასწავლო პროცესში ჩართონ. დიდი იმედი მაქვს, სტატუსის ცვლილება ასეთი დამოკიდებულების ცვლილებასაც მოიტანს.
მესამე, ასევე ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხი მათი კომპეტენციაა, თუმცა, რამდენადაც ვაკვირდები, ჩვენ შემთხვევაში, კომპეტენციაზე უფრო დიდი პრობლემა მათი ცნობიერებაა. შეიძლება ყველა მასწავლებელმა არ იცოდეს მეთოდი, როგორ იმუშაოს კონკრეტულ მოსწავლესთან, მაგრამ თუკი მას სწორი დამოკიდებულება აქვს, რაღაც ისწავლოს იმისთვის, რომ ბავშვი შედეგზე გაიყვანოს, ასეთ შემთხვევაში, გაცილებით უკეთესადაა საქმე, ვიდრე მაშინ, როცა მასწავლებელს უფრო მაღალი კომპეტენცია აქვს დადასტურებული, მაგრამ ცნობიერებასთან დაკავშირებული პრობლემების გამო, ერთი სული აქვს, როდის დამთავრდება გაკვეთილი.
— სავარაუდოდ, როდის ამოქმედდება სპეციალური მასწავლებლის პროფესიული განვითარების სქემა?
— დიდი იმედი მაქვს, სქემის დანერგვა ამ სემესტრში დაიწყება. იმედია, ამ ცვლილებებს, საბოლოო ჯამში, ყველა დადებითად აღიქვამს, რადგანაც ხშირად, როცა რეფორმის ფარგლებში ნაბიჯებს ვდგამთ და სიახლეს ვამკვიდრებთ, საზოგადოების ნაწილში ეს უკმაყოფილებას იწვევს, სკეპტიკურად უყურებენ. მასწავლებლების მხრიდან ახლაც მოჰყვა გარკვეული უკმაყოფილება, მაგალითად, დამატებითი საათობრივი დატვირთვის შეზღუდვის გამო. ხანდახან მასწავლებლის და მოსწავლის ინტერესები ერთმანეთს არ ემთხვევა, ძალიან მტკივნეულია, მაგრამ ამ შემთხვევაში უპირატესობა მოსწავლის მხარეს იხრება. სწორედ ასეთი შემთხვევაა მასწავლებლების მხრიდან გამოხატული უკმაყოფილება დამატებითი საათების შეთავსების აკრძალვის გამო. მაგრამ ეს ყველა მასწავლებელს არ ეხება, რადგანაც არიან სპეცმასწავლებლები, რომლებიც ამ ნაბიჯს ეთანხმებიან და ამბობენ, რომ უმჯობესია მათ თავისი შესაძლებლობები მაქსიმალურად სსსმ მოსწავლეს მოახმარონ და გაზრდილი ხელფასიც ამაში აიღონ. იმ პედაგოგებს, რომლებიც აცხადებენ, რომ სხვა საათების ჩატარებასაც ახერხებდნენ, კიდევ ერთხელ შევახსენებ, რომ მათი სამუშაო ბევრად საინტერესო გახდება, დაემატებათ სხვადასხვა სახის საქმე, რომელიც მეტად განავითარებს მათ. გული დამწყდება თუკი სპეცმასწავლებლები, რომლებიც ამავდროულად სერტიფიცირებული არიან სხვადასხვა საგნებში, არჩევანს ინკლუზიური განათლების სასარგებლოდ არ გააკეთებენ. ჩვენ ამით ბევრ კვალიფიციურ სპეცმასწავლებელს დავკარგავთ. მეორე მხრივ კი, მათი სახით, ამ რესურსს დაკარგულად არ ვთვლი — იდეალური შემთხვევაა, როდესაც მასწავლებელს, იმავდროულად, სპეცმასწავლებლის კომპეტენცია აქვს.
ესაუბრა ლალი ჯელაძე
