ამ გამარჯვებას ქართველი გულშემატკივრები დიდხანს – 1936 წლიდან ელოდნენ. მას შემდეგ, რაც თბილისის „დინამო“ საკავშირო ჩემპიონატში ჩაერთო, ქართველი ფეხბურთელები ბევრჯერ იყვნენ ახლოს ოქროს მედლებთან, მაგრამ მაშინდელი საკავშირო ფედერაციის მაღალჩინოსნების დაწერილი თუ დაუწერელი კანონით ჩემპიონები და თასის მფლობელები აუცილებლად მოსკოვის გუნდები უნდა გამხდარიყვნენ. ნავსი 1961 წელს კიევის „დინამომ“ გატეხა, ხოლო 3 წლის შემდეგ, ოქროს შემოდგომა თბილისსაც ეწვია.
მოგეხსენებათ, ქართველ ფეხბურთელებს ინდივიდუალური მოქმედება სისხლში აქვთ გამჯდარი, მათ რაინდულ მოქმედებაში სამარცხვინოც კი იყო ორი მოთამაშის ბრძოლა ერთის წინააღმდეგ, გამარჯვების ასეთი კულტი ურთიერთბრძოლაში მაღალი ხელოვნების ხარჯზე მიიღწევა. ჩვენი ბიჭები მუდამ რაინდულად ისწრაფვიან, რაც შეიძლება მეტი ტვირთი ზიდონ, სწორედ ასე მოხდა 1964 წელს.
ჩემპიონატის დებულებით, პირველად საკავშირო ფეხბურთის ისტორიაში, ჩემპიონატმა გამარჯვებული ვერ გამოავლინა და ფედერაციის გადაწყვეტილებით, ჩემპიონის გამოსავლენად, დაინიშნა დამატებითი მატჩი, რომელსაც 1964 წლის 18 ნოემბერს, უზბეკეთის დედაქალაქმა – ტაშკენტმა უმასპინძლა. 70 ათასი გულშემატკივრის თანდასწრებით თბილისის „დინამომ“ 4:1 დაამარცხა მოსკოვის „ტორპედო“. თამაშის დღეს ტაშკენტში უამრავმა ქართველმა მოიყარა თავი, ზოგი ბაქოდან თვითმფრინავით, ზოგიც კრასნოვოდსკიდან საზღვაო გზით მოხვდა დაუვიწყარი მატჩის სანახავად.
მთელი საქართველოს ყურადღება მიპყრობილი იყო რადიომიმღებისკენ, რადგან ტელეგადაცემების მოწყობა, იმ პერიოდისათვის, ტექნიკურად შეუძლებელი იყო, მატჩის რეპორტაჟი დიდოსტატურად მიჰყავდათ ეპოქალურ კომენტატორებს – ეროსი მანჯგალაძეს და კოტე მახარაძეს.
18 საათსა და 15 წუთზე, რიგელი მსაჯის, მიკელის რუბენისის მეთაურობით, მოედანზე ორივე გუნდის ფეხბურთელები გამოვიდნენ; ბურთი თამაშში სლავა მეტრეველმა შეიყვანა, შეხვედრა ყოველგვარი დაზვერვის გარეშე დაიწყო. ტაიმის გარკვეული მონაკვეთი მოსკოველთა უპირატესობით წარიმართა, გუნდები შესვენებაზე გატანილი ბურთების გარეშე წავიდნენ. მეორე ტაიმში დაძაბულობამ იმატა და შედეგმაც არ დააყოვნა. 56-ე წუთზე, შჩერბაკოვის დარტყმის შემდეგ, მოსკოველები დაწინაურდნენ, ამ გოლმა გამოაფხიზლა ჩვენი ფეხბურთელები, თანდათან მოუმატეს თამაშის ტემპს და გააძლიერეს შეტევები, რასაც ზედიზედ სამი კუთხური მოჰყვა. 72-ე წუთზე კუთხურის დიდოსტატმა, ილია დათუნაშვილმა ამჯერადაც ისახელა თავი და უზადო ტექნიკით და სიზუსტით ჩაწოდებული ბურთი ისე დააბზრიალა, რომ ის არავის შეხებია და მოსკოველთა მეკარე შაპოვალენკოს ზურგს უკან კარის ბადეში ჩაეშვა; მთელი დარჩენილი მეორე ტაიმი თბილისელთა სრული უპირატესობით წარიმართა, მაგრამ თამაშისათვის განკუთვნილი ძირითადი დრო 1:1 დასრულდა.
დამატებით დროში მიხეილ მესხი თავის სტიქიაში აღმოჩნდა, მისთვის დამახასაიათებელი მკვეთრი მოძრაობით და ვირტუოზული ფინტებით, ბურთი მარჯვნივ გახსილ ილია დათუნაშვილს მიაწოდა და ანგარიში 2:1 გახდა. 10 წუთის შემდეგ მანვე თავის მეურვეს – ანდერიუკს ბურთი მოპარა და საჯარიმოს კუთხიდან აუღებელი დაურტყა მოსკოველთა კარის დარაჯს – 3:1! ბოლო გატანილ ბურთშიც უდიდესი დამსახურება მიუძღვის მიხეილ მესხს, მისი და ვლადიმერ ბარქაიას მრავალსვლიანი კომბინაციის შემდეგ მოსკოველთა მცველმა, სარაევმა, ხელით ითამაშა საკუთარ საჯარიმოში და სლავა მეტრეველმა 11-მეტრიანი დარტყმით ანგარიში გამანადგურებელი – 4:1 გახადა!
რაც შემდეგ მოხდა, მისი აღწერა შეუძლებელია! მოხდა ის, რაც დიდი ქარიშხლის დროს ხდება ხოლმე: მთელი სტადიონი ფეხზე წამომდგარი სიხარულისაგან მღეროდა, ტიროდა, შემდეგ იყო საპატიო წრე და გუნდის კაპიტანი შოთა იამანიძე დიდი ხნის ნანატრი ბროლის თასით ხელში! ადგილობრივმა ბავშვებმა უზბეკური ქუდები მიართვეს ქართველ ფეხბურთელებს.
დინამოელთა ბრწყინვალე გამარჯვებას მოჰყვა ჭეშმარიტად სახალხო ზეიმი თბილისის და მთელი საქართველოს ქუჩებში, თავშეყრის ადგილებში, ოჯახებში კი საზეიმო სუფრები იყო გაშლილი და ისმებოდა დინამოელთა სადღეგრძელოები. ვინ არ მიულოცა ჩვენს ფეხბურთელებს გამარჯვება, საიდან არ „მოფრინავდა“ დეპეშები თუ მისალოცი წერილები… ამ გამარჯვებამ ყველა გააერთიანა, ფეხბურთის არმცოდნე თუ სტაჟიანი გულშემატკივრები; მათგან ორ მისალოცს გამოვყოფდი:
ნიკო მუსხელიშვილი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდენტი: „მე დიდი მცოდნე არ ვარ ფეხბურთის, მაგრამ დღეს არც ერთ გულშემატკივარს არ ჩამოვუვარდები, სულით და გულით ვულოცავ ჩვენ ბიჭებს ოქროს მედლებს!“
ვერიკო ანჯაფარიძე, სსრკ სახალხო არტისტი: „ეს შემთხვევით გამარჯვება არ ყოფილა, მომილოცნია ჩვენო ოქროს ბიჭებო, ყველას გულში გეხვევით, გახარებული დედასავით!“
დინამოელებს სპეციალური სიმღერა მიუძღვნა ჩვენმა სასიქადულო კომპოზიტორმა – სანდრო მირიანაშვილმა, სიმღერა კი ბრწყინვალედ შეასრულა ანსამბლმა „ორერამ“. ამ სიმღერას მღეროდნენ საქართველოს ყველა კუთხეში – „ცხრა მთა შემოიარეს ჩვენმა ოქროს ბიჭებმა“… მართლაც, 28 წლის შემდეგ, თბილისის დინამომ პირველად დაიმშვენა მკერდი ოქროს მედლებით. არ იქნება სწორი, ყველაფერი გავრილ კაჩალინს მიაწერო, ვინ გაზომავს ვაზის ჩამყრელს მეტი ღვაწლი მიუძღვის, მეზვრეს თუ მეღვინეს? თუ ანდრო ჟორდანიამ საფუძველი ჩაუყარა ჩემპიონობას, მიხეილ იაკუშინმა მოამწიფა იგი, გავრილ კაჩალინმა გამარჯვებამდე მიიყვანა ჩვენი ფეხბურთელები… ეს სრული ჭეშმარიტებაა…
მაშინ ასე გვეგონა „ოქროს ბიჭებს“ არასდროს არაფერი მოუვიდოდათ, ისინი ყოველთვის ივლიდნენ ქალაქში და ქართული გენის ნიჭიერებას შეახსენებდნენ ყველას. დრო ულმობლად გარბის, „ოქროს ბიჭები“ ნელ-ნელა ზეციური საქართველოს ბინადარნი გახდნენ… ნათელი მათ ხსოვნას, ახლა, როცა 18 ნოემბერს ტაშკენტის მატჩის შემდეგ 60 წელი გავიდა, მხოლოდ გიორგი სიჭინავა არის ჩვენს რიგებში, რომელიც ქალაქ სოჭში ცხოვრობს, მას 2024 წლის 15 სექტემბერს დაბადებიდან 80 წელი შეუსრულდა. ჯანმრთელობას და ხანგრძლივ სიცოცხლეს ვუსურვებთ.
წარმოგიდგენთ „ოქროს მატჩის“ მონაწილეებს: სერგო კოტრიკაძე, ბორის სიჭინავა, ვახტანგ რეხვიაშვილი, ჯემალ ზეინკლიშვილი, გურამ ცხოვრებოვი, გიორგი სიჭინავა, შოთა იამანიძე, ილია დათუნაშვილი, ვლადიმერ ბარქაია, სლავა მეტრეველი, მიხეილ მესხი — მადლობა მათ და სამწვრთნელო შტაბს, მრავლის მნახველი ქართველი გულშემატკივრების დაუვიწყარი სიხარულისათვის.
ბეჟან ჩხეიძე
