გრა­ფი­კუ­ლი ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რე­ბის, ანუ კოგ­ნი­ტუ­რი დი­აგ­რა­მე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა ქი­მი­ის გაკ­ვე­თილ­ზე

მაგული ჯინჭარაძე

სსიპ ქო­ბუ­ლე­თის მუ­ნი­ცი­პა­ლი­ტე­ტის სო­ფ. ქო­ბუ­ლე­თი­სა და სო­ფ. აჭყ­ვის­თა­ვის სა­ჯა­რო სკო­ლე­ბის ქი­მი­ის მას­წავ­ლე­ბე­ლი

ქი­მია სა­ბუ­ნე­ბის­მეტყ­ვე­ლო სა­გან­თა ციკლს მი­ე­კუთ­ვ­ნე­ბა, რომ­ლის მი­მართ მოს­წავ­ლე­ებს ნაკ­ლე­ბი ინ­ტე­რე­სი აქვთ. ინ­ტე­რე­სის ასა­მაღ­ლებ­ლად, ქი­მი­ის სწავ­ლე­ბის აუცი­ლებ­ლო­ბის გა­აზ­რე­ბას­თან ერ­თად, სა­ჭი­როა მოს­წავ­ლე­ებს აუმაღ­ლ­დეს მო­ტი­ვა­ცია შე­სას­წავ­ლი საგ­ნის მი­მართ. მოს­წავ­ლე­თა მო­ტი­ვა­ცი­ის გაზ­რ­დი­სა და შე­სას­წავ­ლი მა­სა­ლის უფ­რო ად­ვი­ლად აღ­საქ­მე­ლად ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია გრა­ფი­კუ­ლი ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა სქე­მე­ბი­სა და ცხრი­ლე­ბის სა­ხით.

„კოგ­ნი­ტუ­რი დი­აგ­რა­მე­ბით, ანუ გრა­ფი­კუ­ლი ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რე­ბით მუ­შა­ო­ბა მოს­წავ­ლე­ებს მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ინ­ფორ­მა­ცი­ის აღ­ქ­მა­ში ეხ­მა­რე­ბა. მოს­წავ­ლე­ებს ხელთ ეძ­ლე­ვათ ტექ­ს­ტის, იდე­ის, სა­კითხის კონ­ტ­რო­ლის მე­ქა­ნიზ­მი, რო­მე­ლიც ნა­წი­ლი­სა და მთე­ლის, ცნე­ბი­სა და დე­ტა­ლე­ბის ურ­თი­ერ­თ­მი­მარ­თე­ბის დად­გე­ნა­სა და ვი­ზუ­ა­ლუ­რად და­ნახ­ვა­ში და­ეხ­მა­რე­ბათ“ (სა­აზ­როვ­ნო უნა­რე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის ეფექ­ტი­ა­ნი სტრა­ტე­გი­ე­ბი. გვ 23).

კოგ­ნი­ტუ­რი დი­აგ­რა­მე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა ხდე­ბა რო­გორც ახა­ლი მა­სა­ლის გაც­ნო­ბი­სას, ისე მა­სა­ლის ათ­ვი­სე­ბის შემ­დეგ, შე­მა­ჯა­მე­ბე­ლი სა­მუ­შა­ო­ე­ბის ან სა­ში­ნაო და­ვა­ლე­ბე­ბი­სა და საკ­ლა­სო სა­მუ­შა­ო­ე­ბის ჩა­ტა­რე­ბის დროს, რო­გორც ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რად, ისე წყვი­ლებ­ში და ჯგუ­ფუ­რი მუ­შა­ო­ბის პრო­ცეს­შიც.

◊ მა­ინც რა­ტომ ვი­ყე­ნებთ კოგ­ნი­ტურ სქე­მებს გაკ­ვე­თილ­ზე? რა სარ­გებ­ლო­ბა მო­აქვს მას მოს­წავ­ლე-მას­წავ­ლებ­ლის­თ­ვის?

◊ რას უწყობს ხელს კოგ­ნი­ტუ­რი დი­აგ­რა­მე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა მოს­წავ­ლე­ებ­ში? რა­ტომ ვი­ყე­ნებ მას სას­წავ­ლო პრო­ცეს­ში?

კოგ­ნი­ტუ­რი დი­აგ­რა­მე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბით მოს­წავ­ლე:

♦ ანა­წევ­რებს მო­ცე­მულ ინ­ფორ­მა­ცი­ას;

♦ ორ­გა­ნი­ზე­ბას უკე­თებს ინ­ფორ­მა­ცი­ას;

♦ შე­იც­ნობს მთე­ლი­სა და დე­ტა­ლე­ბის ურ­თი­ერ­თ­მი­მარ­თე­ბას;

♦ ეჩ­ვე­ვა კრი­ტი­კულ აზ­როვ­ნე­ბას;

♦ სწავ­ლობს და­მო­უ­კი­დე­ბელ მუ­შა­ო­ბას.

კოგ­ნი­ტუ­რი სქე­მე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა ეხ­მა­რე­ბა არა მარ­ტო მოს­წავ­ლეს, არა­მედ მას­წავ­ლე­ბელ­საც, კერ­ძოდ, მა­თი გა­მო­ყე­ნე­ბით მას­წავ­ლე­ბე­ლი ააქ­ტი­უ­რებს მოს­წავ­ლე­თა წი­ნა­რე წოდ­ნას, ასე­ვე ეხ­მა­რე­ბა ახა­ლი მა­სა­ლის უკეთ ახ­ს­ნა­სა და მოს­წავ­ლე­ე­ბის მი­ერ უკეთ გა­აზ­რე­ბა­ში.

გა­გაც­ნობთ კოგ­ნი­ტუ­რი დი­აგ­რა­მე­ბის რამ­დე­ნი­მე ნი­მუშს, რა­საც ვი­ყე­ნებ ქი­მი­ის გაკ­ვე­თილ­ზე რო­გორც სა­ბა­ზო, ისე სა­შუ­ა­ლო სა­ფე­ხურ­ზე:

I – კოგ­ნი­ტუ­რი დი­აგ­რა­მე­ბი

1. მოვ­ლე­ნა­თა ჯაჭ­ვი

გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა კონ­კ­რე­ტუ­ლი სა­კითხის შეს­წავ­ლის დროს. პირ­ველ გრა­ფა­ში იწე­რე­ბა თე­მა, შემ­დეგ – ქვე­თე­მა, ხო­ლო ბო­ლოს – სა­კითხი. მაგ:

მოვ­ლე­ნა­თა ჯაჭვს მი­ე­კუთ­ვ­ნე­ბა აგ­რეთ­ვე კლა­სი­ფი­კა­ტო­რი დი­აგ­რა­მა, სა­დაც მო­ცე­მუ­ლია სხვა­დას­ხ­ვა მოვ­ლე­ნის/ტერ­მი­ნის/ ნივ­თი­ე­რე­ბის კლა­სი­ფი­ცი­რე­ბა და მათ შო­რის კავ­ში­რის ჩვე­ნე­ბა.

წარ­მოდ­გე­ნილ სქე­მა­ზე ცნე­ბა უკავ­შირ­დე­ბა ქვეც­ნე­ბებს, რომ­ლე­ბიც, თა­ვის მხრივ, უკავ­შირ­დე­ბი­ან კონ­კ­რე­ტულ ქვეც­ნე­ბებს და საგ­ნობ­რივ სა­კითხებს:

კლა­სი­ფი­კა­ტორ დი­აგ­რა­მას ვი­ყე­ნებ ხსნა­რე­ბის შეს­წავ­ლის დრო­საც, მას­ზე კარ­გად ჩანს ხსნა­რე­ბის კლა­სი­ფი­კა­ცია აგ­რე­გა­ტუ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბის მი­ხედ­ვით, გახ­ს­ნი­ლი ნივ­თი­ე­რე­ბის ნა­წი­ლა­კე­ბის ზო­მის მი­ხედ­ვით და ხსნა­დო­ბის კო­ე­ფი­ცი­ენ­ტ­ზე და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით.

მომ­დევ­ნო სქე­მა კი ასა­ხავს ნივ­თი­ე­რე­ბე­ბის კლა­სი­ფი­კა­ცი­ას წყალ­ში ხსნა­დო­ბის მი­ხედ­ვით. სქე­მას დავ­ხა­ზავ და­ფა­ზე ან გა­ვაკ­რავ წი­ნას­წარ და­ხა­ზულს და მოს­წავ­ლე­ე­ბი, თი­თო­ე­ულ გრა­ფა­ში, შე­სა­ბა­მის ნივ­თი­ე­რე­ბას წე­რენ.

მო­ცე­მუ­ლი  სქე­მე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბით მა­სა­ლა უკეთ აღ­ქ­მა­დი და და­სა­მახ­სოვ­რე­ბე­ლი ხდე­ბა.

2. შე­და­რე­ბის სქე­მა

შე­და­რე­ბის სქე­მა გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა, რო­ცა ორ სა­კითხს ან ორ ტერ­მინს ვა­და­რებთ ერ­თ­მა­ნეთს და გვსურს, მათ შო­რის თვალ­ნათ­ლივ და­ვი­ნა­ხოთ მსგავ­სე­ბა-გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბა:

მსგავ­სე­ბა-გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბის საჩ­ვე­ნებ­ლად, შე­და­რე­ბის სქე­მის გარ­და, ვი­ყე­ნებ ვე­ნის დი­აგ­რა­მას: ვე­ნის დი­აგ­რა­მე­ბი შე­იძ­ლე­ბა გა­მო­ყე­ნე­ბულ იქ­ნეს სხვა­დას­ხ­ვა ქი­მი­უ­რი ცნე­ბე­ბის, ქი­მი­უ­რი რე­აქ­ცი­ე­ბის, ქი­მი­უ­რი ბმე­ბი­სა და ფი­ზი­კუ­რი ცვლი­ლე­ბე­ბის შე­სა­და­რებ­ლად. ის ეხ­მა­რე­ბა მოს­წავ­ლეს, თვალ­ნათ­ლივ და­ი­ნა­ხოს მსგავ­სე­ბა-გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბა და გა­მო­ი­ტა­ნოს სა­თა­ნა­დო დას­კ­ვ­ნა.

3. სქე­მა პრობ­ლე­მი­სა და მი­სი გა­დაჭ­რის გზე­ბის შე­სა­ხებ

ქი­მი­ა­ში პრობ­ლე­მის აღ­მო­ჩე­ნი­სა და გა­დაჭ­რის გზე­ბის სწავ­ლე­ბი­სას, რთუ­ლი ამო­ცა­ნე­ბის მცი­რე, მარ­თ­ვად სა­ფე­ხუ­რე­ბად და­ყო­ფის­თ­ვის, გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა დი­აგ­რა­მე­ბი. ეს ეხ­მა­რე­ბა მოს­წავ­ლე­ებს პრობ­ლე­მის გა­დაჭ­რის პრო­ცე­სის გა­გე­ბა­ში, იყე­ნე­ბენ სხვა­დას­ხ­ვა სა­ხის ქი­მი­უ­რი პრო­ცე­სე­ბის გა­სა­ა­ნა­ლი­ზებ­ლად.

წარ­მო­გიდ­გენთ სქე­მას, რომ­ლის პირ­ველ სვეტ­ში იწე­რე­ბა პრობ­ლე­მა, შემ­დეგ – გა­მომ­წ­ვე­ვი მი­ზე­ზე­ბი და ბო­ლოს – პრობ­ლე­მის გა­დაჭ­რის გზე­ბი:

ესეც შევ­სე­ბუ­ლი სქე­მა:

VIII კლა­სი

თე­მა – ჰა­ე­რი

სა­კითხი – „ფი­ზი­კუ­რი და ქი­მი­უ­რი მოვ­ლე­ნე­ბი“

ქვეც­ნე­ბა – კო­რო­ზია

4. სტრა­ტე­გია „ფიშ­ბო­უ­ნი“

მო­ცე­მუ­ლი სქე­მის გა­მო­ყე­ნე­ბა ძა­ლი­ან კარ­გია მა­სა­ლის გა­აზ­რე­ბის­თ­ვის. ტერ­მი­ნი ფიშ­ბო­უ­ნი თევ­ზის ფხას, ანუ თევ­ზის ჩონჩხს ნიშ­ნავს. მე­თო­დი ხელს უწყობს მოს­წავ­ლე­ებ­ში კრი­ტი­კუ­ლი აზ­როვ­ნე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბას, ინ­ფორ­მა­ცი­ის მო­ძი­ე­ბა­სა და გა­აზ­რე­ბას, პრობ­ლე­მის და­ნახ­ვას და მი­სი გა­დაჭ­რის გზე­ბის ძი­ე­ბას.

ეს სქე­მა კარგად გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა რო­გორც წყვი­ლუ­რი, ისე ჯგუ­ფუ­რი მუ­შა­ო­ბის დროს.

მას წი­ნას­წარ ვხა­ზავ და­ფა­ზე ან ზოგ­ჯერ ფლიფ­ჩარ­ტ­ზეც. არ აქვს მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა რო­გორ და­ი­ხა­ზე­ბა, ჰო­რი­ზონ­ტა­ლუ­რად თუ ვერ­ტი­კა­ლუ­რად, შე­საძ­ლე­ბე­ლია ორი­ვე ვა­რი­ან­ტი. შემ­დეგ მოს­წავ­ლე­ე­ბი შე­სა­ბა­მის გრა­ფას ავ­სე­ბენ წარ­მოდ­გე­ნი­ლი გეგ­მით:

სქე­მა ივ­სე­ბა შემ­დეგ­ნა­ი­რად: ჯერ აღ­მო­ა­ჩე­ნენ პრობ­ლე­მას, შემ­დეგ ასა­ხე­ლე­ბენ ფაქ­ტებ­სა და არ­გუ­მენ­ტებს, ად­გე­ნენ გა­მომ­წ­ვევ მი­ზე­ზებს, და­ბო­ლოს, გა­მო­აქვთ დას­კ­ვ­ნა. ფაქ­ტე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბის და­სა­ხე­ლე­ბა შეზღუ­დუ­ლი არ არის, ამი­ტომ, ამ სქე­მა­ზე თევ­ზის იმ­დენ ფხას ვა­კე­თებთ, რამ­დენ ფაქ­ტ­საც მო­ვიყ­ვანთ.

წარ­მო­გიდ­გენთ შევ­სე­ბულ სქე­მას კონ­კ­რე­ტუ­ლი სა­კითხე­ბის შეს­წავ­ლა-გა­აზ­რე­ბი­სათ­ვის მე-8 და მე-9 კლა­სებ­ში:

VIII კლა­სი. ქი­მია (ავ­ტო­რი: ბუთხუ­ზი, ფა­ცა­ცია. გა­მომ­ცემ­ლო­ბა „სა­ქარ­თ­ვე­ლოს მაც­ნე“)

თე­მა – „ჰა­ე­რი“

საგ­ნობ­რი­ვი სა­კითხე­ბი:

1. ჰა­ე­რის და­ბინ­ძუ­რე­ბის პრობ­ლე­მა (§2.5)
2. ჰა­ე­რის და­ბინ­ძუ­რე­ბით გა­მოწ­ვე­უ­ლი გლო­ბა­ლუ­რი პრობ­ლე­მე­ბი (§2.6)

IX კლა­სი (ავ­ტო­რი: ბუთხუ­ზი, ფა­ცა­ცია. გა­მომ­ცემ­ლო­ბა „სა­ქარ­თ­ვე­ლოს მაც­ნე“)

თე­მა – „ნავ­თო­ბი და მი­სი პრო­დუქ­ტე­ბი, ბუ­ნებ­რი­ვი აირი — წარ­მოდ­გე­ნა ორ­გა­ნულ ნა­ერ­თებ­ზე“

საგ­ნობ­რი­ვი სა­კითხე­ბი:

1. გა­რე­მოს ქი­მი­უ­რი და­ბინ­ძუ­რე­ბა (§ 2.13)
2. ქი­მი­უ­რი და­ბინ­ძუ­რე­ბით გა­მოწ­ვე­უ­ლი ეკო­ლო­გი­უ­რი პრობ­ლე­მე­ბი(§ 2.14)

ასე­თი სა­აზ­როვ­ნო სქე­მე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბით მა­სა­ლა უფ­რო ად­ვი­ლად აღ­ქ­მა­დი და და­სა­მახ­სოვ­რე­ბე­ლი ხდე­ბა. დრო­თა გან­მავ­ლო­ბა­ში, მოს­წავ­ლე­ე­ბიც ეჩ­ვე­ვი­ან და ისი­ნიც უკეთ ით­ვი­სე­ბენ ამ ხერ­ხის გა­მო­ყე­ნე­ბის ტექ­ნი­კას. თა­ვა­დაც შე­უძ­ლი­ათ შე­არ­ჩი­ონ ადექ­ვა­ტუ­რი სა­აზ­როვ­ნო სქე­მა და უფ­რო მე­ტიც, სურ­ვი­ლიც კი გა­უჩ­ნ­დეთ, თა­ვად შექ­მ­ნან ანა­ლო­გი­უ­რი სქე­მე­ბი.

II – სა­აზ­როვ­ნო ცხრი­ლე­ბი

ქი­მი­ის გაკ­ვე­თილ­ზე, სა­აზ­როვ­ნო სქე­მე­ბის გარ­და, ვი­ყე­ნებ სხვა­დას­ხ­ვა სა­აზ­როვ­ნო ცხრილს, რო­მე­ლიც სხვა­დას­ხ­ვა მო­ნა­ცე­მე­ბი­სა თუ ქი­მი­უ­რი ფორ­მუ­ლე­ბის ორ­გა­ნი­ზე­ბის სა­უ­კე­თე­სო სა­შუ­ა­ლე­ბაა. ცხრი­ლე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბაც ხელს უწყობს მოს­წავ­ლე­თა მე­ტა­კოგ­ნი­ტუ­რი უნა­რე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბას. მა­თი გა­მო­ყე­ნე­ბა მო­სა­ხერ­ხე­ბე­ლია გაკ­ვე­თი­ლის ყვე­ლა ეტაპ­ზე: წი­ნა­რე ცოდ­ნის გან­მ­ტ­კი­ცე­ბი­სას, ახა­ლი მა­სა­ლის ახ­ს­ნი­სას, გა­აზ­რე­ბი­სა თუ დას­კ­ვ­ნის გა­მო­ტა­ნის დროს.

გა­გაც­ნობთ ჩემს პრაქ­ტი­კა­ში გა­მო­ყე­ნე­ბულ რამ­დე­ნი­მე ნი­მუშს. ამ ნი­მუ­შე­ბის მსგავ­სად, შე­იძ­ლე­ბა სხვა­დას­ხ­ვა ცხრი­ლე­ბის გა­კე­თე­ბა ყვე­ლა შე­სას­წავლ სა­კითხ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში.

1. შე­სა­ბა­მი­სო­ბის დად­გე­ნა

(გა­მო­ტო­ვე­ბუ­ლი უჯ­რის შევ­სე­ბით)

წარ­მო­გიდ­გენთ ცხრი­ლებს, გა­მო­ტო­ვე­ბუ­ლი უჯ­რის შევ­სე­ბით, რომ­ლებ­საც აქ­ტი­უ­რად ვი­ყე­ნებ ქი­მი­ის გაკ­ვე­თილ­ზე და მეხ­მა­რე­ბა მა­სა­ლის უკეთ ორ­გა­ნი­ზე­ბა­ში. მოს­წავ­ლე­ე­ბი კი, მა­სა­ლის ვი­ზუ­ა­ლუ­რად აღ­ქ­მით, უკეთ იაზ­რე­ბენ სა­კითხებს:

ა) ოქ­სი­დე­ბის სა­ხელ­წო­დე­ბის შევ­სე­ბა

შე­იძ­ლე­ბა, ამ ცხრილს მო­დი­ფი­ცი­რე­ბა გა­ვუ­კე­თოთ და გა­მო­ტო­ვე­ბუ­ლი უჯ­რის შევ­სე­ბა შევ­თა­ვა­ზოთ მოს­წავ­ლე­ებს:

ბ) გა­მო­ტო­ვე­ბუ­ლი უჯ­რის შევ­სე­ბა (ოქ­სი­დე­ბი)

წარ­მოდ­გე­ნი­ლი ცხრი­ლე­ბის მორ­გე­ბა რთუ­ლი ნივ­თი­ე­რე­ბის ყვე­ლა კლას­ზე შე­იძ­ლე­ბა. უფ­რო მე­ტიც, შე­იძ­ლე­ბა, მოს­წავ­ლე­ებ­საც მივ­ცეთ და­ვა­ლე­ბად ანა­ლო­გი­უ­რი ცხრი­ლე­ბის შექ­მ­ნა.

გ) გა­მო­ტო­ვე­ბუ­ლი უჯ­რის შევ­სე­ბა (ფუ­ძე/მა­რი­ლი)

დ) გა­მო­ტო­ვე­ბუ­ლი უჯ­რის შევ­სე­ბა (რე­ა­გენ­ტი/პრო­დუქ­ტი)

(თუ სა­ჭი­როა, გა­ა­თა­ნაბ­რე რე­აქ­ცია და მი­უ­წე­რე ტი­პი)

ე) გა­მო­ტო­ვე­ბუ­ლი უჯ­რის შევ­სე­ბა (მჟა­ვა/ფუ­ძე/მა­რი­ლი)

ქვე­მოთ მო­ცე­მუ­ლი ცხრი­ლი შე­ი­ცავს სამ სვეტს, გა­მო­ტო­ვე­ბუ­ლი უჯ­რის ამოც­ნო­ბით უნ­და შე­ავ­სონ ცხრი­ლის ჰო­რი­ზონ­ტა­ლუ­რი სვე­ტი.

ვ) გა­მო­ტო­ვე­ბუ­ლი უჯ­რის შევ­სე­ბა (ფუ­ძე/მა­რი­ლე­ბი)

მარ­ცხე­ნა სვეტ­ში მო­ცე­მუ­ლი ფუ­ძე­ე­ბის ქი­მი­უ­რი ფორ­მუ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით, უნ­და შე­ავ­სონ მარ­ჯ­ვე­ნა სვეტ­ში მო­ცე­მუ­ლი შე­სა­ბა­მი­სი მა­რი­ლე­ბის ფორ­მუ­ლე­ბი.

III – შე­სა­ბა­მი­სო­ბის დად­გე­ნა

(ის­რე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბით)

მო­ცე­მუ­ლი ცხრი­ლე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა ძა­ლი­ან კარ­გია არა­ორ­გა­ნულ ნა­ერ­თ­თა კლა­სე­ბის შეს­წავ­ლის დროს. მო­ცე­მულ ცხრილ­ში ქი­მი­უ­რი ფორ­მუ­ლე­ბი ის­რე­ბით უნ­და და­ა­კავ­ში­რონ მათ სა­ხელ­წო­დე­ბებ­თან.

IV – სიტყ­ვის ამოც­ნო­ბა

ამ ცხრილ­ში მარ­ცხე­ნა სვეტ­ში მო­ცე­მუ­ლი ქი­მი­უ­რი რე­აქ­ცი­ის ტო­ლო­ბებს უნ­და შე­უ­სა­ბა­მონ რე­აქ­ცი­ის ტი­პი. მო­ცე­მუ­ლი ასო­ე­ბის შე­ერ­თე­ბით, უნ­და ამო­იც­ნონ სიტყ­ვა (თუ სა­ჭი­როა, გა­ა­თა­ნაბ­რონ რე­აქ­ცი­აც).

ამ­რი­გად, გრა­ფი­კუ­ლი ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რე­ბი­სა და კოგ­ნი­ტუ­რი დი­აგ­რა­მე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა ქი­მი­ის გაკ­ვე­თი­ლებ­ზე სა­უ­კე­თე­სო სა­შუ­ა­ლე­ბაა მოს­წავ­ლე­თა სწავ­ლის გა­სა­უმ­ჯო­ბე­სებ­ლად და ეფექ­ტუ­რი სწავ­ლე­ბის გა­სა­ად­ვი­ლებ­ლად.

 „გრა­ფი­კუ­ლი ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რე­ბის/კოგ­ნი­ტუ­რი დი­აგ­რა­მე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბით, პე­და­გო­გი ხელს უწყობს მოს­წავ­ლის მე­ტა­კოგ­ნი­ტუ­რი უნა­რე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბას. გრა­ფი­კუ­ლი ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რე­ბი მოს­წავ­ლე­ებს და­ეხ­მა­რე­ბა წა­კითხუ­ლის გა­გე­ბა­სა და გა­აზ­რე­ბა­ში, არ­სე­ბი­თი და მე­ო­რე­ხა­რის­ხო­ვა­ნი ინ­ფორ­მა­ცი­ის გა­მიჯ­ვ­ნა­ში, მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ინ­ფორ­მა­ცი­ის და­მახ­სოვ­რე­ბა­ში; მოვ­ლე­ნებ­სა და ფაქ­ტებს შო­რის ურ­თი­ერ­თ­კავ­ში­რის და­ნახ­ვა­ში, რაც, თა­ვის მხრივ, ხელს შე­უწყობს ამ სტრა­ტე­გი­ის ტრან­ს­ფერს სხვა მა­სა­ლის და­მუ­შა­ვე­ბის დროს“ (სა­აზ­როვ­ნო უნა­რე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის ეფექ­ტი­ა­ნი სტრა­ტე­გი­ე­ბი. გვ 23).

გრა­ფი­კუ­ლი ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რე­ბი­სა და ცხრი­ლე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბით, სწავ­ლა და სწავ­ლე­ბის პრო­ცე­სი უფ­რო ეფექ­ტი­ა­ნი ხდე­ბა, რაც მოს­წავ­ლე­თა და­ინ­ტე­რე­სე­ბი­სა და მო­ტი­ვა­ცი­ის გაზ­რ­დის წი­ნა­პი­რო­ბას წარ­მო­ად­გენს.

გამოყენებული ლიტერატურა:

• http://old.tpdc.ge/uploads/pdf_documents/saazrovn%20unarebi.pdf სააზროვნო უნარების განვითარების ეფექტიანი სტრატეგიები;
• http://bitly.ws/ACDo სწავლება და შეფასება/დამხმარე სახელმღღვანელო;
• http://bitly.ws/ACCS განმავითარებელი შეფასება და დიფერენცირებული სწავლება. მარინა ხუნძაყიშვილი, სარა ბივერი;
• ქიმიის სახელმძღვანელო. 8-9-10 კლასი.  ბუთხუზი, ფაცაცია. გამომცემლობა „საქართველოს მაცნე“);
• http://kargiskola.ge/teachers/resource_books/kitxva/resursi_kitxva_danarti.pdf ვიზუალური სქემები და გრაფიკული ორგანიზატორები.