წელს სახელმძღვანელოების გრიფირება ეროვნული სასწავლო გეგმების სამმართველოს ფარგლებში ჩატარდა. როგორც სამინისტროში აცხადებენ, ძალისხმევა არ დაიშურეს, რომ პროცესი სრულფასოვნად წარმართულიყო, მაქსიმალურად ობიექტური და გამჭვირვალე ყოფილიყო. ამბობენ, რომ გამომცემლების შენიშვნებიც გაითვალისწინეს. საინტერესოა, როგორ ხედავენ ამ პროცესს თავად გამომცემლები, როგორია მათი მოსაზრება წლევანდელი გრიფირების შესახებ.
გვესაუბრება თინათინ კუხიანიძე, ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობის დირექტორის მოადგილე.
– კონცეპტუალურად რომ ავიღოთ, ზოგადად, ჩვენი პოზიცია ასეთია, წიგნები თავისუფალ ბაზარზე უნდა იყიდებოდეს, რაც იმას ნიშნავს, რომ სახელმძღვანელოებს, რომლებსაც გამომცემლობები გამოსცემენ, ისინი უნდა ყიდდნენ თავისუფალ ბაზარზე. ეს, რა თქმა უნდა, არ გამორიცხავს უფასო ეგზემპლარებს. ნებისმიერ ევროპულ ქვეყანაში არის მსგავსი პრაქტიკა — სახელმწიფო გამომცემლობისგან ყიდულობს ბეჭდურ ეგზემპლარებს და მერე ურიგებს სკოლებს. გასულ წლებში, უფრო სწორად, 2000-იანების დასაწყისში, როდესაც გრიფირების პროცესი დაიწყო, სახელმწიფოს მხრიდან ხორციელდებოდა შესყიდვები, მაგალითად, სოციალურად დაუცველებისთვის. 2012-ში სურათი რადიკალურად შეიცვალა, სამინისტრო თვითონ ბეჭდავს სახელმძღვანელოებს, ჯერ აცხადებენ ტენდერს, შემდეგ ბეჭდავენ და არიგებენ სკოლებში. ნამდვილად შეგვიძლია ვთქვათ, რომ, ამ კონცეფციის ფარგლებში, როცა სახელმძღვანელოებს საჯარო სკოლებისთვის სამინისტრო ბეჭდავს, წლევანდელი წელი ნამდვილად გამორჩეული იყო, უფრო გამჭვირვალე, გამომცემლობებისთვისაც — მეტად მისაღები და უფრო აქტიურადაც ვიყავით ჩართულები. მაგრამ, კონცეპტუალურად, როგორც მოგახსენეთ, თავისუფალი ბაზარი, ზოგადად წიგნის განვითარებისთვის, ძალიან მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ ამ დროს ხდება კონკურენცია ფასებში, ხარისხის გაუმჯობესება, ზემოთ დასახელებული პროცესები კი ამას აფერხებს.
– შარშან იყო შემთხვევები, როცა მაღალქულიანი სახელმძღვანელოები დარჩა სკოლის მიღმა…
– ჩვენ შემთხვევაში, ასეთი რამ არ მომხდარა. ზოგადად, განათლების სამინისტრო გრიფირებულებიდან პირველ სამეულს ბეჭდავს, რომლებმაც ყველაზე მაღალი ქულა მიიღო. ეს ქულა შეწონილია და გამოიანგარიშება როგორც შეფასებული ქულებისგან, ასევე იმ ფასისგან, რა ფასდაკლებას აკეთებს გამომცემლობა. თუმცა, მე არ მახსენდება, უმაღლესი შეფასების მქონე წიგნი დარჩენილიყო სკოლის გარეთ. როდესაც სახელმძღვანელოს საშუალო, ზღვარზე არც ისე მაღალი, შეფასება აქვს და არც ფასდაკლებაა მაღალი, შესაძლოა, დარჩეს, მაგრამ, კიდევ გავიმეორებ, უმაღლესი ქულების მქონე სახელმძღვანელო, რომელიც დარჩა სკოლის გარეთ, მე არ მახსენდება.
თუმცა, შეიძლება, უფრო მაღალქულიანმა და დაბალმა ფასდაკლებამ განაპირობოს ის, რომ დაბალქულიანი და მაღალფასდაკლებიანი სახელმძღვანელო შეირჩეს. ფასი ნამდვილად მნიშვნელოვან როლს თამაშობს საბოლოო ქულის მიღებაში. ვთქვათ, თუ ვიღაცას 99%-იანი ფასდაკლება აქვს, შენ კი — ნაკლები, ეს ნამდვილად მოახდენს გავლენას საბოლოო ქულაზე. ოღონდ უმაღლესქულიან წიგნზე რამდენად ახდენს ეს გავლენას, არ ვიცი, მაგრამ ნაკლებქულიანი სკოლის გარეთ დარჩება.
სამინისტრომ ყველა გრიფმინიჭებული სახელმძღვანელო შეისყიდა, შეიძლება ყველა არ დაბეჭდილა, მაგრამ შიგთავსი ჩვენგან შეისყიდა. აქ ორი კომპონენტია: ერთი — იხდიან ფასს შიგთავსში, ანუ მომზადებულ ფაილში და მეორე — რამდენ ცალსაც ბეჭდავენ, კონკრეტულ ეგზემპლარზე გარკვეულ თანხას უხდიან გამომცემლობებს. თუ გრიფირებული სახელმძღვანელო სამეულში ვერ მოხვდება, სამინისტრო მისი შიგთავსის ღირებულებას მაინც იხდის, რადგან ის გრიფირებულია. ეს, რაც წლევანდელ გრიფირებას შეეხება, შარშან მსგავსი რამ არ მომხდარა, გრიფირებული იყო, მაგრამ ჩვენგან მაინც არ იყიდეს.
– სამინისტრო მე-8 კლასის სახელმძღვანელოების გრიფირებისთვის ემზადება. მიიღებთ თუ არა მონაწილეობას? ხომ არ არის გრიფირების წესში რაიმე ცვლილება?
— ჩვენ უკვე დავიწყეთ მზადება იმიტომ, რომ ეროვნული სასწავლო გეგმა ჩვენ წინაშეა და ბევრ საგანში ვამზადებთ სახელმძღვანელოებს. ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანია ამ მიმართულების განვითარება და ამიტომ ვმონაწილეობთ გრიფირებაში.
ცვლილება შეეხება ექსპერტებს. ექსპერტიზასთან დაკავშირებით ჩვენ გარკვეული შენიშვნები გვქონდა — სჯობს, რომ ჯგუფი, რომელიც ასწორებს, არ იყოს ანონიმური, მომზადების პერიოდში უნდა შეგეძლოს მათთან აქტიური კომუნიკაცია, შენიშვნების გათვალისწინება. წელს სამინისტრომ ეს გაითვალისწინა.
გარდა ამისა, წინა წლის შეფასების ნაკლი ის იყო, რომ ერთი ექსპერტი კონკრეტულად ერთ სახელმძღვანელოს კითხულობდა, წერდა რაღაც ქულებს და მას არ ეძლეოდა შედარების შესაძლებლობა, ამდენად, გაურკვეველი იყო, რასთან მიმართებაში წერდა ამა თუ იმ ქულას. წელს გვპირდებიან, რომ ექსპერტს ექნება შესაძლებლობა, სხვა სახელმძღვანელოებიც ნახოს და ქულები შედარების საფუძველზე დაწეროს, რაც უდავოდ წინგადადგმული ნაბიჯია.
– საინტერესოა, რას იტყოდით იაკობ გოგებაშვილის „დედა ენის“ სკოლებში დაბრუნებაზე? თქვენს გამომცემლობას ჰქონდა სახელმძღვანელო, რომელიც, ფაქტობრივად, ყველა იმ პრინციპს აკმაყოფილებდა, რომლის მიხედვითაც გადაწყდა ახალი „დედა ენის“ მომზადება, რატომ არ განიხილებოდა ნინო გორდელაძისა და გვანცა ჩხენკელის მიერ მომზადებული სახელმძღვანელო. როგორ შეაფასებდით ამ პროცესს?
– ეს პროცესები ჩვენთვის ცოტა ბუნდოვანია და ვერ ვხვდებით, რატომ დადგა ამის საჭიროება. ზოგადად, ჩვენი პოზიცია „დედა ენის“ მიმართ ასეთია: რაც, თავის დროზე, იაკობ გოგებაშვილმა გააკეთა, ეს ნამდვილად იყო სიახლე და ბევრი რამ „ამოაბრუნა“ წერა-კითხვის შესწავლის პროცესებში. მის წერილებში წერია, რომ მე ეს გავაკეთე და დანარჩენი მომავალი თაობებისთვის მიმინდიაო, რაც იმას ნიშნავს, რომ ფეხი უნდა ავუწყოთ თანამედროვეობას და წერა-კითხვის სწავლება უფრო და უფრო გაუმჯობესებული მეთოდებით უნდა განვავითაროთ. შესაბამისად, ისევ იმ ძველის დაბრუნება, რაც მან თავის დროზე გააკეთა, ვფიქრობთ, ნამდვილად არასწორია. ტექსტები აბსოლუტურად კონტექსტიდანაა ამოვარდნილი. იმ დროს, როდესაც ფართო საზოგადოებისთვის წერა-კითხვის შესწავლა იგეგმებოდა, ეს ადამიანები, ძირითადად, მიწაზე მომუშავე ხალხი იყო, შესაბამისად, მოთხრობებში მთავარი ეს თემატიკაა. ვფიქრობთ, დღევანდელი მოსწავლისთვის ეს აბსოლუტურად უინტერესო იქნება, შინაარსს დაკარგავს და იაკობ გოგებაშვილს იმ დიდ ღვაწლს, რაც ახალი თაობის თვალში ჰქონდა, დაუკარგავს. ამიტომ, მგონია, რომ „დედა ენა“ ის საფუძველია, რომელსაც განვითარება სჭირდება, ეს არ არის მოცემულობა. ასეთია ჩვენი პოზიცია.
თვითონ იმ პროცესებზე, რაც მოხდა, კომენტარს ნამდვილად ვერ გავაკეთებ, მხოლოდ იმის თქმა შეგვიძლია, რომ ბუნდოვანი და გაუგებარია, თუ რატომ მოხდა.
ორი წლის წინ, ზაფხულში, გამოცხადდა, რომ ჩატარდებოდა კონკურსი „დედა ენის“ შესატანად სკოლებში. გადავწყვიტეთ, სახელმძღვანელო გრიფირებაზე კი არ შეგვეტანა, იმ კონკურსში მიგვეღო მონაწილეობა. იყო ასეთი მოსაზრება, რომ გრიფირებაზე, ჩვეულებრივ, შევიდეს ქართულის ნებისმიერი სხვა სახელმძღვანელო და ცალკე იყოს „დედა ენის“ კონკურსი (ვინ როგორ სავარჯიშოებს მოამზადებს და ა.შ.), მაგრამ შეტანაც ვერ მოვასწარით, ისე გაქრა ეს კონკურსი. აი, მერე რა პროცესები განვითარდა, აღარ ვიცით.
– გარდა სახელმძღვანელოებისა, რას სთავაზობთ სკოლებს?
– გვაქვს დამატებითი სასწავლო მასალები დაწყებით საფეხურზე, გამოვეცით კატალოგი და ამ მიმართულების გაფართოებას ვგეგმავთ. დაახლოებით 2 კვირაა, რაც გაეშვა პორტალი sulakauri.edu.ge, რომელზეც ყველა სახელმძღვანელოა ონლაინ. ასეთი მესიჯი გვაქვს – დატოვე წიგნი სკოლაში და შეიმსუბუქე ჩანთა.
შეგიძლია ჩანთა დატოვო სახლში და ელექტრონულად ნახო დავალება. ვთქვათ, გასაკეთებელი გაქვს მათემატიკის რომელიმე სავარჯიშო, არ არის საჭირო წიგნის გადაშლა, შენს მოწყობილობაში (გინდა კომპიუტერში, გინდა მობილურში) ამოიკითხავ ამოცანის პირობას და დაწერ. ეს, რა თქმა უნდა, გაცილებით იაფია, ვიდრე ბეჭდური ეგზემპლარი. ამ მომსახურებას სხვადასხვა დროით ყიდულობ (იმიტომ, რომ ეს წიგნი ნაწილებადაა დაშლილი), შეგიძლია 3 თვით იყიდო, 1/2 ან ერთი წლით. პორტალზე არის როგორც დამხმარე მასალა (როგორც მასწავლებლებისთვის, ასევე მოსწავლეებისთვის), ასევე მხატვრული ლიტერატურა, რომელიც სასარგებლოა მშობლებისთვის — დაეხმარებათ გადაწყვეტილების მიღებაში რა წააკითხონ შვილებს. მსგავსი ელექტრონული პორტალი საქართველოში ჯერ არ ყოფილა და, ამ მიმართულებით, ჩვენ კიდევ ბევრი რამის გაკეთებას ვაპირებთ. გვინდა, ამ პორტალის ფარგლებში, ინტერაქციული წიგნებიც გამოვცეთ.
ზოგადად, დამხმარე სასწავლო რესურსების მხრივ, გაისად, უფრო მეტად მომზადებულები შევხვდებით სასწავლო წლის დაწყებას იმიტომ, რომ ბევრი იდეა გვაქვს და გვინდა, ბევრი კარგი დამხმარე სასწავლო მასალა გვქონდეს ყველა საგანში, სადაც ახალი სასწავლო ეროვნული გეგმა იქნება (გაისად – მერვე კლასის ჩათვლით).
– საუბრის ბოლოს, ხომ არ გსურთ რაიმეს დამატება?
– ორი წლის განმავლობაში, ძალიან დიდხნიანი მუშაობის პროცესი გავიარეთ, მინისტრებთანაც გვქონდა შეხვედრები, დაახლოებით, 25 შეხვედრა გვქონდა (უფრო გასულ წელს), რომ სახელმძღვანელოების გრიფირების პროცესებში რაღაც შეცვლილიყო. გარკვეულ საკითხებში კონსენსუსამდე მივედით, მაგრამ რაღაცებში ვერ შევთანხმდით, რადგან ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანია თავისუფალ ბაზარზე გასვლა (ჩვენთვისაც და წიგნის განვითარებისთვისაც — როდესაც თავისუფალ ბაზარზე ხარ, მარტო ხარ, კონკურენტები იჩენენ თავს და წიგნი იხვეწება, უკეთესი ხდება, ეს ბუნებრივი კანონზომიერებაა).
გავიმეორებ, რომ ეს უფასო ეგზემპლარებს ნამდვილად არ გამორიცხავს (ვიცი, ბევრ მშობელს არ აქვს ფული, რომ გადაიხადოს სახელმძღვანელოებში), მაგრამ ჩვენს პროდუქტს ჩვენვე უნდა ვყიდდეთ, გამომცემლების საერთო პოზიცია მაინც ეს არის.
კიდევ ერთხელ დავაფიქსირებ, რომ იმ კონცეფციის ფარგლებში, როდესაც ჩვენგან შიგთავსს ყიდულობენ და შემდეგ სამინისტრო უკვეთავს და ბეჭდავს, სიტუაცია ნამდვილად ვითარდება და უმჯობესდება, თუმცა ჩვენი სურვილია, რომ ჩვენს წიგნებს თავისუფალ ბაზარზე ვყიდდეთ.
ესაუბრა ლალი თვალაბეიშვილი
