რა ვალდებულებები გაიწერა ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებების
სამედიცინო პერსონალის სტანდარტში
სკოლებში სამედიცინო პერსონალის საქმიანობის სტანდარტი და სამედიცინო მომსახურების სივრცის ფუნქციონირება, 22 მარტს, განათლებისა და ჯანდაცვის მინისტრების ერთობლივი ბრძანებით განისაზღვრა. სტანდარტი ადგენს როგორც ექიმის, ისე ექთნის საკვალიფიკაციო მოთხოვნებს, რომლის მიხედვით, სკოლის ექიმს უნდა ჰქონდეს უმაღლესი სამედიცინო განათლება და ფლობდეს დამოუკიდებელი საექიმო საქმიანობის უფლების დამადასტურებელ სახელმწიფო სერტიფიკატს შემდეგი სპეციალობებიდან რომელიმეში: „პედიატრია“; „საოჯახო მედიცინა“; „ზოგადი პროფილის ექიმი პედიატრი“; ხოლო სკოლის ექთანს უნდა ჰქონდეს შესაბამისი პროფესიული ან უმაღლესი განათლება და ახორციელებდეს სკოლის ექიმის დამხმარე საქმიანობას, დადგენილი კომპეტენციის ფარგლებში.
სტანდარტის მიხედვით, სკოლის სამედიცინო პერსონალის განაწილების პრინციპი მოსწავლეთა რაოდენობისა და სასწავლო შენობების მიხედვითაა განსაზღვრული. სკოლებში, სადაც მოსწავლეთა რაოდენობა განსაკუთრებით მცირეა, მაგალითად, მაღალმთიან სოფლებში, დასაშვებია სამედიცინო მომსახურების, სანიტარია-ჰიგიენისა და ჯანმრთელობითი განათლების სერვისების მიწოდების ალტერნატიული გზები, როგორიც არის სოფლის ექიმის მომსახურება (თუ მისი ოფისი განთავსებულია იმავე სოფელში, სადაც სკოლა მდებარეობს), სხვა შემთხვევაში კი შესაძლებელია, ტერიტორიული სიახლოვის პრინციპით შეირჩეს ორი სკოლა, სადაც თითოეულში მოსწავლეთა რაოდენობა 50-ზე ნაკლებია და აღნიშნული სკოლების გაერთიანებას მოემსახუროს ერთი ექთანი/ექიმი, რომელიც დადგენილი პერიოდულობით (მორიგეობით) განახორციელებს მასზე დაკისრებულ ვალდებულებებს, კვირის დღეების მიხედვით შედგენილი გრაფიკის ან სკოლებში არსებული საჭიროებების შესაბამისად.
გადაუდებელი მდგომარეობის დროს, პირველადი დახმარების დროული აღმოჩენის მიზნით, იმ სკოლებში, სადაც ადგილზე მუდმივად ვერ იქნება სამედიცინო პერსონალი, სკოლამ უნდა უზრუნველყოს, პირველადი/გადაუდებელი სამედიცინო დახმარების საკითხებში მომზადებული/გადამზადებული პერსონალის მიერ, საჭირო მომსახურების გაწევა სასწრაფო სამედიცინო დახმარების ბრიგადის გამოცხადებამდე.
თუ სკოლა მოიცავს ორ ან მეტ შენობას, რომლებშიც სასწავლო პროცესი მიმდინარეობს და განთავსებულია სხვადასხვა იურიდიულ მისამართზე (გარდა იმ შემთხვევისა, როცა შენობების განლაგება, გონივრულ ვადებში, პირველადი გადაუდებელი დახმარების გაწევის შესაძლებლობას იძლევა), სავალდებულოა თითოეულ შენობაში დამატებით სკოლის ექიმის/სკოლის ექთნის უზრუნველყოფა.
სკოლის სამედიცინო პერსონალი, არსებული სტანდარტის მიხედვით, სკოლის მიერ შექმნილმა სპეციალურმა კომისიამ უნდა შეარჩიოს, რომელიც დაკომპლექტებული იქნება სკოლის დირექციისა და საგანმანათლებლო რესურსცენტრის წარმომადგენლებით, რომლის სამოქმედო ტერიტორიაზეც მდებარეობს სკოლა; აუცილებლობის შემთხვევაში კი, განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს მიმართვის საფუძველზე, შესაძლოა, ჩაერთონ ჯანდაცვის სამინისტროს წარმომადგენლები; ასევე, იმ დარგობრივი ასოციაციების წარმომადგენლები, რომელი დარგის სპეციალობების მქონე პირებსაც აქვთ სკოლის ექიმად/სკოლის ექთნად მუშაობის უფლება.
⇒ სტანდარტი სკოლაში დასაქმებულ ექიმს ავალდებულებს, რომ მისთვის, პირველ რიგში, დაუშვებელია ნებისმიერი სახის გულგრილობა დაკისრებული მოვალეობების მიმართ. კონკრეტულად კი, იმ შემთხვევაში, თუ მოსწავლე ჯანმრთელობის პრობლემით მიმართავს, სკოლის ექიმი არ უნდა შემოიფარგლოს მხოლოდ მის მიერ ჩატარებული სამედიცინო ჩარევით, როცა სახეზეა სამედიცინო დაწესებულებასთან მიმართვის აუცილებლობა; ასევე, დაუშვებელია, სასწავლო დაწესებულებაში განსაზღვრული სამუშაო საათების დროს, ექიმი დაკავდეს პარალელური პროფესიული საქმიანობით (სკოლის ექიმს არ ეკრძალება პარალელური ინდივიდუალური საექიმო საქმიანობა ან სამედიცინო დაწესებულებაში საქმიანობა, თუმცა, აღნიშნული საქმიანობა უნდა განახორციელოს მხოლოდ სკოლის ექიმისთვის განსაზღვრული სამუშაო საათების მიღმა).
⇒ სტანდარტში ჩამოთვლილი ვალდებულებების მიხედვით, სკოლის ექიმმა უნდა აწარმოოს სამედიცინო შემთხვევების აღრიცხვის ჟურნალი, რომელიც უნდა მოიცავდეს ისეთ ზოგად ინფორმაციას, როგორიცაა: პაციენტის სახელი, გვარი, კლასი (ასაკი), მიმართვის თარიღი და მიზეზი. სკოლის ექიმის მიერ წარმოებული სამედიცინო შემთხვევების აღრიცხვის ჟურნალი და სამედიცინო მომსახურების სააღრიცხვო ფორმა წარმოადგენს სკოლის სამედიცინო დოკუმენტაციას, რომელიც შესაძლებელია, წარმოებულ იქნეს როგორც ელექტრონულად, ისე ქაღალდის მატარებელზე და მასზე წვდომა ექნება სკოლის ექიმს/სკოლის ექთანს. სამედიცინო შემთხვევების აღრიცხვის ჟურნალი ინახება, დახურვიდან, 5 წლის ვადით, ხოლო სამედიცინო მომსახურების სააღრიცხვო ფორმა მოსწავლის მიერ სკოლის დამთავრებამდე/სხვა სკოლაში გადასვლამდე, რის შემდეგაც გადაეცემა მოსწავლის მშობელს/კანონიერი წარმომადგენელს/სრულწლოვან კურსდამთავრებულს, სხვა დოკუმენტებთან ერთად. სამედიცინო შემთხვევების აღრიცხვის ჟურნალი, 5 წლის ვადის გასვლის შემდეგ, განადგურდება წაშლის/მატერიალურად განადგურების გზით.
⇒ რაც შეეხება სკოლაში დასაქმებული ექთნის კომპეტენციებსა და ვალდებულებებს, სტანდარტი ადგენს, რომ: მან უნდა გაუწიოს დახმარება სკოლის ექიმს მისი ფუნქციების შესრულებაში; გადაუდებელი სამედიცინო დახმარების საჭიროების დროს კი, სკოლის ექიმის მითითებით, მოსწავლეს აღმოუჩინოს პირველადი დახმარება, ხოლო ექიმის არყოფნის შემთხვევაში, შეუძლია დამოუკიდებლად მიიღოს გადაწყვეტილება პირველადი დახმარების აღმოჩენის შესახებ — ჩაატაროს საჭირო მანიპულაციები და მომხდარის შესახებ აცნობოს სკოლის ექიმს. საჭიროების შემთხვევაში, ექთანს შეუძლია, გამოიძახოს სასწრაფო სამედიცინო დახმარება. მის ვალდებულებაში ასევე შედის ინფორმაციის მიწოდება მოსწავლის მშობლის/კანონიერ წარმომადგენელისთვის, მოსწავლის ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ. სასურველია (თუკი ამის საჭიროება გამოიკვეთა), გარკვეული რეკომენდაციებიც მისცეს მშობელს. აგრეთვე, სიტუაციიდან გამომდინარე, უნდა დაეხმაროს ქრონიკული დაავადების მქონე მოსწავლეებს საჭირო პროცედურის ჩატარებაში, მაგალითად, დიაბეტით დაავადებულ მოსწავლეს — ინსულინის მიღებაში, ასთმით დაავადებულ მოსწავლეს — ინჰალაციის ჩატარებაში. გარდა ამისა, სტანდარტი ავალდებულებს ექთანს, კომპეტენციის ფარგლებში, დაეხმაროს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე მოსწავლეებს.
იმ სკოლებში, სადაც სკოლის ექთანი დამოუკიდებლად ახორციელებს საქმიანობას, ამ მოვალეობებთან ერთად, მონაწილეობს სკოლის სანიტარიულ-ჰიგიენურ ზედამხედველობაში, მოსწავლეთა ჯანმრთელობითი განათლებისა და პირადი ჰიგიენის უნარ-ჩვევების ჩამოყალიბებაში.
⇒ სტანდარტით განსაზღვრული სამედიცინო მომსახურების გაწევისთვის საჭირო სივრცის ტიპები სკოლაში შეიძლება ორი სახის იყოს — სამედიცინო კაბინეტი (შესაბამისი ავეჯით, ტექნიკით, მედიკამენტებით აღჭურვილი ოთახი, სადაც სამედიცინო მომსახურებას უწევენ მოსწავლეებს) და სამედიცინო პუნქტი (სკოლის ადმინისტრაციულ ნაწილში (არა საკლასო ოთახში) მოწყობილი სივრცე, სადაც განთავსებულია სამედიცინო მომსახურებისთვის საჭირო ინვენტარი, მედიკამენტები და სახარჯი მასალა). იმ სკოლებისთვის, სადაც 50 და ნაკლები მოსწავლე სწავლობს, რეკომენდებულია სამედიცინო კაბინეტის მოწყობა, თუმცა, სავალდებულოა მინიმალური მოთხოვნის სამედიცინო პუნქტის მოწყობა, ხოლო სკოლებში, სადაც 50-ზე მეტი მოსწავლე სწავლობს, სავალდებულოა სამედიცინო კაბინეტის მოწყობა.
რა არის სკოლის ექიმის კომპეტენცია
♦ დაუყოვნებელი რეაგირება მოახდინოს მოსწავლის ან სკოლის პერსონალის ჯანმრთელობასთან დაკავშირებულ გადაუდებელ მდგომარეობაზე (ტრავმა, დაზიანება, დამწვრობა, მწვავე ტკივილი, მოწამვლა, ასფიქსია, კრუნჩხვა, შოკი, ცნობიერების მოშლა, ცხელება და სხვა მსგავსი მდგომარეობა);
♦ შეაფასოს მდგომარეობის სიმძიმე და მიიღოს სასწრაფო სამედიცინო დახმარების გამოძახების გადაწყვეტილება;
♦ პირველადი ჯანდაცვის სამედიცინო დაწესებულების მართვის ელექტრონულ სისტემაში წვდომის ფარგლებში, საჭიროების შემთხვევაში, კანონმდებლობით დადგენილი წესით, მოიძიოს არსებული ინფორმაცია მოსწავლის/პერსონალის ჯანმრთელობის შესახებ და გაითვალისწინოს მკურნალობასთან დაკავშირებული გადაწყვეტილების მიღების დროს;
♦ მოსწავლის მდგომარეობის გათვალისწინებით, მიმართოს დირექციას (სკოლის ხელმძღვანელობის მიერ შეთანხმებული ფორმით), მათი საგაკვეთილო პროცესიდან განთავისუფლების შესახებ, მიმართოს მოსწავლის მშობლებს/კანონიერ წარმომადგენელს და მიაწოდოს ინფორმაცია მოსწავლის ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ;
♦ სამედიცინო შემთხვევებთან დაკავშირებული მიმართვები აღრიცხოს სამედიცინო შემთხვევების აღრიცხვის ჟურნალში და გაწეული სამედიცინო დახმარების შესახებ ინფორმაცია შეიტანოს სკოლაში გაწეული სამედიცინო მომსახურების სააღრიცხვო ფორმაში;
♦ მოახდინოს სკოლაში იმ გარემო ფაქტორების შეფასება, რომლებიც შეიცავს ფიზიკური დაზიანების რისკებს (სიმაღლიდან ვარდნა, დაცემა, ჭრილობის მიყენება, დამწვრობა და ა.შ.); მიიღოს პრევენციული ზომები; შეატყობინოს სკოლის შესაბამის პასუხისმგებელ პირს საფრთხის არსებობის შესახებ და საფრთხის სრულად აღმოფხვრის პროცესს გაუწიოს ზედამხედველობა;
♦ საჭირო პერიოდულობით განახორციელოს სამედიცინო შემოწმების ღონისძიებები:
∇ ბავშვთა ასაკში გავრცელებული იმ დაავადებების დროული აღმოჩენისა და გართულების პრევენციისათვის, როგორიცაა: სქოლიოზი, ბრტყელი ან/და ვალგუსური ტერფი, ტანადობასთან დაკავშირებული სხვა დარღვევები, მხედველობისა და მეტყველების დარღვევები, პირის ღრუს დაავადებები;
∇ მოსწავლის ანთროპომეტრული მონაცემების შეფასება ასაკობრივ ნორმებთან შესაბამისობის დადგენის მიზნით;
∇ პედიკულოზის პრევენციის მიზნით;
♦ მშობლებისგან/კანონიერი წარმომადგენლებისგან მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე, სამედიცინო მეთვალყურეობა გაუწიოს ქრონიკული დაავადების მქონე და ხშირად მოავადე მოსწავლეებს;
♦ ჩატარებული სამედიცინო შემოწმების შედეგად გამოვლენილი ჯანმრთელობის პრობლემის მქონე მოსწავლეთა მშობლებთან/კანონიერ წარმომადგენლებთან იქონიოს კომუნიკაცია და გასცეს საჭირო რეკომენდაციები;
♦ გაატაროს საჭირო ღონისძიებები სკოლაში ინფექციური დაავადებების გავრცელების პრევენციისთვის. საჭიროების შემთხვევაში, მიმართოს შესაბამის უწყებებს;
♦ გაუწიოს ზედამხედველობა მოსწავლეთა იმუნიზაციასთან დაკავშირებულ საკითხებს (ჩატარებული გეგმური და არაგეგმური აცრების ისტორიის ამსახველი დოკუმენტების მოთხოვნა მოსწავლის მშობლისგან/კანონიერი წარმომადგენლისგან და მათი შესწავლა. გამოტოვებული ან/და უახლოეს პერიოდში აცრების ეროვნული კალენდრით გათვალისწინებული ვაქცინაციის ჩატარების აუცილებლობის შესახებ ინფორმაციის მიწოდება მოსწავლის მშობლის/კანონიერი წარმომადგენლისთვის);
♦ განახორციელოს მოსწავლეებთან, მშობლებთან, მასწავლებლებთან ცნობიერების ამაღლებისკენ მიმართული საქმიანობა ისეთ საკითხებზე, როგორიცაა: ცხოვრების ჯანსაღი წესი, მავნე ჩვევების დაძლევა, პირად ჰიგიენასთან დაკავშირებული საკითხები, ჯანმრთელობის ხელშეწყობა, მათ შორის, მოზარდთა რეპროდუქციული ჯანმრთელობა, ნაადრევი ქორწინების რისკები და სხვა;
♦ განახორციელოს სკოლის სანიტარიულ-ჰიგიენური პირობების შესრულებაზე ზედამხედველობა. სკოლის დასუფთავებაზე პასუხისმგებელ პერსონალს მიაწოდოს ინფორმაცია დალაგების წესის, გამოსაყენებელი ხსნარების, დასუფთავების რეჟიმის, ნარჩენების მართვისა და სხვა მსგავსი დეტალების შესახებ;
♦ გაუწიოს ზედამხედველობა სკოლაში სასმელი წყლისა და სურსათის უვნებლობის უზრუნველყოფასთან დაკავშირებული მოთხოვნების დაცვას;
♦ მიიღოს მონაწილეობა მოსწავლის დღის რეჟიმის, საგაკვეთილო და დასვენების რეჟიმის შემუშავებაში;
♦ მოსწავლეზე ძალადობის, არასათანადო მოპყრობის ან სხვა მსგავსი ფაქტების აღმოჩენის შემთხვევაში, განახორციელოს სკოლის დირექციის, სოციალური სამსახურის და სხვა შესაბამისი უწყებების ინფორმირება, კანონმდებლობით დადგენილი წესით;
♦ ძალადობის მსხვერპლი მოზარდის ამოცნობის/შეფასების, რეფერირებისა და შესაბამისი დოკუმენტირების უზრუნველყოფის მიზნით, მოზარდის მიმართ განხორციელებული ძალადობის ეჭვის, საფუძვლიანი ეჭვისა და დადასტურებულ შემთხვევაში, სკოლაში გაწეული სამედიცინო მომსახურების სააღრიცხვო ფორმასთან ერთად, შეავსოს ბავშვის მიმართ ძალადობის/სექსუალური ძალადობის დოკუმენტაცია „ამბულატორიული სამედიცინო დოკუმენტაციის წარმოების წესის“ შესაბამისად;
♦ გააანალიზოს წლის განმავლობაში დაგროვილი ინფორმაცია (სამედიცინო შემთხვევების რაოდენობა და ტიპები, პერიოდული სამედიცინო შემოწმებით გამოვლენილი განვითარების დარღვევები, სანიტარიულ-ჰიგიენური პირობების უზრუნველყოფასთან დაკავშირებული პრობლემები და ა.შ.) და მოამზადოს საჭირო წინადადებები და რეკომენდაციები, სკოლის ხელმძღვანელობისათვის წარსადგენად;
♦ დაიცვას პერსონალური მონაცემები, კანონმდებლობით დადგენილი წესის შესაბამისად.
