Mövzunun dərs planı

Sinif: V

Mövzu: Sahə

Vaxt: İki dərs

Məqsəd: Şagirdlərə sahə anlayışını öyrətmək.

Tələb olunan əvvəlki bilik və bacarıqlar: Şagird üçbucağı, dördbucaqlını, düzbucaqlını, kvadratı, beşbucaqlıları tanıyır; Bu çoxbucaqlıları kəsib bir-birinin üstünə qoyaraq, göstərilən tipdə yeni çoxbucaqlılar yaradır; Müstəvi fiqurun daxili sahəsini və sərhədini bilir.

Şagirdlərin qruplaşdırılması formaları: Bütün sinif, kiçik qruplar, cütlüklə, fərdi.

lazımi material: Dəftər, qələmlər, yazı lövhəsi, təbaşir, əlavələr, flipçart kağız

Fənnin tədrisi mərhələləri:

I Əvvəlki

Fəallıq №1

Bütün siniflə birgə qarşılıqlı əlaqə vasitəsilə hazırlıq ev tapşırığının hər bir tapşırığı (Əlavə №1) təhlil edilir; Şagirdlərin əvvəlki bilikləri aktivləşdirilir; Onların düşüncələri elə istiqamətləndiriləcək ki, onlar özləri yeni biliklər quracaqlar; Əslində, şagirdlər öyrənməli olduqları şeyi praktiki olaraq artıq mənimsəyirlər.

Bu tapşırıqlarda şagird sadə hallarda çəkilmiş fiqurlardan hansının müstəvidə „daha ​​çox yer tutduğunu“ müqayisə etməlidir („sahə“ sözü qeyd edilməməlidir).

Şagird ev tapşırığından heç birini yerinə yetirməmişdirsə, bu tapşırığın sinifdə birgə təhlili zamanı onu yazmalıdır. Müəllim partalar arasında gəzir və köməyə ehtiyacı olan şagirdin yanında uzun müddət dayanır, digərləri isə müzakirəyə davam edir.

II Ərzində

Fəallıq №2

Bu dəfə şagirdlər artıq bildiklərini praktiki səviyyədə başa düşəcək və formalaşdıracaqlar. Müəllim əvvəlcədən flipçartda və ya ekranda aşağıdakı rəsmləri hazırlamışdır:

Müəllim sual verir: Sizcə, hansı fiqur müstəvidə ən kiçik yer tutur? Ən böyük? Niyə belə fikirləşirsən?…

Müəllim: Bütün fiqurlar müstəvidə bir qədər yer tutur, bəziləri daha çox, bəziləri az. Məsələn, üçüncü fiqur müstəvidə verilmiş fiqurlardan ən çox yer tutur, birinci fiqur ən az yer tutur. İkinci fiqur dördüncü fiqurdan formaca fərqlidir, lakin o, ikinci fiqur kimi müstəvidə eyni yeri tutur. Bir fiqurun müstəvidə digərindən daha çox yer tutduğunu bildirmək istədikdə, riyaziyyatda bir fiqurun sahəsinin digər fiqurun sahəsindən böyük olduğunu söyləyirlər. Həmçinin, iki fiqur bir müstəvidə bərabər yer tutduqda, bu iki fiqurun sahələrinin bərabər olduğu deyilir. Məsələn, verilmiş fiqurlardan üçüncü fiqurun sahəsi ən böyük, birinci fiqurun sahəsi ən kiçik, ikinci və dördüncü fiqurun sahəsi bərabərdir. Aydındır ki, bir-birinə bərabər olan fiqurlar müstəvidə bərabər yerlər tutur, buna görə də bərabər fiqurların sahələri bərabərdir. Qeyri-bərabər fiqurlar bərabər sahələrə malik ola bilər. Məsələn, dördüncü fiqur düzbucaqlıdır, ikincisi dübucaqlı deyil, lakin onların sahələri yenə də bərabərdir.

 Fəallıq №3

Müəllim əvvəlcədən flipçartda və ya ekranda aşağıdakı rəsmləri hazırlamışdır:

Müəllimin göstərişi: „Burada çəkilmiş dörd fiqura baxın və elə 4 düzbucaqlı çəkin ki, birinci düzbucağın sahəsi birinci fiqurun sahəsinə, ikinci düzbucağın sahəsi isə ikinci fiqurun sahəsinə bərabər olsun və s.“

Şagirdlər verilən tapşırıq üzərində müstəqil işləyirlər. Müəllim sinifdə hərəkət edir və onların işini müşahidə edir. Bütün şagirdlər işi bitirdikdən sonra müəllim soruşur: Bütün düzbucaqlıların sahəsi fərqlidirmi? Hansı düzbucaqlının sahəsi ən böyükdür? Hansı düzbucaqlıların sahələri bərabərdir?

III Sonrakı

Fəallıq №4

Müəllim şagirdlərə 2 nömrəli əlavəni paylayır, şagirdlər onun üzərində cüt-cüt işləyirlər. Bitirdikdən sonra birlikdə gördükləri işləri görəcəklər. Müəllim suallar verir: Hansı fiqurun sahəsinin ən böyük olduğunu necə bildiniz? Ən kiçik necə? Soldakı şəkil verilmiş fiqurları azalan sahəyə görə düzməyə kömək etdimi? İlk cümləni necə tamamladınız? Sizcə, verilən cümlənin məzmunu niyə doğrudur? Onun əksi həmişə doğrudurmu? Doğru olmayacaq halı kimsə adlandıra bilər?

 Fəallıq №5

Müəllim əvvəlcədən flipçartda və ya ekranda aşağıdakı rəsmləri hazırlamışdır.

Müəllim şagirdlərə suallar verir: Bu fiqurlardan hansının sahəsi daha böyükdür, birincinin, yoxsa ikincinin? İkinci fiqurun sahəsinin neçə dəfə çox olduğunu öyrənə bilərikmi? Bunu necə başa düşə bilərik? Bu fiqurlardan hansının sahəsi daha böyükdür, birincinin və ya üçüncünün? Üçüncü yoxsa dördüncü? Neçə dəfə?

 Fəallıq №6

Müəllim 3 nömrəli əlavəni şagirdlər cütlərinə paylayır. Birinci tapşırıqda şagirdlər verilmiş fiqurların sahələrini müqayisə etməli, ikinci tapşırıqda isə verilən fiqurları azalan sahəyə görə düzməlidirlər. Müəllim sinifdə hərəkət edir və şagirdlərin iş prosesini müşahidə edir, lazım gəldikdə şagirdlərlə birlikdə dayanır və onlarla birlikdə fiqurları təşkil edən kvadratların sayını hesablayır və sahələri müqayisə edir.

Fəallıq №7

Müəllim flipçartda və ya ekranda şagirdlərə əlavə №4-ü göstərir, Natalya və Sandronun fikirlərini və suallarını oxuyur. Şagirdlər öz fikirlərini bildirirlər. Müəllim suallar verməklə şagirdlərin mülahizələrini düzgün istiqamətə yönəltməyə çalışır: Natalya və Sandro tərəfindən verilən məlumatlar sahələri müqayisə etmək üçün kifayətdir? Niyə? Bu məlumat bizə sahələri müqayisə etməyə nə vaxt kömək edə bilər? Bu fiqurları necə müqayisə edək?

Fəallıq №8

Müəllim  № 5  əlavəni şagirdlərə paylayır, onlar kiçik qruplarda işləyirlər. Bu tapşırıq şagirdlərin biliklərini möhkəmləndirməyə və eyni zamanda məntiqi təfəkkür bacarıqlarını inkişaf etdirməyə kömək edəcəkdir. Müəllim şagirdlərin iş prosesini müşahidə edir, lakin prosesə müdaxilə etmir. Yalnız bütün qruplar işlərini bitirdikdən sonra şagirdlər müəllimin köməyi ilə öz cavablarını və cavaba gəlməyin yollarını birgə müzakirə edirlər.

 Göstəriş:

İkinci dərsin sonunda müəllim şagirdlərə ev tapşırığı verir (Əlavə №6)

Əlavə 1                             

Ev tapşırığı

1. Çəkilmiş fiqurların cütlərinə baxın. Hər bir cütdən müstəvidə daha çox yer tutanı dairəyə alın. Göstəriş: Müqayisə edərkən kiçik kvadratların sayına diqqət yetirin.

2. Kağızdan 1 sm × 1 sm ölçüdə 12 eyni kvadrat kəsin. Bu kvadratlardan bir-birinə bərabər olmayan düzbucaqlılar düzəldin. Nə qədər çox düzbucaqlı alsanız, bir o qədər yaxşıdır. Hər düzbucağını dəftərinizə çəkin.

3. İki ailə torpaq sahəsini aşağıda verilmiş formada bərabər bölməlidir. Bu torpaq sahəsini qırmızı xətt ilə iki yerə bölün ki, hər ailə eyni miqdarda torpaq sahəsi alsın.

4. İki otaqlı mənzildə eyni cür parket çəkilib. Bir otağa 612, digərinə isə 1836 ədəd parket lazım idi. Sizcə hansı otaq daha böyükdür? Neçə dəfə?

5. Müstəvidə hansı fiqurun daha çox yer tutduğunu tapın – sağdakı və ya soldakı. Neçə dəfə?

 Əlavə 2

Rəsmlərə baxın və fiqurların sahəsinin azalmasına uyğun olaraq, fiqurların nömrələrini düzün:

Lazımi sözlərlə cümləni elə tamamlayın ki, o verilmiş fiqur üçün uyğun  olsun:

„Əgər, birinci fiqur________________________________, onda onun sahəsi ikinci fiqurun sahəsindən çoxdur“.

Sözləri cümləyə elə qoyun ki, yuxarıdakı cümlənin çevrilmişini alaq və düzgün olub-olmadığını düşünək:

„Əgər, bir fiqurun sahəsi ikinci fiqurun sahəsindən çoxdursa,  onda ikinci fiqur birincidən  ________________________________ “.

Əlavə 3

1. Sahələri müqayisə edin və lazımi simvolu dairələyin.

2. Verilmiş fiqurları sahəsinin azalmasına görə düzün.

Əlavə 4

Sandro və Natalya kimin fiqurunun daha böyük əraziyə sahib olması barədə mübahisə edirlər.

Sizcə hansı düzgündür? Cavabınızı izah edin.

 Əlavə 5

Aşağıdakı fiqurların təsvirini oxuyun və hansı uşağın hansı fiqura aid olduğunu təxmin edin.

Əlavə 6                                         

Ev tapşırığı

1. Burada çəkilmiş düzbucaqlıların sahələrini müqayisə edin. Bu düzbucaqlıların azalan sahəsinə uyğun olaraq dəftərə düzbucaqlıların nömrələrini yazın.

2. Fiqurları müqayisə edin:

3. Sahəsi sol düzbucaqlıdan böyük və sağ düzbucaqlıdan kiçik olan düzbucaqlı çəkin.

4. 1 sm × 1 sm ölçülü bir kvadrat çəkin. Sonra çəkin:
5. Sahəsi bu kvadratın sahəsindən 3 dəfə böyük olan düzbucaqlı;
6. Düzbucaqlıdan fərqli sahəsi çəkilmiş kvadratın sahəsindən 6 dəfə böyük olan bir fiqur;

III. Sahəsi kvadratın sahəsindən 2 dəfə az olan düzbucaqlı.

5. Rəsmlərə baxın və fiqurların sahəsinin azalmasına uyğun olaraq fiqurların nömrələrini düzün.