განვლილმა ცხრა თვემ ნათლად აჩვენა რამდენად რთულად თავსებადი ცნებებია კოვიდეპიდემია და განათლება (მით უფრო ონლაინგანათლება) მის ყველა საფეხურზე. სწავლების დისტანციურმა მეთოდმა სრულიად ახალი გამოწვევების წინაშე დააყენა სკოლები, პროფესიული და უმაღლესი სასწავლო დაწესებულებები, ათასგვარმა პრობლემამ იჩინა თავი სოფლად თუ ქალაქად, ონლაინ სწავლების გაუმჯობესების საკუთარ მეთოდებს უზიარებენ ერთმანეთს სკოლები და უნივერსიტეტები, საკუთარ მოსაზრებებს გვთავაზობენ განათლების სპეციალისტები… გასაკვირი არაა, რომ სახალხო დამცველის მოადგილე ეკატერინე სხილაძე ვრცელი საჯარო ონლაინ ლექციით გამოეხმაურა შექმნილ ვითარებას და აქცენტი გააკეთა განათლების ხელმისაწვდომობის აუცილებლობაზე პანდემიის პირობებში.
ამჯერად ჩვენი ინტერესის სფერო სისტემის ყველაზე ფაქიზი და რთული მიმართულება – ინკლუზიური განათლებაა. მთავარი კითხვა ისაა, მოახერხა თუ არა სახელმწიფომ სსსმ მოსწავლეთა კონსტიტუციური უფლების – განათლების დაცვა, რომ ისინი არ დარჩენილიყვნენ სასწავლო პროცესის მიღმა. კითხვას ➡️ფატი ახალაია პასუხობს, განათლების სამინისტროს მულტიდისციპლინური გუნდის წევრი სამეგრელო-ზემო სვანეთის რეგიონში: „პანდემიის პერიოდში მასწავლებლები და მშობლები სერიოზული გამოწვევის პირისპირ აღმოჩნდნენ – საკმაოდ რთულია სსსმ მოსწავლეთა საჭიროებებზე ონლაინ გაკვეთილების ფორმატის მორგება. ჯერ კიდევ 2020 წლის მარტში მივიღეთ განათლების სამინისტროს ინკლუზიური განვითარების სამმართველოდან საჭირო რეკომენდაციები სსსმ მოსწავლეების სასწავლო პროცესში ჩართვის შესახებ ტექნოლოგიების გამოყენებით; გავეცანით სპეციალური მასწავლებლების მოწოდებულ ინდივიდუალურ სასწავლო გეგმებს, რომლის საფუძველზე ჩავატარეთ სსსმ მოსწავლეთა შესაძლებლობების კვლევა დისტანციური სწავლებისთვის საჭირო ადაპტირებული სასწავლო პროგრამის სწორად შესარჩევად, გავეცით შესაბამისი რეკომენდაციები; სპეცმასწავლებლებსა და მშობლებს მივაწოდეთ „შემოქმედებითი და განმავითარებელი აქტივობების“ კრებული (ელექტრონული ვერსია). კრებულში აღწერილი აქტივობები ითვალსიწინებს სსსმ მოსწავლეთა უნარების განვითარებას სახლის პირობებში, სათანადო რესურსების გამოყენებით; შევიმუშავეთ დისტანციური შეფასების სახელმძღვანელო დოკუმენტი.
სასწავლო წლის დაწყებიდან აქტიურად ვთანამშრომლობთ სამეგრელო-ზემო სვანეთის 6 მუნიციპალიტეტის (ზუგდიდი, ხობი, სენაკი, ფოთი, აბაშა, მესტია) საჯარო სკოლების სპეციალურ მასწავლებლებთან, ვაგრძელებთ სსსმ მოსწავლეთა სასწავლო პროცესში ჩართულობის მონიტორინგს, მშობელთა გამოკითხვის გზით. ვფიქრობ, სასიკეთოდ შეცვლის ინკლუზიურ განათლებაში არსებულ ვითარებას საქართველოსა და პოლონეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროების ერთობლივი პროექტი „ისინი ჩვენ შორის არიან“, რომლის პარალელურადაც განვახორციელებთ საზოგადოებრივ კამპანიას თემაზე „ვისწავლოთ ერთად“. კამპანიის მიზანია საჯარო სკოლების მასწავლებლებისა და მოსწავლეთა მშობლებისათვის ინკლუზიური განათლების არსისა და პრინციპების გაცნობა.
დისტანციური სწავლების გამოწვევების საპასუხოდ, 2020-2021 სასწავლო წლის დასაწყისში, შეიქმნა გზამკვლევი „სკოლები პანდემიის დროს: პრაქტიკული გზამკვლევი ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლებისთვის“, რომელშიც, სხვა საკითხებთან ერთად, მოცემულია სსსმ მოსწავლეებისთვის სასწავლო პროცესის ორგანიზებისთვის საჭირო რეკომენდაციები, დეტალურადაა აღწერილი, როგორ უნდა დაგეგმოს სკოლამ სსსმ მოსწავლისთვის დისტანციური სწავლების პროცესი, რომ უზრუნველყოს თითოეულის მაქსიმალური ჩართულობა. აი, ეს არის მოკლედ ჩვენი მცდელობები ამ რთულ ვითარებაში. ძირითადი დატვირთვა, რა თქმა უნდა, სპეციალურ მასწავლებელზეა, რომელსაც კიდევ უფრო გაურთულდა ისედაც რთული და დატვირთული ყოველდღიურობა. ჩვენ შორს ვართ იმ აზრისგან, რომ პანდემიის პირობებში, სასწავლო პროცესი უნაკლოდ მიმდინარეობს, მაგრამ პედაგოგებისა და მშობლების ერთობლივი ძალისხმევა, საბოლოო შედეგზე დადებითად აისახება. შედეგზე საუბარი კი, ვფიქრობ, მოგვიანებით სჯობს.“
ალბათ ასეცაა, მაგრამ შედეგების შეჯამებამდე არსებობს ყოველდღიური რუტინა, რთული და დაძაბული, რომლის შუაგულში სპეციალური მასწავლებელია, თავისი მოსწავლითა და ახალ რეალობასთან პირისპირ დარჩენილი მშობლით. როგორია ახლა მათი თანამშრომლობა (რაც აუცილებელი პირობაა სსსმ მოსწავლესთან მუშაობისას) და როგორ უმკლავდებიან პანდემიით გამოწვეულ სირთულეებს ისინი ერთად – ამის შესახებ გვიამბობს ➡️ ხათუნა ხაჟომია, ფოთის №1 სკოლის სპეციალური მასწავლებელი: „ჩვენს სკოლაში 14 სსსმ მოსწავლეა და 14-ვე ჩართულია თიმსის პროგრამაში, მაგრამ ქცევის სირთულის მქონე მოსწავლესთან ძალიან რთულია ონლაინ სწავლების წარმართვა, ამიტომ რამდენიმესთან მესენჯერის მეშვეობით ვატარებ გაკვეთილს, რადგან ეკრანის გაზიარების ფუნქცია აქვს და ათასგვარ თვალსაჩინოებას ვიყენებ, რომ მათი ყურადღება მივიქციო, დავაინტერესო. ამიტომ დაუსრულებლად მიხდება ინტერნეტში ახალ-ახალი რესურსის ძიება და კიდევ კარგი, რომ უამრავი მასალააა, უბრალოდ, ბევრი დრო მჭირდება მის მოსაპოვებლად. ჩემი უპირველესი დამხმარე, რა თქმა უნდა, მშობლები არიან, რომლებმაც, თამამად შემიძლია ვთქვა, რომ მასწავლებლების ფუნქციაც შეითავსეს და წარმატებითაც. მათ გარეშე ვერაფერს შევძლებდი, სპეცმასწავლებლებს განსაკუთრებით გვჭირდება მათი მხარდაჭერა – ინსტრუქციები, რომლებსაც სსსმ მოსწავლისთვის გავცემთ, პირველ რიგში, მშობელმა უნდა შეასრულოს, გაკვეთილის მსვლელობისას თუ დავალების შესრულებისას, სწორედ ისინი არიან მათ გვერდით და ეხმარებიან, ამიტომ სულ ვამბობ, რომ ყველაზე დიდი მადლობა სწორედ მშობლებს ეკუთვნით, თითოეულ მოსწავლესთან მიღწეული წარმატების სრულფასოვანი მონაწილეები არიან. როგორც მე ვიძიებ ინტერნეტში მასალებს, ისე მშობელიც, რომ სახლში, გაკვეთილის შემდეგ იმუშაოს შვილთან და ეს იგრძნობა კიდეც ყოველ მომდევნო გაკვეთილზე. კიდევ ვიმეორებ, თვალსაჩინოებას, ჩვენ შემთხვევაში, გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს მიზნის მისაღწევად. მშობელმა წინასწარ იცის, რა აქტივობებს ვგეგმავ მომდევნო გაკვეთილისთვის და ჩემი მითითებით, ერთობლივად, ვიძიებთ სათანადო რესურსებს მოსწავლის დასაინტერესებლად. სკოლის რესურსოთახში ძალიან ბევრი ასეთი მასალა გვაქვს, როგორც შეძენილი, ასევე ხელნაკეთი, მოსწავლეებთან ერთად დამზადებული.
ახლა მშობელს ვთხოვ, რომ ბავშვის ჩართულობით, თავად დაამზადოს, თემის შესაფერისი, ესა თუ ის რესურსი, კეთების პროცესი ბევრ უნარებს უვითარებს და უმუშავებს მოსწავლეს.
შედეგით უკმაყოფილო არ ვარ. ჩვენი ერთობლივი ძალისხმევის იმედი მაქვს. თავიდან მეშინოდა, ახლა შევეგუე, როცა მშობლის ასეთ ინტერესსა და თანადგომას ვგრძნობ, შესაძლებელია ყოველი მომდევნო გაკვეთილი უკეთესი იყოს“.
ხათუნა მასწავლებლის განსაკუთრებული გულისტკივილია მისი აუტისტი მოსწავლე, რომელსაც ქცევის პრობლემა აქვს და მხოლოდ 5-10 წუთით ახერხებს გაკვეთილში ჩართვას. ამბობს, რომ თუ ეპიდვითარება ამის საშუალებას მისცემს, კვირაში ერთხელ მაინც, 20-წუთიანი მეცადინეობა პირისპირ აუცილებელია შედეგის მისაღწევად.
მსგავს ენ თუზიაზმს მეტი თანადგომა სჭირდება სახელმწიფოს მხრიდან, რადგან ორდღიანი ზოგადი ტრენინგები, რომელიც ახლახან გაიარა ქალბატონმა ხათუნამ რესურსების გამოყენების კუთხით, საკმარისი ვერ იქნება სპეცმასწავლებლისთვის. მათთვის კიდევ ცალკე სპეციალური ტრენინგებია საჭირო, რომელსაც, როგორც თავად ამბობს, ყველა მისი კოლეგა სიამოვნებით გაივლის. სსსმ მოსწავლესთან მუშაობა, მით უფრო დისტანციურად, გაცილებით მრავალფეროვან გამოცდილებათა (თუნდაც სხვა ქვეყნების) შეჯერებით უნდა წარიმართოს, ვიდრე ერთი მასწავლებლისა და მშობლის, თუნდაც რამდენიმეწლიანი ურთიერთობა ან სახელმწიფოსგან მიწოდებული მშრალი ინსტრუქციები და რეკომენდაციებია.
ანა ფირცხალაიშვილი
