საქართველოს ევროპასთან ასოცირების დღის წესრიგით აღებული ვალდებულებების შესრულების მიზნით, განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრი, ბოლო სამი წლის განმავლობაში, აქტიურად ემზადება უმაღლესი განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის ევროპული ასოციაციის (ENQA) წევრობისათვის, რაც გულისხმობს უმაღლესი განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის მექანიზმების ევროპულ სტანდარტებთან შესაბამისობაში მოყვანას და წევრობის მოსაპოვებლად საჭირო პროცედურების გავლას.
ოქტომბრის ბოლოს, საქართველოში ჩამოვა ENQA-ს შემფასებელთა მისია, რომელიც შეაფასებს განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრის საქმიანობას, რის საფუძველზეც მიიღებს გადაწყვეტილებას წევრობასთან დაკავშირებით.
თუ რამდენად მნიშვნელოვანია ჩვენი ქვეყნისთვის უმაღლესი განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის ევროპული ასოციაციის წევრობა და როგორ ემზადება ცენტრი ამ მნიშვნელოვანი მოვლენისთვის — გვესაუბრება განათლების ხარისხის განვითარების ეროვნული ცენტრის დირექტორი გიორგი ვაშაკიძე.
— ევროპულ ასოციაციასთან შეთანხმებული სამოქმედო გეგმის მიხედვით, წევრობისთვის აუცილებელი პროცედურების გავლა გიწევთ. რა მოთხოვნები უნდა დააკმაყოფილოს ცენტრმა იმისთვის, რომ გახდეს ევროპული ასოციაციის წევრი?
— 2015 წლიდან დღემდე უმაღლესი განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის სფეროში არაერთი მნიშვნელოვანი საკანონმდებლო ცვლილება განხორციელდა, რომელიც მიზნად ისახავდა უმაღლესი განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის მექანიზმების შესაბამიშობაში მოყვანას ევროპული უმაღლესი განათლების სივრცის ხარისხის უზრუნველყოფის სტანდარტებსა და სახელმძღვანელო პრინციპებთან (ESG —2015). რეფორმების შედეგად არსებითად შეიცვალა განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის გარე მექანიზმები, რის შედეგადაც, რესურსებსა და მონიტორინგზე ორიენტირებული ხარისხის უზრუნველყოფის სისტემის ნაცვლად, ჩვენ მივიღეთ შედეგებსა და განვითარებაზე ორიენტირებული სისტემა, ასევე გავზარდეთ სტუდენტთა როლი ხარისხის განვითარების გარე მექანიზმებში და მაქსიმალურად ავითვისეთ საერთაშორისო გამოცდილება.
— ამჟამად, უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულებებისთვის შეფასების 7 სტანდარტი გვაქვს და როგორც ვიცით, ეს ევროპული უმაღლესი განათლების სივრცის მოთხოვნების შესაბამისი სტანდარტებია. ხომ არ შეიცვლება შეფასების კრიტერიუმები?
— არა, ეს სტანდარტები, შინაარსობრივ ნაწილში, სავსებით შეესაბამება იმ მოთხოვნებს, რასაც ევროპა გვიყენებს და რაც აუცილებელია იმისთვის, რომ გავხდეთ ENQA-ს წევრები. ამიტომ შინაარსობრივ ნაწილში არსებით ცვლილებებს არ ვგეგმავთ. რაც შეეხება პროცედურებს, ისინი შესაძლოა გადაიხედოს მეტი გამჭვირვალობის, სიცხადის და ეფექტურობის უზრუნველყოფის მიზნით. ასევე ბევრი გვექნება სამუშაო ექსპერტთა კვალიფიკაციის ამაღლებასა და ხარისხის უზრუნველყოფის შიდა მექანიზმების განვითარებაზე. ნებისმიერი ცვლილების მიზანი იქნება, სტუდენტებმა მიიღონ უფრო ხარისხიანი განათლება, ხოლო დაწესებულებებს მიეცეთ იმის შესაძლებლობა, რომ განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის თანმიმდევრული და გრძელვადიანი მექანიზმები შექმნან და საკუთარი პოტენციალი სრულად განავითარონ.
— რით არის მნიშვნელოვანი უმაღლესი განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის ევროპული ასოციაციის წევრობა და რა მოლოდინები უნდა გვქონდეს?
— როგორც მოგეხსენებათ, წევრობასთან დაკავშირებით გადაწყვეტილებას, ექსპერტთა შეფასების საფუძველზე, იღებს ასოციაციის საბჭო. ჩვენ გავაგზავნეთ თვითშეფასების ანგარიში, რომელსაც გაეცნო ENQA-ს საერთაშორისო ექსპერტთა ჯგუფი. ამის შემდგომ, ბუნებრივია, ჩაინიშნა შეფასების ვიზიტი, რომლის ფარგლებშიც შემოწმდება რამდენად შეესაბამება თვითშეფასების ანგარიშში მითითებული ინფორმაცია სინამდვილეს. შემფასებელ ჯგუფს ასევე უფლება ექნება, დამოუკიდებელი კვლევა აწარმოოს და გაარკვიოს, თვითშეფასების ანგარიშის მიღმა, ხომ არ დარჩა სხვა საკითხები ან ხომ არ არსებობს კითხვები, რომელსაც სჭირდება გადამოწმება. ამის შემდგომ, დაახლოებით 2 თვეში, ველოდებით მათ პირველ გამოხმაურებას, ანუ პირველად შეფასებას, რის შემდეგაც გვექნება შესაძლებლობა, ჩვენი კომენტარები გავაკეთოთ შეფასებასთან დაკავშირებით. ყველაზე გვიან, გაზაფხულისთვის გვეცოდინება, რა გადაწყვეტილებას მიიღებს ENQA ჩვენს გაწევრიანებასთან დაკავშირებით.
რატომ გვაინტერესებს და რატომ გვინდა ENQA? ENQA-ში წევრობას ძალიან ბევრი უპირატესობა აქვს. ENQA-ში გაწევრიანებით დავადასტურებთ, რომ საქართველომ შეასრულა ევროკავშირსა და საქართველოს შორის გაფორმებული ასოცირების შესახებ შეთანხმებით დაკისრებული ამოცანა და უმაღლესი განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის მექანიზმები დაუახლოვა ევროპულს. ამასთანავე ENQA-ში გაწევრიანებით ცენტრი ევროპის სივრცის ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი ორგანიზაციის წევრი გახდება და ისარგებლებს ყველა იმ უპირატესობით, რომელიც ამ ორგანიზაციიდან გამომდინარეობს (მაგალითად, ინფორმაციის მიმოცვლა, სხვადასხვა მნიშვნელოვან ღონისძიებებში მონაწილეობა, ინიციატივების წარდგენის შესაძლებლობა, საექსპერტო რესურსის განვითარების შესაძლებლობა და ა.შ.). ასევე, ENQA-ს წევრობა მნიშვნელოვნად ზრდის ნდობას საქართველოს უმაღლესი განათლების სისტემის მიმართ და წარმოადგენს საქართველოში მიღებული განათლების ავტომატური აღიარების წინაპირობას.
— ბატონო გიორგი, ხომ არ არის რაიმე ვადები, მაგალითად, ოთხი-ხუთი წლის შემდეგ ისევ ხომ არ მოხდება მათ მიერ შეფასება?
— ისევე, როგორც საავტორიზაციო და სააკრედიტაციო შეფასებები, ENQA-ს შეფასებაც რეგულარულ ხასიათს ატარებს. ENQA-ს წევრობის შესანარჩუნებლად ხარისხის უზრუნველყოფის სააგენტოები ყოველ 5 წელიწადში ერთხელ გადიან შეფასებას. ამას გარდა, წევრობის საწყის ეტაპზე განსაკუთრებული დაკვირვების ქვეშ ვიქნებით და ორი წლის შემდეგ მოგვიწევს ENQA-ში ანგარიშის წარდგენა ჩვენ მიერ განხორციელებულ საქმიანობასთან, ცვლილებებთან და ENQA-ს ექსპერტთა რეკომენდაციების გათვალისწინებასთან დაკავშირებით.
— სამომავლოდ ENQA-ს წევრობა შეცვლის ცენტრის უფლებამოსილებას, სკოლებსა და პროფესიულ სასწავლებლებთან მიმართებაში?
— არა, ENQA-ს წევრობა ეხება მხოლოდ უმაღლესი განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის ნაწილს.
— როგორ შეაფასებდით შავი ზღვის საერთაშორისო უნივერსიტეტთან დაკავშირებულ მოვლენებს?
— სააპელაციო საბჭო კოლეგიური ორგანოა, რომელიც დამოუკიდებელ ფორმატში საქმიანობს და დამოუკიდებლად იღებს გადაწყვეტილებას. მოგეხსენებათ, რომ 15 ოქტომბერს, სააპელაციო საბჭომ მიიღო შავი ზღვის საერთაშორისო უნივერსიტეტის სასარგებლო გადაწყვეტილება. სააპელაციო საბჭოს ფუნქცია სწორედ იმაში მდგომარეობს, რომ გადახედოს ავტორიზაციის საბჭოს გადაწყვეტილებას და თუ საჭიროდ ჩათვლის, შეუძლია, საკითხი ხელახალი განხილვისთვის დააბრუნოს ავტორიზაციის საბჭოში. სწორედ ამ ფაქტის მომსწრენი გავხდით. ახლა ჯერი ავტორიზაციის საბჭოზეა.
— თქვენი სამომავლო გეგმები…
კონკრეტულ გეგმებზე საუბარი ნაჩქარევი იქნება. გუნდთან ერთად აქტიურად ვაანალიზებ 2017-2018 წლების გამოცდილებას და ვცდილობ დავინახო ხარვეზები და ჩამოვაყალიბო მათი გამოსწორების გზები. ამ გადმოსახედიდან შემიძლია იმის თქმა, რომ ცენტრის ამოსავალი პრინციპი იქნება „სტუდენტის საუკეთესო ინტერესი“ და ყველა რეფორმა, რომელიც ჩვენ მიერ დაიდგეგმება, სწორედ ამ პრინციპზე იქნება ორიენტირებული. ასევე შემიძლია ვთქვა, რომ კიდევ უფრო მეტი ყურადღება დაეთმობა ექსპერტთა რესურსის და უმაღლესი განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის შიდა მექანიზმების გაძლიერებას. უახლოეს მომავალში ცენტრის ბაზაზე შეიქმნება „ხარისხის სკოლა“, რომელიც ამ ყველაფერზე იზრუნებს.
ესაუბრა მაკა ყიფიანი