29 მარტი, პარასკევი, 2024

დისკუსია „დედა ენის“ გარშემო – თა­მარ გუ­ჯა­ბი­ძე

spot_img

სკო­ლა­ში წას­ვ­ლა და სწავ­ლის დაწყე­ბა ადა­მი­ა­ნის ცხოვ­რე­ბის, მი­სი პი­როვ­ნუ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის უმ­ნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნე­სი ეტა­პია. პა­ტა­რე­ბი სი­ხა­რუ­ლი­თა და ინ­ტე­რე­სით შე­ა­ბი­ჯე­ბენ სკო­ლის კარ­ში, მაგ­რამ ამ ნა­ბი­ჯებს სირ­თუ­ლე­ე­ბიც ახ­ლავს: 6-7 წლის ყმაწ­ვი­ლი აღ­მოჩ­ნ­დე­ბა უცხო გა­რე­მო­ში, სა­დაც უც­ნო­ბი ადა­მი­ა­ნე­ბი, ურ­თი­ერ­თო­ბის ახა­ლი ფორ­მე­ბი, წე­სე­ბი, მო­ვა­ლე­ო­ბე­ბი და ა.შ. ხვდე­ბა. ის, თუ რამ­დე­ნად უმ­ტ­კივ­ნე­უ­ლოდ შეძ­ლებს იგი ამ სირ­თუ­ლე­ებ­თან გამ­კ­ლა­ვე­ბას, ახალ გა­რე­მოს­თან შე­გუ­ე­ბა-ადაპ­ტი­რე­ბას, დიდ­წი­ლად გა­ნა­პი­რო­ბებს მის შემ­დ­გომ და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბას არა მარ­ტო სწავ­ლი­სა და ცოდ­ნის, არა­მედ ზო­გა­დად სა­კუ­თა­რი საქ­მი­სად­მი. სწო­რედ ამ დროს, სწავ­ლის პირ­ველ წლებ­ში ხდე­ბა იმ უმ­ნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნე­სი უნარ-ჩვე­ვე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბაც, რომ­ლე­ბიც ადა­მი­ანს მთე­ლი ცხოვ­რე­ბის მან­ძილ­ზე სჭირ­დე­ბა (გა­მარ­თუ­ლი კითხ­ვა, წა­კითხუ­ლის გა­გე­ბა-გა­აზ­რე­ბა, კრი­ტი­კუ­ლი და ლო­გი­კუ­რი აზ­როვ­ნე­ბა, ფაქ­ტე­ბი­სა და მოვ­ლე­ნე­ბის შე­ფა­სე­ბა, სა­კუ­თა­რი მო­საზ­რე­ბე­ბის წარ­მო­ჩე­ნა-და­სა­ბუ­თე­ბა და ა.შ.). ამი­ტო­მაც ძა­ლი­ან მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ე­ბი, რომ­ლე­ბი­თაც მოს­წავ­ლე იწყებს წე­რა-კითხ­ვის სწავ­ლას, უყა­ლიბ­დე­ბა და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა ზო­გა­დად წიგ­ნი­სად­მი და მას­თან მუ­შა­ო­ბის ჩვე­ვე­ბი.

ალ­ბათ ამი­თაა გან­პი­რო­ბე­ბუ­ლი ის ინ­ტე­რე­სი, რო­მელ­საც სა­ზო­გა­დო­ე­ბა იჩენს სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ე­ბის მი­მართ. ამა­ზე სა­უბ­რობს ყვე­ლა: მოს­წავ­ლე, მშო­ბე­ლი, მას­წავ­ლე­ბე­ლი, ექ­ს­პერ­ტი და ა.შ. მღელ­ვა­რე­ბა მით უფ­რო გა­სა­გე­ბია იმი­ტომ, რომ ჩე­მი აზ­რი­თაც, სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ე­ბის უმე­ტე­სო­ბა (გან­სა­კუთ­რე­ბით სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი და სა­ბუ­ნე­ბის­მეტყ­ვე­ლო მეც­ნი­ე­რე­ბე­ბი­სა) კვლა­ვაც სა­ჭი­რო­ებს დახ­ვე­წას. არც ესაა გა­საკ­ვი­რი. სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლოს სრულ­ყო­ფა საკ­მა­ოდ რთუ­ლი პრო­ცე­სია. ამას დრო, გა­მოც­დი­ლე­ბა, გა­ნუწყ­ვე­ტე­ლი მუ­შა­ო­ბა და ცვლი­ლე­ბა სჭირ­დე­ბა. გა­ვიხ­სე­ნოთ, რომ იაკობ გო­გე­ბაშ­ვილ­მა თა­ვი­სი „დე­და ენის“ შექ­მ­ნა-სრულ­ყო­ფას რამ­დე­ნი­მე ათე­უ­ლი წე­ლი შე­ა­ლია და სა­ნამ სა­ბო­ლოო სა­ხეს მი­ი­ღებ­და, მას­ში არა­ერ­თი რე­დაქ­ცი­უ­ლი თუ კონ­ცეპ­ტუ­ა­ლუ­რი ცვლი­ლე­ბა შე­ი­ტა­ნა.

სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ე­ბის პრობ­ლე­მით და­ინ­ტე­რე­სე­ბა გა­სა­გე­ბია, მაგ­რამ გა­უ­გე­ბა­რია და­უ­სა­ბუ­თე­ბე­ლი პრე­ტენ­ზი­ე­ბი და ხში­რად კა­ტე­გო­რი­უ­ლი მოთხოვ­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ერ­თი ნა­წი­ლი­სა­გან მო­დის. უკ­ვე წლე­ბია გა­ის­მის ფრა­ზე­ბი: „გვარ­თ­მე­ვენ „დე­და ენას!“, „ქარ­თ­ვე­ლი ბავ­შ­ვე­ბის გა­დაგ­ვა­რე­ბა უნ­დათ!“, „ჩვენ რა, ცუ­დად ვსწავ­ლო­ბდით?!“, „და­ვაბ­რუ­ნოთ გო­გე­ბაშ­ვი­ლის „დე­და ენა“ სკო­ლა­ში!“ და ა.შ. დარ­წ­მუ­ნე­ბუ­ლი ვარ ამ მო­საზ­რე­ბე­ბის მქო­ნე ადა­მი­ა­ნე­ბის გულ­წ­რ­ფე­ლო­ბა­ში. თუმ­ცა, ვფიქ­რობ, რომ მათ უმე­ტე­სო­ბას შე­ხე­ბა არ აქვთ სწავ­ლა-სწავ­ლე­ბის პრო­ცეს­თან (ამ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, უმაღ­ლეს სას­წავ­ლებ­ლებ­ში სწავ­ლე­ბის გა­მოც­დი­ლე­ბა ან აკა­დე­მი­ურ წრე­ებ­თან მი­კუთ­ვ­ნე­ბუ­ლო­ბა სულ სხვა რა­მაა), კარ­გად არ იც­ნო­ბენ ამ პრო­ცე­სის თა­ნამ­დევ სირ­თუ­ლე­ებს და არა აქვთ დაწყე­ბით კლა­სებ­ში სწავ­ლე­ბის პრაქ­ტი­კა. არც იმას უფიქ­რ­დე­ბი­ან, რომ იაკობ გო­გე­ბაშ­ვი­ლის „დე­და ენით“ წე­რა-კითხ­ვა თვი­თო­ნაც არ უს­წავ­ლი­ათ. სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო „დე­და­ე­ნა“, რომ­ლი­თაც საბ­ჭო­თა პე­რი­ოდ­ში წე­რა-კითხ­ვა ის­წავ­ლე­ბო­და, მომ­ზად­და ვ. რა­მიშ­ვი­ლის მი­ერ გო­გე­ბაშ­ვი­ლის მე­თო­დი­კის მი­ხედ­ვით. რაც შე­ე­ხე­ბა ი. გო­გე­ბაშ­ვი­ლის „დე­და ენას“, იგი საბ­ჭო­თა პე­რი­ოდ­ში უც­ვ­ლე­ლი სა­ხით და­ი­ბეჭ­და და­ახ­ლო­ე­ბით 35 წლის წი­ნათ, თუმ­ცა, სკო­ლებ­ში სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლოდ არ და­ნერ­გი­ლა. სკო­ლა, რო­მე­ლიც ამ გა­მო­ცე­მას სხვა არ­სე­ბულ­თან ერ­თად გა­მო­ი­ყე­ნებ­და, პრო­ფე­სორ გუ­რამ რა­მიშ­ვი­ლის სა­ავ­ტო­რო მე­ექ­ვ­სე სა­შუ­ა­ლო სკო­ლა გახ­ლ­დათ. რო­გორც იმ წლებ­ში მე­ექ­ვ­სე სკო­ლა­ში მო­მუ­შა­ვე ერთ-ერ­თი მას­წავ­ლე­ბე­ლი, პე­და­გოგ­თა იმ მცი­რე­რიცხო­ვან ჯგუფს მი­ვე­კუთ­ვ­ნე­ბი, რო­მელ­საც ამ სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლოს­თან პრაქ­ტი­კუ­ლი შე­ხე­ბა ჰქონ­და. ამი­ტო­მაც კარ­გად ვიც­ნობ იმ სირ­თუ­ლე­ებს, რომ­ლე­ბიც ამ გა­მო­ცე­მით სწავ­ლე­ბას თან ახ­ლ­და. ასე რომ, თავს უფ­ლე­ბას მივ­ცემ, გა­მოვ­თ­ქ­ვა ჩე­მი მო­საზ­რე­ბა. აქ­ვე მო­გახ­სე­ნებთ, რომ ახ­ლა არ ვი­სა­უბ­რებ ი. გო­გე­ბაშ­ვი­ლის „დე­და ენის“ მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა­ზე. ის ქარ­თუ­ლი კულ­ტუ­რის ნა­წი­ლია, ამ მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა და მი­სი ტრა­დი­ცი­ე­ბის გაგ­რ­ძე­ლე­ბა აუცი­ლე­ბე­ლია. არ ვი­სა­უბ­რებ არც გო­გე­ბაშ­ვი­ლის სწავ­ლე­ბის მე­თო­დი­კა­სა და სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლოს უნი­კა­ლუ­რო­ბა­ზე. ეს სხვა სა­გა­ზე­თო წე­რი­ლის თე­მაა. მინ­და, მო­გახ­სე­ნოთ ჩე­მი მო­საზ­რე­ბე­ბი იმის თა­ო­ბა­ზე, თუ რა­ტომ არ მი­მაჩ­ნია სწო­რად სკო­ლებ­ში ი. გო­გე­ბაშ­ვი­ლის „დე­და ენის“ უც­ვ­ლე­ლი სა­ხით სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლოდ შე­მო­ტა­ნა.

ყვე­ლა ეპო­ქა­სა და სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში გა­ნათ­ლე­ბას სხვა­დას­ხ­ვა მიზ­ნებს უსა­ხავ­დ­ნენ. სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო, ერ­თი მხრივ, უნ­და შე­ე­სა­ბა­მე­ბო­დეს თა­ნა­მედ­რო­ვე სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო სტან­დარ­ტებს და, მე­ო­რე მხრივ, ით­ვა­ლის­წი­ნებ­დეს იმ ბავ­შ­ვის ფსი­ქო­ე­მო­ცი­ურ თუ ასა­კობ­რივ თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბებს, რო­მე­ლიც მას მო­იხ­მარს, სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო მოს­წავ­ლე­ზე უნ­და იყოს ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი. თა­ნა­მედ­რო­ვე ცხოვ­რე­ბის ტემ­პი აჩ­ქა­რე­ბუ­ლია, ძა­ლი­ან მკვეთ­რად იც­ვ­ლე­ბა სკო­ლა­ში შე­მომ­ს­ვ­ლე­ლი ბავ­შ­ვე­ბის რო­გორც ფსი­ქო­ტი­პი და ინ­ტე­რე­სე­ბი, ისე მა­თი ინ­ტე­ლექ­ტუ­ა­ლუ­რი შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი. ამის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით ნე­ბის­მი­ე­რი სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო მუდ­მივ გა­ნახ­ლე­ბა­სა და გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბას სა­ჭი­რო­ებს. ეს კარ­გად ეს­მო­და თა­ვად იაკობ გო­გე­ბაშ­ვილს, რო­მელ­მაც წლე­ბის მან­ძილ­ზე თა­ვის „დე­და ენა­ში“ არა­ერ­თი ცვლი­ლე­ბა შე­ი­ტა­ნა. პრაქ­ტი­კუ­ლად შე­უძ­ლე­ბე­ლია ასი წლის წინ შექ­მ­ნი­ლი, თუნ­დაც უნი­კა­ლუ­რი სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­თი ვას­წავ­ლოთ წე­რა-კითხ­ვა და სა­ჭი­რო უნარ-ჩვე­ვე­ბი გა­ნუ­ვი­თა­როთ თა­ნა­მედ­რო­ვე ბავშვს.

იაკობ გო­გე­ბაშ­ვი­ლის „დე­და ენა­ში“ საკ­მა­ოდ ბევ­რია არ­ქა­იზ­მი, ისე­თი ენობ­რი­ვი ფორ­მე­ბი, რომ­ლე­ბიც თა­ნა­მედ­რო­ვე ქარ­თულ ენა­ში აღარ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა. ამ მხრივ სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო სე­რი­ო­ზულ რე­დაქ­ტი­რე­ბას მო­ითხოვს.

რე­დაქ­ტი­რე­ბას მო­ითხოვს ლექ­სი­კუ­რი მა­სა­ლაც. ერ­თი მხრივ ბარ­ბა­რიზ­მე­ბი, რომ­ლე­ბიც გვხვდე­ბა (მაგ; სტო­ლი, სტა­ქა­ნი, შკა­ფი…) და მე­ო­რე მხრივ ის ლექ­სი­კუ­რი ერ­თე­უ­ლე­ბი, რომ­ლე­ბიც თა­ნა­მედ­რო­ვე ბავ­შ­ვი­სათ­ვის არა მარ­ტო უცხო, არა­მედ გა­უ­გე­ბა­რია (მაგ; ასა­სი, მა­მა­სახ­ლი­სი…). წარ­მო­იდ­გი­ნეთ მოს­წავ­ლის მდგო­მა­რე­ო­ბა წე­რა-კითხ­ვის შეს­წავ­ლის საწყის ეტაპ­ზე, რო­დე­საც ის ეც­ნო­ბა ახალ ასო-ბგე­რას: მან უნ­და შეძ­ლოს ასოს ვი­ზუ­ა­ლუ­რი აღ­ქ­მა, და­მახ­სოვ­რე­ბა, მი­სი შე­სა­ბა­მის ბგე­რას­თან და­კავ­ში­რე­ბა, ამო­კითხ­ვა, შემ­დ­გომ უკ­ვე ნაც­ნობ ასო-ბგე­რებ­თან შერ­წყ­მა-გამ­თ­ლი­ა­ნე­ბა, მარ­ც­ვ­ლის, და ბო­ლოს სიტყ­ვის ამო­კითხ­ვა. ამ დროს კი ამო­კითხულ სიტყ­ვა­თა დი­დი ნა­წი­ლი მის­თ­ვის უც­ნო­ბი და გა­უ­გე­ბა­რია. ეს ეწი­ნა­აღ­მ­დე­გე­ბა ი. გო­გე­ბაშ­ვი­ლის მე­თო­დი­კას. მი­სი აზ­რით, ცუ­დია, რო­ცა „ყმაწ­ვილს სწავ­ლა ეჩ­ვე­ნე­ბა, რო­გორც ერ­თი უაზ­რო სა­გა­ნი“. კითხ­ვის სწავ­ლის პრო­ცეს­ში მას ასო-ბგე­რა უნ­და მი­ე­წო­დოს სიტყ­ვის სა­შუ­ა­ლე­ბით და ეს სიტყ­ვა ბავ­შ­ვის­თ­ვის ნაც­ნო­ბი და ახ­ლო­ბე­ლი უნ­და იყოს. მხო­ლოდ ასე „ყმაწ­ვი­ლი შე­ხე­დავს სწავ­ლას, რო­გორც გო­ნივ­რულ სა­განს და წა­ხა­ლის­დე­ბა…“. გო­გე­ბაშ­ვი­ლი­სა­ვე აზ­რით, ახა­ლი სიტყ­ვა, ცნე­ბა ბავშვს უნ­და მი­ე­წო­დოს კონ­ტექ­ს­ტის სა­შუ­ა­ლე­ბით, რა­თა გა­უ­მარ­ტივ­დეს მი­სი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბის გა­გე­ბა და და­მახ­სოვ­რე­ბა. ტექ­ს­ტ­ში, რომ­ლის მეშ­ვე­ო­ბი­თაც ასო-ბგე­რას შე­ის­წავ­ლის, ბევ­რი უც­ნო­ბი სიტყ­ვის არ­სე­ბო­ბა კი­დევ უფ­რო არ­თუ­ლებს კითხ­ვის სწავ­ლის ისე­დაც რთულ პრო­ცესს. ი. გო­გე­ბაშ­ვი­ლის მე­თო­დის ერთ-ერ­თი მთა­ვა­რი პრინ­ცი­პი კი სწო­რედ ისაა, რომ ბავ­შ­ვი­სათ­ვის იგი მაქ­სი­მა­ლუ­რად გა­მარ­ტი­ვე­ბუ­ლი და სა­ხა­ლი­სო იყოს.

არა­ნაკ­ლებ მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი და გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლია ვი­ზუ­ა­ლუ­რი მა­სა­ლა, ილუს­ტ­რა­ცი­ე­ბი. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ი. გო­გე­ბაშ­ვი­ლის „დე­და ენა“ თა­ვი­სი დრო­ის მო­წი­ნა­ვე ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბით შეს­რულ­და, შავ-თეთ­რი ილუს­ტ­რა­ცი­ე­ბი არ/ვერ მი­ი­ზი­დავს და და­აკ­მა­ყო­ფი­ლებს თა­ნა­მედ­რო­ვე პა­ტა­რას.

იმ ადა­მი­ა­ნე­ბის სა­ყუ­რადღე­ბოდ კი, რომ­ლე­ბიც ღე­ლა­ვენ ი. გო­გე­ბაშ­ვი­ლის მე­თო­დის და­კარ­გ­ვი­სა და მი­სი სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლოს იგ­ნო­რი­რე­ბის გა­მო, მინ­და ვთქვა, რომ ი. გო­გე­ბაშ­ვი­ლის „დე­და ენის“, მი­სი მე­თო­დი­კი­სა და მეც­ნი­ე­რუ­ლი მიგ­ნე­ბე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე შექ­მ­ნი­ლი თა­ნა­მედ­რო­ვე სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო უკ­ვე არა­ერ­თი წე­ლია არ­სე­ბობს. იგი გრიფ­მი­ნი­ჭე­ბუ­ლია სა­ქარ­თ­ვე­ლოს გა­ნათ­ლე­ბის, მეც­ნი­ე­რე­ბის, კულ­ტუ­რი­სა და სპორ­ტის სა­მი­ნის­ტორს მი­ერ 2018 წელს (მა­ნამ­დე 2009 და 2011 წწ.). წლე­ბია ამ სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­თი ის­წავ­ლე­ბა წე­რა-კით­ვა სა­ქარ­თ­ვე­ლოს არა­ერთ სკო­ლა­ში, მათ შო­რის იმ სკო­ლა­ში, სა­დაც მე ვას­წავ­ლი ქარ­თულ ენა­სა და ლი­ტე­რა­ტუ­რას. წელ­საც ამ სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­თი და­ვაწყე­ბი­ნეთ პა­ტა­რებს წე­რა-კითხ­ვის სწავ­ლე­ბა. ეს სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო გახ­ლავთ „დე­და ენის კვალ­ზე“ (ი. გო­გე­ბაშ­ვი­ლის „დე­და ენის“ მი­ხედ­ვით) ნ. გორ­დე­ლა­ძი­სა და გ. ჩხენ­კე­ლის ავ­ტო­რო­ბით (ბა­კურ სუ­ლა­კა­უ­რის გა­მომ­ცემ­ლო­ბა). აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ ასე­თი სა­თა­უ­რი ავ­ტო­რებს წიგ­ნის კონ­სულ­ტან­ტ­მა, ქ-ნმა ნი­ნო რა­მიშ­ვილ­მა შეს­თა­ვა­ზა. ვფიქ­რობთ, იგი კარ­გად გად­მოს­ცემს სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლოს არსს და მის მი­მარ­თე­ბას გო­გე­ბაშ­ვი­ლის „დე­და ენას­თან“. „დე­და ენის“ ამ გა­ნახ­ლე­ბულ გა­მო­ცე­მა­ში შე­ტა­ნი­ლია მხო­ლოდ ის აუცი­ლე­ბე­ლი ცვლი­ლე­ბე­ბი, რომ­ლე­ბიც თა­ნა­მედ­რო­ვე ბავ­შ­ვის ინ­ტე­რე­სებს და დრო­ის მოთხოვ­ნებს ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბა.

სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო (ისე­ვე რო­გორც ი. გო­გე­ბაშ­ვი­ლის „დე­და ენის“ სა­ბო­ლოო გა­მო­ცე­მა) ორი ძი­რი­თა­დი ნა­წი­ლი­სა­გან შედ­გე­ბა. პირ­ვე­ლი ნა­წი­ლი, რო­მელ­საც „ქარ­თუ­ლი ან­ბა­ნი“ ჰქვია, მიჰ­ყ­ვე­ბა ი. გო­გე­ბაშ­ვი­ლის გა­მო­ცე­მას. უც­ვ­ლე­ლია ასო­ე­ბის გაც­ნო­ბის რი­გი, შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბუ­ლია გო­გე­ბაშ­ვი­ლის პრინ­ცი­პი მარ­ტი­ვი­დან რთუ­ლი­სა­კენ, რო­დე­საც ყო­ვე­ლი წი­ნა ასოს მო­ხა­ზუ­ლო­ბა აად­ვი­ლებს მომ­დევ­ნოს შეს­წავ­ლას და და­მახ­სოვ­რე­ბას. აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ მა­ნამ­დე იაკობ გო­გე­ბაშ­ვი­ლის მე­თო­დის მი­ხედ­ვით მომ­ზა­დე­ბულ არ­ცერთ სხვა სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ში არ იყო და­ცუ­ლი ასო­ე­ბის შე­მო­ტა­ნის გო­გე­ბაშ­ვი­ლი­სე­უ­ლი რი­გი. ძი­რი­თა­დად შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბუ­ლია მთა­ვა­რი სიტყ­ვა, რი­თაც იხ­ს­ნე­ბა ახა­ლი ასო-ბგე­რა, ასე­ვე სიტყ­ვე­ბი და ფრა­ზე­ბი, რომ­ლე­ბიც კითხ­ვა­ში სა­ვარ­ჯი­შო­დაა გან­კუთ­ვ­ნი­ლი. შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბუ­ლია გო­გე­ბაშ­ვი­ლი­სე­უ­ლი პრინ­ცი­პი წე­რა-კითხ­ვის ერ­თად სწავ­ლე­ბი­სა. შეც­ვ­ლი­ლია მხო­ლოდ სიტყ­ვე­ბის მცი­რე ნა­წი­ლი სწო­რედ იმ სირ­თუ­ლე­ე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, რომ­ლებ­საც ბევ­რი უცხო სიტყ­ვის ტექ­ს­ტ­ში არ­სე­ბო­ბა უქ­მ­ნის მოს­წავ­ლეს. მა­გა­ლი­თად, ი. გო­გე­ბაშ­ვი­ლის „დე­და ენა­ში“ არ­სე­ბუ­ლი ფრა­ზა „იალ­ბუ­ზი მა­ღა­ლია“ შეც­ვ­ლი­ლია ფრა­ზით „მთა მა­ღა­ლია“. ავ­ტო­რებ­მა გა­ით­ვა­ლის­წი­ნეს, რომ პირ­ველ­კ­ლა­სელ მოს­წავ­ლე­თა აბ­სო­ლუ­ტურ­მა უმე­ტე­სო­ბამ არ იცის რას ნიშ­ნავს სიტყ­ვა „იალ­ბუ­ზი“ და მას­წავ­ლე­ბელს საკ­მა­ოდ დი­დი დრო დას­ჭირ­დე­ბო­და მი­სი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბის ასახ­ს­ნე­ლად (რომ ესაა კავ­კა­სი­ო­ნის ქე­დის ერთ-ერ­თი მწვერ­ვა­ლის სა­ხელ­წო­დე­ბა, რას ნიშ­ნავს მწვერ­ვა­ლი და ა.შ.). მოგ­ვი­ა­ნე­ბით ამ სიტყ­ვას გა­ეც­ნო­ბი­ან მოს­წავ­ლე­ე­ბი, ოღონდ უკ­ვე კონ­ტექ­ს­ტ­ში მო­წო­დე­ბულს, რო­დე­საც ისი­ნი შე­ის­წავ­ლი­ან ხალ­ხურ ლექსს ვახ­ტანგ გორ­გა­სალ­ზე.

წიგ­ნის მე­ო­რე ნა­წილ­ში მაქ­სი­მა­ლუ­რა­დაა შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბუ­ლი გო­გე­ბაშ­ვი­ლი­სე­უ­ლი ტექ­ს­ტუ­ა­ლუ­რი მა­სა­ლა, რო­მელ­საც ავ­ტო­რებ­მა ჩა­უ­ტა­რეს აუცი­ლე­ბე­ლი რე­დაქ­ტი­რე­ბა და სა­კითხა­ვი მა­სა­ლა და­ა­ლა­გეს თე­მა­ტუ­რად. თა­ნა­მედ­რო­ვე მოთხოვ­ნე­ბის შე­სა­ბა­მი­სად სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლოს და­ე­მა­ტა რამ­დე­ნი­მე კომ­პო­ნენ­ტი: მას­წავ­ლებ­ლი­სათ­ვის გან­კუთ­ვ­ნი­ლი მე­თო­დუ­რი სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო (მას­წავ­ლებ­ლის წიგ­ნი) და რვე­უ­ლე­ბი მოს­წავ­ლე­თათ­ვის. მათ­გან ერ­თი დე­და­ნია, მე­ო­რე კი რვე­უ­ლი და­მა­ტე­ბი­თი სა­ვარ­ჯი­შო­ე­ბი­სათ­ვის, რო­მელ­შიც მოს­წავ­ლე­ე­ბი, მას­წავ­ლებ­ლის ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ბით, კლას­ში ვარ­ჯი­შო­ბენ. სა­ხელ­მ­ძ­ვ­ღა­ნე­ლო­სა და რვე­უ­ლებ­ში გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი სა­წე­რი ბა­დე გო­გე­ბაშ­ვი­ლი­სე­უ­ლია და მი­სი ზო­მე­ბი ემ­თხ­ვე­ვა 1912 წლის გა­მო­ცე­მას. „დე­და ენის“ მე­ო­რე ნა­წილს „დე­და ენის კვალ­ზე“ და­მა­ტე­ბუ­ლი აქვს სა­ვარ­ჯი­შო­თა სის­ტე­მა, რომ­ლე­ბი­თაც შე­საძ­ლე­ბე­ლია ეროვ­ნუ­ლი სას­წავ­ლო გეგ­მით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი შე­დე­გე­ბის მიღ­წე­ვა. გა­ნახ­ლე­ბულ სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ში შავ-თეთ­რი ილუს­ტ­რა­ცი­ე­ბი შეც­ვ­ლი­ლია მხატ­ვარ ნი­ნო ჩაკ­ვე­ტა­ძის ვი­ზუ­ა­ლუ­რად ად­ვი­ლად აღ­საქ­მე­ლი, მკა­ფიო და ამავ­დ­რო­უ­ლად თბი­ლი, ფე­რა­დი ნა­ხა­ტე­ბით.

სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ში მა­სა­ლა ისეა გათ­ვ­ლი­ლი, რომ მას­წავ­ლე­ბელს რჩე­ბა „თა­ვი­სუ­ფა­ლი სა­ა­თე­ბი“, რომ­ლე­ბიც მას შე­უძ­ლია მოს­წავ­ლე­თა სა­ჭი­რო­ე­ბე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბი­თა და სა­კუ­თა­რი შე­ხე­დუ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით გა­მო­ი­ყე­ნოს.

წე­რი­ლის ბო­ლოს მინ­და ვი­სარ­გებ­ლო შემ­თხ­ვე­ვით და მად­ლო­ბა გა­და­ვუ­ხა­დო „დე­და ენის“ გა­ნახ­ლე­ბუ­ლი გა­მო­ცე­მის ავ­ტო­რებს, ქ-ნ ნი­ნო გორ­დე­ლა­ძე­სა და ქ-ნ გვან­ცა ჩხენ­კელს, ასე­ვე ბა­კურ სუ­ლა­კა­უ­რის გა­მომ­ცემ­ლო­ბას, რო­მელ­თა ძა­ლის­ხ­მე­ვი­თაც სა­შუ­ა­ლე­ბა მოგ­ვე­ცა, გვე­მუ­შა­ვა ი. გო­გე­ბაშ­ვი­ლის „დე­და ენის“ მი­ხედ­ვით შექ­მ­ნი­ლი სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­თი.

ი. გო­გე­ბაშ­ვი­ლის „დე­და ენის“ სა­ფუძ­ველ­ზე შექ­მ­ნი­ლი კი­დევ რამ­დე­ნი­მე სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო არ­სე­ბობს (მაგ; ვ. რა­მიშ­ვი­ლის „დე­და­ე­ნის“ გა­ნახ­ლე­ბუ­ლი გა­მო­ცე­მა, მ. გო­გა­ვას რე­დაქ­ტო­რო­ბით გა­მო­ცე­მუ­ლი „დე­და ენა“). თუმ­ცა, შე­სა­ბა­მი­სი გრი­ფის არ­ქო­ნის გა­მო შე­საძ­ლე­ბე­ლია მა­თი მხო­ლოდ დამ­ხ­მა­რე სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლოდ გა­მო­ყე­ნე­ბა.

აქ­ვე დავ­ძენ, რომ არ­სე­ბობს სხვა მე­თო­დი­კა­ზე აგე­ბუ­ლი სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ე­ბიც, რომ­ლე­ბიც სწავ­ლე­ბის დაწყე­ბით სა­ფე­ხურ­ზე გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა. სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლოს შერ­ჩე­ვა/არ­ჩე­ვა კონ­კ­რე­ტუ­ლი სკო­ლი­სა და მას­წავ­ლებ­ლე­ბის უფ­ლე­ბაა. არ­ჩე­ვა­ნის თა­ვი­სუფ­ლე­ბა კი მხო­ლოდ მი­სა­სალ­მე­ბე­ლია. წარ­მა­ტე­ბებს ვუ­სურ­ვებ ჩემს კო­ლე­გებს მათ საქ­მი­ა­ნო­ბა­ში!

თა­მარ გუ­ჯა­ბი­ძე

მე­ექ­ვ­სე სა­ავ­ტო­რო სკო­ლის ქარ­თუ­ლი ენი­სა და ლი­ტე­რა­ტუ­რის მას­წავ­ლე­ბე­ლი

ერთიანი ეროვნული გამოცდები

ბლოგი

კულტურა

მსგავსი სიახლეები