რუბრიკის სტუმარია აბუ-დაბის ნიუ-იორკის უნივერსიტეტის სტუდენტი დავით ჯინჭარაძე
— ბათუმის კერძო სკოლა-გიმნაზიაში „XXI საუკუნე“ გატარებული წლები შენს ბავშვობას უკავშირდება. რამდენად წარმატებული მოსწავლე იყავი, როგორ გახსენდება მასწავლებლები, განსაზღვრა სკოლამ შენი პროფესიული მომავალი?
— გიმნაზიაში პირველი კლასიდან ვსწავლობდი, სკოლა არ შემიცვლია. ბებიაჩემი დაწყებითების მასწავლებელი იყო და მანამდეც დავყავდი ხოლმე სკოლაში. საქართველოს განათლების სისტემის დიდი გულშემატკივარი არ ვარ. ვთვლი, რომ ჯერ ძალიან ბევრი გვიკლია განვითარებამდე, მაგრამ ჩემი სკოლის მასწავლებლებს გამოვარჩევ. ასეთ განათლების სისტემაში, როგორიც საქართველოში გვაქვს, ყველაზე მნიშვნელოვანი თითოეულ მოსწავლესთან მასწავლებლის ინდივიდუალური მიდგომაა. ამიტომ, ჩემი გიმნაზიის მასწავლებლებს ძალიან ვაფასებ.
მახსოვს, ორი-სამი წლის წინ, პოლიტიკის შესწავლა მინდოდა უნივერსიტეტში. ჩემი სურვილი ბიოლოგიის მასწავლებელს გავანდე: პოლიტიკის შესწავლა მინდა-მეთქი, მიპასუხა — არა, შენ ბიოლოგიის, სამედიცინო სპეციალობების ნიჭი გაქვს და ამ გზას უნდა გაჰყვეო. მაშინ ძალიან სკეპტიკურად ვუყურებდი მის სიტყვებს. დღეს კი, როგორც აღმოჩნდა, მედიცინასთან საკმაოდ ახლო გზას ვადგავარ.
— FLEX – მომავალ ლიდერთა გაცვლით პროგრამაში გამარჯვების შემდეგ, ერთწლიანი პროგრამით, კალიფორნიაში სწავლობდი, როგორ გახსენდება ამერიკაში გატარებული პერიოდი?
— ფლექსში მონაწილეობის მიღება და შემდეგ გამარჯვება საზღვარგარეთ გამოცდილების მიღებისთვის და ლიდერული უნარ-ჩვევების განვითარებისთვის ერთ-ერთი საუკეთესო პროგრამაა, რაც ევრაზიაში არსებობს. დღეს უკვე ბუნდოვნად მახსოვს ფლექსის გავლის პროცესი, თუმცა ჩემი ამერიკული წელი და მის შემდეგ განვითარებული მოვლენები ყოველთვის მემახსოვრება.
როდესაც პირველად მოხვდები საზღვარგარეთ, თან ერთი წლით და თან — უცხო კონტინენტზე, ენით აღუწერელი განცდები გეუფლება. მახსენდება, რომ ჩემი დიდი ბაბუაც იყო ამერიკაში ემიგრანტი და სულ ვფიქრობდი — ნეტავ როგორ გრძნობდა თავს უცხო ქვეყანაში, მით უმეტეს, როდესაც ამდენი ბარიერი ჰქონდა, მათ შორის, ენის.
ჩემთვისაც, ეს ერთი ამერიკული წელი ბარიერების მსხვრევის და გარკვეული უნარ-ჩვევების განვითარების წელიწადი იყო. გამოცდილება, რაც მაშინ მივიღე, გაცილებით მნიშვნელოვანი და შთამბეჭდავი იყო, ვიდრე სან-ფრანცისკოსა და ლოს-ანჯელესის გადაჭედილი ქუჩები.
— პროგრამამ საშუალება მოგცა, გაცნობოდი ამერიკული სკოლის სპეციფიკას. რა მსგავსება და განსხვავებაა ქართულ სკოლასა და ამერიკულს შორის, გაგვიზიარე ამერიკულ სკოლაში მიღებული შთაბეჭდილებები.
— ამერიკული განათლების სისტემა ძალიან განსხვავდება ქართულისგან. პირველი განსხვავება ის არის, რომ საგნებს ირჩევს უშუალოდ მოსწავლე. მეც მქონდა საშუალება, ამერჩია ისეთი საგნები, როგორიცაა კრიმინოლოგია, ამერიკის ისტორია და ა.შ. ამ საგნებს საქართველოში ვერ შევისწავლიდი. მეორე, საკმაოდ საინტერესო განსხვავება ისაა, რომ ამერიკულ სკოლებში მოსწავლეს შეუძლია აირჩიოს რთული (ეი-პი) და საშუალო დონის საგნებს შორის. რა თქმა უნდა, უნივერსიტეტები ე.წ. „ეი-პი“ საგნებს მეტი ყურადღებით განიხილავენ და უპირატესობასაც ანიჭებენ. მეც გართულებული დონის ქიმია და მსოფლიო ისტორია ავირჩიე.
— მოხალისეობის პროცესში ჩართვა FLEX-ის პროგრამის ერთ-ერთი აუცილებელი პირობაა. კერძოდ, რა საქმიანობას ეწეოდი და რა გამოცდილებას იღებს ადამიანი მსგავს საქმიანობაში ჩართულობით?
— პირადად მე ჩემი ქალაქის, კინგსბურგის მერიაში ვმოხალისეობდი და ვეხმარებოდი ადგილობრივ მთავრობას საქმეთწარმოებაში. ასევე, მივიღე მონაწილეობა რამდენიმე საქველმოქმედო ფესტივალში. ერთ-ერთ ასეთ ფესტივალში, გაცვლით სტუდენტებს, ეროვნული სამოსით გამოსვლის საშუალებაც გვქონდა და გადავწყვიტე ჩოხა მეჩვენებინა ამერიკელებისთვის. მართალია, ეს ყველაფერი პატარა ქალაქში ხდებოდა, მაგრამ ძალიან ბევრი ადამიანი დადიოდა საქველმოქმედო ღონისძიებებზე. ამან მაჩვენა, რომ საზოგადოების განვითარებისთვის ამავე საზოგადოების თითოეულმა წევრმა უნდა აიღოს საკუთარ თავზე პასუხისმგელობა. ამერიკა, სწორედ ასეთი ხალხისა და ეფექტური მთავრობის საფუძველზე განვითარდა.
— ვფიქრობ, კალიფორნიაში გატარებულმა პერიოდმა გიბიძგა უმაღლესი განათლებაც საზღვარგარეთ მიგეღო…
— დიახ, ნამდვილად ასეა. შეიძლება ითქვას, რომ სწორედ ამერიკაში გატარებულმა ამ ერთმა წელმა შთამაგონა საზღვარგარეთ სწავლა. როდესაც მივხვდი, რომ საზღვარგარეთ კონკურენციაც უფრო მაღალია და საშუალებების უფრო ფართო სპექტრია, მომინდა, გამომეცადა სხვა ქვეყნის უნივერსიტეტში სწავლა. ამერიკაში ყოფნისას მენატრებოდა საქართველო და მაშინ არ მიფიქრია უცხო ქვეყანაში სწავლის გაგრძელებაზე, მინდოდა სხვა ქვეყანაში მესწავლა. თუმცა, მერე მივხვდი, რომ საქართველოში დავბრუნდები ყოველთვის, როცა მოვისურვებ, საზღვარგარეთ განათლების მიღება კი უნიკალური შანსია და თანაც ქართული საუნივერსიტეტო სისტემისგან მეტად განსხვავებული, რომელიც ხელიდან არ უნდა გაუშვა.
— დავით, აბუ-დაბის ნიუ-იორკის უნივერსიტეტში სასწავლებლად მილიონი დოლარის ოდენობის გრანტი მიიღე, რა ეტაპები გაიარე უნივერსიტეტში მოსახვედრად?
— არსებობს უნივერსიტეტები, სადაც მოხვედრა საკმაოდ რთულია, თუმცა თუკი მოხვდი, დაფინანსებაც უფრო სოლიდურია მე მხოლოდ მთლიანი დაფინანსება მაძლევდა იმის საშუალებას, მეცხოვრა ისეთ „ძვირიან“ ქალაქში, როგორიც აბუ-დაბია.
როდესაც უნივერსიტეტებს ვეცნობოდი, თვალში ნიუ-იორკის უნივერსიტეტი მომხვდა, რომელიც ისეთი გიგანტების გვერდით იდგა, როგორიცაა ჰარვარდი, იელი, პრინსტონი და ა.შ. ვიფიქრე, ეს საინტერესო შანსი იქნება-მეთქი. მითუმეტეს, რომ აქ თითქმის ყველა ქვეყნიდან სწავლობენ ახალგაზრდები და მხოლოდ ერთი კულტურა არ დომინირებს. როცა უნივერსიტეტის სამეცნიერო აღჭურვილობა დავათვალიერე, მივხვდი, რომ ვერც მსგავს შესაძლებლობას ვნახავდი. ამ უნივერსიტეტში მიმდინარეობს და ქვეყნდება თანამედროვე მეცნიერების სტანდარტებთან შესაბამისი კვლევები, რაც კიდევ უფრო, მომხიბვლელი აღმოჩნდა ჩემთვის.
— რა პროფესიას ეუფლები უნივერსიტეტში, რამდენწლიანია სწავლა, რამდენად რთული იქნება სტიპენდიის შენარჩუნება, რა პრივილეგიებით სარგებლობენ წარჩინებული სტუდენტები, არის თუ არა მათთვის რაიმე შეღავათები და აპირებ თუ არა არაბული ენის შესწავლას?
— თუკი სტიპენდია ერთხელ მიიღო მოსწავლემ, ის მთელი ოთხი წლის განმავლობაში გაჰყვება, დამაკმაყოფილებელი დონის შენარჩუნების შემთხვევაში. სტუდენტებისთვის ხელმისაწვდომია უფასო ტრანსპორტირება (მაგ. სავაჭრო ცენტრებში, რელიგიური თავშეყრის ადგილებში და მათ შორის, ბერძნულ მართლმადიდებლურ ტაძარშიც), კვება და ცხოვრების ხარჯებიც მთლიანად დაფარულია. ასევე, წელიწადში ორჯერ უნივერსიტეტი ფარავს სახლში დასაბრუნებელი სამგზავრო ბილეთების ხარჯებს.
გამომდინარე იქედან, რომ ამ ქვეყანაში არაბების დიდი ნაწილიც კი ინგლისურად საუბრობს, ამ ეტაპზე არაბულის შესწავლას არ ვაპირებ, თუმცა არ გამოვრიცხავ. უბრალოდ, დღევანდელი გადმოსახედიდან, ჩემს კარიერულ მიზანს სხვა სახის საგნები სჭირდება. ვფიქრობ, სწავლა და მუშაობა გავაგრძელო ნეირობიოლოგიის ან ნეიროფსიქოლოგიის სფეროში. ამიტომ, ამჟამად ვსწავლობ ფსიქოლოგიას ტვინის მეცნიერების კონცენტრაციით. ეს არის ერთგვარი ფაკულტეტი ფსიქოლოგიის დეპარტამენტში, რომელიც მოიცავს ბიოლოგიის ელემენტებსაც მათთვის, ვისაც ნეირომეცნიერების შესწავლა უნდა, ძალიან კარგი შესაძლებლობაა.
ამჟამად, ერთ-ერთი პროფესორის ნეირომეცნიერების ლაბორატორიაში ვიძენ გამოცდილებას. კლასის გარეთ, დამატებით ვიკვლევთ და ვსაუბრობთ ადამიანის ცნობიერებასა და მეხსიერებასთან დაკავშირებულ საკითხზე და სირთულეებზე. პირველი კურსისთვის საკმაოდ კარგი შესაძლებლობაა და ვცდილობ, მაქსიმალურად გამოვიყენო.
— როგორი დამოკიდებულებაა აბუ-დაბის უნივერსიტეტში ლექტორსა და სტუდენტებს შორის?
— ლექტორებსა და სტუდენტებს შორის არც თუ ისე ფორმალური დამოკიდებულებაა. რა თქმა უნდა, ყველამ იცის საკუთარი როლი. აქ ლექტორები კარგად აცნობიერებენ, რომ ჩვენ ბავშვები აღარ ვართ. თუ არ სწავლობ, შენი არჩევანია, თუ სწავლობ და ლექციას გააცდენ, ამისთვის არავინ გისაყვედურებს. მაგრამ როგორც ყველგან, აქაც არსებობენ პროფესორები, რომლებიც მოგწონს და რომლებიც დიდად არ გხიბლავს. ერთი განსხვავება ისაა, რომ აქ ბევრი წარჩინებული მეცნიერი და პოლიტიკოსი ასწავლის. ახლახან, ჩვენთან, ამერიკის სახელმწიფო დეპარტამენტის მდივანი მაიკ პომპეოც ჩამოვიდა.
— როგორ ფიქრობ, რა უპირატესობა აქვს საზღვარგარეთ მიღებულ განათლებას ქართულთან შედარებით?
— განსხვავება იმდენია, რომ ჩამოთვლას დიდი დრო დასჭირდება. თუმცა გამოვყოფ ერთ, მთავარ განმასხვავებელ ფაქტორს. აქ, საზღვარგარეთ, უნივერსიტეტი, პირველ რიგში, კვლევითი ცენტრია. უნივერსიტეტის პრესტიჟი სხვა ბევრ ფაქტორს შორის დამოკიდებულია მის მიერ ჩატარებული და გამოქვეყნებული კვლევების რაოდენობაზეც. თუ მეცნიერი ხარ, მეოთხე კურსზე უკვე მოგეთხოვება, საკუთარი კვლევის ჩატარება, რასაც უნივერსიტეტი გიფინანსებს. მთავარია, შეძენილი ცოდნა მეცნიერების განვითარებას მოახმარო და პრაქტიკული უნარ-ჩვევებიც შეიძინო.
— როგორია შენი პირველი შთაბეჭდილებები, რა შეგიძლია გვიამბო ქალაქ აბუ-დაბის შესახებ, რამდენად შეეგუე ახალ გარემოს… სად და როგორ ატარებ თავისუფალ დროს?
— ახალ გარემოს დღითი დღე ნელ-ნელა ვეგუები. აქაურობა ძალიან განსხვავდება ბათუმისგან. ეს ქალაქი ბევრად დიდია, რამდენიმე კუნძულს მოიცავს. ტრანსპორტის მთავარი საშუალება ტაქსია. მართალია, გაერთიანებული საემიროები არაბული ქვეყანაა, მაგრამ ის არ წარმოადგენს ჩვენი ახლოაღმოსავლური ქვეყნის სტერეოტიპს. ეს გაცილებით განვითარებული ქვეყანაა, საქართველოსგან ბევრად განსხვავებული და საინტერესო, რომელსაც თითქმის მივეჩვიე.
— რა შეგიძლია ურჩიო თანატოლებს, რომლებსაც საზღვარგარეთ სწავლის მიღების სურვილი აქვთ?
— ვურჩევ, პირველ რიგში, საკუთარი თავის რწმენა იქონიონ და ეცადონ, სკოლის გარეთ, ბევრი იკითხონ. თუმცა უნდა გვახსოვდეს, რომ დასავლეთში გაცილებით უფრო დიდი კონკურენციაა, ვიდრე საქართველოში. სამწუხაროდ, ჩვენი ქვეყანა, განათლების სისტემით, ბევრ სხვას ქვეყანას ჩამოუვარდება, თუმცა ჩვენი მასწავლებლები (ამის მაგალითი ლადო აფხაზავაა) და მოსწავლეები არავისზე ნაკლებად ნიჭიერები არ არიან. პირიქით, თუ ქართველ ახალგაზრდებს დასავლური სტანდარტების განათლების მიღების საშუალება მიეცემათ, ისინი არნახულ შედეგებს მიაღწევენ. ფსიქოლოგიაში ცნობილია, რომ გენეტიკასთან ერთად, ძალიან მნიშვნელოვანია რა პირობებშია გაზრდილი ახალგაზრდა. თუკი ახალგაზრდებს სწავლის ინტერესს გავუღვივებთ და ინდივიდუალური აღმოჩენებისკენ ვუბიძგებთ, აი, სწორედ მაშინ შეგვეძლება დასავლური სტანდარტის მიღწევა.
— მომავალი როგორ გესახება… რა გეგმები გაქვს?
— მინდა, დრო ნეირობიოლოგიის ან კლინიკური ნეიროფსიქოლოგიის შესწავლას დავუთმო. ჯერ არ მაქვს გადაწყვეტილი, კონკრეტულად რომელ სფეროს ავირჩევ ამ ორიდან, თუმცა ადამიანის ტვინის მუშაობა სულ უფრო და უფრო მხიბლავს და მაინტერესებს. მინდა, ცხოვრების დიდი ნაწილი დავუთმო კვლევას და კლინიკურ პრაქტიკას, თუმცა ასევე მსურს, ბევრი სხვადასხვა გამოცდილება მივიღო. მინდა ვიმოგზაურო, გავაგრძელო სწავლა საზღვარგარეთ, მიღწევები მეცნიერებაში საკუთარ ქვეყანას მოვახმარო — სხვა შემთხვევაში, ჩემს საზღვარგარეთ სწავლას აზრი არ აქვს.
ესაუბრა მაკა ყიფიანი
