ლეილა ნამაზოვა
მარნეულის №3 სკოლის ქართულის, როგორც მეორე ენის მასწავლებელი და №8 საჯარო სკოლის „არაქართულენოვანი სკოლების მხარდაჭერის პროგრამის“ კონსულტანტ-მასწავლებელი, „მასწავლებელთა განვითრების ეროვნული სასწავლო ცენტრის“ სასკოლო კურიკულუმის განვითარების კოორდინატორი
მესამე თაობის ეროვნული სასწავლო გეგმით გათვალისწინებული ცვლილებების შესაბამისად, ზოგადი განათლების რეფორმა კომპლექსურად მიმდინარეობს. ეს შეეხება: მოსწავლეს, მასწავლებელს, საკლასო ოთახს, სკოლას.
რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, მოსწავლეებს ეძლევათ შემოქმედებითი უნარების გამოხატვის თავისუფლება. სწორედ ამით არის ორიგინალური და განსაკუთრებული მოსწავლეზე ორიენტირებული პროექტი „ახალი სკოლის მოდელი“, რომელიც უზრუნველყოფს მესამე თაობის ეროვნული სასწავლო გეგმის დანერგვისა და განვითარების პროცესს.
2020 წლიდან განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრომ ბილინგვური სწავლების მოდელი და სასწავლო გეგმის დანერგვა განახორციელა სამცხე-ჯავახეთისა და ქვემო ქართლის 2-2 არაქართულენოვან საჯარო სკოლაში, 2021-2022 სასწავლო წლიდან კი პროგრამაში, დამატებით, 25 სკოლა ჩერთო, რაც მიზნად ისახავს:
⇒ მესამე თაობის ეროვნული სასწავლო გეგმის დანერგვას ბილინგვური განათლების მიდგომის გამოყენებით;
⇒ განათლების ხარისხის გაუმჯობესებას;
⇒ საზოგადოებრივ ცხოვრებაში სრულფასოვანი ინტეგრირების ხელშეწყობას.
საგაკვეთილო პროცესში აქტიურად არიან ჩართული ადგილობრივი ორენოვანი მასწავლებლები, პროგრამის ფარგლებში მომზადებული ორენოვანი დამხმარე მასწავლებლები, რომლებმაც წინასწარ გაიარეს ბილინგვური სწავლების მეთოდები, კომპლექსური დავალებების და მატრიცების წერის ტენიკა. მასწავლებლები აქტიურად თანამშრომლობენ ერთმანეთთან, ადგენენ კლასისა და მოსწავლეების საჭიროებებს, თანამშრომლობენ საგნობრივი შინაარსისა და სწავლების მეთოდოლოგიის შემუშავების მიმართულებით.
ამ პროცესში მონაწილეობს სოციუმის თითოეული წევრი: მოსწავლე, მშობელი, მასწავლებელი. მულტილინგვისტური განათლება, შეიძლება ითქვას, რომ ერთ-ერთი ეფექტური გამოსავალია ეროვნული უმცირესობებისათვის, ინტეგრირდნენ და ადაპტირდნენ საზოგადოებაში, განვითარდნენ პიროვნულად და კარიერულად, ისე, რომ არ დაკარგონ ეროვნული თვითმყოფადობა, შეინარჩუნონ კულტურა, ტრადიციები და შეხედულებები; მზად იყვნენ მიგრაციისთვის, უკეთესი ცხოვრების ძიების გზაზე ისე, რომ მოხდეს მათი სრულფასოვანი ინტეგრაცია და შეინარჩუნონ კულტურული იდენტობა.
სასწავლო საგნის შინაარსისა და ენის ათვისების ინტეგრირება სასწავლო წლის პროცესის ერთ-ერთი მთავარი ამოცანაა, რომელიც მასწავლებელმა უნდა შეასრულოს, რათა თავისი საგნის ქართულად სწავლებაზე წარმატებულად გადასვლა შეძლოს. ეს მართლაც რთული პრობლემაა, რომლის გადაჭრაც მხოლოდ მასწავლებელთა თანამშრომლობის შედეგადაა შესაძლებელი. აქ, უპირველესად, იგულისხმება ქართულის, როგორც მეორე ენის, მასწავლებლისა და სხვა სასწავლო საგნების მასწავლებლებს შორის აქტიური და რეგულარული თანამშრომლობა.
Bilinqval təhsilin tətbiqi ilə məşğul olan kouçların təcrübəsini paylaşmaq
Abstrakt
Giriş – 2020-ci ildə Gürcüstanın Təhsil və Elm Nazirliyi qeyri-gürcü dilli məktəblərdə bilinqval təhsilin tətbiqi üçün, fəaliyyət planı və strategiyaları hazırlanıb. Lakin 2006-cı ilə qədərbunu bəzən qeyri-hökumət təşkilatlarının (Simera, UNİCEF, Vətəndaş Təhsili və Millətlərarası Münasibətlər Mərkəzi və s.) qeyri-hökumət müdaxilələri ilə, bəzən də Təhsil Nazirliyi tərəfindən həyata keçirmək cəhdləri olub.
Tədqiqatın məqsədi – blinqval təhsilin özünün tətbiqinin məqsədi qeyri-gürcü dilli məktəblərdə yeni, üçüncü nəsil milli kurrikulumun tətbiqidir. Tədqiqatımızın məqsədi isə həyata keçirmə prosesində topladığımız təcrübəni təhlil etmək,kouçların üzləşdiyi çətinlikləri və vəzifələri aydın şəkildə müəyyən etmək, tətbiqi düzgün və səmərəli həyata keçirmək üçün onların həlli yollarına dair versiyalarımızı bölüşməkdir.
MTP-nin tətbiq Metodologiyası – Tətbiq bir neçə istiqamətdə planlaşdırılıb:
1) Bİlinqval tədris modeli seçilmiş (ayrılmış) və üç fənn seçilmişdir: təsviri və tətbiqi incəsənət, təbiət elmləri və mən və cəmiyyət;
2) Pilot məktəblər seçildi – 2020/21-ci tədris ili üçün dörd qeyri-gürcü dilli məktəb pilot olaraq seçildi. Seçim meyarları bir neçəsi idi: seçilmiş Azərbaycan və erməni dilli məktəblər blinqval təhsil proqramında/proqramlarında iştirak etməli idi; Başqavəbaşqa dilli məktəblərin sayı bərabər olmalı idi (2-2); Məktəbəqədər təhsil müəssisəsinin məktəbin yaxınlığında yerləşməsi (giriş məktəbəqədər təhsil səviyyəsində də aparılmışdır); Məktəblərin orta ölçüsü (150-600 şagird); Ətrafda yerləşmə, etnik azlıqlar üçün kompakt yaşayış yeri; Asanlıqla (mərkəzi yola yaxın).
3) Köməkçi müəllimlər və kouçlar seçildi – bu məqsədlə köməkçi müəllimlərin və kouçların seçilməsi üçün müsabiqə keçirildi: yardımçı müəllimlər azlıq dilini və gürcü dilini bilməli, bakalavr dərəcəsinə malik olmalı idi; Kouçların yuxarıda qeyd olunanlara əlavə olaraq tədris təcrübəsi olmalı idi.
4) Yardımçı müəllimlər və kouçlar üçün təlimlər keçirilmiş, burada onlar fənnin və dilin inteqrasiyası üsulları ilə tanış olmuş, mürəkkəb tapşırıqların hazırlanmasında matrislərdən istifadə etməyi, tələbə xülasə və xülasələrinin işlənib hazırlanmasını öyrənmişlər. Təlim aşağıdakı komponentlərdən ibarət idi: mühazirə, qarşılıqlı əlaqə, sual-cavab, kompleks tapşırıqların yaradılması, qrup və fərdi təqdimatlar.
Birgə məşğələlərdən sonra kouçlar həftədə iki dəfə gürcü dili üzrə həm ikinci dil, həm də köməkçi müəllimlərlə işçi görüşlər keçirməyi planlaşdırdılar. Görüşün keçirilməsində məqsəd müəllimlər tərəfindən tərtib olunmuş mürəkkəb tapşırıqları təkmilləşdirmək, həmçinin keçirilən dərslər zamanı qarşıya çıxan çətinlikləri müəyyən etmək, bu çətinliklərin aradan qaldırılması yollarını daha da tapmaq olub. Planlaşdırılan görüşlər zamanı müəllimlərin əksəriyyəti ikidilli tədrisin planlaşdırılması prosesində fəal iştirak edirdi. Onlar lazımi resursları yaradıb tədris prosesində istifadə etməklə yanaşı, müxtəlif səbəblərdən (dili bilməməsi, maraqlarının az olması) passiv olan müəllimləri də müəyyən etdilər.
Kouçlar gürcü, fənn və köməkçi müəllimlərin fəal əməkdaşlığına şərait yaratdılar. Onlar sinfin və şagirdlərin ehtiyaclarını müəyyən etdilər. Onlar həmçinin fənn məzmununun və tədris metodikasının işlənib hazırlanmasında əməkdaşlıq etdilər.
Ekspert problemləri, boşluqları və öyrənilən dərslərin nəticələrini ümumiləşdirmək üçün məktəb direktorları ilə tez-tez görüşlər keçirdi (onlayn formatda).
5) Mövcud təlim resursunun yenidən nəzərdən keçirilməsinə-uyğunlaşdırılmasına və yeni resursun yaradılmasına başlandı.
Hər bir komponent üçün son tarixlər müəyyən edilmişdir ki, oktyabrın 1-də, məktəblər pandemiya ilə əlaqədar işə başlayanda, dəstəkləyici müəllimlər və kouçlar tədris prosesində iştirak etməyə hazır oldular.
Tətbiq – Pandemiya ilə əlaqədar əksər məktəblərdə tədris prosesi onlayın formatda olduğu üçün. Bunun üçün Teams platformasından istifadə edildi.
Yardımçı müəllimlər nazirlik tərəfindən yaradılmış metodiki göstərişlərə uyğun olaraq dərslərin keçirilməsinə başlayıblar, ona uyğun olaraq fənnin tədrisi zamanı şagirdlər gürcü dilində fərdi və qrup təqdimatları hazırlayıblar.
Əldə edilən nəticələr – Pandemiya şəraitində distant qiymətləndirmə metodu seçildi, Nazirliyin mütəxəssisləri tərəfindən nəzərdən keçirilib və qiymətləndirildi. Təcrübə prosesi texniki çatışmazlıqlara baxmayaraq, Tims platformasından istifadə etməklə uğurla həyata keçirildi. Qiymətləndirmə dərs qeydlərinin tənqidi nəzərdən keçirilməsinə əsaslanırdı. Əldə edilmiş nəticələr əvvəlcədən hazırlanmış fəaliyyət planında qarşıya qoyulmuş məqsədlərə cavab verirdi.
Tapıntılar * Sınaq prosesi xüsusilə direktor və ya administrasiya şəklində güclü liderə malik olan məktəblərdə uğurlu olmuşdur. Bu məktəblərdə proseslər yüksək səviyyədə təşkil olunmuşdu, rəhbər şəxslərin özlərinin iştirakı və dəstəyi vacib idi. Bu, həmin məktəblərdə layihənin uğurla həyata keçirilməsində həlledici rol oynamışdır. Layihənin davamlılığı üçün bu liderlərin təcrübələrini bölüşmək vacib olacaq.
Namazova Leyla
