ნონა არევაძე-კოტორაშვილი
მარნეულის მუნიციპალიტეტის სოფელ დაშტაფის საჯარო სკოლის კონსულტანტი მასწავლებელი
მე ვარ ნონა არევაძე-კოტორაშვილი. უკვე მე-14 წელია, რაც მარნეულის მუნიციპალიტეტის სოფელ დაშტაფაში ვმუშაობ კონსულტანტ-მასწავლებლად. ქართულ ენას ვასწავლი ეროვნებით აზერბაიჯანელ მოსწავლეებს. ჩემი გზა ამ საპასუხისმგებლო და სახელმწიფოებრივად მნიშვნელოვან საქმეში დაიწყო 2010 წელს. სრულიად შემთხვევით გავიგე, რომ არაქართულენოვან სკოლებში სპეციალური პროგრამა ხორციელდებოდა, რომელიც მიზნად ისახავდა ქართული ენის კვალიფიციური მასწავლებლების კონკურსის წესით შერჩევას და ისეთ რეგიონებში განაწილებას, სადაც კვალიფიციური კადრების ნაკლებობა იყო. შესაბამისად, ამ სკოლებში მწვავედ იდგა სახელმწიფო ენის სწავლების საკითხი.
ჩემთვის არ იყო ადვილი ამ ნაბიჯის გადადგმა, რადგან 5 მცირეწლოვანი ბავშვის დედა ვიყავი და სულ სამიოდე წელი იყო, რაც დეკრეტული შვებულებიდან კვლავ დავუბრუნდი მშობლიურ სკოლას. იმ პერიოდისთვის გარდაბნის მუნიციპალიტეტის სოფელ გამარჯვების საჯარო სკოლაში ვასწავლიდი ქართულ ენას და მეორე ენის სწავლების არანაირი გამოცდილება არ მქონდა. მიუხედავად ამისა, მაინც გავბედე და მივიღე შესარჩევ კონკურსში მონაწილეობის გადაწყვეტილება. ეს იყო წელი, როდესაც პირველად ტარდებოდა მასწავლებელთა სასერტიფიკატო გამოცდები და ვემზადებოდი ჩემს კოლეგებთან ერთად. დასამალი არ არის, რომ ახალ გამოწვევასთან ერთად განსაკუთრებით მამოტივირებელი იყო სახელფასო შემოთავაზება, რომელიც, დასაქმების შემთხვევაში, განსაზღვრული იყო კონსულტანტ-მასწავლებლებისთვის. გავბედე და მივიღე კონკურსში მონაწილეობა. მინდა მკითხველმა იცოდეს, რომ ეს არ იყო ადვილი გზა. დაახლოებით 300 მასწავლებელს ჰქონდა განაცხადი შეტანილი კონკურსში მონაწილეობაზე. პირველ ეტაპზე, კონკურსის ფარგლებში, ჩავაბარეთ ქართული ენის გამოცდა, 70%-იანი ბარიერის დაძლევის შემდეგ კი გავიარეთ გასაუბრება. ჩემთვის ეს იყო პირველი გამოცდილება და დღემდე მომყვება ის კეთილგანწყობილი და მაღალკვალიფიციური ექსპერტებისაგან შექმნილი გარემო, რაც იქ დამხვდა.
ასე მოვხვდი პროგრამაში. აქვე აუცილებლად მინდა აღვნიშნო ჩემი მშობლიური სკოლის კოლექტივის და დირექტორის, გურამ ნათენაძის დიდი დამსახურება ჩემს წარმატებაში, რაც მდგომარეობს შემდეგში – როგორც აღვნიშნე, იმ წელს ჩატარდა პირველი სასერტიფიკატო გამოცდები მასწავლებელთათვის და რომ არა გამარჯვების საჯარო სკოლაში მიღებული გამოცდილება, სკოლის დირექტორის მიერ დაორგანიზებული და ჩვენთვის შემოთავაზებული პროფესიული უნარების განმავითარებელი ტრენინგები, ალბათ, ასეთი თავდაჯერებული არ ვიქნებოდი.
პროგრამაში აყვანის პარალელურად, ჩავაბარე სასერტიფიკატო გამოცდებიც და ახალ სკოლაში წარვდექი უკვე როგორც სერტიფიცირებული პედაგოგი.
აქედან დაიწყო ჩემი საინტერესო, გამოწვევებით აღსავსე და საუკეთესო გამოცდილებებით მდიდარი პედაგოგიური საქმიანობა დაშტაფის საჯარო სკოლაში. ყველაზე მთავარი გამოწვევა ჩემთვის მანამდე უცნობ თემში სამსახური იყო. არაფერი ვიცოდი აზერბაიჯანული სოფლების, იქ მაცხოვრებელი ადამიანების, მათი განწყობების, ცხოვრების სტილისა და ტრადიციების შესახებ. არ ვიცოდი, როგორ მიმიღებდნენ და რა ბარიერების დაძლევა მომიწევდა. ახლა უკვე ვხვდები, რომ ეს ჩემი არაინფორმირებულობის პრობლემა უფრო იყო, ვიდრე რეალური გამოწვევა, იმიტომ, რომ ჩვენ ბევრი არც არაფერი განგვასხვავებს, არც ტრადიციულად და არც ცხოვრების წესის მიხედვით.
მინდა გავიხსენო დაშტაფაში ჩემი ჩასვლის პირველივე დღე. სწავლის დაწყებამდე, მეუღლესთან ერთად, ჩავედი იმ სოფლის და სკოლის სანახავად, სადაც სამუშაოდ გამანაწილეს. აგვისტოს ცხელი დღე იყო. კითხვა-კითხვით მივაგენით სკოლას, მაგრამ დაკეტილი დაგვხვდა. ქუჩაშიც არავინ ჩანდა. იქვე ახლოს, სკოლის მოპირდაპირე მხარეს, ეზოს ჭიშკარი იყო ოდნავ ღია და იქიდან ხალხის ხმა გამოდიოდა. ჩემი მეუღლე მივიდა ჭიშკართან და ეზოში მყოფებს გასაუბრება სთხოვა. გარეთ გამოვიდნენ ახალგაზრდა მამაკაცი და ასაკოვანი ქალბატონი — გამორჩეულად აზერბაიჯანული ჩაცმულობით და თავსაბურავით. საუბარი რუსულად გაიმართა. მაშინ ჯერ კიდევ ვერ ვბედავდი ჩემი რუსულით საუბარს, ამიტომ, ჩემს შეკითხვებს ჩემი მეუღლე უთარგმნიდა მათ. როდესაც ქალბატონმა გაიგო, რომ სკოლაში ქართული ენის მასწავლებლად ვიყავი გამოგზავნილი, ძალიან გაიხარა. არასდროს დამავიწყდება მისი სახე, მე გენდეფი მქვია, აქ ვცხოვრობ და როცა გენებოთ, მეწვიეთო. აგვიხსნა ყველაფერი, რა ტრანსპორტი დადიოდა, როგორი სოფელი იყო დაშტაფა, სად ცხოვრობდა სკოლის დირექტორი. ჩემმა მეუღლემ ქალბატონ გენდეფს ჰკითხა, აქ სიარული პრობლემა ხომ არ იქნებაო, ის გულისხმობდა, ტრანსპორტი რამდენად რეგულარულად დადიოდა. ქალბატონ გენდეფს მოეჩვენა, რომ ჩვენ ვშიშობდით, მე ხომ არ შემექმნებოდა რაიმე პრობლემა. მან ხელი მომხვია და ჩემს მეუღლეს უთხრა – ამას ვინმემ რამე რომ აწყენინოს, პირადად ჩემთან ექნება საქმეო. ეს იყო დღე, რომელმაც სრულიად გაფანტა ჩემი შიში, როგორ მიმიღებდნენ და რამდენად სასურველი ვიქნებოდი ახალ თემში. დღესაც ვურთიერთობ ქალბატონ გენდეფთან და დღესაც, როცა დამინახავს, სიყვარულით მომიკითხავს ხოლმე.
ასე დავიწყე დაშტაფაში მუშაობა. მოვხვდი არაჩვეულებრივ კოლექტივში, სადაც ქართულ ენას ასწავლიდნენ ადგილობრივი მასწავლებლები, რომელთაგანაც განსაკუთრებული ხელშეწყობა და მხარდაჭერა მქონდა.
ახლა, როდესაც ჩემს მრავალწლიან საქმიანობას ვავლებ თვალს, მაქვს მხოლოდ პოზიტიური მოგონებები, რომელიც გულისხმობს საინტერესო და განსაკუთრებულ პატივისცემაზე დაფუძნებულ ურთიერთობებს. ამიტომ გასაკვირიც არ იქნება, თუ ვიტყვი, რომ რასაც მივაღწიე პროფესიულ საქმიანობაში, სწორედ ამ ხელშეწყობის და დამოკიდებულების შედეგად შევძელი. დაშტაფის საჯარო სკოლაში გავიარე პროფესიული ზრდის ყველა ეტაპი მენტორ მასწავლებლობამდე.
სულ ახლახან სკოლაში მასწავლებლად დაიწყო მუშაობა ჩემმა ყოფილმა მოსწავლემ, აისელმა, რომელმაც ისეთი რამ მითხრა, რასაც ჩემს ყველაზე მთავარ მიღწევად ჩავთვლიდი. მასთან საუბარში ვახსენე, რომ ჩემი ცხოვრება სრულიად შეცვალა აზერბაიჯანულ თემში ყოფნამ. მან კი მითხრა: „მასწავლებელო, თქვენ ჩვენი ცხოვრება შეცვალეთ. თქვენი მოსვლის შემდეგ სრულიად შეიცვალა ჩვენი დამოკიდებულება და ოჯახშიც სხვაგვარად შეხედეს ჩვენი სწავლის პერსპექტივასო“. ეს არის გოგონა, რომელიც პირველად გავუშვით გაცვლითი პროგრამით ქართულ ოჯახში საცხოვრებლად და თვე-ნახევრის განმავლობაში ქართულ სკოლაში სწავლობდა. მან მითხრა, ჩემი მშობლები თქვენ ისე გენდობოდნენ, არასდროს მეუბნებოდნენ უარს სადმე წასვლაზეო… ამაზე საუკეთესო რა შეიძლება მოისმინო, რაც გაფიქრებინებს, რომ რაღაც შეძელი და რაღაც მცირედით მაინც შეცვალე საკუთარი მოსწავლეებისთვის.
აქ მუშაობის გამოცდილებამ მომცა გამბედაობა, ჩემს კოლეგებთან ერთად, ხელი მომეკიდა ისეთი საპასუხისმგებლო საქმისთვის, როგორიცაა არაქართულენოვანი სკოლების ქართული ენის სახელმძღვანელოზე მუშაობა. დღეს უკვე ჩემი თანაავტორობით შექმნილი წიგნებით სწავლობენ ქართულს ჩემი მოსწავლეები.
ამ 14 წლის განმავლობაში ბევრი რამ შეიცვალა ჩვენს სკოლებში. უპირველესად ის, რომ უამრავი ჩვენი მოსწავლე სწავლობს ქართულ უნივერსიტეტებში. დიდი მოლოდინი მაქვს, რომ სწორედ ისინი ჩაგვანაცვლებენ უახლოეს მომავალში და უფრო მეტი ენერგიით და შედეგიანობით განაგრძობენ ჩვენს დაწყებულ საქმეს.
მიუხედავად ბევრი სასიკეთო ცვლილებისა, მაინც უნდა აღვნიშნო რამდენიმე რამ. გულდასაწყვეტია, რომ ჩვენს სკოლებში აღარ ხორციელდება ისეთი პროექტები, როგორებიცაა გაცვლითი პროგრამები და საზაფხულო ბანაკები უფროსკლასელთათვის. ამ პროექტებს არაჩვეულებრივი შედეგები ჰქონდა.
მინდა გავიხსენო ერთი შემთხვევა. ჩემი მოსწავლე ლეილა პატარძეულში გავგზავნეთ გაცვლითი პროგრამით. იქიდან სრულიად შეცვლილი დაბრუნდა. უპირველესად, თვალშისაცემი იყო ის, რომ 40 დღის განმავლობაში ლეილამ მნიშვნელოვნად გამართა ქართულად საუბარი. იმ შედეგს, რასაც მე წლის განმავლობაში ვაღწევდი, ბავშვმა უმოკლეს დროში მიაღწია. ყველაფერი, რაც მანამდე თეორიულ-გრამატიკულად ვასწავლე, ერთიანად დამიბრუნა ჩქარ-ჩქარი ქართული ლაპარაკით. ეს არის შედეგი, რომელსაც ბევრად უკეთ აღწევენ ბავშვები ქართულ გარემოში ყოფნით. იმ ზაფხულს ბავშვები სიღნაღში წავიყვანე ექსკურსიაზე. გზად ლეილამ მაშინვე იცნო პატარძეული და მეხვეწებოდა — ჩემს „ბებიას“ ვნახავო. შევპირდი, უკანა გზაზე გაგიჩერებთ ავტობუსს და გაგიშვებ შენს „ოჯახთან-მეთქი“. ასე ეძახდა ლეილა თავისი მასპინძლების ოჯახს. უკანა გზაზე მართლაც გავაჩერეთ მანქანა. გაიქცა ლეილა თავის „ბებოსთან“. იქ მისულმა დამირეკა ტელეფონზე და მითხრა, რომ უკვე აქ ვარ, მასწავლებელო, ჩემს ოჯახშიო. ტელეფონში ისმოდა, როგორ ესიყვარულებოდნენ ლეილას. ცოტა ხნის შემდეგ ლეილა „ბებომ“ მოაცილა ავტობუსამდე. ახლაც მახსოვს იმ კახელი ქალბატონის სიყვარულით სავსე თვალები. დაემშვიდობნენ ერთმანეთს ლეილა და თავისი კახელი „ბებო“. ამაზე უფრო შთამბეჭდავი და გულისამაჩუყებელი ცოტა რამ თუ მინახავს.
კიდევ ერთი გამოწვევა, რაზეც მინდა ვისაუბრო, არის არაქართულენოვანი სკოლების ინფრასტრუქტურა. თუ ჩვენ გვინდა, რომ ჩვენი მოსწავლეების მოტივაცია და სამოქალაქო ინტეგრაცია მაღალი იყოს, მათ უნდა ჰქონდეთ საშუალება ისწავლონ თბილ, კეთილმოწყობილ და დაცულ სკოლებში. არ შეიძლება ბავშვებს ასწავლიდე, სთხოვდე შედეგებს და სკოლაში ისეთი პირველი მოთხოვნილების საკითხები იყოს მოუგვარებელი, როგორიცაა ბუფეტი, ტუალეტი, ხელსაბანი, ინტერნეტი…
ვისურვებდი, რომ ჩემი მოსწავლეებისთვის ეს პრობლემები მალე მოგვარდეს.
დაბოლოს, ადრე მეჩვენებოდა, სახლიდან შორს ვმუშაობ-მეთქი. ახლა უკვე ვიცი, რომ საქართველოში შორს არსად არ არის. თუ რამემ სასიკეთოდ შემცვალა, ეს არის ჩემს კოლეგებთან და მოსწავლეებთან ურთიერთობა, რომლებსაც უყვართ თავისი სამშობლო — საქართველო, რომლებიც მაღალი მოტივაციით სწავლობენ ქართულ ენას და რომლებიც იმსახურებენ ყველაფერს საუკეთესოს, რაც შეიძლება მათ მისცეს საკუთარმა ქვეყანამ.
