„რა ვიკითხოთ ერთად“ – გამომცემლობა „ინტელექტის“ მიერ გამოცემული მაკა ლდოკონენის კრებული „სხვადასხვა თაობის ადამიანის წიგნის გარშემო გაერთიანების ერთგვარი მცდელობაა“. კრებულის მთავარი გზავნილიც წიგნის დასახელებაშივე იოლად ამოსაცნობია – „რა ვიკითხოთ ერთად – მოსწავლეებთან და შვილებთან, მასწავლებლებთან და მშობლებთან ერთად“. ავტორი ხაზგასმით მიუთითებს ერთად კითხვის უმნიშვნელოვანეს როლზე მოზარდების საუკეთესო მკითხველებად ჩამოყალიბების პროცესში. „ხანდახან მაინც, ყველა ერთად თუ გამოვრთავთ მონიტორებს და საყვარელ მწერლებზე სასაუბროდ შევიკრიბებით, შესაძლოა უკეთ გავიცნოთ ერთმანეთი; ძალდაუტანებლად მივახვედროთ მოზარდები, რამდენ უპირატესობას კარგავენ, როდესაც საკუთარი ნებით ამბობენ უარს კითხვაზე.“
როგორ შევაყვაროთ ბავშვებს კითხვა და როგორია ლიტერატურის გავლენა მოზარდის ცნობიერების ჩამოყალიბებაზე, ამის შესახებ საუბრობს მწერალი და მთავარ მესიჯად დანიელ პენაკს იშველიებს – „კითხვა ვერ იტანს ბრძანებით კილოს.“
⇓⇓ პირველ რიგში, რატომ უნდა ვიკითხოთ წიგნები, ანუ როგორია ლიტერატურის გავლენა მოზარდის ცნობიერების ჩამოყალიბებაზე? საინტერესო იქნება თქვენი რჩევები ჩვენი მკითხველისთვის, როგორ შევაყვაროთ ბავშვს წიგნის კითხვა?
⇒ ამ კითხვებზე სრული პასუხები ნამდვილად არ მაქვს და ვფიქრობ, არც არავის გაუკვირდება. ამოუწურავი თემაა და ლიტერატურის გავლენებიც ისეთივე განსხვავებულია, როგორც თითოეული მოზარდი. გარდა ამისა, „კითხვა ვერ იტანს ბრძანებით კილოსო“, – ამტკიცებს დანიელ პენაკი (კითხვის შეყვარების დიდოსტატი თავის წიგნში „რომანივით საკითხავი“) და მეც ვეთანხმები. არ უნდა ვიკითხოთ! დიახ!.. ანუ სიტყვა „უნდა“ გამოვრიცხოთ. უკეთეს შედეგს თუ ვერ მივიღებთ, მეგობრებად მაინც დავრჩებით. კარგი იქნება, შვილებსა თუ მოსწავლეებს ჩვენ თუ წავუკითხავთ ხოლმე ან ვუამბობთ რომელიმე პერსონაჟის, საინტერესო მომენტის შესახებ. მოკლედ რომ ვთქვათ, „წაკითხულით მიღებულ შთაბეჭდილებას გავუზიარებთ“ (ისევ პენაკს ვიშველიებ).
⇓⇓ „რა ვიკითხოთ ერთად“ – მოგვიყევით ამ წიგნის შესახებ – რას სთავაზობთ წიგნის სათაურშივე შერჩეულ აუდიტორიას – მოსწავლეს, მშობელს და მასწავლებელს და რატომ „ერთად“?
⇒ სიტყვა „ერთად“ ამ სათაურში უმთავრესია. ჩემი წერილები წიგნის გარშემო სხვადასხვა თაობის ადამიანების გაერთიანების ერთგვარი მცდელობაა. ხანდახან მაინც, ყველა ერთად თუ გამოვრთავთ მონიტორებს და საყვარელ მწერლებზე სასაუბროდ შევიკრიბებით, შესაძლოა უკეთ გავიცნოთ ერთმანეთი; ძალდატანების გარეშე მივახვედროთ მოზარდები, რამდენ უპირატესობას კარგავენ, როდესაც საკუთარი ნებით ამბობენ უარს კითხვაზე.
⇓⇓ ყველაზე მთავარი გზავნილი ამ წიგნით რა არის და ყველაზე მნიშვნელოვანი ადრესატი ამ სამიდან ვინ არის?
⇒ „რა ვიკითხოთ ერთად“ ქართველი და უცხოელი საბავშვო ავტორებისა თუ მათი წიგნების შესახებ დაწერილ წერილებს აერთიანებს. მასში არაორდინარული გაკვეთილების ჩატარების სქემებიც არის მოცემული, ანიმაციური და მხატვრული ფილმები კი თემატურად გახლავთ დაკავშირებული ლიტერატურულ ნაწარმოებებთან. აქედან გამომდინარე, ეს წიგნი იმ მასწავლებლებს გამოადგება, კლასგარეშე საკითხავ ლიტერატურას ინდივიდუალურად რომ ურჩევენ და თავშესაქცევი გაკვეთილებით ანებივრებენ თავიანთ მოსწავლეებს; ასევე დააინტერესებს იმ მშობლებს, საუკეთესო მკითხველებად რომ სურთ შვილების გადაქცევა და უამრავი კითხვა დაუგროვდათ; იმ ბავშვებს დაეხმარება, წიგნის გარეშე ერთ დღესაც რომ ვერ ძლებენ ან სულაც არ აქვთ კითხვის დრო და სურვილი.
⇓⇓ კითხვა თქვენი წიგნიდან: შეუძლია თუ არა ლიტერატურას უკეთეს ადამიანად გვაქციოს?
⇒ რატომაც არა. ლიტერატურას გაცილებით მეტიც შეუძლია!
⇓⇓ როგორ უნდა შეურჩიონ მშობლებმა შვილებს წიგნები? ან საერთოდ, აუცილებელია მათ მიერ არჩეული წიგნები იკითხონ?
⇒ მშობელი ხშირად ურჩევს შვილს თავის საყვარელ საბავშვო წიგნს ან იმ წიგნებს, რომელთა წაკითხვა სავალდებულოდ მიაჩნდათ მის ბავშვობაში. ეს ბუნებრივია. თუმცა, აუცილებელია შვილის გემოვნებაც გავითვალისწინოთ: რომელ ანიმაციურსა თუ მხატვრულ ფილმებს უყურებს? რომელი კომპიუტერული თამაშები მოსწონს. თუ კარგად გავიცნობთ, მეტს გამოვიცნობთ. სიტყვა „აუცილებელს“ კი კვლავ ზემოთქმულს დავუპირისპირებ: არ შეიძლება ვუბრძანოთ – წაიკითხე, შეიყვარე, იოცნებე და ა.შ.
საყვარელი ჟანრის მიგნება რთული, მაგრამ საინტერესო პროცესია. ჩვენ ბევრი შევთავაზოთ, ის ერთს აირჩევს და ვფიქრობ, ეს მშვენიერი იქნება. დავჯერდეთ.
ზოგჯერ ბავშვი წიგნს კითხულობს, ჩვენ არ გვაქვს წაკითხული ეს წიგნი ან წაკითხული გვაქვს, მაგრამ კარგად აღარ გვახსოვს. ცუდი არ იქნება, პარალელურ რეჟიმში ჩვენც თუ გადავიკითხავთ. საერთო თემებზე საუბარი უმცროს თაობასთან საუკეთესო გამოწვევაა ჩვენს ცხოვრებაში. ამაში არაერთხელ დავრწმუნდი.
⇓⇓ ხშირად გვესმის, რომ ციფრულ ეპოქაში წიგნი ჩაანაცვლა ტექნოლოგიებმა და რეალურად, მოზარდის წიგნთან დაშორების ერთ-ერთი მიზეზი ესეც არის… როგორ შეინარჩუნონ წიგნი კომპიუტერთან და ტელეფონთან ერთად?
⇒ მე ვფიქრობ, ციფრულმა ტექნოლოგიებმა წიგნი კი არ ჩაანაცვლა, დრო მიითვისა. მათ შორის, კითხვის დროც. უფროსებს გვიჭირს ხოლმე უარის თქმა „შავ სარკეებზე“ და რა გასაკვირია, ჩვენი მაგალითით „წაქეზებული“ უმცროსი თაობა თუ ვერ ახერხებს დროის სწორად განაწილებას.
⇓⇓ თქვენ როგორ ჩამოყალიბდით კარგ მკითხველად? თქვენ შემთხვევაში, რა იყო ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაქტორი რამაც გავლენა იქონია?
⇒ მთავარი ალბათ ის იყო, რასაც სახლში ვხედავდი, ვუსმენდი: ბაბუების მაგიდებზე გადაშლილ წიგნებს, ბებიების ტკბილ ხმაზე წაკითხულ ზღაპრებს. მშობლებსა და მათ მეგობრებს შორის საუბრებს ახლად გამოსული, ჩუმად გადამრავლებული თუ ძველი, იშვიათი წიგნების შესახებ. მახსოვს, პირველი, „სერიოზული“ წიგნი რომ მომცა დედამ („რობიზონ კრუზოს თავგადასავალი“), დავიწყე და სუნთქვა შემეკრა. მომინდა, ყველა წიგნი წამეკითხა, რაც კი თაროებსა და კარადებში გვეწყო. ალბათ მაშინ დაიწყო… ვაქცინაციასავით იყო.
⇓⇓ თქვენ დააარსეთ „მაკა ლდოკონენის მკითხველთა კლუბი“, როგორია ინტერესი ბავშვების/მოზარდების მხრიდან?
⇒ ჩვენს კლუბში, ჩემს კლუბში ყველაფერი რიგზეა. ინტერესი დიდია. აქ მოდიან ბავშვები (ან ესწრებიან ონლაინ გაკვეთილებს) სხვა მუხტითა და სურვილით. მათ სურთ კითხვა, ყოველ შემთხვევაში, თუ თავიდან სკეპტიკურდ არიან განწყობილები, მესამე გაკვეთილიდან ამყვებიან ხოლმე. არ ვიცი რა არის ამის მიზეზი, უბრალოდ, ბავშებთან წიგნებზე საუბარს რომ ვიწყებ, სხვა ადამიანად ვიქცევი ხოლმე. მთელ ჩემს გულს, სიყვარულს, ემოციებს ვდებ გაკვეთილებში. ყველაფერს ვაკეთებ, თუმცა როგორ ვაკეთებ არ ვიცი, იმიტომ რომ, ყველა ჯგუფში განსხვავებული მიდგომები მჭირდება, ყველა ბავშვთან ინდივიდუალურად ვმუშაობ, ერთი, ზუსტი რეცეპტი ნამდვილად არ მაქვს.
⇓⇓ „SOS ბავშვთა სოფელში“ „კრეატიული ქართულის“ მასწავლებელი ხართ – რას ნიშნავს კრეატიული ქართულის მასწავლებლობა?
⇒ ეს იგივე მკითხველთა კლუბია. უბრალოდ ფორმალური სახელი გახლავთ ასეთი. ვკითხულობთ, ვხატავთ, ფილმებს ვუყურებთ. ბავშვთა სოფლის გაკვეთილები ჩემთვის კიდევ უფრო განსხვავებული ემოციებითა და განცდებით სავსე ურთიერთობებია. იქ რომ ავდივარ, ამ სამყაროს ვწყდები თითქოს, იქ სხვა განზომილებაში გადადის ჩემი სიყვარული ბავშვებისა თუ წიგნების მიმართ.
⇓⇓ საინტერესო იქნება გვითხრათ რომელია ის წიგნი, რომელმაც თქვენზე მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა და, გარკვეულწილად, შეგცვალათ?
⇒ ძალიან მიყვარდა ანდერსენის ზღაპრები. „გაჭირვების ტალკვესი“ ჩემი საყვარელი ამბავი იყო. მიყვარდა „ოზის ჯადოქარი.“ სახლი ჩემთვის ეზოზე მეტად კომფორტული გარემო იყო, თუმცა მუდამ თავგადასავლებზე ვოცნებობდი. ალბათ ამიტომაც მომეწონა დოროთი – გოგონა, რომელიც საკუთარ სახლთან ერთად გაფრინდა ფათერაკებით სავსე სამყაროში. მერეც ბევრი კარგი წიგნი მხვდებოდა ჩემი ცხოვრების სხვადასხვა ეტაპზე და მცვლიდა. ეს უწყვეტი პროცესია და დღემდე გრძელდება. საბედნიეროდ, არც წიგნები ილევა და არც მე გავურბივარ ცვლილებებს, დროს კი არაფრად ვაგდებ. მიყვარს კითხვა! – ამაზე მარტივად ვერ ვიტყვი და ვერც ვერაფერს გირჩევთ უკეთესს, დიდსა თუ პატარას.
ესაუბრა ლალი ჯელაძე
