ქეთევან ქიტესაშვილი
სსიპ გარდაბნის მუნიციპალიტეტის სოფ. სართიჭალის №1 და სოფ. მუღანლოს საჯარო სკოლების მათემატიკისა და დაწყებითი კლასების წამყვანი მასწავლებელი
თანამედროვე სკოლის წინაშე მდგარ პრიორიტეტულ ამოცანებს შორის, განსაკუთრებით მზარდი მნიშვნელობით გამოირჩევა მოსწავლის სოციალური და ემოციური განვითარება, როგორც საზოგადოების კეთილდღეობის ერთ-ერთი მთავარი საყრდენი. კვლევებით დასტურდება, რომ მოსწავლის სოციოემოციურ მდგომარეობას გადამწყვეტი გავლენა აქვს მის აკადემიურ მიღწევებზე, რაც სასკოლო განათლების მთავარ საზრუნავს წარმოადგენს.
ტერმინი სოციოემოციური სწავლა მოიცავს იმ უნარებსა და პრაქტიკულ ცოდნას, რომლებიც მოსწავლეს ეფექტური კომუნიკაციისთვის, თანატოლებთან ინტერაქციისთვის, კონფლიქტების გადაჭრისა და სტრესულ სიტუაციებში საკუთარი ემოციების მართვისთვის სჭირდება.
სოციოემოციური სწავლება, როგორც კონცეპტუალური ჩარჩო წარმოდგენილია შემდეგი ხუთი კომპონენტის სახით:
♦ თვითშემეცნება – მოიცავს საკუთარი ემოციების, პირადი მიზნების, ღირებულებების გაცნობიერებას, საკუთარი ძლიერი და სუსტი მხარეების გააზრებას;
♦ თვითმართვა – მოიცავს უნარებსა და დამოკიდებულებებს, რომლის დახმარებითაც შესაძლებელია ემოციების და ქცევების რეგულირება;
♦ სოციალური ცნობიერება – მოიცავს განსხვავებული გამოცდილების კულტურის მქონე ადამიანების შეხედულებების მიღებას, ემპათიისა და თანაგრძნობის განცდას. ოჯახის, სკოლისა და საზოგადოების შეცნობასა და მხარდაჭერას;
♦ ურთიერთობის უნარები – მოიაზრებს მოსწავლეთა შესაძლებლობებს დაამყარონ ჯანსაღი ურთიერთობები;
♦ პასუხისმგებლობაზე დამყარებული გადაწყვეტილების მიღება – მოიცავს ცოდნას, უნარებსა და დამოკიდებულებებს, რომელიც აუცილებელია სხვადასხვა სიტუაციაში კონსტრუქციული არჩევნისა და სწორი გადაწყვეტილების მისაღებად. მოიცავს ეთიკური სტანდარტების, საკუთარი და სხვების უსაფრთხოების, ჯანმრთელობისა და კეთილდღეობის გათვალისწინებას.
ყოველივე ზემოთ აღნიშნულიდან გამომდინარე, გთავაზობთ სოციოემოციური უნარების შეფასების ინსტრუმენტს, რომელიც შევქმენი დაწყებითი კლასების მოსწავლეებისთვის. ქართულ საგანმანათლებლო სივრცეში, აღნიშნულ საკითხზე მუშაობის მიმართულებით, მწირი გამოცდილებაა დაგროვილი, ამიტომ, კითხვარის შედგენისას, აქტიურად ვეცნობოდი საერთაშორისო კვლევებს. შევეცადე ისეთი კითხვარი მომემზადებინა, რომელიც მაქსიმალურად იქნებოდა მორგებული ქართული ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლების რეალობას.
კითხვარი მოიცავს ხუთ კომპონენტს, რომელიც, თავის მხრივ, შედგება შესაბამისი დებულებებისაგან. მოსწავლეები თითოეულ დებულებას პასუხს სცემენ ოთხდონიან სკალაზე, სადაც მოცემულია ე.წ. სმაილები. მკვლევარ მასწავლებელს შეუძლია თითოეულ ემოციას მიანიჭოს ქულა, ერთიდან ოთხის ჩათვლით. მაგალითად, დამწუხრების აღმნიშვნელი ემოცია ნიშნავს პასუხს „არასოდეს“ და ფასდება 1 ქულით, მოწყენილი — „იშვიათად, ზოგჯერ“ და ფასდება 2 ქულით, გაღიმებული — „ხშირად“ და ფასდება 3 ქულით, გაცინებული კი — „ყოველთვის“ და ფასდება 4 ქულით. თავდაპირველად, ინდივიდუალურად შეაფასებთ თითოეული მოსწავლის შედეგებს, რის შემდეგაც გამოიყვანთ კლასის საშუალო ქულას. ინსტრუმენტი დაგეხმარებათ გამოკვეთოთ კლასის სუსტი მხარეები სოციოემოციური ჩარჩოს ხუთ კომპონენტთან მიმართებით და დაგეგმოთ შესაბამისი ინტერვენციები.
წარმოდგენილი ინსტრუმენტი გამოცდილია პრაქტიკაში, ვალიდურია და შეესაბამება კვლევის მიზნებს. იმისთვის, რომ მოსწავლეებმა კითხვარი ობიექტურად შეავსონ, შეგიძლიათ პროცესში ჩართოთ მშობლები.
მოხარული ვიქნები, თუ ჩემ მიერ შემოთავაზებულ კვლევის ინსტრუმენტს გამოიყენებთ პრაქტიკაში და, სურვილისამებრ, გამომიგზავნით თქვენს უკუკავშირს მეილზე kitesashvi.ketevan@teachers.gov.ge
შემოთავაზებული კვლევის ინსტრუმენტი შეგიძლიათ ჩამოტვირთოთ შემდეგი მისამართიდან⇓⇓
კვლევის შედეგების დასათვლელად შეგიძლიათ გამოიყენოთ შემდეგი ცხრილი⇓⇓
დანართი №1
სოციალური და ემოციური უნარების შეფასება
მოსწავლის კითხვარი
1. A თვითრეგულაცია
2. B თვითშემეცნება
3. C სოციალური ცნობიერება
4. D ურთიერთობის უნარები
5. E პასუხისმგებლობაზე დაფუძნებული გადაწყვეტილებების მიღება
გამოყენებული ლიტერატურა:
მოქალაქეობრივი განათლება; 2021 წელი; დავით მალაზონია, სოფიკო ლობჯანიძე, შორენა მაღლაკელიძე, ნინო ჭიაბრიშვილი, ნათია ნაცვლიშვილი; ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი.
