ნატაშა მელიშვილი
დუშეთის მუნიციპალიტეტის დაბა ფასანაურის იაკობ ტრიპოლსკის სახ. №1 საჯარო სკოლის დაწყებითი კლასების პედაგოგი
ბოლო წლებში ყურადღება გაიზარდა ისეთი კომპეტენციების მიმართ, როგორიცაა: საკუთარი თავის მართვა, ჯანსაღი ურთიერთობა, საპასუხისმგებლო გადაწყვეტილების მიღება. ამ კომპეტენციების დადებითი შედეგები მრავალი კვლევითაა დადასტურებული. კერძოდ, როცა მცირდება რთული ქცევის შემთხვევები, უმჯობესდება აკადემიური მოსწრება და იზრდება მოსწავლეთა ემოციური კეთილდღეობა.
ასეთ შემთხვევაში, მასწავლებელს განსაკუთრებული როლი ეკისრება, მას შეუძლია დაეხმაროს მოსწავლეს, რომ გაიგოს და გაუძღვეს საკუთარ ემოციებს. „სწავლას ემოციური საფუძველი აქვს“ – ამბობდა პლატონი მრავალი საუკუნის წინათ. ემოციები ნამდვილად მრავალმხრივ გავლენას ახდენს სწავლაზე. კერძოდ, ძლიერმა ემოციამ, როგორიცაა, მაგალითად, ბრაზი, შეიძლება შეაფერხოს გადაწყვეტილების მიღების და სწავლა-სწავლების პროცესები.
ბავშვებმა ხშირად არ იციან ემოციების ადეკვატურად გამოხატვა. ისინი სწავლობენ, რომ გაუმკლავდნენ მათ, როგორც შეუძლიათ:
ა) როდესაც მასწავლებელი აღმოაჩენს, რომ მის მოსწავლეს სიმშვიდე ერღვევა და შეწუხებულია, უნდა მოახდინოს რეაგირება;
ბ) იმედგაცრუებულ მოსწავლეს ხშირად იპყრობს სიბრაზე და, ამ ეტაპზე, მასწავლებლის უკუკავშირი გადაუდებლად საჭიროა;
გ) მასწავლებელმა თუ გაბრაზებულ მოსწავლეს ყურადღება არ მიაქცია, მოსწავლეს შეიპყრობს მრისხანება.
ფსიქოლოგ დევიდ მაიერის აზრით, ადამიანის ემოცია მოიცავს ფიზიოლოგიურ აღგზნებას და ექსპრესიულ ქცევას. ემოციის ინდივიდუალური გამოხატულება კი ყველაზე ცვალებადია. მაგალითად, შფოთვა, ძირითადად, ჩნდება მაშინ, როცა ინდივიდის მიერ სიტუაცია აღიქმება სახიფათოდ, ან ხელისშემშლელად. შფოთვის გამომწვევი შეიძლება იყოს:
ა) მარცხის მოლოდინი,
ბ) მოულოდნელი ცვლილებები.
ემოციები შეიძლება წარმოვადგინოთ ილუსტრირებული ბორბლის სახით, სადაც ჩალაგდა: სიხარული, ნდობა, შიში, გაოცება, მოწყენა, ზიზღი, ბრაზი და მოწადინება.
21-ე საუკუნის საბაზისო ემოციებია: ზიზღი, შიში, გაოცება, ბედნიერება, სევდა, გაბრაზება. ადამიანის სახეები ფოტოებზე შეიძლება იყოს – მხიარული, გაბრაზებული, გაკვირვებული… ჩვენც შეიძლება განსხვავებულად აღვიქვათ.
აქედან გამომდინარე, მნიშვნელოვანია ემოცია, სხეული, მიმიკა და გამოხატულება.
საკლასო გარემოში მასწავლებელმა უნდა გაითვალისწინოს შემდეგი:
ა) ემოციური ჩართულობა რომ გაიზარდოს, სასწავლო მასალის შინაარსი მოსწავლეებისთვის მიმზიდველი უნდა იყოს;
ბ) ყურადღება მიექცეს შფოთვის და სტრესის შემცირებას კლასში. ეს ხელს შეუწყობს მოსწავლეთა ემოციურ კეთილდღეობას და სწავლას.
ფსიქოლოგები ერთხმად აღიარებენ, რომ სტაბილური რუტინა ბავშვის განვითარებისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია, მას გონებრივ და ემოციურ უსაფრთხოებას სთავაზობს.
პირველი ნაბიჯები, რომელსაც ბავშვები დილით დგამენ, არსებით გავლენას ახდენს მათი დღის მიმდინარეობაზე. მტკიცდება, რომ დილის რუტინა, რომელიც მოიცავს გაღვიძებას, მცირე ფიზიკურ ვარჯიშს, თუნდაც მუსიკის მოსმენას, გონების და სხეულისთვის დღის საჭირო მობილიზაციას განაპირობებს. ეს ყველაფერი მათ კომფორტს სთავაზობს, ამცირებს სტრესს და სწავლაში მონაწილეობის სურვილს ზრდის.
ლაურა მარკჰემი აღნიშნავს, რომ დილის რუტინა ბავშვისთვის ემოციურ მხარდაჭერას ქმნის და მას მშვიდ გარემოში ამზადებს სწავლისთვის.
ყველა ემოციას აქვს უფლება იარსებოს, ჩვენ კი მათთან უნდა ვიმეგობროთ მოსწავლეთა კეთილდღეობისთვის.
