ურავის საჯარო სკოლა – უმეტესობისთვის, რაჭის მაღალმთიანი სოფლის ერთი ჩვეულებრივი სკოლის დასახელებაა, რომელიც მრავალწლიანი ისტორიის მიღმა ბევრ საინტერესო რამეს ინახავს, ისე როგორც საქართველოში ბევრი მთის სკოლა, თავისი პრობლემებითა და მიღწევებით, სოფელი კი, მაღალმთიანი სტატუსის მქონე, პრობლემებით დახუნძლული საცხოვრებელი, სადაც კარგად ნაცნობ გამოწვევებთან პირისპირ დარჩენილი მოსახლეობა, მხოლოდ განსაკუთრებული შემთხვევების დროს რომ გვახსენდება და ისიც მცირე დროით.
ურავი, კომუნისტების დროს, ბევრისთვის ცნობილი იყო დარიშხანის გადამამუშავებელი ქარხნით, რომელიც უკვე წლებია აღარ ფუნქციონირებს, თუმცა, დატოვებული „მძიმე კვალით“ არც თუ ისე მიმზიდველი სანახავია. მძიმე რეალობის სურათს ქმნის მიტოვებული, ნახევრად ჩამოშლილი ნაცრისფერი შენობები. სოფელში პირველად მოხვედრილისთვის ეს ყველაფერი თავზარდამცემი სანახავია და ამის შემხედვარე, კიდევ უფრო რთულად წარმოსადგენი, რომ აქ ადამიანები კიდევ ინარჩუნებენ საცხოვრისს, ყოველდღიურობის გატანას ცდილობენ და მეტიც, შემორჩენილი მოსახლეობა, რომელთა რიცხვი წლიდან წლამდე მცირდება, ყველაფერს აკეთებს იმისთვის, რომ სოფელს იერ-სახე შეუნარჩუნოს. ერთ დროს მრავალრიცხოვან სოფელში დღეს 160 ოჯახი ცხოვრობს, ზამთარში კი, როგორც ჩვენი ბევრი სოფლისთვისაა დამახასიათებელი, უმეტესად, ხანდაზმულები რჩებიან/კერას ამაგრებენ, ახალგაზრდები ქალაქში აგრძელებენ ცხოვრებას. მიზეზი, როგორც გითხარით, დღევანდელი ქართული სოფლისთვის დამახასიათებელი მძიმე პირობებია. თუმცა, სოფელში ჯერ კიდევ შემორჩენილი საჯარო სკოლა, ერთადერთ თუ არა, ერთ-ერთ იმედის მომცემ ინსტიტუციად რჩება, სადაც მცირერიცხოვან კლასებში თანამედროვე სწავლებას ადევნებული მასწავლებლები და მოსწავლეები, თავიანთი მიღწევებით, საზოგადოების ყურადღების ქვეშაც კი ექცევიან. ამის დასტურია 2023 წელს ერთ-ერთ კონკურსში გამარჯვება, და იმის ჩვენება, რომ ეს ქვეყანა მართლაც მათია!
სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტის კამპანიის „ეს ქვეყანა შენია“ ფარგლებში გამართულ იმავე სახელწოდების კონკურსში ურავის სკოლის მოსწავლეებმა, რეგიონის კიდევ ერთ სკოლასთან ერთად, გამარჯვება მოიპოვეს. კონკურსის ორგანიზატორები ამბობენ, რომ წინა წლებში, კონკურსში, არც ერთი გამარჯვებული სკოლა არ ჰყოლიათ რაჭიდან, გასულ წელს კი ისე მოხდა, რომ ყველაზე მეტი საკონკურსო განაცხადი სწორედ ამ რეგიონიდან შევიდა. შედეგმაც არ დააყოვნა და, ერთდროულად, ორი სკოლა გახდა გამარჯვებული. ამბროლაურის მუნიციპალიტეტის ურავის საჯარო სკოლის პროექტი (მოსწავლეები: ლიზი ჩიტიძე, გვანცა რეხვიაშვილი, გიორგი ჯელაძე და ლაზარე ჩალაძე; კურატორი – პედაგოგი ლანა ჯელაძე), ჟიურიმ რელიგიური ტოლერანტობის თემითა და ორიგინალური მიდგომით გამოარჩია.
პროექტის კურატორი პედაგოგი ლანა ჯელაძე გვიყვება, როცა X-XI კლასების მოსწავლეებს პროექტის შესახებ ინფორმაცია გააცნო, მათ მზაობა გამოთქვეს ჩართულიყვნენ სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტის კამპანიის „ეს ქვეყანა შენიას“ ფარგლებში გამართულ კონკურსში. „დავგეგმეთ შეხვედრა, სადაც მოსწავლეებმა გამოთქვეს იდეები, თუ რა ფორმით შეიძლება გამოგვეხატა ჩვენი სათქმელი. კონკურსის თემა იყო – „საქართველო ევროპაა!“ შევარჩიეთ რელიგიური ტოლერანტობის საკითხი. მოვაწყვეთ შეხვედრა სასკოლო საზოგადოებასთან, სადაც ვისაუბრეთ რელიგიური ტოლერანტობის მნიშვნელობასა და მის აუცილებლობაზე მრავალფეროვან საზოგადოებაში. ვისაუბრეთ იმაზე, რომ საქართველო ევროპაა და ჩვენ, ქართველები, ტოლერანტები ვართ, შეგვიძლია ვიმეგობროთ ნებისმიერი წარმომავლობის ადამიანებთან, განურჩევლად რასისა, ეთნოსისა, მრწამსისა და შესაძლებლობისა, რომ ტოლერანტობის მაგალითებს მოიცავს საქართველოს წარსულიც და აწმყოც. მოვიყვანეთ უამრავი მაგალითი საქართველოს ისტორიიდან. მოსწავლეებმა თავი წარმოიდგინეს სხვადასხვა აღმსარებლობის წარმომადგენლებად და ხელებზე დაიხატეს რელიგიის ნიშნები, შემდეგ, მშვიდობის ნიშნად, შეკრეს მეგობრული წრე. ეს ყველაფერი გადავიღეთ, მოვამზადეთ მოკლე ვიდეორგოლი, რომელიც ინტერნეტსივრცეში განვათავსეთ, სხვადასხვა პლატფორმაზე. ძალიან მოკლე დროში, ათასობით ადამიანმა ნახა ვიდეორგოლი და დიდი მოწონება დაიმსახურა.
აქტივობის მიზანი იყო ქართული საზოგადოებისთვის ტოლერანტობის მნიშვნელობის ჩვენება მსოფლიოს მშვიდობისათვის, რისთვისაც იბრძვიან ევროპაში შექმნილი სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციები.
კონკურსის გამარჯვებულები 23 დეკემბერს გამოაცხადეს, ტელეკომპანია „ფორმულას“ ეთერში. ჩვენს სიხარულს საზღვარი არ ჰქონდა, როდესაც გამარჯვებულებს შორის დაგვასახელეს.
ამ კონკურსში გამარჯვება ჩემთვის და ჩემი მოსწავლეებისთვის დიდი მოტივაციის მომცემია, რომ შემდგომშიც აქტიურად ჩავერთოთ მსგავსი სახის კონკურსებსა თუ პროექტებში. ასეთი კონკურსებით ხდება ახალგაზრდების სამოქალაქო პასუხისმგებლობის ზრდა, აქტივიზმის ხელშეწყობა და წახალისება, ჩაერთონ ჩვენი ქვეყნის სამოქალაქო საზოგადოების გაძლიერებაში, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია დემოკრატიული სახელმწიფოს მშენებლობისას“. ახალგაზრდა მასწავლებლისა და მისი მოსწავლეების მონდომება, ბუნებრივია, საკმარისი არ არის სერიოზულ გამოწვევებთან გასამკლავებლად, თუმცა, ლანა ამბობს, რომ: „მიუხედავად ბევრი პრობლემისა, ჩემი მოსწავლეების უმეტესობას ნამდვილად აქვს სწავლისადმი შინაგანი მოტივაცია, ყოველთვის დიდი ინტერესით და ენთუზიაზმით ერთვებიან სხვადასხვა საგანმანათლებლო კონკურსებსა თუ პროექტებში, სასკოლო აქტივობებში. ვცდილობ, ბევრგან ჩაერთონ, იყვნენ აქტიურები, შეეძლოთ პრობლემის აღმოჩენა და მისი გადაჭრის შესაძლო გზების ძიება. არ მინდა, ყველა გაკვეთილი ერთმანეთს ჰგავდეს და იყოს მოსაბეზრებელი, ამიტომ ვცდილობ, ისტორიისა და სამოქალაქოს გაკვეთილები სხვადასხვა საინტერესო აქტივობებით გავამრავალფეროვნო, რაშიც მოსწავლეების მხარდაჭერას ვგრძნობ. რა რესურსიც გაგვაჩნია სკოლაში, ყველაფერს მაქსიმალურად ვიყენებ, რომ ყოველ გაკვეთილზე დასახულ მიზანს მივაღწიო“.
სოფლის სკოლის თანმდევი პრობლემები, რა თქმა უნდა, საქმეს ართულებს. ლანა ამბობს, რომ ურავის საჯარო სკოლის არსებული რეალობა მართლაც რთულია: „13 მოსწავლე გვყავს სკოლაში. წელს, XII კლასში, არც ერთი მოსწავლე არ ირიცხება. არც პირველკლასელები გვყავს. ერთ-ერთი ყველაზე დიდი პრობლემა მოსწავლეებისთვისაც და მასწავლებლებისთვისაც არის ის, რომ სოფელში არ გვაქვს ინტერნეტი. დღემდე მობილურის ინტერნეტით ვსარგებლობთ, ისიც ზოგან იჭერს და ზოგან – არა. არის შემთხვევები, როცა სწორედ უინტერნეტობის გამო ვერ ვერთვებით სხვადასხვა ტრენინგებსა თუ ვებინარებში. მოუწესრიგებელი ინფრასტრუქტურა და სასკოლო კვების არარსებობა არა მხოლოდ მაღალმთიანი სოფლის სკოლების, არამედ მთლიანად საქართველოს სკოლების პრობლემას წარმოადგენს. ასევე,პრობლემაა სკოლაში რესურსების სიმცირე. სრულყოფილი, საინტერესო და მრავალფეროვანი გაკვეთილებისთვის აუცილებელია კლასებში თანამედროვე ტექნოლოგიების არსებობა. ვისურვებდი, ყველა კლასი იყოს აღჭურვილი პროექტორითა და მონიტორებით, ასეთ გარემოში მასწავლებელი უფრო აღწევს დასახულ მიზანს, მოსწავლეები მეტ მონდომებას და მზაობას გამოთქვამენ სწავლისადმი. ასევე, პრობლემაა კადრების სიმცირე, მაღალმთიან სოფელში არავის უნდა მოსვლა და მუშობის დაწყება“.
სოფლის მაცხოვრებლებისთვის კი ყველაზე დიდ გამოწვევად რჩება უმუშევრობა და გზების მოუწესრიგებლობა. ამის გარდა, „სოფელში არ გვაქვს გაზი, არ არის მაღაზია, აფთიაქი, ინტერნეტი, არც რაიმე გასართობი/განსატვირთი ადგილი ახალგაზრდებისთვის, – გვიყვება ლანა, – მოგეხსენებათ, ურავში ქიმიური ქარხანა იყო, რომლის ნანგრევები (რომლებიც არცთუ ისე ცოტაა) დღემდეა შემორჩენილი და ამახინჯებს სოფლის იერ-სახეს“.
ახალგაზრდა მასწავლებლის ერთი ჩვეულებრივი დღე ისეთივე ერთფეროვანია, როგორც იქ მცხოვრები დანარჩენი ახალგარზდების, ქალაქის სკოლისა და სოფლის სკოლის მოსწავლეებს შორის არსებული კონტრასტი კი თვალშისაცემია.
ერთ რიგით დღეს ასე აღწერს ჩვენი რესპონდენტი: „დილით მივდივარ სკოლაში, ვატარებ გაკვეთილებს, საღამოსკენ ვბრუნდები სახლში. ვცდილობ, პროფესიული წინსვლა არ შევწყვიტო და, შეძლებისდაგვარად, საღამოობით ვერთვები სხვადასხვა ტრენინგსა თუ ვებინარში. ახალგაზრდები სოფელში ძალიან ცოტა ვართ, ყველა წასულია ან სასწავლებლად, ან სამუშაოდ და უკან დაბრუნებას ცოტა თუ ახერხებს.
ვფიქრობ, ქალაქის სკოლის მოსწავლეებს მრავალმხრივი განვითარების მეტი შესაძლებლობა აქვთ, უამრავი წრე არსებობს, რასაც სოფლის სკოლის მოსწავლეები მოკლებულნი არიან“. თუმცა, მიუხედავად ამ მკვეთრი განსხვავებისა, ლანა არ ეთანხმება მოსაზრებას, რომ ქალაქის სკოლის მოსწავლეებმა შეიძლება უკეთესი შედეგები აჩვენონ, სოფლის სკოლის მოსწავლეებთან შედარებით. ამბობს, რომ უკეთესი განათლების მისაღებად გეოგრაფიული მდებარეობა არ არის მთავარი განმსაზღვრელი ფაქტორი. „ვერ დავეთანხმები იმ მოსაზრებას, რომ ქალაქის მოსწავლეები უკეთეს შედეგებს აჩვენებენ, თუნდაც ეროვნული გამოცდების შედეგები გამოდგება ამის დასადასტურებლად. ცნობილია, რომ რაჭის მოსწავლეები, ყოველ წელს, 70 და 100%-იანი გრანტებით ირიცხებიან უმაღლეს სასწავლებლებში, სწავლას აგრძელებენ ევროპის სხვადახვა უნივერსიტეტში“.
ლანა ჯელაძე მშობლიურ სკოლაში მასწავლებლად დაბრუნების მთავარ მიზეზად იმას ასახელებს, რომ ის ამჟამად სკოლას სჭირდება, რადგან მაღალმთიანი სოფლის სკოლებში უფრო მეტი გამოწვევაა და ახალგაზრდებს მეტი მხარდაჭერა და გვერდში დგომა სჭირდებათ. „ჩემთვის პრიორიტეტია, მშობლიურ სკოლას დავეხმარო წინსვლაში“. ამიტომ, ახლა, მისი ყურადღება მხოლოდ სკოლასა და განათლების საკითხებს ეთმობა. „ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტში დავასრულე, ისტორიის განხრით, ბაკალავრი და მაგისტრატურა. მესამე წელია, რაც სკოლაში ვასწავლი. უფროსი მასწავლებლის სტატუსი კი მქონდა ისტორიაში, მაგრამ წელს, ივლისში, სამოქალაქო განათლების გამოცდაც ჩავაბარე და უკვე მის სწავლებასაც შევუდექი. მიმაჩნია, რომ მასწავლებელი უნდა იყოს ფასილიტატორი, სწორი მიმართულების მიმცემი, მეგობრული, ემპათიის მქონე, დემოკრატიული პრინციპების მატარებელი, მოსწავლეებისთვის ავტორიტეტი, ამასთანავე, მათი მეგობარი და თანასწორი. ინდივიდუალური მიდგომაა აუცილებელი თითოეულ მოსწავლესთან, მათი საჭიროებებისა და მოთხოვნილებების გათვალისწინება. მასწავლებელმა თითოეულ მოსწავლეში დაფარული ნიჭი უნდა აღმოაჩინოს და მის განვითარებას შეუწყოს ხელი, რაც არცთუ ისე მარტივია.
დღეს მსოფლიო დგას განათლების გამოწვევის წინაშე, რადგან აუცილებელია საგანმანათლებლო სისტემის ისე დაგეგმვა, განხორციელება და მართვა, რომ უზრუნველყოს მომავალი თაობის ხარისხიანად მომზადება XXI საუკუნის გამოწვევებისთვის. გლობალიზაციის ეპოქაა, შესაბამისად, სწრაფად ცვალებად, მულტიკულტურულ სამყაროში, მომავალ თაობებს სჭირდება გარკვეული ცოდნის, უნარების, დამოკიდებულებებისა და ღირებულებების ჩამოყალიბება, რათა შეინარჩუნონ საკუთარი ინდივიდუალიზმი. მოსწავლეებს უნდა ვასწავლოთ ყველაფერი, რაც რეალურ ცხოვრებაში გამოადგებათ. ხშირად ბავშვები სწავლობენ სწავლისთვის და არ იციან შეძენილი ცოდნა რაში და როგორ გამოიყენონ, სწორედ ეს უნდა დავანახოთ მათ, რასაც ვასწავლით რატომ არის მნიშვნელოვანი, რისთვის სჭირდებათ მათ ეს ყველაფერი“.
ინტერვიუს ყველაზე რთული მომენტი შოვის ტრაგედიის გახსენება იყო, არადა, ამის გარეშე ახალგაზრდა მასწავლებელთან საუბარს ვერ დავასრულებდი. 3 აგვისტოს მთელი ქვეყნის ყურადღების ქვეშ მოექცა ლანას ოჯახი და ჩვენი დროის გმირის, დავით ჯელაძისა და პატარა მაშოს ენით აღუწერელი ამბავი… როგორია შოვის ტრაგედიის შემდგომი ცხოვრება?… „ძალიან რთულია, უდიდესი ტრაგედიის შემდეგ ჩვეულებრივად გააგრძელო ცხოვრება, – ამბობს ლანა, – დღემდე ფსიქოლოგიურად მძიმედ ვართ, დღე არ გავა, რომ ის საშინელი წუთები არ გამახსენდეს, თითქმის ყოველ ღამე მესიზმრება ის ტრაგიკული დღე, 3 აგვისტო. ძალიან რთულია ამ ყველაფერთან გამკლავება, მაგრამ უკარგესი ადამიანების გვერდში დგომა მაძლიერებს მეც და ჩემს ოჯახსაც“.
ურავის სკოლის მასწავლებელთან საუბარი დავასრულე კითხვით – როგორი უნდა იყოს 21-ე საუკუნის მასწავლებელი? ჩვენი რესპონდენტის პასუხი აქაც ძალიან პროგრესულად მოაზროვნე ახალგაზრდისთვის დამახასიათებელი აღმოჩნდა: „ვთვლი, რომ ნებისმიერი მასწავლებლის მიზანი, საბოლოო ჯამში, უნდა იყოს მოსწავლის გლობალურ მოქალაქედ ჩამოყალიბება, რომელსაც ექნება XXI საუკუნისთვის საჭირო კომპეტენციები: კრიტიკული და კრეატიული აზროვნება, ემპათიის უნარი, სოლიდარობის განცდა, იქნება დემოკრატიული პრინციპების მატარებელი სამართლიანი მოქალაქე“.
ახალგაზრდა მასწავლებელი ურავიდან საუკეთესო მაგალითია ჩვენი საგანმანათლებლო სისტემისთვის იმის გასააზრებლად, თუ რატომ უნდა მოვიზიდოთ ლანასნაირი ახალგაზრდა კადრები სკოლაში და რატომ უნდა შევუწყოთ ხელი მათ შენარჩუნებას სკოლებში – ყველაზე კარგად სწორედ ამ თაობას აქვს გათავისებული, რომ „ეს ქვეყანა ჩვენია!“
ანა ფირცხალაიშვილი
