მასწავლებელთა პროფესიული განვითრების ეროვნულმა ცენტრმა, მიმდინარე წლის იანვრიდან, საბუნებისმეტყველო საგნების მხარდაჭერის პროგრამა დაიწყო, რომელიც აქცენტს სამ მიმართულებაზე გააკეთებს – პროექტის ფარგლებში, სკოლებში საპილოტე რეჟიმში ამოქმედდება დავით სონღულაშვილის პროგრამა „რეალურ-ვირტუალური ლაბორატორია“, რომელიც მასწავლებლებს დაეხმარება, სასწავლო პროცესში აქტიურად გამოიყენონ მეცნიერულ კვლევაზე დაფუძნებული სასწავლო მეთოდები და მათი დახმარებით, მოსწავლე, ინდივიდუალური ინტერესებისა და ასაკის გათვალისწინებით, პრაქტიკულ სამეცნიერო კვლევა-ძიების პროცესში ჩართონ; ცენტრში იმუშავებს მინი-ლაბორატორია (სახელოსნო) „ჩხირკედელა“ – დამატებით სივრცე, სადაც მასწავლებლები, მოსწავლეებთან ერთად, ცოდნის გაღრმავებას და უნარ-ჩვევების განმტკიცებას შეძლებენ და საბუნებისმეტყველო ტურნირი – გუნდური შეჯიბრი STEM მიმართულების საგნებში (ფიზიკა, ქიმია, ბიოლოგია), რომელიც, ამავე დროს, კვლევებში ტექნოლოგიების გამოყენებისა და ინჟინერიის სფეროსაც მოიცავს.
საბუნებისმეტყველო მეცნიერებების საგნების მხარდაჭერის პროგრამის მენეჯერი კახა ჟღენტი, ლაბორატორიის ხელმძღვანელი ნუგზარ მოსულიშვილი და პროგრამის კოორდინატორი მაია ნაკაშიძე – ის ჯგუფია, რომელიც მასწავლებლებს ხელს შეუწყობს პროექტის მკაფიოდ გამოხატული მთავარი მიზნის მიღწევაში – საბუნებისმეტყველო საგნების სწავლების ხარისხის ზრდა საბაზო საფეხურზე, მაღალი დონის სასწავლო პრაქტიკული კვლევების ჩატარებისა და მაღალტექნოლოგიური ციფრული რესურსის გამოყენებით.
რაში მდგომარეობს რეალურ-ვირტუალური ლაბორატორიის უნიკალურობა, რა შედეგებს ელიან მისი სკოლებში დანერგვით და რა როლს შეასრულებს „ჩხირკედელა“ მოსწავლეებისა და მასწავლებლების STEM მიმართულებით განვითარებაში – ამ დეტალებზე გვესაუბრება პროგრამის მენეჯერი კახა ჟღენტი:
პროგრამის იდეა
ცენტრში, იანვრიდან, დაიწყო საბუნებისმეტყველო მეცნიერებების მხარდაჭერის პროგრამა, რომელიც სამი ძირითადი მიმართულებისგან შედგება. თუმცა, ვიდრე ამ მიმართულებებზე ვისაუბრებთ, მინდა აქცენტი სხვა რამეზე გავაკეთო. დღეს ყველანი ვსაუბრობთ STEM-ის პოპულარიზაციაზე და სინამდვილეში, სამწუხაროდ, ჩვენს ქვეყანაში რეალური STEM არ გვაქვს, რადგან ეს არ არის მხოლოდ ქიმია, ფიზიკა და ბიოლოგია, არამედ სამივე ერთადაა. და კიდევ, ამას დამატებული მათემატიკა და ინჟინერია — რეალურად ის ყველაფერი, რასაც ბავშვები ბუნებისმეტყველებაში სწავლობენ, მათ ხელში უნდა გარდაიქმნას, რაც მთავარია, ინტეგრირებული უნდა იყოს მათემატიკური ცოდნა ინჟინერიის მხრიდან ციფრული ტექნოლოგიების ჩართვით. არც ერთ შემთხვევაში, არ უნდა იყოს დაშლილი და დაქუცმაცებული საგნებად, ცალკე 45 წუთებად, რადგან ერთიანი პროცესია. შესაბამისად, პროგრამის იდეაც, სწორედ აქედან გაჩნდა. თან, როცა ცენტრის დირექტორად ბატონი ბერიკა შუკაკიძე მოვიდა, მისი იდეა იყო შექმნილიყო STEM მიმართულების კლუბი რობოტექნიკის პროფილით და რომელიც საერთოდ, ციფრული ტექნოლოგიების სკოლაში შეტანაზე უფრო აქტიურად იმუშავებდა. ეს არის ახალი სასწავლო გარემოს მოდელირება, რომელიც დაეხმარება მოსწავლეს პრაქტიკული კვლევითი უნარების განვითარებაში.
რეალურ-ვირტუალური ლაბორატორიის უნიკალურობა
მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრის ინიციატივით, საქართველოს მასშტაბით, 5 საპილოტე სკოლაში, დავით სონღულაშვილის რეალურ-ვირტუალური საბუნებისმეტყველო ლაბორატორიები ამოქმედდება.
მართალი რომ გითხრათ, სონღულაშვილი, ჩვენს საგანმანათლებლო სივრცეში, მოვლენაა და ასეთ შესაძლებლობაზე სისტემამ უარი არ უნდა თქვას. რამდენიმე წელიწადია, რაც მან უნიკალური რეალურ-ვირტუალური ლაბორატორია შექმნა და როგორ არ უნდა გამოვიყენოთ? სხვათა შორის, მის სახელს და გვარს ბუკის პროგრამებშიც შეხვდებით, უამრავი საბავშვო თამაშის ავტორია საბუნებისმეტყველო მიმართულებით და არა მხოლოდ.
როგორც გითხარით, პროგრამას სამი მიმართულება აქვს, პირველი და ყველაზე მნიშვნელოვანია მცდელობა, საპილოტე სკოლებისთვის შეგვეძინა რეალურ-ვირტუალური ლაბორატორია. შევეცდები ავხსნა რა არის ეს ლაბორატორია. ზოგადად, ვირტუალური ლაბორატორიები ბევრია, როგორც კომპიუტერზე ჩაწერილი, ასევე ონლაინ სივრცეში განთავსებული. მაგალითად, კოლორადოს უნივერსიტეტის ცნობილი ვირტუალური ლაბორატორიები, რომელსაც საკმაოდ ბევრი მასწავლებელი იყენებს. ბატონი დავითის ლაბორატორია სრულიად განსხვავებულია მათგან — რეალურია იმიტომ, რომ ის ინფორმაცია, რაც რეალური კვლევის ან ექსპერიმენტის დროს მუშავდება, ავტომატურად გადადის ციფრულ ფორმატში ისეთ პროგრამაში, რომელიც მის გარდასახვას — ვიზუალიზაციას აკეთებს. რაც მთავარია, მოსწავლეს აძლევს შესაძლებლობას, თვითონ ჩაატაროს სრულფასოვანი კვლევა. ამ პროცესში უმთავრესი ის არის, რომ ექსპერიმენტს, უბრალოდ, კომპიუტერის ეკრანზე კი არ ვხედავთ, არამედ რეალურად რასაც ვაკეთებთ, ეკრანზე ის ჩანს. ლაბორატორია საშუალებას აძლევს მოსწავლეს, პრაქტიკული რეალური ექსპერიმენტის დროს მიღებული მონაცემები ასახოს ვირტუალურ ლაბორატორიაში, გააანალიზოს შედეგები და გამოიტანოს სათანადო, მეცნიერულად არგუმენტირებული დასკვნები.
მთავარი მიზანი მოსწავლეებში კვლევის უნარების განვითარებაა. რეალურად, ჩვენი პრობლემაც ხომ ეს არის. ფიზიკას, ქიმიას და ბიოლოგიას ბავშვებს მხოლოდ სახელმძღვანელოებით ვასწავლით. არადა, საბუნებისმეტყველო მეცნიერების სწავლება მარტო სახელმძღვანელოთი შეუძლებელია. რა თქმა უნდა, ტესტისთვის სახელმძღვანელოთი კარგად მოემზადები, მაგრამ, სამწუხაროდ, საგანს ვერ გაიაზრებ, გემოს ვერ გაუგებ მეცნიერული კვლევის და აღმოჩენების „სასწაულს“.
ხშირად გვესმის, რომ, მაგალითად, ფიზიკა უინტერესო საგანია. სწორედ იმიტომ, რომ ჩვენ მას მხოლოდ თეორიულად ვსწავლობთ. იმისთვის, რომ საინტერესო გახადო, უნდა აკეთო, გამოიკვლიო, ბუნებაში გახვიდე და პროცესებს დააკვირდე. ამიტომაც, ჩვენს მოსწავლეებს მკვლევრის უნარები ცუდად აქვთ განვითარებული, ტესტების შედეგებში წინსვლა აქვთ, მაგრამ ბუნებისმეტყველებაში დიდი ჩამორჩენაა. სწორედ ამიტომ მოიკოჭლებენ ჩვენი მოსწავლეები, თუნდაც, პრობლემაზე დაფუძნებული თეორიული ამოცანებისა და სავარჯიშოების შესრულებაში, თორემ, უამრავი ჩვენი მოსწავლე თუ სტუდენტი სუფთა თეორიულ ტესტებს გამოცდებზე წარმატებით აბარებს. შესაბამისად, პროექტში საკვანძო საკითხი სწორედ ეს გახლავთ. დღეს უკვე მივაღწიეთ იმას, რომ ჯერჯერობით 5 საპილოტე სკოლისთვის შევიძინეთ რეალურ-ვირტუალური ლაბორატორიები — საჩხერის რაიონის სოფელ ნიგვზარას საჯარო სკოლა, სურამის №2 საჯარო სკოლა, თბილისის 61-ე, 77-ე, მე-20 საჯარო სკოლები. გადავწყვიტეთ, რომ სპეციალიზებული ფიზიკა-მათემატიკური სკოლების ჩართვას, უმჯობესია ჩვეულებრივი სკოლები ჩავრთოთ.
ჩვენი სურვილია, იანვრიდან, პროგრამა გავაფართოვოთ, სავარაუდოდ, 20-30 სკოლა დავამატოთ, რადგან ერთბაშად ბევრ სკოლაში პროგრამის დანერგვა გაგვიჭირდება. ამ ტიპის ინტერვენციების, ერთდროულად, ათასობით სკოლაში განხორციელება ბევრ სირთულესთანაა დაკავშირებული, მათ შორის, ფინანსურ სირთულეებთან, ცენტრის ფინანსური შესაძლებლობებიც შეზღუდულია.
ასევე, ისიც გასათვალისწინებელია, რომ ინიციატივა სასკოლო კულტურამაც უნდა მიიღოს — საკლასო ოთახშიც უნდა ნახო როგორ გამოვა. თუ სათანადო გარემო არ შევქმენით, სკოლას, უბრალოდ, ვერ ეტყვი, რომ ასე გააკეთე! იმედი გვაქვს, ბევრ სკოლას ავიყოლიებთ. უკვე დაგვიკავშირდა, დაახლოებით, ათამდე სკოლის დირექტორი, ისინი დაინტერესებული არიან ლაბორატორიის სკოლაში შეტანით.
რა ღირს ლაბორატორია
მესმის, რომ რესურსების თვალსაზრისით, იაფი სიამოვნება არ არის, რადგან ყველაფერს თავისი ტექნიკა და რესურსით აღჭურვა სჭირდება, მაგრამ, ჩვენ ახლა ვცდილობთ დავასაბუთოთ, რომ ეს ლაბორატორია არც ისე ძვირადღირებულია სკოლებისთვის, სხვა მიმართულებით დახარჯულ თანხებთან შედარებით. ვფიქრობთ, სკოლების ნაწილს, 2000-დან 1000 სკოლას მაინც, აქვს შესაძლებლობა, რომ მინიმალური დანახარჯებით ააწყოს სკოლაში მსგავსი ტიპის ლაბორატორიები.
ჩვენი გათვლით, რეალურ-ვირტუალური ლაბორატორიის სრული კომპლექტი სკოლას, დაახლოებით, 5 ათასიდან 7 ათასი ლარის ფარგლებში დაუჯდება. რაც შეეხება კლუბ „ჩხირკედელას“, მის ასაწყობად სკოლას დასჭირდება ოთახი და 2 ათასი ლარი, რომ კლუბმა ერთი სასწავლო წლის განმავლობაში იმუშაოს. ვფიქრობ, ეს უფრო ხელმისაწვდომია. ოღონდ, ისევ გავიმეორებ, მთავარია, როგორ გამოიყენებს სკოლა/მასწავლებელი ამ რესურსს, თორემ, სკოლებში არის ხოლმე სავსე ლაბორატორიები უფუნქციოდ. განსაკუთრებით, კერძო სკოლებში მინახავს საოცარი ლაბორატორიები, მაგრამ კარადის გარეთ ხელსაწყო არ გამოდის. ეს არის რესურსი, რომელიც ბავშვს კი არ უნდა აჩვენო მხოლოდ, არამედ ამ რესურსით მან უნდა შექმნას და აკეთოს. აქედან გამომდინარე, მთავარი პრობლემა სკოლებში რესურსის არქონა კი არ არის, მთავარია, ვიპოვოთ ის ადამიანები, რომლებსაც აღმოაჩნდებათ სიმამაცე და ინიციატივა, კლასში კეთებით სწავლება და კვლევები დანერგონ.
მასწავლებელთა შერჩევა
რაც შეხება მასწავლებლების შერჩევას, აქცენტი იმ აქტიურ ფიზიკის მასწავლებლებზე გავაკეთეთ, რომელთა მოსწავლეებიც ოლიმპიადებში მონაწილეობენ, ცენტრის ტრენინგებში არიან ჩართული, ქმნიან საინტერესო რესურსებს და გაკვეთილებს, ზოგიერთი ცერნშიც იყო… ასეთი მასწავლებლების შერჩევით გვინდა, თავიდან ავიცილოთ ფუჭად შრომა — შეიძლება სკოლაში შეიტანოთ ძვირადღირებული ტექნოლოგიები და სხვა რესურსები, მაგრამ მათი ადეკვატური გამოყენება არ მოხდეს. თუ ისევ გაგრძელდება მასწავლებელთა გაუთავებელი ჩივილი, რომ 45 წუთი საკმარისი არ არის, რომ მათ ისედაც უამრავი სხვა ვალდებულება აქვთ შესასრულებელი და ეს კიდევ უფრო ართულებს მათ საქმიანობას — ასეთი მასწავლებლების ჩართვით არაფერი გამოვა. ამ ტიპის ლაბორატორიის ამოქმედება ნამდვილად დამატებით შრომას მოითხოვს მასწავლებლისგან, მაგრამ მოსწავლეთა მოტივაცია მხოლოდ ამ გზით თუ გაიზრდება.
რა ეტაპზეა პროექტი
თითოეულ სკოლაში ათ-ათ კომპიუტერში ჩაიწერა დავით სონღულაშვილის საავტორო პროგრამა (რადგან საავტოროა, ის დაცულია უნებართვოდ გადაწერისგან). რეალურად, თვითონ ავტორმა დააინსტალირა პროგრამა სკოლებში და, ხელშეკრულების საფუძველზე, დაახლოებით, სამი წლის განმავლობაში, თავად უზრუნველყოფს პროგრამის გამართულად მუშაობის პროცესს.
გასულ შაბათ-კვირას პილოტირებაში ჩართულ მასწავლებლებთან პირველი შეხვედრა/ტრენინგიც ჩაატარა, შეიკრა რეალური კვლევის ხელსაწყოების კომპლექტები და მასწავლებლებმა წაიღეს სკოლებში. ახლა უნდა გადაიდგას ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაბიჯი — გადავდივართ ეტაპზე, როცა მათთან ერთად უნდა დავგეგმოთ თითოეული ექსპერიმენტი თუ სხვა ტიპის აქტივობა, რომელიც მასწავლებლებმა კონკრეტულ გაკვეთილს უნდა დაუკავშირონ. თუ ამ ტიპის აღჭურვილობა გარემოს — შენს საკლასო ოთახს არ მოარგე, ბუნებრივია, არაფერი გამოგივა. ამიტომ, პროცესები კარგად დასაგეგმი და გასათვლელია, ჩვენ ბოლომდე გავყვებით და, ამავე დროს, გავზომავთ შედეგებს. ბუნებრივია, თუ არ გვეცოდინება ახლა რა ეტაპზეა მასწავლებელი და მოსწავლე, შემდეგ ვერ გავიგებთ პროგრამით მიღწეულ შედეგებს. ჯერ მასწავლებლები გააკეთებენ თვითშეფასებას და შემდეგ შევაფასებთ ბავშვების ცოდნას, დავაკვირდებით გაკვეთილზე.
რაც არ უნდა მოვიწონოთ თავი, რომ საქმე კარგად გვაქვს, ვიცით, რომ ასე არ არის. მადლობა ღმერთს, კარგი მასწავლებლები კვლევებს იმ აღჭურვილობითაც ატარებენ, რაც აქვთ, მაგრამ ამას ყველა ხომ ვერ ახერხებს. ამიტომ არის აუცილებელი დღევანდელი კვლევის უნარების გაზომვაც და იმ საჭიროებების დანახვა, რომ ზუსტად ვიცოდეთ რა მიმართულებით წავიდეთ.
„ჩხირკედელა“ – კლუბი, სადაც კეთებით სწავლების მინი-მოდელი იქმნება
რეალურ-ვირტუალური ლაბორატორიების გარდა, პროექტის ფარგლებში, დავაარსეთ კლუბი „ჩხირკედელა“, რომელსაც ნუგზარ მოსულიშვილი ხელმძღვანელობს. რა არის კლუბის იდეა? ბუნებრივია, ხვდებით, რომ რეალური კვლევა 45 წუთში ვერ დასრულდება, ამიტომ სადღაც უნდა გაჩნდეს დამატებითი სივრცე, სადაც ბავშვები ცოდნის გაღრმავებას და უნარ-ჩვევების განმტკიცებას გააგრძელებენ და, რაც მთავარია, ისინი არ იქნებიან დროში შეზღუდულები ე.წ. „ცხრილით“. ამიტომ საპილოტე სკოლაში, პარალელურად, დაარსდება კლუბები. თუ სკოლა თანახმაა, ჩაერთოს პროექტში, მაშინ აუცილებლად უნდა შექმნას კლუბიც, სადაც მოსწავლეები, უკვე საკუთარი ინტერესების მიხედვით, ჩაერთვებიან პროცესებში. პირველ მიმართულებად ფიზიკა ავირჩიეთ, თუმცა, ახლა უკვე ვეცადეთ, ბიოლოგიაც ჩავრთოთ. მაგალითად, ჰიდროპონიკას ავაწყობთ, ბავშვები მცენარეების გაზრდას ციფრული ტექნოლოგიების გამოყენებით შეეცდებიან. ამის მინი-მოდელი შევქმენით, რადგან ჰიდროპონიკამ მოიკიდა ფეხი ჩვენს სოფლის მეურნეობაში.
როგორც გითხარით, „ჩხირკედელაში“ ბავშვი დროით აღარ იქნება შეზღუდული და გაკვეთილზე მიღებულ ცოდნას, კონცეფციებსა თუ პრინციპებს აქ უკვე ინტერესების მიხედვით გააფართოებს. იმედია, როდესაც ბავშვი ხელით გააკეთებს, ააწყობს რობოტებს, სენსორების გამოყენებით „ჭკვიან ყუთებს“ და ა.შ., გაცილებით კარგად გააანალიზებს პროცესებს, ვიდრე თეორიულად მიწოდებული ინფორმაციის დროს.
მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი, ბუნებრივია, მასწავლებლების პროფესიულ მომზადებას ემსახურება, მაგრამ მხოლოდ ტრენინგებით ამის მიღწევა შეუძლებელია. ამიტომ, ტიპური ტრენინგი ამისთვისაც არ გამოდგება. კლუბში ჩვენ უნდა შევქმნათ მოდელი, რომელიც შემდეგ დანარჩენ სკოლებს გამოადგებათ. სახელოსნოში მეცადინეობებზე სკოლიდან ერთი მასწავლებელი მოდის, თავის სამ მოსწავლესთან ერთად, შემდეგ ისინი ადგილზე ჩაიტანენ აქ მიღებულ პრაქტიკულ ცოდნას. მიზანიც ეს არის — გახდნენ ძირითადი ბირთვი და აიყოლიონ სხვებიც. გაიხსენეთ მასწავლებლების საუბარი იმის შესახებ, რომ ტრენინგზე უამრავი რამ ვისწავლე, მაგრამ ეს კლასში არ გამომივიდა — ამ შემთხვევაში მასწავლებელი ამას ვერ იტყვის, რადგან აქ, მოსწავლეებთან ერთად, ზუსტად იმას აკეთებს, რაც გამოსდით. ეს კი ნიშნავს — თუ აქ გამოსდის, ე.ი. გამოუვა კლასშიც. თუ რამე პრობლემა შეექმნებათ, ბუნებრივია, საკითხს აუცილებლად დავუბრუნდებით. ფაქტობრივად, კლასი-ლაბორატორიაა, სადაც პარალელურად ოთხი ჯგუფი მუშაობს. შესაბამისად, ერთ მეცადინეობაზე, ერთდროულად, მომზადდება ოთხი მასწავლებელი სამ მოსწავლესთან ერთად (ჯამში 12 ბავშვი). რა თქმა უნდა, პარალელურ რეჟიმში, გავაგრძელებთ მასწავლებლების ტრენინგებსაც. თუმცა, „ჩხირკედელას“ მუშაობის პრინციპი მაინც უფრო მნიშვნელოვანია — მასწავლებელი ბავშვებთან ერთად ახდენს ახალი მეთოდოლოგიებისა და ტექნოლოგიების დანერგვას სწავლების პროცესში. დარწმუნებული ვარ, აქ მოსული მასწავლებელი აღარ იტყვის, ტრენინგზე რაც ვისწავლე, საკლასო ოთახში აღარ გამომივიდაო, „ჩხირკედელას“ მთავარი ფუნქციაც ეს არის.
ტურნირი-თამაშები „ჩხირკედელა“
მესამე მიმართულება, რომელიც პროექტს შეკრავს, იქნება საბუნებისმეტყველო ტურნირი/გუნდური შეჯიბრი STEM მიმართულების საგნებში (ფიზიკა, ქიმია, ბიოლოგია), რომელიც, ამავე დროს, კვლევებში ტექნოლოგიების გამოყენების და ინჟინერიის სფეროსაც მოიცავს. ტურნირი ტარდება საჯარო და კერძო სკოლების საბაზო და საშუალო საფეხურის მოსწავლეებისათვის.
თამაშებსაც „ჩხირკედელა“ ერქმევა. პირველი რეგისტრაცია უკვე გამოვაცხადეთ. რეგისტრირდებიან მასწავლებლები, რომლებიც საბაზო და უფროსი საფეხურის მოსწავლეებისგან 3-5 მოსწავლიან ჯგუფებს შექმნიან. შეიძლება ერთი სკოლიდან რამდენიმე ჯგუფმაც მიიღოს თამაშში მონაწილეობა. დასაშვებია, გუნდში იყოს სხვა სკოლის მოსწავლეც, შემადგენლობა უცვლელია მხოლოდ ტურნირის ბოლო ეტაპზე, ამოცანებზე მუშაობის პროცესში ცვლილება შესაძლებელია. გუნდს უცილებლად ეყოლება კაპიტანი — გუნდის ოფიციალური წარმომადგენელი და ხელმძღვანელი (მოქმედი პედაგოგი).
„ჩხირკედალა“ იქნება სრულიად ახალი ტიპის ტურნირი, რადგან მონაწილეებს წინასწარ გადაეგზავნებათ კვლევითი ამოცანები (რომლებიც უკვე შექმნილი გვაქვს). ამოცანების შესრულება მოსწავლეებს, ჩვეული ოლიმპიადებისგან განსხვავებით (ერთი ან ორი დღის განმავლობაში ფურცელზე ამოხსნის ნაცვლად), თვენახევრის განმავლობაში მოუწევთ, სკოლაში ჩატარებული კვლევების საფუძველზე, ფიზიკის, ბიოლოგიისა და ქიმიის მიმართულებით. თუმცა, მიმართულებებიდან მათ შეუძლიათ წმინდა საგნობრივი ჯგუფის შექმნა ან სამივე საგნის გაერთიანება.
ტურნირი ორ ეტაპად ჩატარდება: დაუსწრებელი და დასწრებული. დაუსწრებელი ტურის მიზანია გუნდების შეფასება და შერჩევა დასწრებული ტურებისთვის.
წინასწარ გაგზავნილი 8 კვლევითი ამოცანიდან სავალდებულოა, არანაკლებ, 5 კვლევითი სამუშაოს ჩატარება და წარსადგენად მომზადება.
საკვლევი ამოცანების გადაწყვეტისას მოსწავლეებმა სხვადასხვა უნარ-ჩვევა უნდა გამოავლინონ: ამოცანისთვის საჭირო თეორიული მასალის შესწავლა; მოდელის შემუშავება; ექსპერიმენტის დაგეგმვა და განხორციელება; მონაცემთა დამუშავება და ანალიზი; ლოგიკური დასკვნების გაკეთება; დასკვნების თვალსაჩინოდ წარმოსადგენად მომზადება და წარმოდგენა; დროში რეგლამენტირებული საინტერესო მოხსენების გაკეთება; მეცნიერული დისკუსიის წარმართვა; ამოცანის ამოხსნის საკუთარი ვერსიის დაცვა; სხვათა ნამუშევრების ობიექტური და კრიტიკული შეფასება და ა.შ. რაც მთავარია, კვლევაზე დაფუძნებული აქტივობებით, მასწავლებლებსა და მოსწავლეებში, კვლევითი და შემოქმედებითი უნარებისა და კრიტიკული აზროვნების უნარის განვითარებას შევუწყობთ ხელს.
დასწრებული ტური, მონაწილე გუნდების რაოდენობიდან გამომდინარე, შეიძლება რამდენიმე შესარჩევ ეტაპს მოიცავდეს. შესარჩევ ტურებში გუნდების მონაწილეობა რეგიონული პრინციპით განისაზღვრება. ორდღიანი საფინალო ეტაპის ჩატარება, საშობაოდ, თბილისში იგეგმება. ვეცდებით, თამაშები სემესტრულ ღონისძიებად ვაქციოთ, რომ კლუბების წევრმა მოსწავლეებმა სემესტრულად შეაჯამონ მიღებული ცოდნა და უნარ-ჩვევები.
ვფიქრობ, ერთი მნიშვნელოვანი დეტალი ისიც არის, რომ ეს ყველაფერი უნდა ჩავიწეროთ და შემდეგ ვიდეომასალა იუთუბზე სპეციალურად შექმნილ არხზე ავტვირთოთ იმ მოსწავლეებისთვის, რომლებიც თანატოლების გამოცდილებით დაინტერესდებიან. ამასაც ბავშვები გააკეთებენ. ზოგადად „ჩხირკედელას“ კონცეფციაც ეს არის — გვერდზე გავიწიოთ, რომ ბავშვებმა წინ წამოიწიონ, თვითონ იჩხირკედელაონ. ჩვენს მინი-ლაბორატორიაშიც ასე ხდება, მასწავლებელი, ძირითადად, ოთახში მოძრაობს, ბავშვებს აკვირდება, კვლევებს კი ისინი აწარმოებენ. ბუნებრივია, შეიძლება შეცდომები დაუშვან, მაგრამ რადგან პროცესის მთავარი აქტორები თავად არიან, პრობლემის გადაჭრის გზებიც თვითონ უნდა იპოვონ, მასწავლებლის დახმარებით. მერწმუნეთ, კეთებით გაცილებით მეტს ისწავლიან, ვიდრე მხოლოდ თეორიულ გაკვეთილზე, პარაგრაფიდან პარაგრაფამდე ინფორმაციის დაზუთხვით.
საპილოტე პროექტის დასრულების შემდეგ
საპილოტე პროექტის დასრულების შემდეგ დავინახავთ როგორ განვითარდება ან არ განვითარდება ეს უნარები ტექნოლოგიების საშუალებით, სად გაჩნდება პრობლემები, რა უფრო კარგად იქნება ადაპტირებული. პროგრამა გრძელვადიანი ინტერვენციაა და შევეცდებით, ერთი წლის შემდეგ, განათლების სამინისტროს და საზოგადოებას ვაჩვენოთ, რომ ეს სასარგებლო პროცესია და ამ ტიპის ლაბორატორიების გამრავლებაში თანხის ჩადება ძალიან მომგებიანი იქნება სკოლებისთვის.
პროგრამა, პირველ რიგში, იქნება გამოცდა მასწავლებლებისთვის, რომ გაუთავებელი ჩივილი „ბავშვებს არ აინტერესებთ“ ერთხელ და სამუდამოდ დავიწყებას მიეცეს. ერთია ფიზიკის ტრენინგზე მოისმინო ეს ყველაფერი და მეორეა შენს მოსწავლეებთან ერთად აკეთო. აქ, მოსწავლეებთან ერთად მოსული მასწავლებლები, გამოცდილებას სხვა სკოლებს გაუზიარებენ. დარწმუნებული ვარ, მეზობელი სკოლის ფიზიკის მასწავლებელი აუცილებლად შეეცდება, იგივე გაიმეოროს საკუთარ საკლასო ოთახში. იმედია, ეს ყველაფერი საქართველოს სკოლებს ტალღასავით გადაუვლის.
ესაუბრა ლალი ჯელაძე
