ირინე აბდალაძე
სსიპ ქალაქ ქუთაისის №45 საჯარო სკოლის დირექტორი, ინკლუზიური განათლების ექსპერტი/ტრენერი
საუკეთესო საერთაშორისო პრაქტიკის თანახმად, სკოლის ასაკში შრომითი და პროფესიული უნარების გამომუშავება მნიშვნელოვნად ზრდის მოსწავლეთა მოტივაციას, ხელს უწყობს მათი აკადემიური მიღწევების გაუმჯობესებას და ეხმარება განათლების შემდგომ საფეხურზე ეფექტურად გადასვლაში. პროფესიული უნარების განვითარება განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე და შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე მოსწავლეებისათვის მათი დამოუკიდებლობის ხარისხის ზრდისა და საზოგადოებაში სრულფასოვანი ინტეგრაციის მიზნით.
სსიპ ქალაქ ქუთაისის №45 საჯარო სკოლა (დასავლეთ საქართველოში სმენის შეზღუდვის მქონე ბავშვებისათვის ინკლუზიური განათლების მხარდამჭერი რესურსსკოლა), მრავალი წელია ზრუნავს სმენის დარღვევის მქონე ბავშვთა წინაპროფესიულ ორიენტაციაზე. ჯერ კიდევ 2008 წელს, ჩემ მიერ წარდგენილი საპროექტო განაცხადი, საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს მიერ გამოცხადებული საგრანტო კონკურსის ფარგლებში, დაფინანსდა და ქუთაისის №45 ყრუ ბავშვთა სკოლა ჩაერთო „სახელობო განათლების პროგრამაში“. აღნიშნული გრანტის ფარგლებში, სკოლის უფროსკლასელი შშმ მოსწავლეთათვის განხორციელდა სახელობო განათლების პროგრამები (მზარეული, IT ტექნოლოგიების სპეციალისტი, მკერავ-მოდელიორი) და სკოლის სასწავლო ლაბორატორიები აღიჭურვა შესაბამისი მატერიალურ-ტექნიკური ინვენტარით.
2017-2019 წლებში ჩვენი სკოლა ჩართული იყო საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს „სკოლის მოსწავლეებში პროფესიული უნარების განვითარების ქვეპროგრამის“ განხორციელებაში, სსიპ საზოგადოებრივ კოლეჯთან „იბერია“ გაფორმებული ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმის საფუძველზე.
2022 წლის ოქტომბრიდან კი, კვლავ კოლეჯ „იბერიასთან გაფორმებული თანამშრომლობის მემორანდუმის თანახმად და პროფესიული უნარების სააგენტოს მიერ „საჯარო სკოლებში პროფესიული განათლების განვითარების პროგრამის“ ფარგლებში გამოცხადებულ კონკურსში გამარჯვების შედეგად, ქუთაისის №45 საჯარო რესურსსკოლაში წარმატებით განხორციელდა მე-8 და მე-9 კლასის მოსწავლეებისთვის პროფესიული უნარების განვითარების საორიენტაციო კურსები.
პროფესიული უნარების განვითარების საორიენტაციო კურსები, საჯარო სკოლებსა და პროფესიულ საგანმანათლებლო დაწესებულებებს შორის თანამშრომლობის საფუძველზე, მოსწავლეებს შესაძლებლობას აძლევს, პროგრამის ფარგლებში, სკოლის შენობაშივე მოწყობილ მცირე პროფესიულ ლაბორატორიაში, მოსინჯონ ძალები სხვადასხვა პროფესიაში, გაეცნონ დეტალურ ინფორმაციას პროფესიული განათლებისა და პროფესიის შესახებ და მიიღონ ინფორმირებული და გააზრებული კარიერული გადაწყვეტილება.
საორიენტაციო კურსების განხორციელების მიზანი იყო კოლეჯ „იბერიასა“ და ქალაქ ქუთაისის №45 სკოლის ურთიერთთანამშრომლობით, ქუთაისის 45-ე საჯარო სკოლის ბაზაზე, მე-8 და მე-9 კლასელი მოსწავლეებისთვის შრომითი/პროფესიული უნარების გამომუშავება — მზარეულის, სტილისტის და მკერავ-მოდელიორის სპეციალობებზე წინაპროფესიული სწავლება. კერძოდ:
მოსწავლეებისთვის მზარეულის, სტილისტის და მკერავ-მოდელიორის პროფესიებზე:
ა) ნათელი წარმოდგენის შექმნა;
ბ) პრაქტიკული/პროფესიული უნარების განვითარება (საბაზო კომპეტენციების უნარების დაუფლება);
გ) თვითგამორკვევის (ინტერესების, უნარებისა და ღირებულებების იდენტიფიცირება) ხელშეწყობა;
დ) მოტივირება შემდგომი პროფესიული განათლების მისაღებად და უწყვეტი სწავლის შესაძლებლობის უზრუნველსაყოფად;
ე) ძალების მოსინჯვის შემდგომ, დასაბუთებული არჩევანის გაკეთების ხელშწყობა.
⇑⇓ კურსების განსახორციელებლად გამოყენებული აქტივობები/მეთოდები/სტრატეგიები:
⇔ პროფესიის შესახებ ინფორმაციის მიწოდება
♦ პროფესიებთან დაკავშირებული კურსები საბაზო კომპეტენციების განვითარებას ემსახურება ადაპტირებული, მარტივი, კეთებაზე ორიენტირებული ხერხებით;
♦ გათვალისწინებულია კომპლექსური/თანასწორი მიდგომა და, სხვადასხვა საშუალებებით და სსსმ მოსწავლეთათვის მხარდამჭერი მექანიზმებით (ქართული ჟესტური ენის თარჯიმნის დახმარებით), მოსწავლეებს მიეწოდებათ ინფორმაცია პროფესიის, დასაქმების შესაძლებლობების, პროფესიების პოპულარობისა და საჭიროების შესახებ;
♦ ტექნოლოგიების გამოყენებით კვლევების, გამოკითხვების ჩატარება;
♦ ექსკურსიები, შეხვედრები შესაბამის სპეციალისტებთან, რომლებიც მოსწავლეებს აცნობენ საკუთარ გამოცდილებას პროფესიაში, მის ძლიერ მხარეებსა და სირთულეებს, სასწავლო და დასაქმების შესაძლებლობებს.
⇔ აქტიური და პრაქტიკული სწავლება
♦ სასწავლო პროცესი ორიენტირებულია პრაქტიკული პროფესიული უნარების გამომუშავებაზე, გაწაფვაზე და ამ უნარების შეძენა კეთების, თანამშრომლობის გზით მიიღწევა. მოსწავლე ხდება ავტონომიური და შემოქმედებითი, იღებს პასუხისმგებლობას პროცესებზე;
♦ მოსწავლეებს აქვთ შესაძლებლობა დაფიქრდნენ, გააანალიზონ საკუთარი უნარები და შესაძლებლობები, აკეთებენ რეფლექსიას. მასწავლებელი აქტიური დამკვირვებელია და ზრუნავს მოსწავლეების უსაფრთხოებასა და მათ მოტივაციაზე.
⇔ მოსწავლეზე ორიენტირებული სწავლების პრინციპების გათვალისწინება
♦ შემუშავებულია 48-საათიანი კურსებისათვის შესაბამისი პროგრამები;
♦ სასწავლო კურსები აგებულია კონსტრუქტივიზმის პრინციპებით;
♦ გათვალისწინებულია მონაწილეთა ინტერესები, ინდივიდუალური საჭიროებები, მზაობა და არსებული ცოდნის დონე;
♦ სასწავლო კურსებში, პრაქტიკული აქტივობების შესრულებისას, ინტეგრირებულია თეორიული საკითხების განხილვა;
♦ თეორიული ცოდნის მიწოდება ხდება მრავალფეროვანი აქტივობებით: დემონსტრირების, პრაქტიკის, კეთების, ექსკურსიების, პრეზენტაციების, დისკუსიების, რეალური შემთხვევების განხილვის დროს;
♦ კურსში ჩართული მონაწილის სასწავლო პროგრესის მრავალფეროვანი (განმავითარებელი შეფასება, თვითშეფასება, რეფლექსია, პოზიტიური უკუკავშირი, პორტფოლიო) შეფასება არის სწავლა-სწავლების პროცესის მუდმივი და თანმდევი ნაწილი;
♦ სასწავლო ლაბორატორიები აღჭურვილია შესაბამისი მრავალფეროვანი რესურსებით.
⇔ კურსების განხორციელებისას გამოყენებული ინოვაციური/შემოქმედებითი მიდგომები
♦ მოსწავლეზე ორიენტირებული მრავალფეროვანი სასწავლო აქტივობები;
♦ აქტიური და პრაქტიკაზე დაფუძნებული სასწავლო პროცესი;
♦ მოსწავლისთვის საინტერესო და სახალისო კურსის აქტივობები;
♦ უსაფრთხო და პოზიტიური სასწავლო გარემო;
♦ მოსწავლეს საშუალება ეძლევა, დაიწყოს მსჯელობა შემდეგი კითხვების გარშემო: მინდა? შემიძლია? საჭიროა?
♦ მოსწავლეებს უვითარდებათ ტექნოლოგიების გამოყენებით კვლევა-ძიების, თანამშრომლობის, პრობლემათა გადაჭრის, ტრანსფერული, ანალიტიკური უნარები;
♦ გათვალისწინებულია ინკლუზიურობის პრინციპი და ჩართულობის თანაბარი ხელმისაწვდომობა შშმ და სსსმ მოსწავლეთათვის;
♦ გათვალისწინებულია სმენის დაქვეითების მქონე მოსწავლეთათვის მხარდაჭერის მექანიზმი — ჟესტური ენის თარჯიმნებით უზრუნველყოფა.
⇑⇓ პროფესიული უნარების განვითარების საორიენტაციო კურსების განხორციელების შედეგები
კოლეჯ „იბერიასა“ და ქალაქ ქუთაისის №45 სკოლის ურთიერთთანამშრომლობით, ჩვენი სკოლის ბაზაზე, მე-8 და მე-9 კლასელი მოსწავლეებისთვის გამომუშავებულია შრომითი/პროფესიული უნარები — მზარეულის, სტილისტის და სამკერვალო ნაწარმის სპეციალობებზე პროფესიული სწავლების გზით. კერძოდ:
♦ მოსწავლეებისთვის მზარეულის, სტილისტის და სამკერვალო ნაწარმის სპეციალისტის პროფესიებზე:
ა) შექმნილია ნათელი წარმოდგენები;
ბ) განვითარებულია პრაქტიკული/პროფესიული უნარები (საბაზო კომპეტენციები);
გ) ხელშეწყობილია მოზარდების თვითგამორკვევა (ინტერესები, უნარები და ღირებულებები) და მათი მოტივირება შემდგომი განათლების მისაღებად, უწყვეტი სწავლის შესაძლებლობის უზრუნველსაყოფად;
დ) ხელშეწყობილია, შემდგომ, პროფესიულ განათლებაზე დასაბუთებული არჩევანის გაკეთება;
დ) გამრავალფეროვნებულია მოსწავლეების სასკოლო ცხოვრება;
გ) გაუმჯობესებულია მოსწავლეთა აკადემიური მიღწევები.
◊ სოციალური შედეგები:
♦ ხელშწყობილია შშმ და სსსმ მოსწავლეთა სოციალური ინკლუზია (პროექტის ფარგლებში შექმნილი სამკერვალო ნაწარმით – ფორმებით საქალაქო ღონისძიებებში მონაწილეობა);
♦ გაზრდილია თემში სკოლის ცნობადობა და პოზიტიური იმიჯი;
♦ არსებულ სერვისებით/კურსებით/მატერიალურ-ტექნიკური ბაზით ქუთაისის 45-ე საჯარო სკოლის მეტმა მოსწავლემ ისარგებლა;
♦ გენდერულ ჭრილში თუ შევხედავთ, საორიენტაციო პროფესიულ კურსებში გოგონებისა და ვაჟების ჩართულობის %-ული მაჩვენებელი ასე გამოიყურება: 46% — გოგონები, -54% — ვაჟები;
♦ სკოლის საბაზო საფეხურის კურსდამთავრებულთა 60%-70%, ყოველწლიურად, სწავლას აგრძელებს პროფესიულ კოლეჯში, საცხოვრებელი რეგიონების მიხედვით. მათთვის პროფესიული განათლება პირველადი ალტერნატივაა;
♦ პროგრამის განხორციელება ესადაგება ეროვნულ სასწავლო გეგმასა და მდგრადი განვითარების გლობალურ მე-4 მიზანს — „ინკლუზიური და თანასწორი განათლების უზრუნველყოფა და უწყვეტი სწავლის შესაძლებლობების შექმნა ყველასათვის“.
⇑⇓ ფოტომასალა პროფესიული უნარების განვითარების საორიენტაციო კურსების მუშაობიდან:
