მერი გიბიშვილი
სსიპ ყაზბეგის მუნიციპალიტეტის სოფ. სნოს საჯარო სკოლის ქართული ენისა და ლიტერატურის პედაგოგი
ბულინგი – ეს არის თემა, რომლის ირგვლივაც ბევრი უნდა ვისაუბროთ მოსწავლეებთან. სკოლამ მოზარდს უნდა გამოუმუშაოს ადამიანის უფლებების დაცვისა და პიროვნების პატივისცემის უნარი, რომელსაც იგი საკუთარი და სხვისი თვითმყოფადობის შესანარჩუნებლად გამოიყენებს.
მე-6 კლასში ისწავლება არჩილ სულაკაურის „ბიჭი და ძაღლი“, რომლის შინაარსი ძალიან საინტერესოა და ბევრ მნიშვნელოვან თემას ეხება. ნაწარმოებში აღწერილია პატარა ბიჭის ცხოვრების ეპიზოდები, სადაც კარგად ჩანს მოზარდების ურთიერთობა, ადამიანების ცხოველებთან დამოკიდებულება, სხვისი პრობლემების უგულვებელყოფა და ბევრი ისეთი პრობლემა, რაზეც გაჩუმება დანაშაულია და რომლის თანამონაწილეები, ნებით თუ უნებლიედ, ვხდებით ჩვენი სიჩუმით.
მინდა გაგიზიაროთ ჩემი გაკვეთილის გეგმა, რომელიც გამოვიყენე ამ ნაწარმოების შესწავლის დროს. მე ვასწავლი მცირეკონტინგენტიან სკოლაში, კლასში ერთი მოსწავლე მყავს და საგაკვეთილო პროცესი მასზეა მორგებული, თუმცა დიდ კლასშიც ადვილად შესაძლებელია ამ აქტივობების გამოყენება თემის გააზრებისთვის.
ნაწარმოების კარგად გაგება-გაანალიზებისთვის გამოვყავი 7 საგაკვეთილო საათი. პირველ დღეს, უბრალოდ, ბულინგის თემა განვიხილეთ, რა იცოდა ბულინგზე, ზოგადად ადამიანის ჩაგვრაზე, როგორ დავიცვათ საკუთარი და სხვისი უფლებები, რას გააკეთებდა თუ დაინახავდა, რომ ადამიანს ჩაგრავენ, როგორი იქნებოდა მისი დამოკიდებულება იმის მიმართ, ვინც ჩაგრავს და ვისაც ჩაგრავენ.
რადგან ჩემს კლასში ერთი მოსწავლეა და ჯგუფური მუშაობა ვერ ხერხდება, ვერც დებატები ან დისკუსიები, ამიტომ შევადგინეთ „კვირის გეგმა“ და ჩამოვაყალიბეთ საკითხები, რომელზეც იმსჯელებდა ყოველდღე.
კოგნიტური სქემები კარგი საშუალებაა თემის ჩასაშლელად, განსხვავებების საპოვნელად. „კვირის გეგმა“ დამეხმარა, ყოველდღე გამეგო, რა აითვისა იოლად და რა გაუჭირდა, სად სჭირდებოდა დახმარება. კითხვები ისე მქონდა ჩამოყალიბებული, რომ აუცილებელი იყო წინა თავის კარგად გააზრება. ერთი საგაკვეთილო საათი გრამატიკულ ნაწილსაც დაეთმო, რადგან მინდოდა, კარგად გაეგო ზედსართავი სახელი, თან განვლილ მასალასაც ახლიდან გადახედავდა.
ტექსტის უკეთ გასააზრებლად და დასამახსოვრებლად, მოსწავლემ, პარალელურად, დაიწყო ხელნაკეთი წიგნის გაკეთება ილუსტრაციებით. წიგნში მოცემული ილუსტრაციებისგან განსხვავებით, მას უნდა შეექმნა თითოეული თავის მოკლე შინაარსი, თავისი სიტყვებით გადმოეცა და დაეხატა ეპიზოდები, ამით უფრო მეტად განივითარა შემოქმედებითი (ხატვით), კითხვისა და წერის უნარები.
შესწავლილი მასალის ბოლოს მივეცი დავალება, რომელიც თემის შეჯამებაში დაეხმარა. პერსონაჟებზე დაკვირვების შემდეგ, უნდა გაეანალიზებინა პრობლემები, მათი გამომწვევი მიზეზები და მოგვარების გზები. მოცემული სქემის შევსება მოსწავლეს დაეხმარა ტექსტის უკეთ გააზრებაში, ინფორმაციის დანაწევრებაში, პერსონაჟთა ქცევის მოტივაციის დადგენაში, რის საფუძველზეც უფრო გაუადვილდებოდა მათი დახასიათება, მოვლენასა და ფაქტებს შორის ურთიერთკავშირის დანახვა.
ყოველდღე, გაკვეთილის დასაწყისშივე, ვაცნობდი შეფასების რუბრიკას, რომელიც ურთიერთშეთანხმებით მქონდა შედგენილი. ზუსტად იცოდა რა ფასდებოდა განმსაზღვრელი შეფასებით. ასევე, ვიყენებდი განმავითარებელ შეფასებას, რომელიც მოტივაციის მიმცემი იყო შემდეგი გაკვეთილის უკეთ წარმოსადგენად.
ჩემი მიზანი იყო, გამეუმჯობესებინა კრიტიკული აზროვნება. წერითი დავალების მიცემით, მინდოდა გაემართა წერის უნარი, ზეპირი მსჯელობით კი, გაიუმჯობესა ზეპირმეტყველება, შეივსო ლექსიკური მარაგი და საკუთარი აზრის გადმოცემისას გახდა უფრო თამამი და თავისუფალი. გაიაზრა ის გარემოება, თუ რა გავლენას ახდენს ჩაგვრა ადამიანზე და რა ხდება მაშინ, როცა ვცდილობთ ვიყოთ სხვის მიმართ ემპათიით განწყობილები. გამოსავალი ყოველთვის არის, იცოდე შენი უფლებები და იქნები დაცული.
ნაწარმოების შესწავლის ბოლოს, რა თქმა უნდა, გავაკეთე მასწავლებლის, გაკვეთილის რეფლექსია. გავაანალიზე თუ რა გაუჭირდა ან რა გაუადვილდა, რომელ ეტაპზე პასიურობდა, რომელი აქტივობა იყო მისთვის სახალისო და ეფექტური, შევძელი თუ არა სასურველი მიზნის მიღწევა და რამ შემიწყო/რამ შემიშალა ხელი. ამ და სხვა კითხვებზე პასუხის გაცემა ყოველთვის მეხმარება, დავინახო გაკვეთილის ძლიერი და სუსტი მხარეები და შევეცადო, სხვა გაკვეთილებზე, შევძლო გამოსწორება და განვითარება.
