„დღეს საქართველოში 78 000 სოციალურად დაუცველ მოსწავლეს არ აქვს ინტერნეტი. ჩვენი აზრით, ინტერნეტთან წვდომა ადამიანის ფუნდამენტური უფლებაა. პროექტი „ჩართე“ საშუალებას გაძლევთ, დაუფინანსოთ ინტერნეტის ყოველთვიური გადასახადი ან კომპიუტერი სოციალურად დაუცველ უფროსკლასელებს“ – საქველმოქმედო პროექტ „ჩართეს“ ოფიციალურ საიტზე შესვლისას პირველი სწორედ ეს ტექსტი შეგხვდებათ.
დღევანდელი მონაცემებით, მოქალაქეებისა და კომპანიების მხარდაჭერით, „ჩართემ“ 3140 მოსწავლეს გადასცა ლეპტოპი და დაუფინანსა ინტერნეტის ყოველთვიური გადასახადი. პროექტის ფარგლებში უფროსკლასელები მხოლოდ ინტერნეტთან წვდომას არ იღებენ, „ჩართეს“ გუნდი მათ საგანმანათლებლო რესურსებს უზიარებს, გარკვეული პერიოდულობით კი ტრენინგებს უტარებს მედიაწიგნიერების, ფინანსური განათლების, კარიერის დაგეგმვის, ადამიანის უფლებების, გაცვლითი პროგრამების და სხვა თემების შესახებ. გუნდის მიზანია, ინტერნეტისა და თანამედროვე ტექნოლოგიების მეშვეობით საქართველოში მცხოვრები ნებისმიერი ადამიანისათვის ხელმისაწვდომი გახადონ მსოფლიო დონის განათლება.
ტექსტი, რომელიც „ჩართეს“ საქმიანობის მოკლე მიმოხილვაა, ამასთანავე ბევრ საჭირბოროტო საკითხზე გვაფიქრებს: როგორ ცხოვრობენ ახალგაზრდები რეგიონებში, კონფლიქტისპირა სოფლებსა და დევნილთა დასახლებებში? რა საჭიროებები აქვთ და რა გამოწვევების წინაშე დგანან ისინი? მათ აღმოჩენაში, მათთვის ღირსეული პირობების შექმნასა და ნათელი მომავლის უზრუნველყოფაში რომელი რგოლია მეტად ჩართული: სახელმწიფო თუ სამოქალაქო საზოგადოება, მოხალისეები და საერთაშორისო საგანმანათლებლო ფონდები?
ამ საკითხებზე ვესაუბრეთ საქველმოქმედო პროექტ „ჩართეს“ კომუნიკაციების მენეჯერს, ნინი ჩარკვიანს.
⇓⇓ ნინი, როგორ დაიბადა „ჩართე“, რა არის მისი მთავარი მისია და რა გზა გაიარა თქვენმა გუნდმა იდეიდან დღემდე?
⇒ „ჩართე“ 2017 წელს შეიქმნა. პროექტის ავტორია Educare Georgia – საგანმანათლებლო ფონდი, რომელიც მიზნად ისახავს, ტექნოლოგიების დახმარებით, საქართველოში ნებისმიერ ადამიანს მისცეს წვდომა მსოფლიო დონის განათლებაზე. Educare Georgia 2015 წლიდან აქართულებს ისეთ სასწავლო რესურსებს, როგორებიცაა „ხანის აკადემია“ (Khan Academy) და Code.org. ამჟამად, ქართულ ენაზე, მასწავლებლებისა და მოსწავლეებისთვის უფასოდაა ხელმისაწვდომი 6000-ამდე ვიდეოგაკვეთილი მათემატიკაში, ბიოლოგიაში, ქიმიაში, ფიზიკაში, ელექტროინჟინერიაში, კოსმოლოგიასა და ასტრონომიაში, ასევე პროგრამირებასა და ეკონომიკაში.
2015 წლიდან ჩვენი გუნდის წევრები რეგიონებში ხშირად სტუმრობდნენ სკოლებს, რათა ეს საგანმანათლებლო რესურსები ბავშვებისთვის გაეზიარებინათ და მასწავლებლებს მათ დანერგვაში დახმარებოდნენ. მაშინ აღმოვაჩინეთ, რომ სოციალურად დაუცველი მოსწავლეების დიდი ნაწილი რეგიონებში საერთოდ ვერ შეძლებდა ამ ონლაინ სასწავლო რესურსების გამოყენებას, რადგან არ ჰქონდათ ინტერნეტი და ლეპტოპი.
ამ პრობლემის გადასაჭრელად გაჩნდა პლატფორმა charte.ge, სადაც ნებისმიერ ადამიანს შეუძლია, დაუფინანსოს ინტერნეტი და კომპიუტერი სოციალურად დაუცველ უფროსკლასელებს.
⇓⇓ თქვენი საქმიანობიდან გამომდინარე, საინტერესოა, რა იქნებოდა მთავარი სათქმელი სახელმწიფოსთვის და იმ ადამიანებისთვის, რომელთაც მომავალი თაობის ბედი აბარიათ
⇒ სულ მცირე, რისი გაკეთებაც სახელმწიფომ უნდა უზრუნველყოს, ეს თანასწორი სასტარტო პირობებია. დღეს კი, მაგალითად, მაღალმთიან რეგიონში მცხოვრები მოსწავლის რეალობა დედაქალაქში მცხოვრები მოსწავლის რეალობისგან ძირეულად განსხვავდება.
78 000 სოციალურად დაუცველი უფროსკლასელი, რომლებსაც საბაზისო რესურსები არ აქვთ, ნიშნავს 78 000 პოტენციალს, რომლებსაც ქვეყანა სრულფასოვნად განვითარების საშუალებას არ აძლევს.
„ჩართე“ და სხვა სამოქალაქო ინიციატივები, ხალხის მხარდაჭერით, ვცდილობთ პრობლების გადაჭრას, მაგრამ ჩვენი რესურსი შეზღუდულია. გამოწვევა სისტემურია და მას სჭირდება სახელმწიფოებრივ დონეზე გადაწყვეტა.
სახელმწიფო ბიუჯეტი, რომელიც ჩვენი, მოქალაქეების, ფულით ივსება, სწორედ მომავალ თაობაში ინვესტირებას უნდა ხმარდებოდეს. აუცილებელია შესაბამისი ინფრასტრუქტურაც – ინტერნეტის ხელმისაწვდომობა XXI საუკუნეში ფუფუნება აღარ უნდა იყოს. სახელმწიფომ უნდა უზრუნველყოს, რომ რთულ გეოგრაფიულ არეალებში მცხოვრებ მოსწავლეებსაც ჰქონდეთ მუდმივ ინტერნეტზე წვდომა.
ჩვენი მთავარი სათქმელი ისაა, რომ პოტენციალი ყველგანაა, მაგრამ შესაძლებლობები – არა. სახელმწიფოსა და, ასევე, საზოგადოების ვალია, ეს შესაძლებლობები ყველასთვის ხელმისაწვდომი გავხადოთ.
⇓⇓ როდესაც „ჩართეს“ ოფიციალურ საიტს ვათვალიერებდი, თქვენ მიერ აღმოჩენილი ერთ-ერთი მოსწავლის, თამარის ისტორია წავიკითხე. მას ლეპტოპის არქონის გამო ხშირად ვერ მიუღია მონაწილეობა სასურველ პროექტებში და სასკოლო პრეზენტაციების ასაწყობადაც ბევრჯერ უნატრია კომპიუტერი. კიდევ რა დანაკლისებს შეხვედრიხართ მუშაობის პროცესში ან რაზე ოცნებობენ, რა მიზნები და სურვილები აქვთ?
⇒ ჩვენი პროექტის ყველა მონაწილეს თავისებური ოცნებები და მიზნები აქვს. მაგალითად, ერთ-ერთი ოცნებობს, საკუთარი ბიბლიოთეკა გახსნას, ზოგს მიზნად აქვს დასახული, რომ პროგრამისტი გახდეს, ზოგს მეზღვაურობა, ინტერიერის დიზაინერობა ან მასწავლებლობა სურს.
გვყავს ექიმობაზე მეოცნებე მოსწავლეებიც, რომლებიც გვიყვებიან, რომ თავიანთი ლეპტოპით ინტერნეტში სამედიცინო ოპერაციებს უყურებენ და მომავალი პროფესიისთვის ემზადებიან. კულინარიით დაინტერესებული ახალგაზრდები რეცეპტებს ეძებენ, ხატვით დაინტერესებულები კი ვიდეომასტერკლასებს უყურებენ.
ლეპტოპი ჩვენს მოსწავლეებს აბიტურიენტობის დროსაც ეხმარება. განსაკუთრებით მაშინ, როცა რეპეტიტორებთან მომზადების ფინანსური შესაძლებლობა არ აქვთ. ისინი ვიდეოგაკვეთილებს უყურებენ და ონლაინტესტებით ვარჯიშობენ. ამის გარდა, უფრო აქტიურად ერთვებიან სასწავლო კურსებსა და ონლაინლექციებში, რომლებზე დასწრებასაც ფიზიკურად ვერ მოახერხებდნენ დისტანციის გამო.
აღსანიშნავია, რომ კომპიუტერის გავლენა მხოლოდ სწავლას არ ეხება. ერთმა ჩვენმა მოსწავლემ, მაგალითად, თავის სახლში „კინოთეატრიც“ კი მოაწყო – მეგობრებს, მეზობლებს ეპატიჟება და ფილმებს ერთად უყურებენ მის ლეპტოპში.
ეს ყველაფერი იქიდან ვიცით, რომ პროექტის მონაწილეებთან მუდმივ კონტაქტზე ვართ. პერიოდულად ვავსებინებთ კითხვარებს, რომ შევაფასოთ კომპიუტერის გავლენა მათ ცხოვრებაზე. ყველაზე მეტად კი სწორედ ის გვიხარია, როცა ვკითხულობთ, რომ ლეპტოპი მათ ახალი რაღაცების აღმოჩენაში დაეხმარათ.
⇓⇓ ალბათ, ამ წლების განმავლობაში იქნებოდა ძალიან ბევრი ემოცია, შთაბეჭდილება, სევდა და სიხარული, რაც უკვე მერვე წელია, გაჩერების საშუალებას არ გაძლევთ. ახლა რომელი ასეთი ამბავი გახსენდებათ?
⇒ ჩვენთვის ბედნიერება და მთავარი მოტივაციაა, როცა ვხედავთ, როგორ ხდებიან ჩვენი მოსწავლეები პროფესიონალები და ისრულებენ ოცნებებს. განსაკუთრებით სასიხარულოა, თუ ლეპტოპისა და ინტერნეტის დადებითი გავლენა ჯერ მათ ოჯახებზე, საბოლოოდ კი მთელი საზოგადოების განვითარებაზე ვრცელდება.
ამის ერთ-ერთი ყველაზე თვალსაჩინო მაგალითია საიდას ამბავი. ის წალკის სოფელში, ტრადიციულ, ეთნიკურად აზერბაიჯანულ ოჯახში გაიზარდა და ქართული ენა კარგად არ იცოდა. განათლების მიღება კი უნდოდა, მაგრამ თბილისი მისთვის შორეულ და უცხო სამყაროდ ჩანდა.
ლეპტოპით ჯერ საოცნებო უნივერსიტეტზე მოიძია ინფორმაცია, შემდეგ დამოუკიდებლად დაიწყო ქართული ენის სწავლა და რაც მთავარია, მშობლები დაარწმუნა, რომ თბილისში გაეშვათ. როგორც საიდა ამბობს, ინტერნეტმა მის „ოჯახში რევოლუცია მოახდინა“. თავიდან მშობლებს ეშინოდათ უცხო ქალაქში შვილის გაშვება, „კომუნიკაცია როგორ გვექნებაო“. მან კი აუხსნა და აჩვენა თუ რა იყო ინტერნეტი და რომ მუდმივად შეძლებდნენ კავშირზე ყოფნას.
შედეგად, საიდამ მიზანს მიაღწია – თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში, ქართული ფილოლოგიის ფაკულტეტზე ჩააბარა. შემდეგ ჟურნალისტი გახდა და თავისი სოფლის პრობლემებზე აქტიურად დაიწყო სიუჟეტების მომზადება. მისი დახმარებით, ერთ-ერთ სოფელში წყლის პრობლემაც მოგვარდა.
ასეთი ისტორია ბევრი გვაქვს. მაგალითად, ლუკას ამბავი – ენგურის პირას, სოფელ ჯვარში მცხოვრები ბიჭი, რომელმაც სკანდინავიური ენების ფაკულტეტზე ჩაბარება დაისახა მიზნად და მიაღწია კიდეც. სულ ახლახან მან ნორვეგიაში მოგზაურობის ოცნებაც აიხდინა, რითაც ყველანი გაგვახარა.
ბოლო პერიოდიდან კი ყველაზე დიდი ემოცია გალში მცხოვრები ჩვენი ერთ-ერთი მოსწავლის მონაყოლმა გამოიწვია. მან ლეპტოპში დაასრულა თავისი წიგნის წერა, რომელსაც მანამდე ხელით, ფურცლებზე წერდა. ვინ იცის, იქნებ ჩვენ თვალწინ მომავალი დიდი მწერალი იზრდება!
⇓⇓ რა მდგომარეობა გხვდებათ კონფლიქტისპირა სოფლებში? დევნილთა დასახლებებში? მინდა, გვესაუბროთ არა მხოლოდ ახალგაზრდებზე, არამედ იმაზე, თუ როგორია ზოგადი სურათი
⇒ სოციალური ფონი საკმაოდ მძიმეა მთელი საქართველოს მასშტაბით, მაგრამ ეს განსაკუთრებით კონფლიქტისპირა სოფლებსა და დევნილთა დასახლებებში იგრძნობა. ამას თავისი მიზეზი აქვს: აქაურ მოსახლეობას ეკონომიკურ სირთულეებთან ერთად დამატებითი ტრავმებიც აქვს, რადგან ომის გამო საკუთარი სახლების დატოვება და ცხოვრების სრულიად სხვა რეალობაში დაწყება მოუწიათ.
მაგალითად, დევნილთა დასახლებებში ხშირად საცხოვრებელი პირობები იმდენად რთულია, რომ ეს პირდაპირ ისახება ოჯახების ცხოვრების ხარისხზე, ზოგად მოტივაციაზე და, ბუნებრივია, ახალგაზრდების სამომავლო გადაწყვეტილებებზეც. როდესაც გადარჩენისთვის იბრძვი, იქ რთულია განათლებაზე და განვითარებაზე იფიქრო.
რაც შეეხება უშუალოდ ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრებ ადამიანებს, ისინი კიდევ უფრო მეტად არიან მოწყვეტილები ინფორმაციასა და იმ შესაძლებლობებს, რაც დანარჩენი ქვეყნისთვის ხელმისაწვდომია. მართალია, მათთვის არსებობს სხვადასხვა სამედიცინო დახმარების პროგრამა და უნივერსიტეტში სწავლასაც სახელმწიფო უფინანსებთ, მაგრამ ხშირია შემთხვევები, როცა ამ შესაძლებლობების შესახებ ინფორმაციას არ ფლობენ ან ე.წ. საზღვრის გამო სრულყოფილად ვერ ახერხებენ მათით სარგებლობას.
⇓⇓ ერთი მხრივ, თქვენი საქმიანობა სახელმწიფოს გულგრილობას ჰფენს ნათელს, მეორე მხრივ – საზოგადოების მაღალ სამოქალაქო შეგნებასა და სოციალურ პასუხისმგებლობაზე მიუთითებს. ამ დროის განმავლობაში, რა იმედი გააღვივა თქვენში „ჩართეს“ დონორმა ადამიანებმა და კომპანიებმა?
⇒ ჩვენი იმედის მთავარი წყარო ის ადამიანები და კომპანიები არიან, რომელთა გამოც „ჩართე“ უკვე მე-8 წელია არსებობს და სოფელ-სოფელ სტუმრობს მოსწავლეებს. 2000-ამდე ადამიანის ყოველთვიური შემოწირულობით „ჩართე“ მდგრადობას ინარჩუნებს და ჩართულ უფროსკლასელებს ყოველთვიურად უფინანსებს ინტერნეტს. სულ 5600-ზე მეტი ადამიანი და ათეულობით კომპანიაა, რომლებსაც თავიანთი შემოწირულობით ერთხელ მაინც შეუტანიათ წვლილი „ჩართეს“ განვითარებაში. ეს, ვფიქრობ, იმის დასტურია, რომ ჩვენს საზოგადოებას აქვს ფილანტროპიის, სოლიდარობისა და სხვა მოქალაქეებზე, განსაკუთრებით კი ბავშვებზე ზრუნვის სურვილი. იმედი გვაქვს, რომ მათი დახმარებით კიდევ მეტ მოსწავლეს მივცემთ განათლებისა და წინსვლის შესაძლებლობას.
⇓⇓ ძალიან საინტერესოა, როგორ გრძელდება იმ ახალგაზრდების ამბავი, რომლებმაც თქვენი პლატფორმის დახმარებით სწავლა და გამოცდების ჩაბარება შეძლეს, ახლა უკვე სტუდენტები არიან და საყვარელ პროფესიას ეუფლებიან. ამჟამად რას ასახელებენ მათ მთავარ გამოწვევად
⇒ სტუდენტობის დროს ჩვენი პროექტის მონაწილეების წარმატების ამბებს ზემოთ ნაწილობრივ შევეხე, ამიტომ ახლა გამოწვევებზე ვისაუბრებ. ცხოვრების ამ ახალ ეტაპზე სტუდენტები ახალ რეალობას და შრომის ბაზარზე არსებულ პრობლემებს ეჯახებიან. ბევრს უწევს სწავლის საფასურის გადასახდელად მუშაობის დაწყება. მთავარი სირთულე ალბათ მაინც დაბალი ანაზღაურება და სასწავლო გრაფიკთან შეუთავსებელი სამუშაო საათებია. კიდევ ერთი პრობლემაა, რომ საკუთარი პროფესიით დასაქმება და პირველი გამოცდილების მიღება ხშირად რთულდება.
⇓⇓ დასასრულს, მინდა ორ საკითხს შევეხოთ: ამ ინტერვიუს საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში მცხოვრები მასწავლებლები წაიკითხავენ. როგორ მოგაწვდინონ მათ ხმა და გიამბონ ისეთ უფროსკლასელებზე, რომლებსაც ანალოგიური საჭიროებები აქვთ? ამასთანავე, თუ ამ ინტერვიუს წაკითხვის შემდეგ ადამიანები ახალი თაობის უკეთეს მომავალში წვლილის შეტანას გადაწყვეტენ, ძალიან მოკლედ რომ ავუხსნათ, რა ეტაპების გავლაა ამისთვის საჭირო
⇒ მასწავლებლებს შეუძლიათ მოგვწერონ „ჩართეს“ ფეისბუკ გვერდზე. ჩვენი სურვილიც ზუსტად ეს არის, რომ ყველა მოსწავლის დახმარება შევძლოთ, თუმცა, სამწუხაროდ, ჩვენი პროექტის შეზღუდული რესურსებიდან გამომდინარე, გარკვეული კრიტერიუმებით გვიწევს მუშაობა: იმისათვის, რომ მოსწავლე ჩაერთოს ჩვენს პროექტში, აუცილებელია, იყოს უფროსკლასელი (X-XII), ჰქონდეს 70 000 ან ნაკლები სარეიტინგო ქულა და არ ჰქონდეს სახლში კომპიუტერი ან/და ინტერნეტი. გასათვალისწინებელია, რომ როდესაც კონკრეტულ რეგიონში ვიწყებთ მუშაობას, ვუკავშირდებით ყველა სკოლას და ვიღებთ შესაბამისი საჭიროების მქონე მოსწავლეების სიას. სწორედ ამ მუნიციპალიტეტში ვაწყობთ შემდეგ ვიზიტს და ერთიანად 20-30 მოსწავლეს ვრთავთ. თუ ჩვენ დავიწყებთ ჩართვას მოსწავლის რეგიონში და თუ მოსწავლე აკმაყოფილებს ჩვენს კრიტერიუმებს, ის ავტომატურად მოხვდება ჩვენს სიაში.
თუ მკითხველს სურს გახდეს „ჩართეს“ ყოველთვიური მხარდამჭერი, ამისთვის საჭიროა საიტზე www.charte.ge შესვლა. დააჭირეთ ღილაკს „მე ჩავრთავ“, მიუთითეთ თანხა, რომელიც გსურთ, ყოველთვიურად ჩამოგეჭრათ საბანკო ბარათიდან და შეიყვანეთ პირადი და საბანკო მონაცემები. თანხის შეცვლას ან შემოწირულობის გაუქმებას ნებისმიერ დროს თქვენი პროფილიდან შეძლებთ. თქვენ ჩვენი გუნდისგან ყოველთვიურად მიიღებთ გამჭვირვალობის ანგარიშს, რომელშიც გიამბობთ რომელ სოფლებში ვიყავით, რამდენი მოსწავლე გავახარეთ და დეტალურად გაგაცნობთ პროექტის ხარჯებს.
ესაუბრა მელანო კობახიძე
